WET EN REGELGEVING MET BETREKKING TOT DEMENTIE DOEL

WET EN REGELGEVING MET BETREKKING TOT DEMENTIE

DOEL VAN DEZE PRESENTATIE: Wanneer men met dementie te maken krijgt, krijgt men ook te maken met wet- en regelgeving. Onder andere voor: q. Voor het inzetten van zorg thuis q. Voor het wonen in een instelling / verpleeghuis q. Voor het vastleggen van zaken in een testament of levenstestament

WETTEN MET BETREKKING TOT DEMENTIE • Zorgverzekeringswet, • Wet Maatschappelijke Ondersteuning • Wet Langdurige Zorg. • Curatele – bewind voering – mentorschap ( vastgelegd door de rijksoverheid ) • Wet Zorg en Dwang (WZD)– Bijzondere Opname Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ) • Wegingskader wilsbekwaam? / wilsonbekwaam (wie beslist) • Welke beslissingen kan men nemen rondom het levenseinde en waar kan men dit van te voren wettelijk laten vastleggen?

ZVW - ZORGVERZEKERINGSWET • Verplichte basisverzekering voor iedereen • Iedereen die in Nederland woont of werkt, is verplicht een zorgverzekering te hebben. • Iedereen die in Nederland woont of werkt heeft recht op zorg uit het basispakket. Dit is geregeld in de Zorgverzekeringswet (Zvw). Zorg kan bestaan uit een behandeling, een dienst of een product. • Voorbeelden: huisartsenzorg, specialistische zorg, verpleging en verzorging, etc. • Kosten: worden bepaald door middel van de gezamenlijke mnd premie.

INDICATIE VOOR VERPLEGING & VERZORGING • De wijkverpleegkundige inventariseert de zorgvraag en stelt een indicatie op. • De indicatie kan als zorg in natura worden geboden of er kan een PGB voor worden aangevraagd.

WMO: WET MAATSCHAPPELIJKE ONDERSTEUNING • Gemeenten moeten ervoor zorgen dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. De WMO ondersteunt o. a. door te voorzien in: • Begeleiding en dagbesteding; • Ondersteuning om de mantelzorger tijdelijk te ontlasten; respijtzorg • Huishoudelijke ondersteuning • Vervoer • Hulpmiddelen • Boodschappendienst – maaltijdservice – ontmoetingscentra – etc.

WERKWIJZE EN KOSTEN WMO • Melden bij WMO loket of sociaal wijkteam. Keukentafelgesprek – wegingskader ( wat kunt u zelf – wat kan het systeem – waarin moet worden voorzien ) waarna besluit volgt. • Sinds januari 2019 zijn de kosten voor de WMO landelijk getrokken en niet meer afhankelijk van het inkomen. De kosten zijn vastgesteld op 17, 50 per 4 weken • De kosten zijn ongeacht de afname van de verschillende diensten • Wegingskader: WMO of WLZ

WLZ: WET LANGDURIGE ZORG • Voor wie is de WLZ van toepassing: • De Wet langdurige zorg is er voor mensen die 24 uur per dag zorg in de nabijheid of toezicht nodig hebben. Mensen met dementie die aan deze voorwaarden voldoen hebben volgens de Wlz recht op passende zorg – of vallen buiten de WMO. • Iemand met een Wlz-indicatie kan kiezen tussen zorg in een instelling zoals een verpleeghuis of intensieve zorg thuis. Hierbij geldt dat de levering van zorg thuis verantwoord is en de kosten niet hoger zijn dan de kosten van verblijf in een instelling. • Kosten WLZ – CAK pagina ( gerelateerd aan inkomen en vermogen ) Hoge en Lage eigen bijdrage

DE INDICATIE VOOR DE WLZ - AFWEGINGSKADER • Om in aanmerking te komen voor langdurige zorg is een indicatie van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) nodig. Er moet sprake zijn van: • 24 uur per dag zorg behoefte vanuit de nabijheid • Er is sprake van een blijvende zorgbehoefte NB: het is niet mogelijk om vanuit de WLZ terug te keren naar de WMO. Er zijn inkomens afhankelijke kosten verbonden aan de WMO. Er kan over de toekenning een bezwaar worden ingediend binnen 6 weken na afgifte datum.

DE WLZ VORMEN • Verblijf in een instelling: dan heeft u recht op een Volledig Zorgpakket. Hierin zit alles wat u nodig heeft, zoals verblijf, persoonlijke verzorging, verpleging, behandeling en vervoer. • Bij zorg thuis: VPT; een zorginstelling regelt alle zorg thuis MPT: deel zorg door zorginstelling, maar de maaltijden + Hv. Z en of de was regelt men zelf. NB: De eigen bijdrage bij VPT en MPT is niet gelijk. Maak een proefberekening op de CAK pagina

CURATELE – BEWIND VOERING - MENTORSCHAP • Waarom onder curatele stelling, onder bewindstelling of mentorschap? • Wie vraagt curatele, bewind of mentorschap aan? • Wie kan tot curator, bewindvoerder of mentor worden benoemd? • Wat zijn de taken van de curator, bewindvoerder en de mentor? • Einde van de maatregel

WAAROM ONDER CURATELE STELLING, ONDERBEWINDSTELLING OF MENTORSCHAP? • Curatele, bewind en mentorschap zijn maatregelen voor mensen die onvoldoende voor zichzelf kunnen zorgen • De maatregelen zijn vooral bedoeld ter bescherming van de betrokkene tegen zichzelf en tegen anderen die misbruik van de situatie kunnen maken. • Als je jezelf afvraagt welke maatregel moet worden genomen, moet je precies nagaan waarvoor je de maatregel wilt aanvragen. Er is een groot verschil tussen de drie maatregelen.

ONDER CURATELE STELLEN: • Curatele is de meest ingrijpende maatregel. Iemand die onder curatele is gesteld wordt handelingsonbekwaam en mag dus over bijna niets meer zelfstandig beslissen. De maatregel is nodig als iemand de gevolgen van zijn handelen in het geheel niet (meer) overziet. • De ondercuratelestelling is bedoeld voor mensen die zowel hun financiële als andere persoonlijke belangen niet meer kunnen behartigen.

CURATELE AANVRAGEN: De aanvraag kan worden gedaan door: q. De betrokkene zelf q. Partner q. Familie tot in de 4 de graad q. Voogd q. Officier van justitie q De zorginstelling waar men verblijft

AANVRAGEN, CURATOR WORDEN: • Bij de kantonrechter aanvragen via speciale aanvraagformulieren. • Iedereen die door de rechtbank bekwaam wordt geacht kan als curator worden aangewezen. • Taken curator: De curator, neemt beslissingen op het financiële en het persoonlijke vlak. • Zie voor de taken van de curator, de bewindvoerder en de mentor ook de website www. rechtspraak. nl. en of vraag het informatie blad van het ministerie van justitie en veiligheid aan: curatele bewind en mentorschap.

WAAROM BEWIND VOERING • Onder bewindstelling (van goederen) is bedoeld voor mensen die door hun lichamelijke of geestelijke toestand tijdelijk of blijvend niet in staat zijn om hun financiële belangen te behartigen of problematische schulden hebben. • Het is niet altijd nodig om alle goederen van iemand onder bewind te stellen. Soms kan er met een bewind over bijvoorbeeld het huis of een aandelenpakket worden volstaan. • Zijn de goederen van iemand geheel of gedeeltelijk onder bewind gesteld, dan mag diegene niet meer zelfstandig daarover beslissen. Het huis kan niet verkocht worden zonder toestemming van de bewindvoerder. De bewindvoerder beslist daarover, zolang dat gaat, in overleg met de betrokkene. De bewindvoerder gaat ook over het beheer van de goederen. Bij het regelen van de financiële zaken van de betrokkene kan de bewindvoerder ook een belastingaangifte doen en (bijzondere) bijstand of huurtoeslag aanvragen.

BEWIND AANVRAGEN: De aanvraag kan worden gedaan door: q. De betrokkene zelf q. Partner q. Familie tot in de 4 de graad q. Voogd q. Officier van justitie q De zorginstelling waar men verblijft

BEWINDVOERDER WORDEN – DE PROCEDURE • De aanvraag wordt gedaan bij de kantonrechter. • Bij de kantonrechter aanvragen via speciale aanvraagformulieren. • Iedereen die door de rechtbank bekwaam wordt geacht kan als bewindvoerder worden aangewezen. • Taken bewindvoerder: neemt beslissingen op het financiële vlak. Beheerd bezittingen, verzorgd de bijbehorende administratie • Zie voor de taken van de curator, de bewindvoerder en de mentor ook de website www. rechtspraak. nl. en of vraag het informatie blad van het ministerie van justitie en veiligheid aan: curatele bewind en mentorschap.

MENTOR • De mentor neemt beslissingen over de verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding van iemand. Dit zijn dus allemaal beslissingen op het persoonlijke vlak. • Daarbij kan het ook over feitelijke dingen gaan, zoals het inzien van een dossier. • Degene die een mentor heeft, blijft handelingsbekwaam en kan in principe zelf de eigen financiële zaken behartigen. • De mentor neemt beslissingen op het persoonlijke vlak en heeft bij het vervullen van die taak de plicht om de persoon zoveel mogelijk zelf te laten beslissen en om een zelfstandig optreden van zo iemand te bevorderen.

WIE KAN MENTOR WORDEN EN HOE • Idem de procedure bewind voering / curatorschap

BEËINDIGING VAN DE MAATREGELEN Beëindiging verloopt altijd via de kantonrechter. • Als men de eigen belangen weer kan behartigen • Als curatele wordt vervangen door bewind of mentorschap • Als bewind wordt vervangen door curatele of mentorschap • Als mentorschap wordt vervangen door curatele of bewind • Bij overlijden

BIJ DEMENTIE WILSONBEKWAAM ? ? • De diagnose dementie betekent niet dat je naaste meteen niet meer wilsbekwaam is. Als de diagnose dementie in een vroeg stadium kan worden gesteld, kan men nog veel zaken zelf regelen. • Iemand is wilsbekwaam totdat het tegendeel blijkt. • Wilsonbekwaamheid ontstaat geleidelijk – kan beïnvloed worden door dagspiegeling • Men kan ook deels wilsonbekwaam zijn ( b. v. m. b. t hele complexe zaken )

WANNEER BEN JE WILS ONBEKWAAM? • Bij het bepalen van wilsbekwaamheid gaat het om de vraag of men de gevolgen van haar eigen handelingen, situatie of beslissing nog kan begrijpen. • Als het onduidelijk is of iemand nog wilsbekwaam is, kan een gespecialiseerde arts om een oordeel worden gevraagd. Ook een notaris, (kanton)rechter, mentor, bewindvoerder of curator kunnen in hun werk voor de vraag komen te staan of iemand nog wilsbekwaam is. De Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie geeft o. a. advies hoe met twijfel om te gaan. Een gespecialiseerde arts kan een uitspraak doen.

TIJDIG ZAKEN REGELEN: • Een volmacht of levenstestament? • In een volmacht of levenstestament leg je bij de notaris vast wie de financiële belangen t. z. t. vertegenwoordigt. Ook de vertegenwoordiging voor medische beslissingen kan hierin worden vastgelegd. Dit alles tijdens het leven. Herroepelijk en onherroepelijk. • Op het moment dat men wilsonbekwaam wordt, verandert er in dat geval niet zoveel. De vertegenwoordiger (gevolmachtigde) neemt alle financiële taken over. Men kan hierover dan niet langer beslissen. • Heeft men niets geregeld en is men wilsonbekwaam, dan is voor financiële zaken een beschermingsbewind (alleen financieel) of curatele (financieel en zorg en welzijn) nodig. De kantonrechter is de persoon die de vertegenwoordiger benoemt. Zowel beschermingsbewind als curatele zijn ingrijpende maatregelen om de belangen van je naaste te beschermen.

WILSBESCHIKKING: • Andere wensen leg je vast in een wilsverklaring of wilsbeschikking. Hierin staat hoe jij medisch behandeld wilt worden. Wil je bijvoorbeeld gereanimeerd worden of juist niet? • Zorg dat niet alleen familie maar ook de huisarts en thuiszorg op de hoogte zijn. • Deze wilsverklaring helpt jouw vertegenwoordiger in het nemen van medische beslissingen.

2020 DE NIEUWE WET ZORG EN DWANG • De nieuwe Wet Zorg en Dwang gaat de huidige Wet BOPZ (Wet Bijzondere opname psychiatrische ziekenhuizen) vervangen. Het verschil: • Voor verpleeghuiszorg bestaan in de huidige Wet BOPZ al regels voor onvrijwillige zorg. In de nieuwe wet komen ook regels voor dwang in de thuissituatie. Dat is in de huidige wet namelijk niet geregeld.

WAT VERANDERT ER ? ? ? • BOPZ wordt WZD • Nee tenzij …betekent dat vrijheidsbeperking of onvrijwillige zorg in principe niet mag worden toegepast, tenzij er sprake is van ernstig nadeel voor de cliënt of zijn omgeving.

VAN TOEPASSING VOOR… • Cliënten met een indicatie voor langdurige zorg met als grondslag een psychogeriatrische stoornis of verstandelijke beperking, ongeacht of zijn opgenomen of thuis wonen. • Cliënten die geen indicatie hebben voor langdurige zorg maar, vanwege hun psychogeriatrische aandoening of verstandelijke beperking, zijn aangewezen op zorg.

REGISTRATIE • Zorgaanbieders die onvrijwillige zorg willen verlenen moeten zich registreren in een openbaar register dat door de minister van VWS wordt ingesteld. In dit register worden, naast gegevens van de zorgaanbieder, ook locaties opgenomen. • ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? • Als onvrijwillige zorg thuis verleend wordt, moet daarbij dezelfde procedure gevolgd worden die ook geldt voor verlening van onvrijwillige zorg aan een cliënt die is opgenomen. Dat houdt in dat een zorgverantwoordelijke moet worden aangewezen en dat deze een zorgplan vaststelt op basis van het stappenplan. Dit zorgplan moet beoordeeld worden door een Wzd-arts. In het Besluit zorg en dwang kunnen nadere eisen worden gesteld waaraan voldaan moet worden als in thuissituaties onvrijwillige zorg wordt verleend.

MANTELZORGERS VALLEN BUITEN DE WET • Mantelzorgers vallen buiten de Wet Zorg en Dwang en dat zou ‘misbruik’ door hulpverleners in de hand kunnen werken. • Hulpverleners zouden een beroep kunnen doen op mantelzorgers als zij zelf niet gerechtigd zijn om iets te doen. De regels voor dwang in de thuissituatie zijn dus erg belangrijk, ook voor mantelzorgers. • Stemt de vertegenwoordiger in met zorg dan is sprake van vrijwillige zorgverlening. Dit verandert als de cliënt zich tegen die zorgverlening verzet. In dat geval is alsnog sprake van onvrijwillige zorg en moet de besluitvormingsprocedure voor onvrijwillige zorgverlening worden gevolgd.

MAATWERK EN LEVENSKWALITEIT • Naarmate de dementie vordert, kunnen gevaren en dilemma’s toe nemen. Vaak onbedoeld met vrijheidsbeperking tot gevolg. • Want als iemand dreigt te vallen of verdwalen? Of zich niet wil (laten) verzorgen? Of de hele nacht onrustig is? Of dag en nacht omkeert? Zijn er dan manieren om goede zorg te verlenen én iemand zo veel mogelijk (bewegings)vrijheid en zelfbeschikking te laten houden? • Zoek de dialoog – ga in gesprek met elkaar. • Kant en klare oplossingen zijn er meestal niet. Zorgverleners kunnen wel samen met de cliënt en diens naasten op zoek gaan: wat is het probleem precies, welke oplossingsmogelijkheden zijn er daarvoor, welke zou op dit moment de beste levenskwaliteit bieden en kan iedereen zich daarin vinden?

BOPZ TOETSING WORDT ………………BESLUIT TOT OPNAME EN VERBLIJF • Wat is een besluit tot opname en verblijf? • Als een cliënt niet in staat is om weloverwogen te beslissen over opname, maar zich ook niet tegen opname verzet, kan de cliënt alleen worden opgenomen op basis van een besluit tot opname en verblijf. Dit is de nieuwe benaming van wat nu een Bopz-indicatie wordt genoemd. Het besluit tot opname en verblijf wordt genomen door het CIZ. Voorheen ook art 60 genoemd – geen akkoord geen bezwaar.

ONVRIJWILLIGE OPNAME • Wat is een onvrijwillige opname? • Als een cliënt zich tegen opname verzet kan hij worden opgenomen op basis van een rechterlijke machtiging (rm) of, in crisissituaties, op basis van een beschikking tot inbewaringstelling (ibs). In deze situaties – bij duidelijk aangegeven verzet - is sprake van een onvrijwillige opname.

DEMENTIE EN AUTO RIJDEN • Met een zeer lichte tot lichte vorm van dementie kunt u geschikt verklaard worden een voor auto, motor en T-rijbewijs voor maximaal één jaar, met een beperking van de rijbevoegdheid tot privégebruik. Voorwaarde hiervoor is een positieve rijtest. • Bij uitzondering kunnen mensen met een zeer lichte vorm van dementie geschikt worden verklaard voor maximaal drie jaar. Voorwaarde hiervoor is een positieve rijtest, aangevuld met een positief neuropsychologisch onderzoek.

IS MEN VERZEKERD? • in Nederland ben je niet wettelijk verplicht om gezondheidsproblemen (dementie) bij het CBR te melden. • Veroorzaakt men een ongeval, dan kan theoretisch de verzekeraar besluiten om niet uit te keren. Bijvoorbeeld als de dementie zo erg is dat het rijden als grove schuld of roekeloos kan worden gezien. In de praktijk komt dit niet vaak voor. • Advies: vraag een rijtest aan – meldt het positieve besluit bij de verzekering – bewaar een kopie van de melding. In geval van schade kan er aangetoond worden dat er sprake is van verantwoord gedrag.

TOT SLOT: • Voor informatie kunnen we verwijzen naar: • Brochure levenstestament; wie geeft u het vertrouwen • De info box – financieel veilig ouder worden – bestellen bij uw bank • 50 vragen en antwoorden over de Wet zorg en dwang • www. rijksoverheid. nl : curatele – bewind en mentorschap • www. rechtspraak. nl over • KNB checklist levenstestament • Dementie. nl wilsbekwaamheid bij dementie