Wdraanie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego 2017 2022

Wdrażanie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego 2017 -2022 w województwie podkarpackim 20 października 2017 Departament Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego

Wystąpienie prof. Janusza Heitzmana w ramach panelu „Quo vadis polska psychiatrio? ” Sympozjum Polsko-Niemieckiego Towarzystwa Zdrowia Psychicznego Kraków – 30 września 2017 r.

Informacja o pilotażu z dnia 21 września 2017 Formalne wymagania wejścia do pilotażu Podmioty lecznicze Województwo Kod inne („niepubliczne”) Razem SPZOZ spółki z udziałem JST spełnione do wyjaśnienia niespełnione Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie 2 4 6 8 10 12 14 16 9 4 4 2 4 10 5 4 1 1 0 1 2 2 3 0 3 1 1 0 4 1 4 0 13 6 5 3 10 13 12 4 6 4 3 2 4 9 7 1 2 0 0 0 3 2 1 0 5 2 2 1 3 2 4 3 Podkarpackie 18 5 0 0 5 2 1 2 Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Polska (n) Polska (odsetki) 20 22 24 26 28 30 32 PL PL 4 9 12 1 4 6 3 86 61, 9% 0 1 4 0 0 0 1 16 11, 5% 1 12 5 0 0 3 2 37 26, 6% 5 22 21 1 4 9 6 139 100, 0 3 4 13 1 3 4 4 70 50, 4% 0 7 1 0 0 1 1 19 13, 7% 2 11 7 0 1 4 1 50 36, 0%

Podkarpacki Program Ochrony Zdrowia Psychicznego (aktualizacja, realizacja, koordynowanie, monitorowanie) UPOWSZECHNIENIE ŚRODOWISKOWEGO MODELU OPIEKI PSYCHIATRYCZNEJ Strategia rozwoju zasobów ochrony zdrowia psychicznego z uwzględnieniem map potrzeb zdrowotnych w zakresie CZP - plan umiejscowienia CZP PSYCHIATRYCZNA OPIEKA ZDROWOTNA Programu zwiększenia dostępności i zmniejszenia nierówności w dostępie do różnych form środowiskowej psychiatrycznej opieki zdrowotnej /sieć CZP oraz placówki dla dzieci i młodzieży/ OPARCIE SPOŁECZNE Program poszerzenia, zróżnicowania i unowocześniania pomocy i oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi w zakresie pomocy i oparcia społecznego AKTYWIZACJA ZAWODOWA Program rozwoju zróżnicowanych form wspieranego i wspomaganego zatrudnienia oraz przedsiębiorczości społecznej dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych

Dodatkowe zadania samorządu wojewódzkiego Wspieranie wdrażania planu umiejscowienia CZP Wspieranie projektów organizacji pozarządowych służących rozwojowi form oparcia społecznego Stymulowanie zmian w strukturze podmiotów wykonujących działalność leczniczą, dla których podmiotem tworzącym jest samorząd województwa Zwiększanie dostępności rehabilitacji zawodowej, organizacja poradnictwa zawodowego i szkoleń zawodowych dla osób niepełnosprawnych, w tym z zaburzeniami psychicznymi Prowadzenie kampanii szkoleniowo-informacyjnej, adresowanej do pracodawców, promującej zatrudnianie osób niepełnosprawnych, w tym z zaburzeniami psychicznymi Przygotowanie aktualizowanego corocznie przewodnika informującego o dostępnych formach opieki zdrowotnej, pomocy społecznej i aktywizacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi,

Zadania samorządu wojewódzkiego - Cel główny: zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej opieki adekwatnej do ich potrzeb Cel szczegółowy d): skoordynowanie dostępnych form opieki i pomocy. Zadania: 1) opracowanie lub aktualizacja regionalnego programu ochrony zdrowia psychicznego; 2) realizacja, koordynowanie i monitorowanie regionalnego programu ochrony zdrowia psychicznego w odniesieniu do zadań wskazanych dla samorządu województwa; 3) przygotowanie aktualizowanego corocznie przewodnika informującego o dostępnych formach opieki zdrowotnej, pomocy społecznej i aktywizacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi, w tym w oparciu o informacje przekazane przez samorządy powiatowe, w wersji elektronicznej lub papierowej.

Zadania samorządu powiatowego - Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej opieki adekwatnej do ich potrzeb Cel szczegółowy d): skoordynowanie dostępnych form opieki i pomocy. Zadania: 1) powołanie lub kontynuacja działania lokalnego zespołu koordynującego realizację Programu; skład zespołu ustala się w sposób zapewniający właściwą reprezentację samorządu powiatu lub gminy, placówek realizujących zadania z zakresu ochrony zdrowia psychicznego, pozarządowych organizacji samopomocowych; zarząd powiatu zapewni działaniom zespołu niezbędną pomoc administracyjną; 2) opracowanie lub aktualizacja lokalnego programu ochrony zdrowia psychicznego, zawierającego szczegółowy plan zapewnienia mieszkańcom koordynowanych, medycznych i społecznych świadczeń CZP; 3) realizacja, koordynowanie i monitorowanie lokalnego programu ochrony zdrowia psychicznego; 4) przygotowanie i udostępnienie mieszkańcom oraz samorządowi województwa aktualizowanego corocznie przewodnika informującego o lokalnie dostępnych formach opieki zdrowotnej, pomocy społecznej i aktywizacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi (w wersji papierowej lub elektronicznej).

Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego 2. 4 Włączenie społeczne 2. 5 Zdrowie publiczne Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 2014 -2020 Program Ochrony Zdrowia Psychicznego Program Pomocy Społecznej 2016 -2023 Program Przeciwdziałania Narkomanii 2017 -2020 Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie 2014 -2020 Program Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych 2008 -2020 Program Promocji Zdrowia (SANEPID) Program Wspierania Rodziny i Systemu Pieczy Zastępczej 2014 -2020 Program Rozwoju Ekonomii Społecznej 2016 -2020

REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY - PERSPEKTYWA 2014 -2020 OŚ PRIORYTETOWA VIII. INTEGRACJA SPOŁECZNA DZIAŁANIE 8. 3 ZWIĘKSZENIE DOSTĘPU DO USŁUG SPOŁECZNYCH I ZDROWOTNYCH Usługi zdrowotne: 3. Finansowanie usług ochrony zdrowia psychicznego (opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień), w tym opieki psychiatrycznej i psychologicznej. Zadania samorządu wojewódzkiego: 1. aktualizacja wojewódzkiego programu zwiększenia dostępności i zmniejszenia nierówności w dostępie do różnych form środowiskowej psychiatrycznej opieki zdrowotnej, w tym rozwoju CZP oraz placówek psychiatrycznej opieki zdrowotnej dla dzieci i młodzieży na terenie województwa. Wojewódzki program może stanowić element regionalnego programu ochrony zdrowia psychicznego; 2. opracowanie, we współpracy z samorządami powiatów, dokumentu określającego strategię rozwoju zasobów ochrony zdrowia psychicznego z uwzględnieniem map potrzeb zdrowotnych w zakresie CZP, zapewniających kompleksową opiekę zdrowotną nad osobami z zaburzeniami psychicznymi na określonym obszarze terytorialnym oraz przemieszczenia ogólnych oddziałów psychiatrycznych z wojewódzkich szpitali monospecjalistycznych do lokalnych szpitali wielospecjalistycznych lub ich tworzenia w lokalnych szpitalach wielospecjalistycznych. Opracowany dokument może stanowić element regionalnego programu ochrony zdrowia psychicznego;

Zakres programu zdrowotnego i programu polityki zdrowotnej oraz informacja na temat przygotowania programu i procedury wydawania opinii AOTMi. T 1) Strona tytułowa - nazwa programu; okres realizacji programu; podstawa prawna realizacji programu; autorzy programu; logotyp jednostki opracowującej program; data opracowania programu. 2) Opis problemu zdrowotnego - problem zdrowotny - skierowany na jeden lub kilka wybranych problemów zdrowotnych, dokładnie określonych, możliwych do zmierzenia, którym można zapobiegać lub ograniczać ich ryzyko u członków wybranej grupy docelowej; należy wykazać, że wybrany problem zdrowotny jest w populacji docelowej rzeczywiście obecny i na tyle rozpowszechniony, że projektowane działania są uzasadnione; - epidemiologia - populacja zamieszkała na terenie danej jednostki samorządu terytorialnego kwalifikująca się do włączenia do programu - dotychczasowe działania mające na celu rozwiązanie problemu zdrowotnego uzasadnienie potrzeby wdrożenia programu. 3) Cele programu - cel główny; cele szczegółowe. Zarówno cel główny, jak i cele szczegółowe powinny charakteryzować się cechami zgodnymi z koncepcją SMART: oczekiwane efekty - powinny być zbieżne z wymienionymi wyżej celami i odzwierciedlać realne możliwości realizatorów projektu 4) Mierniki efektywności odpowiadające celom programu - należy określić w jaki sposób mierzona będzie realizacja celów poprzez ustalenie wskaźników pomiaru celu i przewidywanych wartości ich osiągnięcia. 5) Adresaci programu (populacja programu) - oszacowanie populacji, której włączenie do programu jest możliwe; tryb zapraszania do programu 6) Organizacja programu 7) Koszty 8) Monitorowanie i ewaluacja Dopuszcza się objęcie wsparciem ze środków EFS, jako RPZ, wcześniej opracowanych programów zdrowotnych oraz programów polityki zdrowotnej (w tym przyjętych w innej formule niż opisana w niniejszym załączniku). Warunkiem uzyskania dofinansowania z EFS jest zatwierdzenie przedmiotowego programu w Planie działania w sektorze zdrowia i posiadanie pozytywnej lub warunkowej opinii AOTMi. T.

Mapa potrzeb zdrowia psychicznego F 0* F 1* F 2* F 3* F 4* F 5* Kryzys psychiczny bez negatywnych skutków społecznych i zawodowych, bez instytucjonalnego oparcia społecznego i aktywizacji zawodowej Kryzys psychiczny –psychotyczny, afektywny z farmakoterapią lekami refundowanymi, zwolnieniem lekarskim, hospitalizacją, oparciem społecznym, aktywizacją zawodową, - niepełnosprawność psychiczna, renta Uzależniena F 6* F 7* F 8* F 9* Zaburzenia emocji i zachowania u dzieci i młodzieży Zaburzenia rozwoju psychicznego u dzieci i młodzieży Upośledzenie umysłowe niepełnosprawność intelektualna

CENTRUM ZDROWIA PSYCHICZNEGO Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego Art. 5 a. Podmiot leczniczy prowadzący centrum zdrowia psychicznego zapewnia kompleksową opiekę zdrowotną nad osobami z zaburzeniami psychicznymi na określonym obszarze terytorialnym w formie pomocy doraźnej, ambulatoryjnej, dziennej, szpitalnej i środowiskowej. -finansowanych ze środków: ochrony zdrowia, pomocy społecznej, edukacji, aktywizacji zawodowej. - na obszarze jednostki samorządu terytorialnego wielkości powiatu, dużego miasta, dzielnicy wielkiego miasta (50200 tyś mieszkańców.

Zdrowie psychiczne - model bio-psycho-społeczny WHO Zdrowie psychiczne – przyjęta w 1948 konstytucja Światowej Organizacji Zdrowia określa je jako pełny dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny człowieka. • Definicje medyczne – określają zdrowie psychiczne jako niewystępowanie objawów psychopatologicznych, homeostazę w procesach fizjologicznych, brak defektów w strukturze i funkcjach psychicznych, • Definicje psychologiczne – określają jako zdolność do twórczego rozwoju i samorealizacji, akceptację i poczucie własnej wartości i tożsamości, zdolność osiągania satysfakcji z życia, realistyczną percepcję rzeczywistości, • Definicje socjologiczne – jako zdolność przystosowania się jednostki do norm kulturowych i środowiska społecznego, uwewnętrzniania norm w przebiegu socjalizacji, umiejętności prawidłowej koegzystencji w grupie i właściwego funkcjonowania w rolach społecznych.

Zdrowie psychiczne to dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny (WHO) Bio Metafora NUKLEONU -Psycho- Społeczny Postulat kwarkowy Wszystkie aspekty bio-psycho-społecznego funkcjonowania człowieka tworzą nierozerwalną całość i nie można ich traktować oddzielnie, chociaż każdy z nich ma odrębną naturę i reguły opisu.

Wybór aksjologiczny – komu służy system ochrony zdrowia psychicznego? Narodowy Fundusz Zdrowia SP ZOZ Porady Osobodoby NZOZ Punkty Osobodoby Kontrola jedynie formalna. Brak pomiaru efektywności – zdrowienia wg ICD i ICF

Uproszczony model finansowania psychiatrii wieku rozwojowego – wygodny dla płatnika T Pn P P Wt P Śr P ZLŚ – wizyta domowa po kryzysie R R T P I P T P’ P”

Całościowy opis pracy w psychiatrii środowiskowej T T 1 T 2 T P R R R P I T T R P R I 1 T 2 P’ P” I T 3 T 1 T 4 I 2 T I 3

Kompleksowy Model Leczenia Środowiskowego Zaburzeń Psychicznych Model Środowiskowego Centrum Zdrowia Psychicznego Zadania Profilaktyczne Informacyjne i Edukacyjne Zintegrowane Świadczenie Medyczne Centrum Koordynacji na danym Terenie Infolinia 24/7 Interdyscyplinarny Zespół Terapeutyczny Zespół Leczenia Środowiskowego Poradnia Zdrowia Psychicznego Oddział Dzienny Psychiatryczny Inne Interwencyjne Miejsca Noclegowe Model współpracy ze Szpitalem I. Szpital Psychiatryczny, II. Oddział Psychiatryczny w Szpitalu Ogólnym, III. Teren bez łóżek szpitalnych Zintegrowane Świadczenie Społeczne Zadania Pomocy Socjalnej i Mieszkaniowej Zadania Rehabilitacji Społecznej Np. Środowiskowy Dom Samopomocy, Klub Samopomocy. Specjalistyczne Usługi Opiekuńcze itp Zadania Aktywizacji Zawodowej np. Warsztat Terapii Zajęciowej, Klub Integracji Społecznej itp Inne Współpraca z innymi podmiotami i organizacjami (pacjentów, rodzin …) działającymi na rzecz ochrony zdrowia psychicznego

Opieka specjalistyczna Opieka podstawowa Centrum Zdrowia Psychicznego Dzieci i Młodzieży Szkoła Dziecko /nastolatek/ Środowisko życia – rodzina, szkoła… POZ Centrum Koordynacji EDUKACJA Pomoc psychologicznopedagogiczna Klasa terapeutyczna MOW MOS Zespół terapeutyczny /ambulatoryjnomobilny/ Oddział dzienny Oddział całodobowy Hostel POMOC SPOŁECZNA Interwencja kryzysowa, SĄD poradnictwo specjalistyczne, Ośrodek wsparcia dziennego, świetlica socjoterapeutyczna. . POW, Rodzina zastępcza /terapeutyczna/

48 108 53 136 135 62 74 67 168 187 70 56 78 80 121 62 115 47 112 66 95 74 62 LESKO 27 22 Ludność faktycznie mieszkająca w powiatach /tyś. / na terenie województwa podkarpackiego Stan na 31 XII 2016

ODDZIAŁY PSYCHIATRYCZNE 2017 48 108 53 136 135 62 74 CAŁODOBOWY DZIENNY 67 168 187 70 56 78 80 121 62 115 47 112 66 95 74 62 LESKO 27 22 Ludność faktycznie mieszkająca w powiatach /tyś. / na terenie województwa podkarpackiego Stan na 31 XII 2016

ODDZIAŁY PSYCHIATRYCZNE 2017 48 CAŁODOBOWY 108 53 136 135 62 74 DZIENNY ZLŚ 67 168 187 70 56 78 80 121 62 115 47 112 66 95 74 62 LESKO 27 22 Ludność faktycznie mieszkająca w powiatach /tyś. / na terenie województwa podkarpackiego Stan na 31 XII 2016

Ministerstwo Zdrowia Styczeń 2017

Mapa potrzeb zdrowotnych w zakresie zaburzeń psychicznych dla województwa podkarpackiego - Ministerstwo Zdrowia – styczeń 2017 Na potrzeby szacowania zapadalności rejestrowanej oraz chorobowości rejestrowanej analizowane podgrupy chorób podzielono na ostre oraz przewlekłe. Działanie to było poczynione aby wskazać choroby nieprzemijające tj. dla których zasadne jest obliczanie zapadalności rejestrowanej oraz chorobowości rejestrowanej jak również aby wskazać choroby przemijające tj. dla których wartości epidemiologiczne przybliża wskaźnik chorobowości szpitalnej opisany w odpowiednim rozdziale. Tabela 1. 1 zawiera informacje na temat, które z podgrup zostały uznane za ostre, a które z przewlekłe.

Mapa potrzeb zdrowia psychicznego w woj. podkarpackim Rozważono trzy drogi wejścia do systemu przez pacjenta: Szpital, AOS i SOR. W zależności od drogi wejścia i dalszej historii pacjenta na podstawie podanych w tabeli 1. 2 reguł włączono pacjentów, u których pojawienie się w systemie z analizowanym rozpoznaniem mogło być tylko diagnostyką w kierunku tej choroby

Mapa potrzeb zdrowia psychicznego w woj. podkarpackim

Program Strategiczny Ochrony Zdrowia Województwa Małopolskiego na lata 2014 -2020 1. WPROWADZENIE 1. 1. PODSTAWY PROGRAMOWE OPRACOWANIA PROGRAMU STTRATEGICZNEGO OCHRONY ZDROWIA WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO NA LATA 2014 -2020 1. 2. UWARUNKOWANIA STRATEGICZNE DLA SYSTEMU OCHRONY ZDROWIA W NOWEJ PERSPEKTYWIE UNII EUROPEJSKIEJ 2014 -2020 1. 3. OCHRONA ZDROWIA W UJĘCIU REGIONALNYM 2. DIAGNOZA 3. WNIOSKI 4. ANALIZA STRATEGICZNA 5. CEL GŁÓWNY, DZIAŁANIA, PRZEDSIĘWZIĘCIA STRATEGICZNE PRIORYTET 1. WZROST DOSTEPNOŚCI DO KOMPLEKSOWYCH ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH W REGIONIE PRIORYTET 2. ZAPEWNIENIE KOMPLEKSOWEGO LECZENIA CHORÓB PSYCHICZNYCH PRIORYTET 3. POLITYKA SENIORALNA PRIORYTET 4. PROFILAKTYKA ZDROWOTNA 6. PLAN FINANSOWY 7. SYSTEM WDRAŻANIA 8. SYSTEM MONITOROWANIA 8. 1. ZASADY MONITOROWANIA 8. 2. WSKAŹNIKI MONITOROWANIA PROGRAMU 9. PODSUMOWANIE OCENY EX-ANTE

Interesariusze Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego Osoby kształtujące politykę zdrowia psychicznego – warunki prawne i finansowe Osoby zarządzające i organizujące warunki pracy Osoby bezpośrednio świadczące pomoc bio-psycho-społeczną Osoba cierpiąca psychicznie w środowisko życia

Potencjalne źródła danych ukierunkowane na sieć CZP według miejsca zamieszkania (powiaty, gminy) NFZ – statystyki grup pacjentów i form udzielanych świadczeń PUW – statystyki usług medycznych (jakie podmioty, ile pacjentów, ile świadczeń) i społecznych (śds, suo, kluby samopomocy) z wyszczególnieniem osób z niepełnosprawnością psychiczną NP i intelektualną NI Kuratorium Oświaty – statystyki dotyczące wczesnego wspomagania rozwoju i pomocy psychologiczno-pedagogicznej (zdrowie psychicznego dzieci i młodzieży) PFRON (samorządy lokalne) aktywizacja zawodowa – ZAZ-y, praca chronione ZUS – statystyki rent, zwolnienia lekarskie z powodu ZP ROPS – statystyki udziału osób z zaburzeniami psychicznymi OZP (z wyszczególnieniem różnych grup) w programach wojewódzkich WUP – statystyki udziału OZP w projektach unijnych osi priorytetowej VIII Podmioty lecznicze, towarzystwa profesjonalistów – jakościowy opis usług medycznych (kompleksowość, koordynacja, standardy, programy terapeutyczne itp. ) Samorządy lokalne – opis działania i statystyki z jednostek samorządowych na danym terenie np. powiatowe zespoły orzekania o niepełnosprawności; jakościowy opis usług społecznych Uczelnie wyższe – informacja o prowadzonych badaniach naukowych, organizowanych konferencjach odnoszących się do problematyki zdrowia psychicznego Organizacja pozarządowe – informacje o działaniach i opiniach beneficjentów (osoby z zaburzeniami psychicznymi i ich rodin

Harmonogram i zakres działań 20 X 2017 Narada Zespołu Wieloinstytucjonalnego – uzgodnienie grup docelowych, zakresu i harmonogramu działania 16 XI 2017 – Podkarpackie Forum Zdrowia Psychicznego XI/XII 2017 – cykl szkoleń dla przedstawicieli samorządów powiatowych i gminnych dotyczących metodologii opracowania programów ochrony zdrowia psychicznego XI -XII 2017 zbudowanie regionalnej sieci lokalnych zespołów POZP Od XI 2017 systematycznie zbieranie i analiza danych, opracowanie rozdziałów, konsultowanie i uzgadnianie ich treści, Systematycznie organizacja szkoleń tematycznych i spotkań roboczych z wykorzystaniem Internetu /strona internetowa, forum/ Podzespół analitycznoredakcyjny Zespół wieloisntytucjonalny Koordynatorzy powiatowi Konsultacje społeczne Eksperci zewnętrzni

Zaproszenie do dyskusji