VOLKAN ENYZ HACI AHMET ARISOY ANADOLU LSES BYOLOJ

VOLKAN ŞENYÜZ HACI AHMET ARISOY ANADOLU LİSESİ BİYOLOJİ ÖĞRETMENİ

İNSANDA SİNDİRİM SİSTEMİ

• İnsanda sindirim olayı ağızda başlar, ince bağırsakta sonlanır. • Sindirim kanalı; -Ağız -Yutak (Farinks) -Yemek borusu (Özafagus) -Mide -İnce Bağırsak -Kalın bağırsak -Anüsten oluşur.

• Sindirim için salgı üreten bezler ise; 1 -Tükürük bezleri 2 -Mide bezleri 3 -İnce bağırsak 4 -Pankreas 5 -Karaciğer’ dir.

1 -AĞIZ: • Mekaniksel ve kimyasal sindirim yapılır. • Ağızda bulunan yapılar; -Dişler - Dil -Tükürük bezleri dir.

Dişler: • Sindirime mekanik olarak yardımcı olurlar • Bir diş; taç, boyun ve bir veya birkaç kollu kökten oluşur.

• Dişin dıştan görülen beyaz kısmına mine tabakası denir. • Mine vücudun en sert maddesidir. • Mine tabakasının altında dentin bulunur. Kemikten oluşmuştur. • Dişin orta kısmında pulpa (Diş Özü) bulunur. Burada kan damarları ve sinirler bulunur.

• Yetişkin bir insanda 32 adet diş vardır. • Bunlar; -Kesici dişler -Köpek dişleri -Ön azı(Küçük azı) -Büyük azı dişleri Şeklinde gruplandırılır.

Dil: • Öğütülmüş besinlerin tükürükle karışmasını, lokma haline dönüştürülmesini ve yutulmasını sağlar. • Üzerinde tat tomurcukları bulunur. • Konuşmaya yardımcı olur.

Tükürük Bezleri • Ağızda; -Dil altı -Kulak altı -Çene altında birer çift tükürük bezi bulunur.

• Tükürüğün bileşiminde bulunan maddeler ve görevleri şöyledir: • • • Su; hidrolizde görevlidir. Mukus; kayganlaşmayı sağlar Na+ ve Ca++ iyonları; ortamın p. H’ ını ayarlama Amilaz (Pityalin), Karbonhidratların sindirimi Rodamat iyonları, mikroplardan arındırma

2 -YUTAK • Yemek ve soluk borusunun üst ön tarafında kalan boşluktur. • Lokma yutaktan yemek borusuna geçer. • Epiglottis bulunur.

• Epiglottisin görevi; lokmanın soluk borusuna kaçmasını önlemektir. • Süt çocuklarında yeterli şekilde gelişmemiştir.

3 -Yemek borusu • • İçten dışa doğru; Epitel doku Kas doku Bağ dokudan yapılmıştır. Besinlerin mideye doğru hareketi peristaltik hareketle gerçekleşir.

4 -MİDE • Sindirim sisteminin en geniş kısmıdır. • J şeklindedir. • Yemek borusunun mideye açıldığı yere KARDİA denir. • Midenin ince bağırsağa açıldığı yere PİLORİS denir. • Midenin kardia bölgesine fundus, pilor bölgesine ise korpus denir.

• Yapısında ; -Enine kaslar -Boyuna kaslar -Halkasal kaslar vardır.

Midenin Fonksiyonları

5 -İnce Bağırsak • Bağırsak hücreleri ve pankreastan salgılanan enzimlerle kimyasal sindirim yapılır. • Üç kısımdan oluşur. Bunlar; - Duodenum - Jejenum - İleum dur.

• Karaciğer ve pankreastan gönderilen salgılar Water kabarcığına boşalır. • İç yüzeyinde emilimin artmasını sağlayan Villuslar vardır. • Villusaların üzeri ise daha küçük mikrovilluslar vardır.

• Villusların görevi madde yüzeyi artırıp madde emilimini sağlamaktır. • İnce bağırsakta mukus salgılayan goblet hücreleri vardır. • Peristaltik hareket görülür.

6 -Kalınbağırsak • Sindirilmeyen maddeleri toplama ve atma vazifesi vardır. • Başlangıcındaki genişlemiş kısmına kör bağırsak denir. • Kör bağırsak üzerinde apandis

• Kalın bağırsakta kimyasal sindirim yapılmaz. • Suyun en fazla emildiği kısımdır. • Mutualist bakteriler tarafından B ve K vitaminleri sentezlenir. • Kalın bağırsak rektumla son bulur. • Rektumun vücut dışına açıldığı kısma anüs denir.

7 -Pankreas • Karma bir bez olup yaprak şeklindedir. • Sindirim için enzimleri üreten kısım Acinar hücreleridir. • İnce bağırsaktan salgılanan sekretin hormonunun etkisi ile enzimleri virsung kanalı yolu ile Water

• Pankreastan salgılanan sindirim özsuyunun içinde bulunan enzimler; 1 -DNA-az 2 -RNA-az 3 -Amilaz 4 - Lipaz 5 - Tripsinojen 6 - Kimotripsinojen

8 -KARACİĞER • Vücudun en büyük organı olup, karın boşluğunun sağ tarafında bulunur. • Üzerinde bağ dokusundan oluşmuş Glisson kapsülü bulunur. • Sağ ve sol olmak üzere iki loptan oluşur.

• Loplarda lopçuklardan oluşur. • Lopçukların çevresinde toplardamar, atarda mar ve safra kanalları bulunur. • Lopçukların çevresinde merkezden çevreye doğru şeritler halinde dizilmiş karaciğer hücreleri yer alır.

• Bu hücrelerin arasında sinüsler (boşluklar) vardır. • Sinüslerin çeperinde alyuvar üreten retikulo endotel hücreleri ve yaşlı alyuvarları parçalayan kupfer hücreleri yer alır.

• Karaciğere gelen damarlar; 1 -Kapı toplardamarı 2 -Karaciğer atardamarı Çıkan damar; -Karaciğer üstü toplardamar

• Karaciğerin sindirim sistemi bakımından temel görevi safra salgılamaktır. • Safranın salgılanmasını İncebağırsaktan salgılanan Kolesistokinin hormonu sağlar. • Safra Koledok kanalı ile Water kabarcığına boşaltılır. • Safranın bir kısmı

Safranın görevleri: 1 -Yağların mekaniksel sindirimini sağlar. 2 -Yağ monomerlerinin emilimini kolaylaştırır. 3 -Bağırsak içinin kokuşmasını engeller.

Karaciğerin görevleri: 1 -Kan proteinleri üretme 2 -Safra salgılama 3 -Alyuvar hücresi üretme ve yaşlıları parçalama 4 -A vitamini sentezleme 5 -Amonyağı üreye çevirme 6 -Çeşitli vitamin ve mineralleri depolama 7 -Glikojen depolama 8 -Proteinleri karbonhidrat ve yağa dönüştürme 9 -Hidrojen peroksiti parçalama 10 -Zehirli maddeleri zehirsiz hale getirme