Wiedza o pierwiastkach Sd Na Jdrychowski Historia Informacje

Wiedza o pierwiastkach: Sód - Na Ł. Jędrychowski Historia Informacje podstawowe Otrzymywanie Zastosowanie Najważniejsze związki Ciekawostki i inne. .

Historia odkrycia. ➲ Rok odkrycia: 1807 ➲ Odkryty przez: sir Humphrey'a Davy'ego ➲ Miejsce odkrycia: Anglia ➲ Pochodzenie nazwy: „Na” (łac. natrium)

Informacje podstawowe. ➲ Liczba atomowa: 11 ➲ Masa atomowa: 22, 8898 ➲ Temperatura topnienia: 97, 81°C ➲ Temperatura wrzenia: 882, 9°C ➲ Gęstość względna: 0, 97 g/l (20°C) ➲ Stopnie utlenienia: I ➲ Konfiguracja elektronowa: [Ne]3 s 1

Otrzymywanie: ➲Sód otrzymuje się przez elektrolizę stopionego chlorku sodowego (w mieszaninie z chlorkiem wapnia) lub wodorotlenku sodowego. ➲W roztworach wodnych nie następuje rozładowanie metali lekkich do glinu włącznie. Metale te otrzymuje sie więc z roztworów stopionych. Wyjątkiem jest otrzymywanie sodu z roztworu Na. Cl na elektrodzie Hg jako katodzie (anodą jest pręt grafitowy). Wydzielający sie Na rozpuszcza sie w rtęci tworząc amalgamat, który jest przepompowywany do innego pojemnika. Sód otrzymuje sie też przez elektrolizę stopionego Na. Cl na elektrodach grafitowych. Na katodzie wydziela sie sód, a na anodzie chlor. Produkty reakcji katodowej i anodowej należy oddzielać, ponieważ gwałtownie reagują ze sobą.

Zastosowanie: ➲ Sód stosowany jest w syntezach organicznych jako katalizator np. w procesach polimeryzacji, jako reduktor i środek odwadniający, w metalurgii jako odtleniacz. Związki sodu są składnikami: nawozów sztucznych, szkła, środków bielących i spożywczych, lamp sodowych, mydeł, detergentów, antyseptyków, fungicydów, środków gaśniczych oraz leków. Ponadto w postaci stopu z potasem jest czynnikiem chłodzącym w niektórych typach reaktorów jądrowych.

➲ Sód jest pierwiastkiem bardzo aktywnym chemicznie, w temperaturze pokojowej reaguje z tlenem (Na 2 O 2), fluorowcami (Na. X), wodą (Na. OH), kwasami (sole), sproszkowany – z siarką (Na 2 S). Silnie ogrzany łączy się z wodorem (Na. H) i amoniakiem (Na. NH 2). Do ważniejszych związków sodu obok wymienionych wcześniej należą: KNO 3, Na. NO 2, Na 2 SO 4, Na 2 SO 3, Na 2 CO 3, Na. H 2 PO 4, Na 2 HPO 4, Na 3 PO 4.

Wodorotlenek sodu - Na. OH ➲ Wodorotlenek sodu inaczej nazywany - sodą żrącą lub sodą kaustyczną, Na. OH jest to biała masa krystaliczna o temperaturze topnienia ~ 318°C. Ma właściwości higroskopijne, pochłania wodę z otoczenia, szczególnie z powietrza, tak jak kwas siarkowy(VI), przez co nie można go trzymać "luzem". Powinien być zamknięty w szczelnym naczyniu, bo inaczej zamieni nam się w inne związki. Rozpuszczaniu stałego wodorotlenku sodu towarzyszy wydzielanie się energii w postaci ciepła. .

Zastosowanie: Na. OH ➲ Ma szerokie zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu, a w szczególności: w przemyśle chemicznym, celulozowo-papierniczym, włókienniczym, gumowym, spożywczym, farmaceutycznym, energetycznym oraz chemii gospodarczej m. in. do: - wyrobu mydła, - otrzymywania celulozy, papieru, - jedwabiu wiskozowego, - produkcji barwników i szkła wodnego, - do rafinowania tłuszczów i ropy naftowej, w laboratorium jako mocna zasada itd. - do neutralizacji siarkowodoru w płuczce wiertniczej oraz do poprawy dyspersji bentonitu w wodzie.

Otrzymywanie Na. OH: ➲ Otrzymywanie: Wodorotlenek sodu otrzymujemy dwoma sposobami: w reakcji sodu z wodą i w reakcji tlenku sodu z wodą Na - O - H 2 Na + 2 H 2 O ---> 2 Na. OH + H 2 Na 2 O + H 2 O ---> 2 Na. OH

Chlorek sodu Na. Cl ➲ To popularna sól kuchenna; bezbarwna substancja krystaliczna, temp. topnienia 801 o. C, temp. wrzenia 1413 o. C, w stanie czystym nie jest higroskopijny, jego rozpuszczalność w wodzie (w temp. 20 o. C 35, 8 g w 100 cm 3) w bardzo niewielkim stopniu zależy od temperatury. Występuje w wodzie morskiej (ok. 2, 7%), w postaci dość rozpowszechnionych złóż soli kamiennej (halitu) np. w Polsce, Argentynie, Chinach, byłym ZSRR. Sól kamienną wydobywa się zwykłymi metodami górniczymi i po zmieleniu oraz przesianiu stosuje się ją do celów przemysłowych lub wypłukuje ze złoża otrzymując solankę. Solankę oczyszcza się dodając wapna, wodorotlenku i węglanu sodu, a następnie odparowuje.

➲ Z chlorku sodu otrzymuje się metaliczny sód, węglan sodu, wodorotlenek sodu, kwas solny i chlor. Stosowany do celów spożywczych i jako środek konserwujący, w przemyśle barwnikarskim i garbarskim oraz do wysalania związków organicznych. Chlorek sodu zmieszany z lodem jest stosowany jako mieszanina oziębiająca (do temp. 21 C). W lecznictwie jest używany fizjologiczny roztwór soli - 0, 9% roztwór Na. Cl, izotoniczny z płynami ustrojowymi.

Halit jest to osadowa skała chemogeniczna, która jest prawie czystym chlorkiem sodu - 99, 1% Na. Cl).

➲ Rys. 5 Zalecane normy dietetyczne Sodu dla różnych grup ludności*

Ciekawostki ➲ ➲ ➲ Sód występując w nadmiarze, wiąże wodę w organizmie prowadząc do nadciśnienia, obrzęków, a nawet przewodnienia, W soli stołowej znajduje się 39% czyli jedna łyżeczka od herbaty zawiera około 2000 mg sodu, Niekiedy w wyjątkowych przypadkach zdarza się, że u człowieka wystąpi niedobór sodu. Przykładem takim są maratończycy, którzy tracą ten pierwiastek wraz z potem oraz te osoby, które nadużywają środków przeczyszczających lub odwadniających.