Voorstelling leerplan Beeld Welkom fijn dat je er
Voorstelling leerplan Beeld Welkom, fijn dat je er bent! Anne Dewulf Ped. begeleider regio Antwerpen, Mechelen-Brussel, Limburg
Met welke verwachting ben je naar hier gekomen? Noteer op het verwachtingskaartje
Doelstellingen Deelnemers 1. verwerven inzicht in het waarom van de modernisering 2. maken kennis met de visie en het vormingsconcept / de vormingscomponenten van Katholiek Onderwijs Vlaanderen; 3. verkennen de structuur, de inhoud en het jargon van het leerplan; 4. praten met elkaar over hun vak vanuit het leerplan; 5. vertrekken met goesting in het nieuwe leerplan en het gevoel dat het een haalbare kaart is.
De modernisering – algemeen 4
Waarom moderniseren?
Waarom moderniseren? Wat zegt onderzoek? 1 op 8 jongeren behaalt geen diploma SO Veel leerlingen doen, al van in het basisonderwijs, een leerjaar nog eens over. Zittenblijven wordt nog te vaak als enige mogelijkheid beschouwd om te differentiëren bij substantiële tekorten. Eindtermen (wiskunde, Frans, PAV) worden onvoldoende bereikt in bepaalde richtingen. Er is ook geen eensgezindheid over de inhoud van algemene vorming. De verhouding is niet altijd duidelijk tussen de eindtermen of de ontwikkelingsdoelen en de vakoverschrijdende eindtermen, net zomin als de operationalisering ervan in de leerplannen en handboeken. Sociale afkomst bepaalt nog te veel de school- en studiekeuze, de slaagkansen en studieresultaten van jongeren. Het huidige onderwijssysteem slaagt er niet in om sociale ongelijkheid weg te werken, ondanks de vele inspanningen en investeringen. Internationaal onderzoek toont aan dat zowel onze beste leerlingen als de grote middenmoot significant minder sterk beginnen te presteren. Onder meer voor leesvaardigheid en wiskunde (PISA-onderzoek: Programme for International Student Assessment).
Welke kerndoelen heeft de ‘modernisering’ SO? 1. Een nieuwe structuur en organisatie SO 2. Naar een observerende en oriënterende eerste graad getrapte studiekeuze + interesses/capaciteiten ontdekken 3. Een brede(re) visie op vorming – visie op leerplannen 4. Meer aandacht voor differentiële doelen 5. Minder studievertraging en zittenblijven
STARTDATUM MODERNISERING 1 s e p t e m b e r 2019 8
Van P. O. en M. O. naar Beeld en Muziek of Artistieke vorming: Wat verandert er meer dan de naam? Nu Vanaf 2019 Eindtermen voor A-stroom Ontwikkelingsdoelen voor B-stroom Eindtermen voor A- en B-stroom Afzonderlijke leerplannen voor Aen B-stroom Dezelfde leerplannen voor A- en Bstroom Vakoverschrijdende en Onderwijsdoelen (= eindtermen) in vakgebonden eindtermen en functie van 16 sleutelcompetenties ontwikkelingsdoelen Ø Sleutelcompetentie cultureel Ø Eindtermen Plastische Opvoeding bewustzijn en culturele Ø Eindtermen Muzikale Opvoeding expressie Leerplannen voor de vakken P. O. en M. O. Leerplannen voor Beeld (P. O. ) en Muziek (M. O. ) of Artistieke vorming 9
De 16 sleutelcompetenties => door alle leerlingen te bereiken Competenties op het vlak van lichamelijk, geestelijk en emotioneel bewustzijn en op vlak van lichamelijke, geestelijke en emotionele gezondheid Competenties m. b. t. ruimtelijk bewustzijn Competenties in het Nederlands Competenties inzake duurzaamheid Competenties in andere talen Economische en financiële competenties Digitale competentie en mediawijsheid Juridische competenties Sociaal-relationele competenties Leercompetenties met inbegrip van onderzoekscompetenties, innovatiedenken, creativiteit, probleemoplossend en kritisch denken, systeemdenken, informatie- verwerking en samenwerken Competenties inzake wiskunde, exacte wetenschappen en technologie Zelfbewustzijn en zelfexpressie, zelfsturing en wendbaarheid Burgerschapscompetenties met inbegrip van competenties in zake samenleven Ontwikkeling van initiatief, ambitie, ondernemingszin en loopbaancompetenties Competenties m. b. t. historisch bewustzijn Cultureel bewustzijn en culturele expressie VLAAMSE REGERING
Brede observerende en oriënterende 1 ste graad 1 A 1 B Differen- Algemene vorming – 27 lesuren 2 A Algemene vorming – 25 lesuren 2 B Algemene vorming – 20 lesuren tiatie 5 lesuren Diff 2 uren Basisoptie 5 lesuren Basisoptie 10 lesuren 11 Keuzegedeelte
Observerende en oriënterende eerste graad • Alle vormingscomponenten voor alle leerlingen • Verschillende beheersingsnive a us • Elke leerling op zijn niveau uitdagen
De vakkenstructuur en de leerplannen Vanuit de eigen visie op vorming werd bepaald welke eindtermen zinvol konden samengebracht worden in een vak waarvoor een leerplan werd geschreven. Sleutelcompetenties Vakkenstructuur & Leerplannen
vakkenstructuur Vakkenstructuur A-stroom Vakkenstructuur B-stroom Engels Frans Geschiedenis Godsdienst Lichamelijke opvoeding Maatschappelijke vorming Mens & samenleving Nederlands Wiskunde Muziek Beeld Artistieke vorming Techniek Wetenschappen Natuurwetenschappen Wetenschappen & techniek Aardrijkskunde Wetenschappen & techniek
Concreet voor de vakken Beeld en Muziek of Artistieke vorming • minimumlessentabel: 4 graaduren artistieke vorming (Beeld + Muziek of artistieke vorming) • graadleerplannen: alle leerplannen zijn graadleerplannen • vormingsconcept: Culturele vorming • samenhang: kansen tot vakoverschrijdend werken, tot interdisciplinair werken – veel is mogelijk • richtinggevend: vanuit visie op onderwijs, regionale inbedding en rekening houdend met de leerlingenpopulatie legt de school (schoolbestuur, schoolteam) eigen accenten; zij beslist aan welke vakken ze meer of minder lesuren willen besteden en communiceert daarover transparant met alle betrokkenen.
Meer duidelijke info en visie bij alle leerplannen • https: //www. katholiekonderwijs. vlaanderen/secundair/modernisering-so
Situering leerplan Beeld 17
LINK 1 Beeld en sleutelcompetenties
De 16 sleutelcompetenties => link met de leerplannen Beeld, Muziek en Artistieke vorming Competenties op het vlak van lichamelijk, geestelijk en emotioneel bewustzijn en op vlak van lichamelijke, geestelijke en emotionele gezondheid Competenties m. b. t. ruimtelijk bewustzijn Competenties in het Nederlands Competenties inzake duurzaamheid Competenties in andere talen Economische en financiële competenties Digitale competentie en mediawijsheid Juridische competenties Sociaal-relationele competenties Leercompetenties met inbegrip van onderzoekscompetenties, innovatiedenken, creativiteit, probleemoplossend en kritisch denken, systeemdenken, informatie- verwerking en samenwerken Competenties inzake wiskunde, exacte wetenschappen en technologie Zelfbewustzijn en zelfexpressie, zelfsturing en wendbaarheid Burgerschapscompetenties met inbegrip van competenties in zake samenleven Ontwikkeling van initiatief, ambitie, ondernemingszin en loopbaancompetenties Competenties m. b. t. historisch bewustzijn Cultureel bewustzijn en culturele expressie
LINK 2 Beeld, Muziek en Artistieke Vorming en het vormingsconcept
Relatie met vormingsconcept Katholiek Onderwijs Vlaanderen Beeld
Werken met de afzonderlijke leerplannen beeld en muziek BEELD P. O. MUZIEK M. O CULTUUR BETEKENIS
VAKOVERSCHRIJDEND/INTERDISCIPLINIAR WERKEN VAN BEELD MET ANDERE VAKKEN CULTUUR BETEKENIS VAK 1 VAK 2 ANDERE VAKKEN: - BEELD MUZIEK TECHNIEK GESCHIEDENIS NEDERLANDS LATIJN … BEELD CULTUUR BETEKENIS BEELD
INTERDISCIPLINAIR WERKEN BINNEN ARTISTIEKE VORMING => ander leerplan CULTUUR BETEKENIS ARTISTIEKE VORM 1 ARTISTIEKE VORMEN: ARTISTIEKE VORM 2 - BEELD DANS DRAMA MEDIA MUZIEK 24
LINK 3 Beeld, Muziek en Artistieke Vorming en het leerplan ICT en het funderend leerplan
Link met het leerplan ICT – een voorbeeld LPD 3: De leerlingen cree ren inzichtelijk en efficie nt, online en offline, digitaal inhouden. Afbakening: Eenvoudige aanpassingen uitvoeren aan afbeeldingen, foto’s of video’s. Link met het leerplan Beeld: Het leerplan Beeld heeft als centraal onderwerp de beeldende kunst met als basis: […] fotografie, animatie, film- en videokunst Doorheen het beschouwen, cree ren en reflecteren komen […] media, […] aan bod 26
Link met het funderend leerplan – een voorbeeld Funderend leerplan – LPD 19: De leerlingen lichten de invloed van media op mensen en samenleving toe: • mediatisering en informatisering van samenleving en arbeidsmarkt; • rol van de media in beeldvorming. Beeld – LPD 7: De leerlingen begrijpen de samenhang en bei nvloeding van media op zichzelf en op de beeldcultuur. 27
Link met het funderend leerplan – een voorbeeld Funderend leerplan – LPD 20: De leerlingen doorlopen een creatief denkproces: • iets origineels en vernieuwends bedenken; • de uitvoerbaarheid van hun ideee n onderzoeken; • een zelfgekozen idee stapsgewijs uitwerken. Beeld – LPD 16: De leerlingen gebruiken aangereikte strategiee n die het creatief denken stimuleren. 28
Verkennen van het nieuwe leerplan Beeld
OEFENING: GROEPSWERK Rangschik de leerplandoelen Beschouwen Creëren Reflecteren
OEFENING: GROEPSWERK Koppel de leerplandoelen aan het beheersingsniveaus.
Zonder 1 *De leerlingen beleven een divers aanbod van cultuur via beeldende kunst. 5 *De leerlingen staan open voor diverse beeldende kunst van eigen cultuur en andere culturen. 19 *De leerlingen erkennen het belang van beeldende kunst voor zichzelf en voor de eigen leefwereld. 2 De leerlingen nemen kunst- en cultuuruitingen waar met oog op het onderwerp en de bedoeling. 3 De leerlingen onderzoeken de bouwstenen van beeldende kunst. 7 De leerlingen begrijpen de samenhang en beïnvloeding van media op zichzelf en op de beeldcultuur. 9 De leerlingen experimenteren met diverse bouwstenen, materialen en technieken. 10 De leerlingen schetsen naar waarneming door gebruik te maken van allerhande technieken. 14 De leerlingen hanteren in functie van een opdracht verschillende bouwstenen, technieken en materialen voor beeld. 15 De leerlingen zetten bewust presentatietechnieken in. 16 De leerlingen gebruiken aangereikte strategieën die het creatief denken stimuleren. 4 De leerlingen onderzoeken hoe bouwstenen, bedoeling en onderwerp elkaar onderling beïnvloeden in beeldende kunst. 6 De leerlingen brengen beeldende kunst in verband met tijd, ruimte, maatschappelijke domeinen en meer in het bijzonder de cultuur waarin ze voorkomen. 8 De leerlingen drukken hun gedachten en gevoelens uit bij het waarnemen van beeldende kunst. 17 De leerlingen reflecteren en communiceren over het eigen artistiek proces en product en over dat van medeleerlingen. 18 De leerlingen uiten hun waardering over beeldende kunst vanuit hun eigen unieke creatieve ervaringen. 11 De leerlingen creëren persoonlijk beeldend werk waarin ze gevoelens, ideeën of ervaringen uitdrukken. 12 De leerlingen creëren beeldend werk vanuit de eigen verbeelding. 13 De leerlingen creëren samen beeldend werk.
Pedagogisch didactische duiding • De verbeeldingskracht van kunst beleven en ervan genieten • Vanuit kunst en cultuur de dialoog aangaan met de wereld, de ander en zichzelf • Beeldende kunst waarnemen, interpreteren, ermee experimenteren en cree ren aan de hand van strategiee n die het creatief denken stimuleren
Pedagogisch didactische duiding Het leerplan is opgebouwd uit 3 rubrieken: • Beschouwen => kunst en cultuur – open • Cree ren => experimenteren + open vraagstuk • Reflecteren => inzicht + helikopterzicht Creatief proces
Pedagogisch didactische duiding Beschouwen: horen, voelen, proeven, ruiken, kijken Functie: Waarvoor is het gemaakt? Voor welke context? Intentie: Wat is de intentie van de kunstenaar? Onderwerp: Waarover gaat de creatie? Link met cultuur? Affect: Wat brengt het kunstwerk bij jou teweeg? Wat doet het met jou? Materiaal: Welke materialen zijn er gebruikt? Techniek: Welke technieken worden er toegepast? Bouwsteen: Welke elementen zijn er duidelijk aanwezig?
Pedagogisch didactische duiding Creëren Ø Creatie als antwoord op een creatief vraagstuk/uitdaging (sleutelvraag) Ø Terugkoppelen naar beschouwen Ø Experimenteren en combineren van technieken, bouwstenen en materialen Ø Een proces: divergeren en convergeren Ø Trial en error Þ open opdrachten waarbij proces belangrijker is dan product
Pedagogisch didactische duiding Reflecteren inzicht krijgen in het proces van terugblikken op het beschouwen en Leerproces van zichzelf cree ren en de medeleerlingen begrijpen hoe de creatie een antwoord biedt op de te onderzoeken vragen of creatieve uitdaging
Pedagogisch didactische duiding Nieuwe accenten • Culturele inhoud via kunst- en cultuur • Vormgeving: kunst als proces dat leidt tot creatie 38
Inhoudelijke kern van het leerplan Het leerplan Beeld heeft als centraal onderwerp de beeldende kunst met Ø als basis: teken-, schilder- en beeldhouwkunst, textiele kunst, grafiek, fotografie, animatie, filmen videokunst en Ø als uitbreiding: architectuur, mode, design, grafische vormgeving, industrie le vormgeving. . . Doorheen het beschouwen, cree ren en reflecteren komen 2 D, 3 D, media, bouwstenen en technieken aan bod.
OEFENING: GROEPSWERK Formuleer een opdracht vertrekkende vanuit de leerplandoelen rekening houdende met de beheersingsniveaus en de visie van het leerplan.
Tot slot • Er komen nog leerplannen voor basisopties • Er wordt een digitale leerplantool ontwikkeld • Dag van het Beeld – 26 maart 2019 • Meer info: http: //katholiekonderwijs. vlaanderen/modernisering-so 41
Digitale leerplantool
Digitale leerplantool 43
Digitale leerplantool 44
Verwachtingen ingelost? Bekijk nog eens je verwachtingskaartjes • Welke verwachting werd ingelost? • Welke verwachting niet?
Zonder niveau de attitudes Leerplandoelen Beeld: 1. De leerlingen beleven een divers aanbod van cultuur via beeldende kunst. 5. De leerlingen staan open voor diverse beeldende kunst van eigen cultuur en andere culturen. 19. De leerlingen erkennen het belang van beeldende kunst voor zichzelf en voor de eigen leefwereld.
Onthouden: feiten-reproductie, herinneren Leerplandoelen Beeld: Er is geen enkel leerplandoel in het leerplan Beeld op dit niveau.
Begrijpen informatie logisch interpreteren Leerplandoelen Beeld: 5. De leerlingen nemen kunst- en cultuuruitingen waar met oog op het onderwerp en de bedoeling. In een concrete opdracht: leerlingen kijken naar een voorbeeld van een kunstwerk en beschrijven met de hulp van een kijkwijzer wat volgens hen de bedoeling van het kunstwerk is. 3. De leerlingen onderzoeken de bouwstenen van beeldende kunst. In een concrete opdracht: leerlingen kijken naar een voorbeeld van een kunstwerk en beschrijven met de hulp van een kijkwijzer hoe ze de gevraagde bouwstenen in het kunstwerk herkennen.
Begrijpen informatie logisch interpreteren Leerplandoelen Beeld: 2. De leerlingen nemen kunst- en cultuuruitingen waar met het oog op het onderwerp en de bedoeling In een concrete opdracht: leerlingen kijken naar een voorbeeld van een kunstwerk en beschrijven met de hulp van een kijkwijzer wat volgens hen de bedoeling van het kunstwerk is. 3. De leerlingen onderzoeken de bouwstenen van beeldende kunst In een concrete opdracht: leerlingen gaan op de speelplaats op zoek naar voorbeelden van geometrisch en organische vormen en beschrijven aan de hand van de gevonden voorbeelden in eigen woorden wat het verschil is tussen beiden.
Begrijpen informatie logisch interpreteren Leerplandoelen Beeld: 7. De leerlingen begrijpen de samenhang en beïnvloeding van media op zichzelf en op de beeldcultuur. In een concrete opdracht: leerlingen geven na het bekijken van een reclamefilmpje voor Coca Cola voorbeelden van hoe het filmpje mensen aanzet tot het kopen van Cola.
Toepassen info in een onbekende situatie gebruiken om problemen op te lossen Leerplandoelen Beeld: 9. De leerlingen experimenteren met diverse bouwstenen, materialen en technieken. In een concrete opdracht: Leerlingen hebben een fantasiedier ontworpen dat ze in 2 D of 3 D enkel met lijnen zullen uitwerken. Voor ze met de uitwerking starten proberen ze verschillende materialen uit. Plooien met ijzerdraad, werken met wol en koord, werken met natuurlijk materiaal zoals twijgjes, houten stokjes… 10. De leerlingen schetsen naar waarneming door gebruik te maken van allerhande technieken. In een concrete opdracht: de leerlingen tekenen elkaars silhouet ineens met bister op een blad.
Toepassen info in een onbekende situatie gebruiken om problemen op te lossen Leerplandoelen Beeld: 14. De leerlingen hanteren in functie van een opdracht verschillende bouwstenen, materialen en technieken. In een concrete opdracht: Leerlingen hebben een fantasiedier ontworpen dat ze in 2 D of 3 D enkel met lijnen zullen uitwerken. Nadat ze hebben geëxperimenteerd met de materialen voeren ze het dier uit in het gekozen materiaal. 15. De leerlingen zetten bewust presentatietechnieken in. In een concrete opdracht: Leerlingen hebben hun dier afgewerkt en zullen het dier ten toon stellen in de klas. Voor de dieren in 2 D worden de leerlingen gevraagd na te denken over een gepaste kleur die als achtergrond gebruikt kan worden. Voor de dieren in 3 D worden de leerlingen gevraagd na te denken over een gepaste steun om het dier op te plaatsen zodat het vrij en op hoogte staat. Leerlingen experimenteren met kleurvlakken en staanders en kiezen daarna de beste oplossing.
Toepassen info in een onbekende situatie gebruiken om problemen op te lossen Leerplandoelen Beeld: 16. De leerlingen gebruiken aangereikte strategieën die het creatief denken stimuleren. In een concrete opdracht: Leerlingen zullen in duo’s een drieluik maken. Elk duo mag een foto komen kiezen. Deze foto is het midden van het drieluik. Van elk duo zal één leerling de scene die aan de foto voorafgaat in collage uitwerken en de andere leerling de scene die volgt op de foto. Elk duo moet overleggen over het kleurgebruik en het verhaal dat het drieluik vertelt. De aangereikte strategie: associëren. Waaraan doet deze foto je denken? Wat gebeurde eerst? Wat gebeurde nadien? Extra inspiratie: spel Black Stories
Analyseren leerstof onderverdelen en onderlinge verbanden leggen Leerplandoelen Beeld: 4. De leerlingen onderzoeken hoe bouwstenen, bedoeling en onderwerp elkaar onderling beïnvloeden in beeldende kunst. In een concrete opdracht: leerlingen werken aan een opdracht rond het uitdrukken van emotie in kunst. Tijdens de inleidende les krijgen alle leerlingen 3 afbeeldingen. Elke afbeelding is een duidelijk voorbeeld van hoe emotie in de kunst wordt verbeeld. Leerlingen krijgen 3 blanco kaartjes en een reeks kaartjes met beeldaspecten. Bij elke afbeelding noteren de leerlingen op een blanco kaartje welke emotie het werk bij hen oproept. Daarna leggen ze het kaartje met het beeldaspect dat volgens hen de emotie bepaalt onder het werk. In groepjes van 4 vergelijken ze hun antwoorden.
Analyseren leerstof onderverdelen en onderlinge verbanden leggen Leerplandoelen Beeld: 6. De leerlingen brengen beeldende kunst in verband met tijd, ruimte, maatschappelijke domeinen en meer in het bijzonder de cultuur waarin ze voorkomen. In een concrete opdracht: in voorbereiding voor een opdracht rond symbolisch kleurgebruik krijgen leerlingen afbeeldingen van rouwende mensen in verschillen culturen (zeker ook minstens een voorbeeld uit Japan en uit België). Aan de leerlingen wordt gevraagd om vooral op de kleuren te letten. Wat valt op? Leerlingen zoeken voorbeelden van kleurgebruik binnen verschillende culturen. Ze zoeken enkele voorbeelden die aantonen dat kleur een andere betekenis kan hebben in verschillende culturen.
Analyseren leerstof onderverdelen en onderlinge verbanden leggen Leerplandoelen Beeld: 8. De leerlingen drukken hun gedachten en gevoelens uit bij het waarnemen van beeldende kunst. In een concrete opdracht: de leerlingen denken na waarom een werk hen ‘raakt’, waarom ze geboeid zijn door een werk. Leerlingen krijgen verschillende voorbeelden van beeldende kunst. In groep vergelijken ze de werken. Aan de hand van een woordenwolk met mogelijke gedachten en gevoelens beschrijven ze hun gedachten en gevoelens bij de werken. Ze zorgen ervoor dat ze een onderscheid maken tussen werken die hen raken en werken die hen niets zeggen. Ze stellen samen een lijst op met criteria waaraan voor hen een werk moet voldoen om boeiend te zijn.
Analyseren leerstof onderverdelen en onderlinge verbanden leggen Leerplandoelen Beeld: 17. De leerlingen reflecteren en communiceren over het eigen artistiek proces en product en over dat van medeleerlingen. In een concrete opdracht: de leerlingen leggen tussentijds hun werken samen op een grote tafel. De leerkracht herhaalt nog eens kort de essentie van de opdracht waaraan de leerlingen werken. Beurtelings geven de leerlingen aan een medeleerling twee pluspunten en één werkpunt.
Analyseren leerstof onderverdelen en onderlinge verbanden leggen Leerplandoelen Beeld: 18. De leerlingen uiten hun waardering over beeldende kunst vanuit hun eigen unieke creatieve ervaringen. In een concrete opdracht: de leerlingen vergelijken de bedoeling van de kunstenaar, het materiaal, het onderwerp en de emotie van een voorbeeld dat wordt aangereikt tijdens kunstinitiatie met wat ze zelf hebben gecrëerd. Hiervoor hanteren ze de gepaste beeldtaal.
Evalueren info beoordelen gebaseerd op criteria Leerplandoelen Beeld: Er is geen enkel leerplandoel in het leerplan Beeld op dit niveau.
Creëren Met het geleerde nieuwe oplossingen en producten ontwikkelen. Leerplandoelen Beeld: 11. De leerlingen creëren persoonlijk beeldend werk waarin ze gevoelens, ideeën of ervaringen uitdrukken. In een concrete opdracht: leerlingen tekenen een zelfportret. Ze schilderen dit daarna in met de tinten van één kleur die ze met zichzelf associëren. (Voorbeeld: tinten van blauw want ik ben rustig. ) 12. De leerlingen creëren beeldend werk vanuit de eigen verbeelding. In een concrete opdracht: de leerlingen ontwerpen een fantasiedier. Hiervoor vertrekken zij vanuit drie verschillende bestaande dieren (vb. mier, inktvis, olifant). Leerlingen noteren eerst de kenmerken van de bestaande dieren op gekleurde kaartjes (één kleur per dier) en leggen de kaartjes met de tekst naar onder. Van elke kleur draait de leerling één kaartje om. Vanuit de eigen verbeelding geeft de leerling vorm aan deze kenmerken en creëert hij een fantasiedier.
Creëren Met het geleerde nieuwe oplossingen en producten ontwikkelen. Leerplandoelen Beeld: 13. De leerlingen creëren samen beeldend werk. In een concrete opdracht: leerlingen krijgen de uitdaging om voor een fictief personage een eigen woning/leefomgeving (≠ huis) en een aangepast vervoermiddel te creëren. De leerlingen werken in groepjes van drie waarbij één leerling verantwoordelijk is voor het personage, één leerling voor het vervoermiddel en één leerling voor de woning/leefomgeving.
- Slides: 62
