Vrije Universiteit Brussel Vakgroep Sociaal Recht Guido Van
Vrije Universiteit Brussel Vakgroep Sociaal Recht Guido Van Limberghen
Vakgroep Sociaal Recht Professoren q q C. Deneve M. De Vos M. Magits W. Rauws q q M. Stroobant G. Vandermeulen G. Van Limberghen A. Van Regenmortel
Vakgroep Sociaal Recht Assistenten q q q E. Alofs C. Coomans L. Cornil E. d’Erbée J. De Wortelaer q q q B. Lietaert F. Louckx K. Nevens K. Salomez D. Torfs
Master of arts in sociaal recht Sociaal handhavings- en procesrecht Guido Van Limberghen
Sociaal handhavings- en procesrecht 1. Inleiding 31 december 2021 Guido Van Limberghen 5
Inleiding 1. Sociaal recht beoogt bescherming van de zwakkere 2. ⇒ nood aan: opeisbaarheid q sanctionering q betwisting q 31 -12 -2021 = procesrecht = handhavingsrecht = procesrecht Guido Van Limberghen 6
Sociaal handhavings- en procesrecht 1. Inleiding 2. Sociaal handhavingsrecht 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 7
Sociaal handhavingsrecht 1. Algemeen q Rechtsgeschiedenis arbeidsovereenkomsten: burgerlijke sancties ü arbeidsomstandigheden: strafsancties ü sociale zekerheid: administratieve sancties ü q Burgerlijke sancties ü genomen op initiatief van particulier 4 arbeidsrechtelijke ontslagvergoedingen ü 31 -12 -2021 ≠ herstelmaatregelen die in wezen sancties zijn Guido Van Limberghen 8
Sociaal handhavingsrecht 1. Algemeen 2. Strafsancties q Materieel sociaal strafrecht ü Bronnen 4 EVRM + Grondwet: van hogere orde p Legaliteitsbeginsel p Niet terugwerkende kracht 4 Sw: art. 100 SW 4 sociale wetten 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 9
Sociaal handhavingsrecht 1. Algemeen 2. Strafsancties q Materieel sociaal strafrecht Bronnen ü Omschrijving ü 4 4 4 = sociale wetsbepalingen welke strafbare feiten = strafbaarstelling personele werkingssfeer = daderschap materiële werkingssfeer = straffen geografische werkingssfeer (Grensoverschrijdende tewerkstelling 4 temporele werkingssfeer 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 10
Toets aan algemene strafrechtsbeginselen 1. Legaliteitsbeginsel q q q = op zichzelf of in context voldoende precieze omschrijving rechtsonderhorige kan kennen £ 2. Geen terugwerkende kracht q 31 -12 -2021 Tenzij mildere strafwet ££ 1. 2. 3. 4. 1. 2. strafbaarstelling met referentie* Strafbaarstelling en bloc** Blancostrafnormen*** Overtredingen van CAO Algemeen bindendverklaring**** Minder strenge uitvoeringsbesluiten+++ Guido Van Limberghen 11
Materieel sociaal strafrecht 1. Bestaan van het misdrijf* 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 12
Bestaan van het misdrijf 1. Materieel bestanddeel van het misdrijf q Waarneembaar Denken aan ≠ strafbaar ü Poging tot wanbedrijf: als wet het bepaalt ü q Overtreding Handeling* of nalatigheid** ü Vaak weinig omschreven ü 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 13
Bestaan van het misdrijf 1. Materieel bestanddeel van het misdrijf 2. Moreel bestanddeel van het misdrijf schuldstrafrecht* = vermogen te beseffen en vrijheid om gedrag te bepalen q Vormen q ü Opzet = doelgerichte wil tot overtreding 4 algemeen** 4 bijzonder*** ü Onachtzaamheid 4 = mogelijkheid om te vermijden wat men niet wilde 4 kan worden afgeleid uit materieel bestanddeel, behoudens aanneembare rechtvaardigingsgrond £ 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 14
Bestaan van het misdrijf 1. Materieel bestanddeel van het misdrijf 2. Moreel bestanddeel van het misdrijf 3. Ontstentenis van rechtvaardigingsgrond* = wederrechtelijk in concreto q ≠ misdrijf, dus geen burgerlijke vordering q Nood: faillissement niet q 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 15
Bestaan van het misdrijf 1. 2. 3. 4. Materieel bestanddeel van het misdrijf Moreel bestanddeel van het misdrijf Ontstentenis van rechtvaardigingsgrond Ontstentenis van een verschoningsgrond morele toerekening aan beklaagde q Wel misdrijf, geen schuld, wel burgerlijke vordering** q Onoverwinnelijke dwaling*** q 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 16
Materieel sociaal strafrecht 1. Bestaan van het misdrijf 2. Daderschap* 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 17
Daderschap 1. Toerekening* Rechterlijke toerekening ** q Conventionele toerekening *** q wettelijke toerekening****: q Meestal: werkgever, aangestelde, lasthebber £ ü Geen cascadesysteem ££ ü Rechtspersoon/ natuurlijke persoon £££ ü 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 18
Daderschap 1. Toerekening 2. Delegatie* Van welbepaalde taken q Aan bekwaam persoon q Met gezag en middelen q Ook als de betrokkene niet tot de bij wet aangeduide daders behoort** q 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 19
Daderschap 1. Toerekening 2. Immuniteit van de werknemer q Ratio Sociaal recht beschermt werknemer, beperkt zijn aansprakelijkheid, laat de sanctionering in het bedrijf over aan werkgever, houdt rekening met afwezigheid van werkelijke macht ü Geen omweg via strafbare deelneming* ü q Draagwijdte ü 31 -12 -2021 Niet voor gemeenrechtelijke misdrijven Guido Van Limberghen 20
Materieel sociaal strafrecht 1. Bestaan van het misdrijf 2. Daderschap 3. Straffen* 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 21
Straffen 1. Aard = door strafgerecht krachtens een (sociale) wet opgelegde sanctie van een door de (sociale) wet verboden handeling of nalatigheid q Correctionele straffen*** q Ambtshalve veroordeling q Soms herstelmaatregel ü Soms straf* ü q 31 -12 -2021 Burgerrechtelijke aansprakelijkheid van rechtspersoon** Guido Van Limberghen 22
Straffen 1. Aard 2. Vormen Gevangenisstraf (werkstraf)* q Geldboete** q Speciale straffen voor rechtspersonen*** q 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 23
Straffen 1. Aard 2. Vormen 3. Straftoemeting* Verzachtende omstandigheden** q Herhaling*** q Samenloop**** q Meerdaadse samenloop £: als wanovertredingen max. 2 x zwaarste straf (art. 60 SW). ü Eendaadse samenloop ££: alleen de zwaarste straf ü 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 24
Sociaal handhavingsrecht 1. Algemeen 2. Strafsancties Materieel sociaal strafrecht q Formeel sociaal strafrecht q = Opsporing, vervolging en berechting van personen die ervan verdacht worden een sociaalrechtelijk misdrijf te hebben gepleegd ü = Weerslag op de burgerlijke vordering van het slachtoffer van het sociaalrechtelijk misdrijf ü 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 25
Formeel sociaal strafrecht 1. Opsporing* Sociale inspectiediensten** q Bevoegdheden q ambtshalve, in opdracht, na aangifte of klacht ü zeer uitgebreide onderzoeksbevoegdheden ü 4 Regeling voor doorgeven van informatie*** 4 vormen van dwang of inbreuken op privacy vereisen wettelijke regeling of rechterlijke machtiging**** 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 26
Formeel sociaal strafrecht 1. Opsporing Sociale inspectiediensten q Bevoegdheden q Beslissingen q Waarschuwing* ü Proces-verbaal ü 4 Bijzondere bewijskracht** 4 Mededeling aan parket/directeur-generaal voor strafvordering dan wel administratieve geldboete q Verhindering van toezicht ü 31 -12 -2021 Overheidscontrole versus zwijgrecht*** Guido Van Limberghen 27
Formeel sociaal strafrecht 1. Opsporing 2. Vervolging £ Arbeidsauditoraat(-generaal)* q bij samenloop of samenhang ££ q ü q PG wijst het parket van de PK of het auditoraat aan obv hoofdzaak (geen verhaal bij de rechter) Beslissing Seponeren, VSBG** ü Dagvaarding binnen verjaringstermijn*** ü 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 28
Formeel sociaal strafrecht 1. Opsporing 2. Vervolging 3. Berechting £ Politie- of correctionele rechtbank* q Alternatieven** q 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 29
Formeel sociaal strafrecht 1. 2. 3. 4. Opsporing Vervolging Berechting Weerslag op de burgerlijke vordering £ Opschorting van de burgerlijke uitspraak* q Gezag van gewijsde q ü q erga omnes ü 31 -12 -2021 Beperkt tot uitspraak** Tegen E. V. R. M. *** Guido Van Limberghen 30
Sociaal handhavingsrecht 1. Algemeen 2. Strafsancties Materieel sociaal strafrecht q Formeel sociaal strafrecht q 3. Administratieve sancties 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 31
Administratieve sancties* 1. Administratieve geldboeten** 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 32
Administratieve geldboete* 1. Ratio legis Veel seponeringen: te zwaar geachte en onterende straf q Korte straffen worden niet uitgevoerd q Vroeger: straffeloosheid van rechtspersoon q 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 33
Administratieve geldboete 1. Ratio legis 2. Toepassingsgebied q Personeel ü q Werkgever of daarmee gelijkgestelde natuurlijke of rechtspersoon* Materieel ü Voor bij wet opgesomde overtredingen 4 Wet 1971** 4 Bijzondere wetten*** 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 34
Administratieve geldboete 1. Ratio legis 2. Toepassingsgebied 3. Toepassingsvoorwaarde q Feiten moeten voor strafvervolging vatbaar zijn* Toepassing van strafrechtelijke beginselen** ü Voorkomen van cumulatie*** ü 4 Principe: administratieve geldboete 4 Uitzondering: wegens beslissing van openbaar ministerie of bij clandestiene tewerkstelling 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 35
Administratieve geldboete 1. 2. 3. 4. Ratio legis Toepassingsgebied Toepassingsvoorwaarde Administratieve procedure q q q 31 -12 -2021 Opgelegd door aangeduide ambtenaar* Mogelijkheid tot verweer** Verjaring: vijf jaar Beslissing*** Ontstentenis van betaling**** Guido Van Limberghen 36
Administratieve geldboete 1. 2. 3. 4. 5. Ratio legis Toepassingsgebied Toepassingsvoorwaarde Administratieve procedure Gerechtelijke procedure Binnen twee maand* q Bij verzoekschrift q Verplichte mededeling aan het OM q Volle rechtsmacht** q 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 37
Administratieve sancties 1. Administratieve geldboeten 2. Administratieve sancties in de sociale zekerheid* 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 38
Sociale zekerheid 1. Begrip administratieve sanctie* q q q 31 -12 -2021 Dwangmiddel Repressief ingevolge verwijtbaar gedrag** Leedtoevoegend*** Bij wet vastgesteld Door de administratie opgelegd**** Guido Van Limberghen 39
Sociale zekerheid 1. Begrip administratieve sanctie 2. Vormen T. o. v. werkgevers* q T. o. v. uitkeringsgerechtigden of hun rechthebbenden** q T. o. v. socialezekerheidsinstellingen*** q T. o. v. derden**** q 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 40
Sociale zekerheid 1. Begrip administratieve sanctie 2. Vormen 3. Toelaatbaarheid Wetgever beoordeelt* q Het beginsel ‘non bis in idem’ verhindert de wetgever niet zowel administratieve als strafsancties te bepalen voor een zelfde feit** q Una via-sanctionering gewenst*** q 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 41
Sociale zekerheid 1. 2. 3. 4. Begrip administratieve sanctie Vormen Toelaatbaarheid Administratieve procedure en preventieve rechtsbescherming q Administratieve sancties ressorteren onder administratief recht* ü socialezekerheidsrecht ** ü 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 42
Sociale zekerheid 1. 2. 3. 4. Begrip administratieve sanctie Vormen Toelaatbaarheid Administratieve procedure en preventieve rechtsbescherming 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 43
Administratieve sancties 1. Administratieve geldboeten 2. Administratieve sancties in de sociale zekerheid 3. Toepassing van strafrecht op administratieve sancties* 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 44
Toepassing van strafrecht* 1. EVRM of BUPO-verdrag** q Voorwaarde*** Sanctie richt zich tot hele bevolking**** ü Sanctie sanctioneert een verwijtbaar gedrag ü Sanctie beoogt te voorkomen en te bestraffen ü Sanctie is voldoende zwaar ü 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 45
Toepassing van strafrecht 1. EVRM of BUPO-verdrag Voorwaarde q Gevolg q ü ü ü 31 -12 -2021 Vermoeden van onschuld Legaliteitsbeginsel Preventieve rechtsbescherming* Curatieve rechtsbescherming** Non bis in idem*** Guido Van Limberghen 46
Toepassing van strafrecht 1. EVRM of BUPO-verdrag 2. Gelijkheidsbeginsel* q Voorwaarde ü q sanctie moet inhoudelijke werking van straf hebben** Gevolgen ü Essentiële wel 4 Persoonlijke schuld*** 4 Mildere strafwet**** 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 47
Toepassing van strafrecht 1. EVRM of BUPO-verdrag 2. Gelijkheidsbeginsel q Voorwaarde ü q sanctie moet inhoudelijke werking van straf hebben Gevolgen Essentiële wel ü Bijkomstige niet ü 4 Verzachtende omstandigheden* 4 Samenloop** 4 Probatie, opschorting en uitstel*** 31 -12 -2021 Guido Van Limberghen 48
- Slides: 48