VODNI REIM BILJAKA PROMET VODE U BILJCI Apsorpcija

VODNI REŽIM BILJAKA

PROMET VODE U BILJCI • Apsorpcija vode • Transport vode • Odavanje viška vode

Biljna ćelijski zid vakuola hloroplast

Sila usisavanja • Sila kojom ćelija upija vodu osmozom • Sila usisavanja zavisi od osmotskog pritiska vakuole i zidnog (odnosno turgorovog) pritiska: • S = OP – ZP ZP = T

Turgorov pritisak • Pritisak citoplazme na ćelijski zid • U vakuoli se nalaze osmotski aktivne materije, zbog čega voda ulazi u vakuolu osmozom, vakuola povećava zapreminu i vrši pritisak na citoplazmu, a citoplazma na ćelijski zid (turgorov pritisak); ulazak vode u ćeliju (i povećanje njene zapremine) dešava se sve dok se ćelijski zid maksimalno ne istegne.

S = OP - ZP Malo vode u ćeliji, koncentrovan ćelijski sok T = ZP = 0 S = OP Voda ulazi u ćeliju Sila usisavanja je maksimalna Raste turgorov pritisak Kada se zidni pritisak izjednači sa osmotskim pritiskom, prestaje ulazak vode T = ZP = OP S=0

Građa korenske dlake 1. RIZODERMIS 2. KORA KORENA (parenhim) H 2 O 3. CENTRALNI CILINDAR OP (sprovodna tkiva: ksilem + floem)

Kretanje vode kroz koren pericikl Sila usisavanja raste

Kretanje vode kroz koren • Voda iz podloge ulazi u korenske dlake osmozom • Iz rizodermisa kreće se kroz ćelije parehnima kore koje, prema centralnom cilindru, imaju sve veću silu usisavanja • Prvi sloj ćelija centralnog cilindra (pericikl) vrši aktivni transport soli u mrtve ćelije ksilema, čime se stvara usisavajuća sila u ksilemu – korenov pritisak koja potiskuje vodu naviše

Transport vode • Transport vode obavlja se kroz provodno tkivo ksilem sastavljeno iz mrtvih ćelijskih elemenata (traheja i traheida) • Voda se kroz ksilem kreće zahvaljujući korenovom pritisku i transpiraciji

TRANSPIRACIJA • Odavanje viška vode u obliku vodene pare sa nadzemnih delova biljke

Tipovi transpiracije KUTIKULARNA LENTICELARNA STOMATERNA Preko kutikule – zaštitnog sloja epidermisa Preko lenticela – otvora u peridermisu Preko stominog aparata u epidermisu

Intenzitet transpiracije • Količina odate vode po jedinici površine u jedinici vremena: g/dm 2 h

Građa stominog aparata ćelije pomoćnice hloroplasti stoma ćelije zatvaračice (stomine ćelije)

Građa stominog aparata stomina komora ćelije zatvaračice (stomine ćelije)

Otvaranje stoma

Mehanizam otvaranja stoma • Ćelije zatvaračice aktivno uzimaju jone K+ iz ćelija pomoćnica • Raste osmotski pritisak i sila usisavanja u ćelijama zatvaračicama • Voda osmozom ulazi u ćelije zatvaračice, povećava se zapremina i turgor ćelija • Tanji spoljašnji zidovi se istežu i povlače deblje manje elastične za sobom – stoma se otvara

Značaj • Transpiracija omogućava transport vode i soli kroz biljku • Odavanjem vode sa površine, biljka se hladi