VRGL KABUKLU BT Lepidosaphes ulmi L Hom Diaspididae

VİRGÜL KABUKLU BİTİ Lepidosaphes ulmi L. (Hom. : Diaspididae) Tanımı : Ergin dişinin kabuğu virgül şekli ile midye şekli arasında 2 -3, 3 mm boyundadır. Renk grimsi kahverengidir. Kabuk altındaki dişi, şeffaf beyaz renkte, ön tarafı dar, pygidium geniş ve yuvarlakçadır. Erkeklerin bir çift kanatları vardır.

VİRGÜL KABUKLU BİTİ Lepidosaphes ulmi L. (Hom. : Diaspididae) Yaşayışı : Kışı ana kabuğu altında yumurta döneminde geçirirler. Bir dişi 1169 yumurta bırakabilir. Birinci döle ait larva çıkışı nisan ayı sonu, mayıs ayları başlarıdır. Yumurtadan yeni çıkan larvalar kanatsız, şeffaf, beyaz renkte ve sadece bu dönemde hareketlidirler. Larvalar kısa bir müddet bitki üzerinde dolaştıktan sonra, ana kabuğu çevresinde veya uygun buldukları yerde hortumlarını bitki dokusuna sokarak kendilerini tespit eder ve beslenmeğe başlarlar. Dişiler haziran sonu temmuz başlarında yumurtlar ve yumurtlama sona erince ölürler. Yumurtalardan yaklaşık temmuz ortalarına doğru ikinci döl larvaları çıkar, yaz sonlarına kadar beslenir ve eylül ortalarında tekrar yumurtlamaya başlarlar. Bu yumurtalar kışı geçirir. Yılda 1 -2 döl verirler.

VİRGÜL KABUKLU BİTİ Lepidosaphes ulmi L. (Hom. : Diaspididae) Zarar Şekli : Hortumlarını bitki dokusuna sokup kendilerini tespit ettikten sonra dal, yaprak, meyve sapı ve meyve, hatta gövdeye kadar yerleşip bitki özsuyunu emerek zararlı olurlar. Bir taraftan bitki özsuyu ile beslenirken diğer taraftan da bitki için zehirli madde salgılarlar. Kontrol altına alınmadığı ve yoğunluğun çok fazla olduğu yerlerde ağaçları ve fidanları kurutabilirler. Meyve üzerine yerleşenler meyvenin gelişmesini engeller, kalitesinin düşmesine neden olurlar.

VİRGÜL KABUKLU BİTİ Lepidosaphes ulmi L. (Hom. : Diaspididae) Konukçuları : Elma, armut, şeftali, kayısı, iğde, ceviz, fındık, karaağaç, söğüt, kavak vb. Mücadelesi : Ø Kış kontrollerinde 5 cm’ lik dalda altında yumurta bulunan 5 ana kabuğu görülmesi o bahçenin kışlık yağlarla ilaçlanmasını gerektirir. 1. ve 2. döle karşı yapılacak yaz ilaçlaması ise yumurta açılışından en geç 7 -10 gün sonra yapılmalıdır.

YAPRAK GALERİ GÜVELERİ Elma yaprak oval galeri güvesi (Phyllonorycter gerasimovi (Hg. )) (Lep. : Gracillaridae) Fındık yaprak galeri güvesi (P. corylifoliella (Hw. )) (Lep. : Gracillaridae ) Elma yaprak galeri güvesi (Stigmella malella (Stt. ) (Lep. : Stigmellidae) Meyve yaprak galeri güvesi (S. pyri Glitz. ) (Lep. : Stigmellidae) Kiraz yaprak galeri güvesi (Lyonetia clerkella (L. ) (Lep. : Lyonetiidae) Armut yaprak galeri güvesi (Leucoptera scitella Zell. ) (Lep. : Lyonetiidae) Erik yaprak galeri güvesi (Coleophora prunifoliae Doets. ) (Lep. : Coleophoridae) Tanımı : Ön kanatları her türde de değişik desenli, arka kanatları dar ve uzun bol saçaklı küçük kelebeklerdir. Larvaların yapraklarda açtıkları galeriler türlerin ayırt edilmesini sağlar. Kanat açıklıkları 6 -9 mm arasında değişir. Yumurtaları 0, 3 -0, 4 mm boyda, sarımtrak gri yeşil renktedir.

YAPRAK GALERİ GÜVELERİ Yaşayışı: P. gerasimowi kışı yere dökülen yapraklardaki galeriler içerisinde pupa döneminde geçirir. Dişi kelebek yumurtalarını yaprakların alt yüzüne bırakır. Gelişimini galeri içerisinde tamamlayan larva yine burada pupa olur. Kelebek nisan ortalarında uçmaya başlar. P. corylifoliella kışı yere dökülen yapraklardaki galeriler içerisinde larva döneminde geçirir. Mart ayında galeri içerisinde pupa olur. Kelebek elma ağaçlarının çiçeklenme zamanında uçmaya başlar. Dişi kelebek yumurtalarını yaprakların üst yüzeyine bırakır. S. malella kışı toprağın değişik derinliklerinde (0. 5 -9 cm) ördüğü bir kokon içerisinde pupa döneminde geçirir. Kelebek nisan ayı başlarında uçmaya başlar. Dişi kelebek yumurtalarını yaprakların alt yüzeyine bırakır.

YAPRAK GALERİ GÜVELERİ Yaşayışı: L. clerkella kışı ergin dönemde meyve ağaçlarının gövde kabukları altında, çatlak ve yarıklarda geçirir. Dişi kelebek yumurtalarını yaprakların alt yüzeyinde yaprak epidermisi altına bırakır. Açtığı galeriler içerisinde gelişmesini tamamlayan larva galeriyi terk ederek genellikle yaprağın alt yüzeyinde beyaz bir kokon içinde pupa olur. Kelebek çiçekler açmadan önce uçmaya başlar. L. scitella kışı pupa döneminde meyve ağaçlarının gövde kabukları altında, çatlak ve yarıklarda geçirir. Dişi kelebek yumurtalarını yaprakların alt yüzeyine bırakır. Açtığı galeriler içerisinde gelişimini tamamlayan larva bir ip vasıtasıyla kendini aşağı sarkıtır uygun bir yer bularak pupa olur. C. prunifoliae larvası ilk dönemde galeri açar. Daha sonraki dönemlerde yapraktan kopardığı kısımları ipek ipliklerle birleştirerek kendine korunak yapar. Gelişimini burada sürdürerek larva, thorax bacakları ile kendini yaprakta bir yere sabitler başını yaprak içerisine sokar ve beslenir. Yaprak üzerinde beslenmeden ileri gelen renksiz lekeler görülür. Yaprak galeri güvelerinin döl adetleri 2 -5 arasında değişir.

P. corylifoliella

Ergin Zarar Stigmalella Yumurta Zarar

S. malella larvası Lyonetia clerkella pupası

Lyonetia clerkella kokon Lyonetia clerkella zararı

Leucoptera scitella zararı Kokon Leucoptera scitella zararı

YAPRAK GALERİ GÜVELERİ Zarar şekli : Yaprak galeri güvelerinin larvaları yaprağın iki epidermisi arasında parankima dokusunu yiyerek zararlı olurlar. Galeri şekilleri her tür için değişik olup tür ayırımına olanak sağlar. P. gerasimowi larvasının galerisi önce yaprağın alt yüzeyindedir. Kendini hafif şişkinlikle gösterir. Rengi açık yeşildir. İleri dönemlerde galeri yaprağın üst kısmında beyaz noktalı bir görünüş alır. Bir yapraktaki galeri sayısı 1'den 15'e kadar değişir. P. corylifoliella larvasının galerisi yaprağın üst yüzeyinde beyazımsı gri, açık kahverengi lekeler halinde görülür. Bir yapraktaki galeri sayısı 1'den 5'e kadar değişir. S. malella larvasının galerisi yaprağın alt yüzeyinden başlayarak üst yüzeyine çıkar, başlangıçta dardır. Galerinin uç kısmı genişler. Galeri boyları 4 -5 mm arasındadır. Bir yapraktaki galeri sayısı 1 'den 20‘ ye kadar değişir. S. pyri larvasının galerisi S. malella larvasının galerisine benzer.

P. corylifoliella zararı

YAPRAK GALERİ GÜVELERİ Zarar şekli: L. clerkella larvasının galerisi yaprağın üst yüzeyinde 10 -15 mm boyundadır. Başlangıçta dardır sona doğru genişler. Galeri boyu konukçu bitkilere göre değişiklik gösterir. Bir yapraktaki galeri sayısı 1'den 15'e kadar değişir. Epidemi yıllarında 40 adet saptanmıştır. L. scitella larvasının galerisi yaprak yüzeyinde ikinci derecede damarlar arasındadır. Galeri renkleri konukçu bitkiye göre değişir. Elma, armutta kırmızıdır. Galerinin üst kısmında yaprak epidermisi kurur. Bir yapraktaki galeri sayısı 1'den 10'a kadar değişir. Epidemi yıllarında 50 adet tespit edilmiştir. C. prunifoliae larvasının ilk dönemde açmış olduğu galeriyi başlangıçta görmek çok zordur. İleri dönemde korunak içerisindeki larvanın açmış olduğu galeri renksiz olup larva birden fazla galeri açabilir. Bu galerin büyüklükleri de farklılık gösterir. Larvanın başını soktuğu yerde krater gibi bir kısım meydana gelir. Bu türler özellikle fidanlarda ve genç meyve ağaçlarının yapraklarında galeriler açarlar. Populasyonun çok yüksek düzeyde olduğu yıllarda zarara uğramış yaprakların ve ağaçların gelişmesinde bir duraklama olur. Yapraklar zamanından önce dökülür, meyve verimi azalır ve kalitesi düşer. Türkiye‘ nin elma yetişebilen her yerinde bulunurlar.

Lyonetia clerkella zararı Leucoptera scitella zararı

YAPRAK GALERİ GÜVELERİ Konukçuları: S. malella elma S. pyri armut ağaçlarına özgü bir zararlıdır. Diğer türler polifagdır. Birçok meyve ve bazı orman ağaçları konukçuları arasındadır. Mücadelesi: Ø Bahçelerdeki kurumuş yaprakların toplanarak yok edilmesi, toprağın sürülmesi, kuru ağaç kabuklarının soyulması zararlı populasyonun düşmesini sağlar. ØYaprak galeri güvelerinin pek çok doğal düşmanı bulunmaktadır. Bunlar genellikle söz konusu zararlıları ekonomik zarar seviyesinin altında tutmakta ve ilaçlamaya gerek kalmamaktadır.

YAPRAK GALERİ GÜVELERİ Mücadelesi: Ø Meyve bahçesi ve fidanlıklarda; nisan ortalarından itibaren ilk çıkan yapraklar kontrol edilir. Yaprak başına ortalama 4 veya daha fazla zararlı canlı larvası düşüyorsa ve parazitleme çok düşük ise nisan ortasından mayıs ortasına kadar 1. ilaçlama, temmuz ortasından ağustos ortasına kadar kontrollerde sürgün ucu altlarından alınan yapraklarda ortalama 4 veya daha fazla canlı larva varsa 2. ilaçlama, eylül başından ortasına kadar yapılan kontrollerde tesadüfen alınan yapraklarda ortalama 4 veya daha fazla canlı larva varsa 3. ilaçlama yapılır. Meyveli ağaçlarda Elma iç kurduna karşı özellikle bu zararlıları da kontrol eden ilaçlar kullanılır, bir ilaçlama yeterlidir. Kontrollerde her ağaçtan 20 adet olmak üzere en az 5 ağaçtan, belirlenen yerlerden yaprak alınıp canlı larva sayılmalıdır. Darbe yöntemine göre 100 darbede 10 -12 ergin yakalandığı takdirde ilaçlama yapılmalıdır. Son ilaçlama ile hasat arasındaki süre en az 25 gün olmalıdır.

YAPRAKBİTLERİ (Hom. : Aphididae) Elma yeşil yaprakbiti (Aphis pomi Deg. ) Tanımı: Elma yeşil yaprakbitinin kanatsız dişileri 1. 5 -2 mm boyunda, tombulca ve yeşil renklidir. Anten, bacak, cauda ve uzun olan corniculusları siyahtır. Kanatlı olanlarda abdomende corniculusların ön tarafında üç siyah nokta bulunur.

YAPRAKBİTLERİ (Hom. : Aphididae) Elma gri yaprakbiti (Dysaphis plantaginea (Pass. ) Tanımı: Elma gri yaprakbiti 1. 5 -3. 0 mm boyunda, tombul, koyu zeytin yeşilinden gri menekşeye kadar değişik renklerdedir. Vücutlarının üzeri beyazımsı bir toz ile örtülüdür. Yeni gömlek değiştirmiş olanlarda bu toz tabakası görülmez. Corniculusları uzun ve siyah renkli, antenler vücut uzunluğunda, cauda çok kısadır. Kanatlılar siyah, abdomenin ortasında parlak bir leke bulunur.

YAPRAKBİTLERİ (Hom. : Aphididae) Kırmızı gal yaprak bitleri (Dysaphis spp. ) Tanımı: Kırmızı gal yaprakbitlerinin aynı biçimde zarar yapan birkaç türü vardır ve bunların ayırt edilmeleri güçtür. Dış görünüşleri bakımından elma gri yaprakbitine çöz benzer. Boyları 2. 5 -5. 0 mm, tombul, gri menekşe renginde, vücutlarının üzeri tozlu, antenler uzun ve siyahtır.

YAPRAKBİTLERİ (Hom. : Aphididae) Şeftali yaprakbiti (Myzus persicae (Sulz. ) Tanımı: Şeftali yaprakbiti 1. 5 -2. 0 mm boyunda, oval, renk sarımtırak yeşille koyu yeşil arasındadır. Ancak sonbaharda yumurta bırakan dişiler şarap kırmızısı ve ilkbaharda yumurtadan çıkan bireyler pembemsi renktedir. Corniculuslar silindirik, uzun ve soluk renkli, cauda parmak şeklindedir. Kanatlarda abdomen üzerinde düzensiz şekilde bir koyu leke vardır.

YAPRAKBİTLERİ ( Hom. : Aphididae) Erik unlu yaprak biti (Hyalopterus pruni (G. ) Tanımı: Erik unlu yaprakbiti 2. 0 -3. 5 mm boyunda uzun yapılı, soluk yeşil, hafifçe mavimtırak, üzeri beyazımsı bir toz tabakasıyla örtülüdür. Anten ve corniculuslar kısa, cauda parmak biçiminde, bacak ve antenler soluk renktedir.

YAPRAKBİTLERİ ( Hom. : Aphididae) Şeftali gövde kanlı biti (Pterochloroides persicae (Chol. ) Tanımı: Şeftali gövde kanlı biti 3. 5 -4. 0 mm boyunda, grimsi esmer renklidir. Vücutları yumuşak dolgunca hafif tozlu görünümlüdür.

YAPRAKBİTLERİ ( Hom. : Aphididae) Yaşayışı: Elma yeşil yaprakbiti, yumurtalarını sonbaharda elma ağaçlarının bir yıllık sürgünlerinin genellikle uca yakın kısımlarına bırakır. Bu yumurtalar ertesi yıl tomurcukların uyanmasıyla birlikte açılmaya başlar. İlk kolonilerden itibaren görülen kanatlılar öteki elma ağaçlarına uçarak bulaşmayı yaygınlaştırırlar. Yazın yüksek sıcaklıklarda, bitkideki gelişmenin yavaşlaması ve kısmen de doğal düşmanların etkisiyle çoğalmaları duraklar; eylül ve ekim aylarında yeniden hızlanır. Ekim, kasım aylarında da kanatsız dişi ve erkek oluşur. Çiftleşmeden sonra dişiler yıllık sürgünlerde toplanarak yumurtaları bırakırlar. Kışı yumurta halinde geçirir.

YAPRAKBİTLERİ ( Hom. : Aphididae) Dysaphis plantaginea Yaşayışı: Elma gri yaprakbiti kışı 2 -3 yıllık dallar üzerine, daha çok tomurcukların yakınına; kırmızı gal yaprakbitleri ise yaşlı dallar ve gövde kabukları altına bırakılmış yumurta döneminde geçirirler. Tomurcukların patladığı dönemde yumurtalardan çıkan larvalar genç yaprakların alt yüzlerinde koloni yaparlar. Bu yapraklar uzunlamasına kıvrılır. Dysaphis türlerinin çoğu çiçekten hemen sonra otsu bitkilere göç ederler. Bazı türlerin göçü ise mayıs, haziran aylarına kadar gecikir. Yaz sonunda yeniden elma ağaçlarına dönüş olur ve döllenmiş dişiler kışlayacak yumurtalarını bırakırlar.

YAPRAKBİTLERİ ( Hom. : Aphididae) Yaşayışı: Şeftali yaprakbiti, yumurtalarını tomurcukların dibine veya yakınına bırakır. Bunlar ilkbaharda oldukça erken açılmaya başlarlar. Yeni çıkan bireyler tomurcuklar üzerinde ve çiçeklerin içerisinde beslenirler. Çiçek taç yapraklarının dökülmesinden sonra bazı bireyler meyve ve meyve sapı üzerinde beslenmelerini sürdürürler. Sonra giderek açılan yapraklara taşınarak yeni koloniler oluştururlar. Nisan ayında kanatlılar görülmeye başlar. Mayıs’ta bulaşma en yüksek düzeye ulaşır. İkincil konukçulara göç oldukça kademelidir, temmuz ayına kadar sürebilir. Sonbaharda şeftali ağaçlarına geri dönen kanatlı bireylerden oluşan kanatsız dişiler, bu sırada ikincil konukçulardan gelen kanatlı erkeklerle çiftleştikten sonra kışlayacak yumurtaları bırakırlar.

Yaprak Bitleri

YAPRAKBİTLERİ ( Hom. : Aphididae) Yaşayışı: Erik unlu yaprakbiti kışlayan yumurtalarının açılışı, A. pomi 'den bir ay kadar daha geç olur. O yüzden yoğunluk artışı ancak haziran ayında görülür. Yaz aylarında ikincil konukçulara göç kısmen olur ve populasyonun çoğu erik veya şeftali ağaçlarında zararını sürdürür. Kanatlı bireyler yaz boyunca öteki erik ve şeftali ağaçlarına uçarlar ve bulaşma sürekli olarak yaygınlaşır. Yaz sonunda döllenmiş dişiler tomurcuk diplerine ve genç dallardaki dolu yaralarına yumurtalarını tek bırakırlar. Yumurtaların üzeri beyazımtırak ince iplikçiklerle örtülüdür.

YAPRAKBİTLERİ ( Hom. : Aphididae) Yaşayışı: Şeftali gövde kanlı biti, kışı yumurta döneminde geçirir. Yumurtalar ilkbaharda açılır. Mevsim boyunca döllemsiz olarak çoğalırlar. Gövde ve dallarda koloniler halinde yaşar ve yavaş hareket ederler. Kanatlı bireyler mayıs ayında görülür. Yayılmayı bunlar sağlar. Haziran ve temmuz aylarında populasyonları düşer.

YAPRAKBİTLERİ ( Hom. : Aphididae) Zarar Şekli: Elma yeşil yaprakbiti, daha çok fidanlıklarda ve genç ağaçlarda zararlı olur. Yaşlı ağaçlarda daha çok sürgünler üzerinde yoğunluk gösterir. Yaprakları enine kıvırır, aynı zamanda genç sürgünler üzerinde de beslenir. Yüksek yoğunluklarda sürgünler kurur. Elma yeşil yaprakbiti, en çok fidanlıklarda ve genç ağaçlarda zararlı olur. Yaşlı ağaçlarda daha çok fışkınlar üzerinde yoğunluk gösterir. Yaprakları enine kıvırır, aynı zamanda genç sürgünler üzerinde de beslenir. Yüksek yoğunluklarda sürgünler kurur. Yazın fumajin oluşmasına neden olur.

YAPRAKBİTLERİ ( Hom. : Aphididae) Zarar şekli: Elma gri yaprakbiti, kıvrılan yaprakların yeşilimsi sarı; Kırmızı gal yaprak bitleri ise kırmızı renkli gal görünümü almasına ve fonksiyonlarını yitirmesine neden olurlar. Bu durum sürgün üzerinde sağlıklı göz oluşumunu engeller. Çiçekler üzerindeki emgi yaraları dolayısıyla meyvelerde şekil bozukluklarına yol açar.

YAPRAKBİTLERİ ( Hom. : Aphididae) Zarar şekli: Şeftali yaprakbiti, çiçeklerin açılmasını engeller, erken kurumalarına ve dökülmelerine yol açar. Dişi organ ve genç meyve üzerindeki emgi yaraları meyvenin şeklinin bozulmasına neden olur. Yaprak önce uzunlamasına ikiye katlanır, sonra spiral ve değişik biçimlerde kıvrılır. Aynı zamanda önemli bir virüs taşıyıcısıdır.

YAPRAKBİTLERİ ( Hom. : Aphididae) Zarar şekli: Erik unlu yaprakbitinin beslendiği ve yoğun koloni oluşturduğu yaprağın alt yüzü beyazımtırak bir görünüm alır. Yaprakbiti ne kadar yoğun olursa olsun yaprağın şekli bozulmaz. Buna karşılık ballı madde ve bol fumajin oluşur, bitki zayıf düşer ve yüksek yoğunluk olması halinde ağaç ertesi yıl az çiçek açar.

YAPRAKBİTLERİ ( Hom. : Aphididae) Zarar şekli: Şeftali gövde kanlı biti konukçu bitkilerin gövde ve dallarından özsuyu emerek onların zayıflamasına, giderek kurumalarına neden olur. Gövde ve dallarda zayıflama sonucu sakızlaşmalar görülür. Bu yaprakbiti de fumajin oluşmasına neden olur.

YAPRAKBİTLERİ ( Hom. : Aphididae) Konukçuları: • • • Elma yeşil yaprakbitinin başlıca konukçusu elma ağaçlarıdır. Nadir olarak armut, ayva, akdiken, gül vb. de bulunabilir. Elma gri yaprakbiti elma ağaçlarında zararlı olmaktadır. İkincil konukçusu Plantago spp. (sinir otları) dır. Kırmızı gal yaprakbitlerinin de birincil konukçusu elma, ikincil konukçusu otsu itkilerdir. Şeftali yaprakbitinin birincil konukçusu şeftalidir. Seyrek olarak da öteki sert çekirdekli meyve ağaçlarında bulunabilir. Çok sayıda ikincil konukçusu vardır. Başlıca olarak tütün, patates, şekerpancarı ve lahana sıralanabilir. Erik unlu yaprakbitinin en önemli konukçuları erik ve şeftalidir. Badem ve kayısıda da bazen zararlı olabilmektedir. İkincil konukçuları daha çok kamış grubundan bitkilerdir. Şeftali gövde kanlı biti, şeftali, kayısı, badem, erik, kiraz, vişne ve zerdali üzerinde zararlı olmaktadır.

YAPRAKBİTLERİ ( Hom. : Aphididae) Mücadele: Ø Meyve ağaçlarında yaprakbitlerine karşı genel olarak çiçekten önce ve yazın ilaçlama olanakları bulunmaktadır. Önceki yıl yüksek düzeyde bir yaprakbiti zararı söz konusu olmuşsa kışın, dallar üzerinde yumurta kontrolü de yaparak kabuklubit, koşnil ve akar gibi öteki zararlıların durumu da göz önünde bulundurularak bir ilaçlama uygulanabilir.