VLAANDEREN HEEFT NOOD AAN EEN EIGEN SOCIALE ZEKERHEID

VLAANDEREN HEEFT NOOD AAN EEN EIGEN SOCIALE ZEKERHEID Eric Ponette en Herman Deweerdt 7 maart 2013 Voorzitter: Gui Gelen Secretaris: Erik Stoffelen www. akvsz. org

VLAANDEREN HEEFT NOOD AAN EEN EIGEN SZ • • • Inleiding Stelling Basisargumenten Bijkomende argumenten Tegenwerpingen Besluit

INLEIDING • EU telt 27 lidstaten: 11 met kleiner n inw. dan Vl. • In meerdere federale landen: deelstaten bevoegd voor SZ • SZ: - ziektekostenverzekering - kinderbijslagen - werkloosheidsvergoedingen - pensioenen - vergoedingen voor arbeidsongeschiktheid (ziekte, moederschap, beroepsziekten, arbeidsongevallen) ° Sociale bijstand

STELLING • SZ moet overgedragen worden aan Vlaamse en Franse Gemeenschap • Inwoners van Brussel: keuze tussen beide stelsels • Voorwaardelijke financiële solidariteit van Vlaamse met Franse Gemeenschap

BASIS-ARGUMENTEN VOOR VLAAMSE SZ > Eigen klemtonen • Efficiënter beleid • Responsabilisering

EIGEN KLEMTONEN IN GEZONDHEIDSZORG • • Medisch onderwijs Contingentering (“Numerus clausus”) Preventie Echelonnering Curatieve voorkeursectoren Varia: preoperatieve onderzoeken … Huisartsennavorming

“NUMERUS CLAUSUS” “Kijk maar naar de numerus clausus in de geneeskunde waar je in Wallonië een heel andere aanpak ziet. ”

ARTSENDENSITEIT in 2009 N artsen * N artsen/ 100. 000 inw. Bij Vl. = 100 Vlaamse Gemeenschap 23. 361 100 Franse Gemeenschap 21. 932 502 139 Rijk 45. 293 418 116 * FOD Volksgezondheid

PREVENTIE IN VLAANDEREN • Structuren - Vlaams Ministerie van Welzijn en Gezondheid - Vlaamse Gezondheidsraad - LOGO’S - Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie • Opties - Gezondheidsdoelstellingen - Kaderdecreet preventief gezondheidsbeleid (21. 10. 2003) • Projecten - Vaccinatie hepatitis B bij kinderen - Vaccinatie meningitis C - Vaccinatie HPV bij tienermeisjes - Borstkankerscreening

ECHELONNERING Vlaanderen Uitgaven Raadplegingen Huisarts, 2007 * Wallonië Brussel 112 86 75 Uitgaven Raadplegingen Specialist, 2007 * 92 108 121 Dekkingsgraad Globaal Medisch Dossier, 2010 ** 58 % Zorgtrajecten Diabetes+Nierinsuff. 2009 -2010 *** 316/100. 000 inw. 28, 6 % 31, 1 % 64/100. 000 inw. 78/100. 000 inw. • * Bij gemiddelde = 100 Bron: RIZIV op vraag van L. Ide; publ. DS 09. 06. 08 • ** P. Selleslagh, Artsenkrant 25. 02. 11 • *** J. Mathy, De Huisarts 14. 04. 11 en W. Colson, Artsenkrant 24. 06. 11

WAALSE CURATIEVE VOORKEURSECTOREN op basis van uitgaven/inw. (+ % t. o. v. Vl) • • • Beeldvorming *** Klinische biologie *** Genetische onderzoeken * Radiotherapie + nucleaire gen. ** Farmaca publ. officina *** Kinesitherapie * • * Jaar 2007; bron: RIZIV; publ. : DS 09. 06. 08 • ** Jaar 2003; bron: CM studie; publ. : juni 2005 • *** Jaar 2009; bron: RIZIV; publ. : 18. 07. 12 + 18 % + 9% + 38 % + 39 % + 11 % + 10 %

VLAAMSE CURATIEVE VOORKEURSECTOREN op basis van uitgaven/inw. (+% t. o. v. W) • Thuisverpleging * + 15 % • Uitgaven in Psychiatrische Instellingen ** + 45 % ° Implantaten ** + 12 % * Jaar 2008; bron: Artsenkrant 19. 01. 10 ** Jaar 2009: bron: RIZIV; publ. : 18. 07. 12

VL-W KLEMTOONVERSCHILLEN : VARIA • • • Pre-operatieve onderzoeken (n geteste pers. )(1) W>Vl + 50% Preventieve tandzorg (prev. / conserverende)(2) Vl>0. 8331>W Daghospitalisatie (3) Vl>W + 69% RIZIV-uitkeringen buiten med. verzorg. (4) W>Vl + 11% Invaliden (aantal) (5) W>Vl + 18% Beroepszieken (aantal) (5) W>Vl +151% (1) (2) (3) (4) (5) Jaar 2003; bron: IMA; publ. : GVA 27. 10. 04 Jaar 2007; bron: L. Ide; publ. : Periodiek april 2008 Bron: D. Dewolf; publ. : Periodiek Nieuwsbrief sept. 2002 Jaar 2007, bron: AK-VSZ- studie (RIZIV-cijfers); publ. : febr. 2010 Jaar 2007, bron: antwoord min. L. Onkelinx op parlem. Vraag Y. Buysse

EIGEN KLEMTONEN IN KINDERBIJSLAGEN • Ontgroening minder SZ inkomsten • Vervangende vruchtbaarheid: 2, 1 kind/vrouw • Vruchtbaarheidsgraad Vl W Bru 2006 1, 73 1, 84 2, 07 2008 (VBO: 1, 82 1, 84 2, 07 (Fed. Planbureau 08. 05. 08) Vergrijzingscomm. , 04. 08. 11) • 2011: n geboorten Vl gedaald met 1, 6 % i. v. m. 2010 (Kind en Gezin, 2012) • 2012: n geboorten Vl gedaald met 1, 45 % i. v. m. 2011 (Studiecentrum Perinatale Epidemiologie, DS 03. 01. 13)

EIGEN KLEMTONEN IN WERKLOOSHEIDSVERGOEDINGEN • Vl-W verschillen in economie > Werkloosheidsgraad (15 -64 j): Vl 4, 9 %; W 10, 6 %; Bru 16, 3 % * > Werkgelegenheidsgraad (15 -64 j): Vl 66, 9 %; W 56, 4 %; Bru 54, 0 % * Δ Oorzaken: 1. hogere loonkosten/eenheid product in W (OESO: publ. 2006) 2. Vl-W geldtransfers (J. Sauwens: publ. 2001; IMF: publ. 2002; D. Persyn: publ. mei 2010; www. econ. kuleuven. be/vives ) • Vl-W verschillen categorieën werkloosheid > Jongeren (15 -24 j): werkloosheidsgr. W = Vl X 1, 5 * à 2** > 55 plus: Vl stopt te vroeg: werkgelegenh. gr. 38, 9 %** (Eur. gem. : 50 %) Besluit: Verschillende ziekten verschillende remedies * 3 de kwartaal 2012: Statbel; def. werkenden en werklozen: IAB (bevolking tussen 15 en 64 jaar) ** eerste 3 kwartalen 2012: Jaarverslag 2012 NBB (EAK) (feb. 2013)

Bevolkingspiramide Europa 2000/2050 Bron: Eurostat; publ. : Intervisie (SM) nr. 4, 2003

Snellere vergrijzing in Vl dan in W

EIGEN KLEMTONEN PENSIOENEN • Eerste pensioenpijler (wettelijk basispensioen): repartitie • Pensioenreservefonds • Tweede pensioenpijler (aanvullend bedrijfspensioen of sectoraal pensioen): kapitalisatie (Vl 31 %; W 36 %; Bru 42 %)* • Derde pensioenpijler (individueel pensioensparen): kapitalisatie (Vl >> W en Bru)** • Snellere vergrijzing in Vl dan W Besluit: Help Uzelf, zo helpe U God! *Jos Berghman e. a. , Working Paper SZ nr. 8, Ce. So, KU Leuven, 2007 * Gunther Wuyts e. a. , Bank en Financiewezen, vol. 71, nr. 2, p. 55 -62, 2007

BASIS-ARGUMENTEN VOOR VLAAMSE SZ • Eigen klemtonen > Efficiënter beleid • Responsabilisering

EFFICIENTER BELEID • Samenhangende bevoegdheidspakketten *gezondheidsbeleid <> ziektekosten- en invaliditeitsverzekering *gezinsbeleid <> gezinsbijslagen *bejaardenbeleid <> pensioenen *economisch beleid, arbeidsbemiddeling en beroepsopleiding <> werkloosheidsvergoedingen

EFFICIENTER BELEID GEZONDHEIDSZORGEN • Preventieve <> curatieve geneeskunde • Ziekenhuizen > erkenning: gemeenschappen > infrastructuurbetoelaging: gewesten > werkingssubsidies: federale overheid • Onderbreking continuïteit: welzijnszorg - (niet medische) zorgverzekering – gezondheidsopvoeding - preventie - curatie + ziekenhuizen • Plethora van overheden

MINISTERS / INSTANTIES BEVOEGD VOOR GEZONDHEIDSZORG IN BELGIE • • • Federale minister van Volksgezondheid Federale minister van Sociale Zaken Vlaams minister bevoegd voor Gezondheid Minister van de Franse Gemeenschapsregering, bevoegd voor Gezondheid Minister van de Duitstalige Gemeenschapsregering, bevoegd voor Gezondheid Minister van het Waalse Gewest, bevoegd voor Gezondheid Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie voor de bicommunautaire gezondheidsaspecten in Brussel Franstalige Gemeenschapscommissie voor de unicommunautaire aspecten van het gezondheidsbeleid voor de Franstalige Brusselaars Staatssecretaris voor Dringende Medische Hulp in de Brusselse Hoofdstedelijke Regering Bron: D. Dewolf: Periodiek Nieuwsbrief sept. 2002 (www. vgv. be)

BASIS-ARGUMENTEN VOOR VLAAMSE SZ ° Eigen klemtonen ° Efficiënter beleid > Responsabilisering

Staatsschuld • Bron: Luc Coene, Nationale Bank, 21 februari 2013

KOSTPRIJS VERGRIJZING in % bbp Componenten 2011 2030 2060 2011 -2060 Pensioenen 9, 9 8, 0 7, 3 13, 6 9, 4 6, 5 14, 5 11, 0 5, 9 + 4, 6 + 3, 0 - 1, 5 25, 3 29, 5 31, 4 + 6, 1 Gezondh. zorg Overige soc. uitgaven Totaal • Bron: Studiecommissie voor de vergrijzing: verslag oktober 2012

RESPONSABILISERING • Waarom? 1. Staatsschuld 2. Vergrijzing 3. Vl – W geldtransfers • • Niveau? gemeenschappen > federaal Minimum: bestedingsautonomie Best: financieringsautonomie Begrippen: Vl – W uitgaven- en bijdragenkloof, geldtransfers

VLAAMS - WAALSE UITGAVENKLOOF ZIEKTEKOSTENVERZEKERING Meeruitgaven in W versus Vl (1) (2) (3) (4) Jaartal RIZIV (1) (100 % verzekerden) 1999 + 4, 7 % 2000 + 4, 6 % 2001 + 4, 6 % 2002 + 3, 3 % 2003 + 1, 5 % 2004 + 3, 3 % 2005 + 2, 8 % 2010 + 0, 9 % CM (44, 05 % verzekerden) NZ (4, 45 % verzekerden) + 6, 9 % (2) + 6, 0 % (3) : publ. : april 2007 (voor 1999 -2005) en juli 2012 voor 2010 (Alg. reg. + zelfst. ) : publ. : 2003 (Alg. reg. ) : publ. : 2005 (Alg. reg. ) : publ. : 2011 (Alg. reg. + zelfst. ) + 3, 4 % (4)

VLAAMS - WAALSE BIJDRAGENKLOOF ZIEKTEKOSTENVERZEKERING Meerbijdragen in Vl versus W Jaartal AK-VSZ * 1999 + 17, 9 % 2000 2001 2002 2003 2004 2005 * Op basis van RIZIV (uitgaven) + ABAFIM (bijdragen) + 19, 1 % + 19, 8 % + 20, 1 % + 20, 3 % + 20, 1 % + 19, 8 %

VERGELIJKING Vl - W INZAKE EVOLUTIE UITGAVEN EN BIJDRAGEN (Bron : AK-VSZ; publ. : H. Deweerdt, Periodiek juli 2007, www. vgv. be)

RESULTERENDE GELDTRANSFERS UIT VL → W en BRU (Bron : AK-VSZ; publ. : H. Deweerdt, Periodiek juli 2007, www. vgv. be)

Sociale geldtransfers (in 1. 000 euro) in 2007 Herman Deweerdt, AK-VSZ, febr. 2010 ( www. akvsz. org ) Vl Kinderbijsl. 411. 937 RIZIV verzorg. 1. 246. 609 RIZIV uitker. 349. 178 W (302. 397) (1. 145. 393) ( 342. 823) Bru (109. 539) (101. 216) ( 6. 355) Arbeidsongev. ( 7. 606) ( 66. 684) (1. 075. 449) ( 765. 248) ( 179. 928) (3. 885. 528) ( 206. 096) (4. 091. 624) 3. 613 14. 887 (297. 944) 65. 616 ( 37. 849) (468. 787) (149. 755) (618. 541) Beroepsz. Werkloosheid Pensioenen Varia SZ Subtotaal Soc. bijstand Totaal 3. 992 51. 797 1. 373. 402 699. 631 217. 778 4. 354. 324 355. 850 4. 710. 176

BIJKOMENDE ARGUMENTEN VOOR VLAAMSE SZ • Beloften Vlaamse politici > Resolutie nr. 4 Vl. Parl. 3 maart 1999 > Vl. regeringsverklaring juli 2004 > Vl. regeringsverklaring juli 2009 • Andere landen in Europa > volledige SZ: 11/27 EU-landen kleiner dan Vl: Denemarken, Ierland, Finland, Luxemburg, Slowakije, Slovenië, Litouwen, Letland, Estland, Cyprus, Malta > delen van SZ: Zwitserse kantons, Baskenland, Catalonië, Schotland

TEGENWERPINGEN TEGEN VLAAMSE SZ • 1. “Egoïstische eis” Antwoord: > concentrische kringen > onderhandelde solidariteit > verantwoordelijkheid gever > verantwoordelijkheid ontvanger > Waalse solidariteit verleden/toekomst • 2. “Vlaanderen te klein” • 3. “Europese SZ”

JAARLIJKSE GELDTRANSFERS UIT VLAANDEREN (jaar 2007) Kanalen Miljard euro SZ 3, 648* Financiën fed. ov. 1, 065* Dotaties gem. /gew. 1, 017* Subtotaal 5, 730* Intresten staatsschuld 5, 749* Totaal 11, 479* Transfer/pers. (euro) 1. 863 • * VIVES, nov. 2010 en april 2011 • ** AK-VSZ, febr. 2010 % Vl BRP 4, 710** 2, 95* 5, 91

GELDTRANSFERS UIT VLAANDEREN: VERGELIJKING Transfers Vl naar W / Bru West- naar Oost-Duitsl. België naar EU Belg. ontw. samenw. % BBP 5, 9 4, 0 * <0, 50 * 0, 64 ** * Jaar 2003: Denkgroep “In de Warande”; publ. : nov. 2005 ** Jaar 2010: publ. : DT en DS 07. 04. 11

VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE GEVER • Vl economische toestand kan beter > Faillissementen jan-nov 2012 (i. v. m. 2011): Vl +12, 87; W -0, 39; Bru -0, 75% (Studiedienst Vl. regering, DS 04. 12) > 16. 208 jobs weg bij Vl. KMO’s in 2012 (UNIZO, DS 16. 02. 13) > Werkloosheidsgraad Vl nov 2012 (i. v. m. 2011): + 11, 2 % (Vl. regering, DS 04. 12) > Werkloosh. gr. < 25 j. Vl nov 2012 (i. v. m. 2011): + 19, 8 % (Vl. regering, ibidem) • Vl vergrijzing begint vroeger > tot 2021 nood aan 20. 000 bijkomende rusthuisbedden (Jo Vandeurzen, DS 14. 06. 11) • Vl gehandicapten: 22. 055 personen op wachtlijst (DT 16. 03. 12) ° Scholenbouw: nood aan 3, 14 (DT 27. 02. 13) tot 4 miljard euro (DS 29. 08. 12) • Vl heeft ook vierde wereld

TEGENWERPINGEN TEGEN VLAAMSE SZ • 1. “Egoïstische eis” Antwoord: > concentrische kringen > onderhandelde solidariteit > verantwoordelijkheid gever > verantwoordelijkheid ontvanger > Waalse solidariteit verleden/toekomst • 2. “Vlaanderen te klein” • 3. “Europese SZ” P. S. D. Pieters: “De Europese Unie tegen een Vlaamse sociale zekerheid? ” (Acco 2010)

BESLUITEN • Ganse SZ→Vl en Fr Gemeenschap; keuze voor inw. Bru • Arbeidsmarktbeleid ook → deelstaten • Interne solidariteit met zwaksten • Splitsing SZ ook gunstig voor Fr. Gem. • Voorwaardelijk hulpplan voor Fr. Gem. • Aandeel van Vl in Europese SZ • Communautarisering SZ vereist sterk Vlaams politiek front

Evolutie arbeidsmarktindicatoren 3 gewesten (Statbel) 3 de kwartaal 1999 3 de kwartaal 2005 3 de kwartaal 2012 Verschil ’ 99 -’ 12 (%) Verschil ’ 05 -’ 12 (%) Vl G WG BHG Werkgelegenh. graad (%) 63, 3 65, 0 66, 9(+5, 7 / +2, 9) Activiteitsgraad (%) 66, 9 69, 0 70, 3 Werkloosheidsgraad (%) 5, 4 5, 8 4, 9(-9, 3 / -15, 5) Werkgelegenh. graad (%) 54, 7 56, 5 56, 4(+3, 1 / -0, 2) Activiteitsgraad (%) 62, 5 64, 3 63, 1 Werkloosheidsgraad (%) 12, 6 12, 1 10, 6(-15, 9/-12, 4) Werkgelegenh. graad (%) 55, 2 54, 6 54, 0(-2, 2 / -1, 1) Activiteitsgraad (%) 65, 7 65, 1 64, 5 Werkloosheidsgraad (%) 16, 0 16, 2 16, 3(+1, 9 / +0, 6)

Aantal KMO’s in Vl en W in 2009 (bron: UNIZO – GRAYDON, januari 2011) Aantal/1. 000 inw. Index bij W = 100 VL 42, 38 141 W 30, 06 100 VL 39, 88 103 W 38, 83 100 Vennootschappen Eenmanszaken

Arbeidsmarktindicatoren 3 gewesten 2012 Vl G Statbel * NBB ** 66, 9 71, 6 4, 9 4, 5 Werkgelegenh. gr. % 56, 4 62, 2 Werkloosh. gr. % 10, 6(=Vl x 2, 16) Werkgelegenh. gr. % 54, 0 58, 9 Werkloosh. gr. % 16, 3 16, 5 Werkgelegenh. gr. % Werkloosh. gr. % WG BHG • • * Statbel: 3 de kwartaal 2012 (def. IAB) ** NBB: eerste 3 kwartalen 2012 (EAK); publ. : feb. 2013 9, 9(=Vl x 2, 2)