wester WETERING De achtergronden bij een vroeg Bredaas

wester WETERING ! De achtergronden bij een vroeg Bredaas CPO-project in Westerpark (1994 -1998) BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

Initiatief wester WETERING Gewone procedure voor nieuwe wijk : Westerpark ! § Initiatief nemen Gemeente § Locatiekeuze Gemeente § Stedebouwkundig ontwerp Gemeente § Ontwikkeling plan Projectontwikkel/aannemer § Programma van Eisen Gemeente & Ontwikkelaars BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

Initiatief wester WETERING Gewone procedure voor nieuwe wijk : Westerpark ! § Architectenkeuze Ontwikkelaars / Gemeente § Bouwplan maken Architecten / Ontwikkelaar § Bouwplan toetsen Gemeente / provincie § Bewoners werven Makelaar / Ontwikkelaar § Uitvoeren bouwplan Aannemer / Architect § Bewonen Individuele bewoners BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

1994 : De wester WETERING ! Projectarchitecten: Henk Hopman, Delft en Maarten Raaijmakers, Breda BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Architectencombinatie Hopman -4 B advies Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

WW-procedure voor eigen buurt: wester WETERING § Initiatief nemen Bewoners + Architecten § Locatiekeuze Gemeente, Bewoners en Architecten samen § Ontwikkeling plan Mede-ontwikkelaar en bewoners samen § Stedebouwkundig ontwerp Gemeente & Architect BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

blad 2. 2 Eigen procedure voor een buurt: wester WETERING § Programma van Eisen Gemeente/Bewoners/ Architecten § Architectenkeuze Bewoners/ Mede-ontwikkelaar § Bouwplan maken Architecten / bewoners § Bouwplan toetsen Gemeente / bewoners BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Architectencombinatie Hopman -4 B advies Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

Eigen procedure voor een buurt: wester WETERING § Bewoners werven Eigen toewijzings-cie § Uitvoeren bouwplan Aannemer / Architect § Bewonen Bewonersgroep § Beheren Samen in vereniging BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Architectencombinatie Hopman -4 B advies Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Architectencombinatie Hopman -4 B advies Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

Wat waren de belangrijkste thema’s ? 1 1. Energiezuinig Bouwen extra isoleren: 25% meer dan wettelijk gevraagd 2. Zonlicht benutten 75% zonnecollector, grote ramen zuid, kleine noord 3. Waterbewust wonen Regenwater niet afvoeren, vasthouden in wadi/ton 4. Collectief opdrachtgeversschap mogelijkheid van eigen inbreng in woning/buurt BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Architectencombinatie Hopman -4 B advies Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

Collectieve studieweekenden over programma, plattegronden en budgetten BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

Zonlicht benut voor verwarming : type F BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

De wadi als verbindend element houdt het water vast voor de hele buurt BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

Wat waren de belangrijkste thema’s ? 2 5. Duurzaam bouwen Materiaalgebruik volgens Dubo-lijst : liefst 150+ punt ipv 145 6. Verscheidenheid aan bewonersgroepen Woningen in 7 verschillende typen en in 3 prijsklassen 7. Levensloop-bestendigheid Woningen veranderbaar in de loop van de tijd 8. Woonomgeving Samen vormgegeven, rustig en duurzaam; zelf beheren 60% woningen aan autovrij pad, parkeren gegroepeerd BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

De uitgangspunten vastgelegd in een boekje met “Mission Statement” Wetering BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

De buitenrand van de buurt in grote woningen type I BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

De erfscheidingen in natuurlijke materialen : type C BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

blad 4. 1 Wat is er nu door de WETERING gerealiseerd ? 1. Een samenhangende woonbuurt op milieubewuste basis, één gedachte, toegankelijk ogend 2. Een passende woonomgeving Met bewuste plaatsen voor water, groen, spelen, parkeren 3. Een verkeersluwe buurt Kindvriendelijk, deels autovrij en toch goed toegankelijk 4. Een woning naar eigen keuze Op een zelf gekozen plaats in de buurt voor eigen budget BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

blad 4. 2 Wat is er nu door de WETERING gerealiseerd ? 5. Een woning naar eigen draagkracht Voor een zelf uit 3 klassen gekozen woonbudget 6. Woning aanpasbaar/ levensloopbestendig Bewoners blijven langer in buurt/ verandering makkelijker 7. Milieuvriendelijk materiaalgebruik Naar eigen wensen, soms per woning uitgebreid 8. Een blijvende Vereniging Samen vormgegeven en beheren van de woontoekomst BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

De grotere woningen noordzijde : TYPE E BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

De net aangelegde wadi als collectieve speelzone BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

De speellocatie en ontwerp van de toestellen door bewonersgroep zelf ! BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

Wat waren de Nadelen van dit project ? 1. Een zeer lang proces In het geval van de Wetering 5 jaar; 1994 tot 1998 2. Geen 100% zekerheid vooraf Of het doorgaat & hoe het eruitziet blijkt pas later ! 3. Financiele risico’s (zonder een mede-ontwikkelaar) Grond kopen, ontwerp maken in onzeker stadium BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

Wat waren de Nadelen van dit project ? 4. Onafhankelijkheid nam langzaam af Een risico-dragende financier stelt ook zijn eigen eisen 5. Uiteindelijk geen 100% maatcostuum” vanuit samenhang, budget of (stede)bouw-eisen 6. Proces vereist zeer veer energie Alle betrokkenen investeerden boven het normale uit BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

Wat zijn nu de lessen voor de toekomst ? 1. Voor herhaling vatbaar, mits. . . het proces wel anders en helder georganiseerd wordt 2. Proces voor geduldige partijen lange tijd maakt onaantrekkelijk bij snelle woonwens 3. Initiatief tijdig inbrengen in proces omdat het zo veel beter inpasbaar en realiseerbaar is BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

Wat zijn nu de lessen voor de toekomst ? 4. Risico’s erkennen en samen delen bij samenwerken kan risico nooit maar bij 1 partij liggen 5. Zelfbewustzijn en realisme zijn nodig gaande proces zijn er veranderingen, niets staat vast 6. Flexibele, goed gemotiveerde partijen Alleen zo is er voldoende inlevingsvermogen en geduld BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna

Projectarchitecten: Henk Hopman, Delft en Maarten Raaijmakers, Breda BNA Wester. Wetering 1995 -1998 Dag van de Architectuur 2011 : Zelf Verzonnen ! Architectencombinatie 4 B Advies – Hopman - SOAB Breda Juni 2011 © Maarten Raaijmakers, architect bna