w Stanisaw Biskup i Mczennik 1030 1079 Przygotowaa

Św. Stanisław Biskup i Męczennik (1030 -1079) Przygotowała: Agata Juretko kl. II GDA 1

Żródła informacji o Świętym Najdawniejszym i pierwszym źródłem do żywotu św. Stanisława są roczniki, czyli notatki według kolejności lat o najdawniejszych wydarzeniach, które za czasów arcybiskupa Arona (+ 1059) zostały przywiezione do Krakowa i które kontynuowano oraz Katalog Biskupów Krakowskich. W obu tych dokumentach znajdują się daty rządów św. Stanisława i wiadomość o translacji (przeniesieniu) jego ciała. O św. Stanisławie pisze pierwszy historyk polski Gall Anonim (ok. 1112) i obszernie bł. Wincenty Kadłubek (+ 1223), który jako biskup krakowski mógł mieć informacje bliższe o swoim poprzedniku. Pierwszy, właściwy żywot św. Stanisława napisał dominikanin, Wincenty z Kielc, ok. 1240 roku. Żywot ten posłużył jako podstawa do kanonizacji naszego męczennika. Dał się poznać jako pasterz gorliwy, ale i bezkompromisowy. Pewnym jest, że w rodzinnej swojej wiosce wystawił kościół drewniany pod wezwaniem św. Marii Magdaleny, który dotrwał do XVIII wieku. Istnieje również opowieść o wskrzeszeniu niejakiego Piotra. Jednakże jest to tylko legenda. 2

Życiorys św. Stanisława (1) Pochodził ze Szczepanowa, nieopodal Bochni, gdzie urodził się ok. 1030– 1035 r. jako potomek rycerskiego rodu Turzynów. Uczęszczał do szkoły katedralnej w Krakowie oraz w Gnieźnie, a potem kształcił się za granicą, prawdopodobnie w Leodium (obecnie Liege). Ok. 1090 r. przyjął święcenia kapłańskie Na polecenie biskupa Suły-Lamberta powrócił do Polski i jako kanonik krakowskiej katedry został zatrudniony w kancelarii książęcej, a w 1070 r. – po śmierci biskupa – został ustanowiony jego następcą; sakrę biskupią przyjął prawdopodobnie z rąk arcybiskupa Anno. W tym okresie zajął się organizowaniem diecezji i sprawami kościelnymi w duchu reformy gregoriańskiej. Przez siedem lat współpracował z królem Bolesławem Śmiałym m. in. w dziele reform i uregulowania stosunków kościelnych w Polsce. 3

Życiorys św. Stanisława (2) W 1078 r. chłopi wzniecili rebelię i pod nieobecność rycerstwa walczącego, u boku króla, na Rusi – rabowali dwory i hańbili osamotnione niewiasty. Rycerze samowolnie opuścili więc króla i powrócili, aby bronić czci swoich małżonek oraz posiadłości. Znany z porywczości monarcha surowo ukarał rycerzy, którzy w poczuciu krzywdy zawiązali przeciw niemu spisek. Biskup Stanisław usiłował ich bronić, ale król był nieugięty. A ponieważ Bolesław Śmiały sam uwiódł i porwał zamężną kobietę, biskup obłożył go klątwą. Władca wpadł we wściekłość i 9 maja 1079 r. wpadł z siepaczami do świątyni na krakowskiej Skałce i zasiekli biskupa podczas celebracji Mszy św. Mord na Skałce wywołał w narodzie wielkie wzburzenie, a król zbiegł, prawdopodobnie na Węgry. Podanie głosi, że do śmierci w 1081 r. , pokutował jako mnich w Osjaku. Ciało biskupa męczennika spoczęło ostatecznie w katedrze wawelskiej. 4

Patron ładu moralnego Przez wieki nazywano go ojcem Ojczyzny, światłem i ozdobą Polski, jej obrońcą. Do końca pełnił swą służbę jako wierny i niezłomny pasterz Kościoła, stąd też Jan Paweł II określił go mianem patrona chrześcijańskiego ładu moralnego. W ikonografii Św. Stanisław przedstawiany jest w stroju pontyfikalnym z pastorałem. Jego atrybutami są: miecz, palma męczeńska, u stóp wskrzeszony Piotrowin. Bywa ukazywany z orłem - godłem Polski. 5

Patron Polski Św. Stanisław jest głównym patronem Polski (obok NMP Królowej Polski i św. Wojciecha, biskupa i męczennika); ponadto także archidiecezji gdańskiej, gnieźnieńskiej, krakowskiej, poznańskiej i warszawskiej oraz diecezji: lubelskiej, płockiej, sandomierskiej i tarnowskiej. W ciągu wieków przywoływano legendę o zrośnięciu się rozsieczonego ciała św. Stanisława. Kult Świętego odegrał w XIII i XIV wieku ważną rolę historyczną jako czynnik kształtowania się myśli o zjednoczeniu Polski. Wierzono, że w ten sam sposób - jak ciało św. Stanisława - połączy się i zjednoczy podzielone wówczas na księstwa dzielnicowe Królestwo Polskie. 6

Śmierć Św. Stanisława (1) Autorytet Stanisława był ogromny, skoro według podania nawet najbliżsi stronnicy króla Bolesława nie śmieli targnąć się na jego życie. Król miał to uczynić sam. 11 kwietnia 1079 roku Bolesław udał się na Skałkę i w czasie Mszy świętej zarąbał biskupa uderzeniem w głowę. Potem kazał jego ciało poćwiartować. Ówczesnym zwyczajem bowiem ciało skazańca niszczono. Duchowni ze czcią pochowali je w kościele św. Michała na Skałce. Fakt ten jest dowodem czci, jakiej wtedy męczennik zażywał. 7

Śmierć św. Stanisława w sztuce (1) Jan Matejko: Zabójstwo Św. Stanisława 8

Śmierć Św. Stanisława (2) Bazylika p. w. św. Jozafata w Milwaukee, Wisconsin. 9

Śmierć św. Stanisława w sztuce (2) Zabójstwo św. Stanisława Tryptyk ołtarzowy, fragment z 1500 r. Kościół p. w. św. Stanisława w Bielsku-Białej 10

Dekret kanonizacyjny W 1253 r. Papież Innocenty IV podpisał dekret kanonizacyjny, a sama kanonizacja męczennika odbyła się 8 maja 1254 roku. Na medalu świętego umieszczono zapis: „Porąbany na cząstki, strzeżony przez orły, opromieniony z nieba, nazajutrz scalony”. Odwołuje się on do cudu, jaki miał zdarzyć się zaraz po śmierci biskupa, kiedy to rozczłonkowane ciało pilnowane przez orły miało się cudownie zrosnąć. Kult świętego w XIII i XIV w. odegrał istotną rolę w kształtowaniu się myśli o zjednoczeniu Polski. Ufano, że w ten sam sposób – jak ciało św. Stanisława – połączy się i zjednoczy podzielone wówczas na księstwa dzielnicowe Królestwo Polskie. Jego wstawiennictwu król Władysław Jagiełło przypisywał zwycięstwo pod Grunwaldem, a Zygmunt Stary uznał go za swojego patrona. 11

Kanonizacja św. Stanisława Tryptyk ołtarzowy, fragment z 1500 r. Kościół p. w. św. Stanisława w Bielsku-Białej 12

Katedra Wawelska Dziesięć lat po śmierci biskupa przeniesiono jego ciało do kaplicy Katedry Wawelskiej. Pierwszą srebrną trumnę na relikwie św. Stanisława ufundowała św. Kinga. Przetopiono ją później i użyto do wykonania obecnej. Do XVII wieku przez małe okienko kaplicy pokazywano wiernym relikwie. Król Zygmunt I Stary ufundował w 1512 roku srebrny ołtarz ze scenami męczeństwa. Konfesja św. Stanisława pochodzi z lat 1626 -29, gdzie pod kopułą wsparta na barkach czterech aniołów spoczywa trumna z 1671 roku pokryta scenami z życia św. Stanisława). Baldachimowy ołtarz św. Stanisława nazywany jest "Ołtarzem Ojczyzny". 13

Ornat ze scenami z życia św. Stanisława W skarbcu znajduje się również ornat ze scenami z życia św. Stanisława, ufundowany przez Piotra Kmitę z Wiśnicza w 1503 roku z okazji 250 -lecia kanonizacji. W scenach przedstawiono życie Świętego, haft odwzorowuje najdrobniejsze szczegóły, jak chociażby pierścienie na palcach. W ostatnim dolnym kwadracie preteksty znajduje się herb fundatora - Szreniawa 14

Złoty relikwiarz W skarbcu Katedry znajduje się złoty relikwiarz na kości ramienia, dar kanclerza Tomasza Zamoyskiego z 1632 roku. Przechowywane są również dwa relikwiarze na kości czaszki, jeden z nich ofiarowała w 1424 roku królowa Zofia Holszańska, żona Władysława Jagiełły, jako wotum koronacyjne. Drugi, pochodzący z 1504 roku, ufundowała Elżbieta Rakuszanka, żona Kazimierza Jagiellończyka, wykonany ze złota i wysadzany drogimi kamieniami jest noszony w czasie corocznej procesji ku czci św. Stanisława 15

Dla upamiętnienia kanonizacji Msza Św. w 750 -lecie kanonizacji św. Stanisława, 10 maja 2003 r. Legat papieski kard. Józef Ratzinger i kardynał Henryk Gulbinowicz. 16

Symbolika na w Rzymie Kościół pod wezwaniem św. Stanisława w Rzymie. 17

Order św. Stanisława Król Stanisław August Poniatowski ustanowił Order św. Stanisława dnia 7 maja 1765 roku, nadawane w Rzeczpospolitej Obojga Narodów, Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim. Po 1918 roku odznaczenie restytuowane przez władze II Rzeczypospolitej. Order był nadawany co roku, 8 maja, w kościele p. w. Świętego Krzyża w Warszawie. 18

Przysłowia o Św. Stanisławie Na św. Stanisława rośnie koniom trawa. Na św. Stanisława żytko kieby trawa. Na św. Stanisław, drzwi i okna wystaw. Do św. Stanisława z pastuchami sprawa. Na świętego Stanisława w domu pustki, w polu sława. Na świętego Stanisława żyto jak ława. 19

Podsumowanie Św. Stanisław żył tylko dla Boga, całkowicie oddany ludziom i trosce o powierzoną sobie owczarnię, za przykładem Boskiego Pasterza, który był mu wzorem aż po ostatnie dni życia. Nie szczędził trudów, nie zrażał się żadnymi przeszkodami, byle tylko obyczaje społeczeństwa i jednostek oprzeć na zasadach Ewangelii. Pius XII - List apostolski z okazji 700 -lecia kanonizacji św. Stanisława 20