Weegschalen en Andere Hemellichamen Dr Martine Docx kinderarts

Weegschalen en Andere Hemellichamen. Dr. Martine Docx – kinderarts Koningin Paola Kinderziekenhuis-UKJAZNA Middelheim Mede namens Dr. Annik Simons, Dr. Femke Vanhooren, Dr. Katrien Maes, Els Engels en Team Eetstoornissen

Tsunami van overgewicht en obesitas bij kinderen en jongeren

IN UIT 3

Waarom wordt de bevolking meer obees? 4

Genetische voorbeschiktheid 400 verschillende genen zijn betrokken bij de ontwikkeling van overgewicht of obesitas. Handvol hoofdrolspelers. Beinvloeding van eetlust, verzadiging (het gevoel van volheid), metabolisme, voedingsbehoeften, lichaamsvetverdeling en de neiging om te eten als een manier om stress te compenseren. De sterkte van de genetische invloed op gewichtsstoornissen varieert heel sterk van persoon tot persoon. 5

Thirfty Genotype’ Model (Neel, 1962; 1982; 1999) Wanneer de prooi ontsnapt of de gewassen zijn mislukt, hoe hebben onze voorouders overleefd? Degenen die lichaamsvet kunnen opslaan om tijdens deze moeilijke tijden te overleven, waren toen het “sterke” ras MAAR wat in 2017? ? Deze evolutionaire aanpassing legt uit waarom de meeste moderne mensen - ongeveer 85% van ons zogenaamde spaarzame genen dragen, die ons helpen om energie te sparen en vet op te slaan. 6

Wanneer zijn de genetische veranderingen begonnen? “Hunter-Gather era”: - Snelheid van selectieberekeningen toont aan dat 99% van ons de “Thrifty Genes”zou hebben als het toen zou begonnen zijn. ( Speakman , 2008) -”Thrifty genes” zijn niet bedoeld om vet aan te maken, maar om eerder brandstof op te slaan, verbruik en efficientie van voedsel te bevorderen. Agrarisch tijdperk: -Genen gerelateerd aan glucose-en vetstofwisseling zijn op een positieve manier geselecteerd binnen de laatste 10. 000 jaar. (Voight 2006) 7

Human migrations and metabolic adaptation to different environmental stressors: a new theory for ethnic obesity variation Source: Sellayah D, et al “On the evolutionary origins of obesity: a new hypothesis. Endocrinology 2014: doi: 10. 1210 en. 2013 -2113

The “DRIFTY” GEN. Door de bevrijding van onze voorouders van roofdieren Hypothese: dat de genen de bovengrens van het lichaamsgewicht regelen en dit willekeurig opdrijven. OBESITAS 9

Missing Link? ? Oude theorie: Je hebt het gen of je hebt het niet. Nieuwe theorie: De functie(graad van expressie) van het gen is enkel van belang. Epigenetica-manipuleert hoe het gen functioneert (of het nu aan en uit is, en over de mate van transcriptie) Epigenoom past zich aan bij de voorspelde omgeving in-utero. (Moeder in hongersnood, epigenoom overeet zich en er ontstaat een up-regulatie voor voedselstockage en -verbruik) 10

Factoren die bijdragen aan obesitas bij kinderen en jongeren: Verhoogde “ Screen time” Fysische Inaktiviteit Slechte Eetgewoonten 11

Porties Voeding VROEGER NU

Rate of weight gain due to “extra” calories Rate of weight gain when calories consumed equals calories required for normal growth and development. 50 calories per day over daily requirement 100 calories per day over daily requirement

Slaap, Obesitas en Diabetes Mellitus Type 2 43% increased risk of incident diabetes for every quartile of Obstructive Sleep Apnea severity (Botros, 2009) 125 -193% 50 -150% Risico op toekomstige obesitas bij korte slapers. (Gangwisch 2005) Groter risico op korte slapers voor het ontwikkelen van type 2 diabetes. (Gangwisch 2007 & Gottlieb 2005)

Waar beginnen we? 15

Indicatoren Groeicurve Lengte en gewicht worden vergeleken en uitgezet Skin fold thickness Gemeten aan de triceps BMI (Body Mass Index) Is de beste meting omdat ze leeftijd en geslachtsspecifiek is

Wat betekent de BMI P 95 voor kinderen? Correlatie aan de BMI score van 30 = obesitas voor volwassenen. Indicatie voor kinderen en adolescenten dat zij een medische ondersteuning nodig. Identificatie voor kinderen dat zij, wanneer niet goed behandeld worden, hun obesitas persisteert in de volwassen leeftijd. Associatie met verhoogde BD en vetprofiel bij adolescenten met een verhoogd risico op CV ziekten ea…. .

Screening Screen met obesitas ook voor mentale comorbiditeit. (Screen kinderen met een psychiatrische ziekte ook voor obesitas)bv. ADHD, depressie,

Protocol (1) Volgens Hansen, Fulop en de Hunter studies voor kinderen met obesitas moeten de volgende testen gedaan worden: Nuchtere insuline Lipoproteinen Cortisol FT 4 TSH (thyroid stimulating hormone) Serum aceton Hb. A 1 c Urinanalysis van glycosuria en ketonuria

Protocol (2) n Labo evaluatie Nuchter lipidenprofiel Lever panel Nuchtere insuline + glucose + OGTT Hb A 1 C n Kan overwogen worden Polysomnografie Abdominale echografie Genetica

5 -2 -1 -0 REGEL 5 of > fruit & groenten 2 uren of > “screen time” * 1 uur of > fysieke aktiviteit 0 suikerhoudende drank, meer water * GEEN TV/ computer weg uit de slaapkamer. Geen “screen time < 2 jaar) TARGETS: MEER FYSIEKE AKTIVITEIT & GEZONDE EETGEWOONTEN

Behandeling Hypertensie bij kinderen & jongeren 1. Gezonde levensstijl ( voeding + beweging) 2. Zoutrestrictie + vezeltoevoer 3. ACE inhibitoren 4. ACE-receptor inhibitoren 5. Combinatie van thiaziden + ACE I 23

Hyperlipidemie Diagnose Verhoogde waarden van LDL cholesterol, triglyceriden en lage waarden voor HDL cholesterol. Etiologie Verhoogde centraal vet distributie Hyperinsulinisme Component van metabool syndroom. HDL cholesterol<40 mg/dl of TG> 150 mg/dl LDL> 130 mg/dl 24

Hyperlipidemie - Dieet Hoog LDL-c Na 3 -6 maanden van een dieet van onverzadigde vetten en LDL-c blijft >130 mg/dl *Reduceer verzadigde vetintake tot >7% van de totale cal. behoeften *Cholesterol in dieet <200 mg/d *Dieetadvies Extra vezels Hoge TG Beperk snel resorbeerbare suikers Verhoog vezels en traag resorbeerbare suikers in dieet Omega-3 -vetten Gewichtsverlies *6 gr/d voor kinderen 2 -12 jaar *12 gr/d voor jongeren ≥ 12 jaar 25

Hoe kunnen we Mindfullness in ons eetgedrag brengen?

In de stemming voor “COMFORT FOOD” Fysische honger Emotionele honger Ontstaat onder de halsregio (dat wil zeggen buik begint te rommelen) Ontstaat boven de halsregio (d. i. . “goesting ” voor een ijsje). Komt enkele uren na de maaltijd voor. Onafhankelijk van enig tijdsstip. Gaat weg als we voldaan zijn. Persisteert ondanks we voldaan zijn Eten leidt tot volledige tevredenheid. Eten leidt dan tot een gevoel van schaamte en schuld 27

Bescherming van het eetgedrag. Beperk zittende activiteiten. Beperk TV, videospelletjes en computer tot 1 -2 uur per dag. > 2 uur per dag geassocieerd met hogere percentages van obesitas en hyperlipidemie. Geen tv in de slaapkamer van het kind. Kinderen met tv's in de slaapkamer kijken meer tv. 28

Bescherming van het eetgedrag. Moedig ouders aan om als rolmodellen te fungeren Voeding Eet als een gezin Biedt “Quality time” Vertraagt het eetproces Activiteit Ouders fungeren als rolmodel Bevordering van de ouderlijke interactie tussen kinderen Ouders bewaken de inname van voedsel Heb speciale "familietijd" die fysiek actief is Eet zo weinig mogelijk buitenshuis 29

Nuttige tips Eet met eetstokjes Eet met je niet-dominante hand Eet niet uit een zak of doos Eet de helft van de maaltijd op in een restaurant Houd extra voedsel weg van tafel Gebruik een kleiner bord bij de maaltijden Sla geen maaltijden over Plan maaltijden en snacks reeds vooraf 30

Preventie adviezen Stimuleren voldoende bewegen en buiten spelen Gezoete dranken beperken Fastfood en tussendoortjes beperken Niet belonen of straffen met voeding Eten op vaste tijdstippen Ontbijten Beperken van televisie kijken/computergebruik

Vraag 1 Obesitas bij kinderen en jongeren verhoogt het risico op: A. Asthma B. Diabetes C. Hart & Vaatziekten D. Depressie E. Alle antwoorden zijn juist 32

Wat zijn de belangrijkste factoren die een bijdrage leveren bij obesitas bij kinderen? A. Inaktiviteit B. Hoge consumptie van hoog-calorische voedingswaren C. Erfelijke factoren D. Media gebruik of “ Screen Time” 33

Conclusies Obesitas is een polygenetisch probleem *Zeer complex-”not a single gene issue” Het is niet alleen van belang of men een bepaalde combinatie van genen heeft, maar ook hoe ze zullen functioneren. Eaton et al. (1988) heeft het beste verwoord: “ We hebben “ Stone Age Genes” en” Space Age Circumstaces”. Fysieke aktiviteit en Voeding zijn op een zeer complexe manier met elkaar verweven sinds het begin van de mensheid en het is een grote fout om soms alleen met het ene en niet met het andere rekening te houden. 34

Take care for Body & Mind

Factoren die bijdragen tot Genetica (of andere somatische oorzaken) “Mineure rol” Levensstijl “Belangrijke rol” Omgevingsfactoren rol” “Beinvloedbare Niet de belangrijkste speler Fysieke Inaktiviteit Dagverblijf Moet wel aan gedacht worden Voedingskeuzes School Medische oorzaken dienen uitgesloten Media gebruik & Screen -time Naschoolse opvang Eetgewoonten Leefgemeenschap Sociale normen Thuis Culturele normen Familiale normen “Parental Style” Ouders overgewicht of obees