Vlaams actieplan sucidepreventie n n n Iedere dag

Vlaams actieplan suïcidepreventie n n n Iedere dag sterven in Vlaanderen 3 mensen door zelfdoding Op jaarbasis: plusminus 1000 mensen(in 2006: 70 jongeren van 15 -24 jaar) Een veelvoud hiervan onderneemt een zelfmoordpoging. (Elke 7 uur een zelfdoding, elke 35 minuten een poging tot zelfdoding) n Belangrijkste doodsoorzaak bij twintigers, dertigers en bij mannen ook bij veertigers

België Nederland

Jongeren (15 -24 jaar) Evolutie suïcide in vlaanderen

Vlaams actieplan suïcidepreventie De sterfte door zelfdoding moet tegen 2010 verminderd zijn met 8% ten opzichte van 2000. Dankzij: daling van aantal suïcidepogers daling van suïcidale gedachten daling van aantal depressies

Het suïcidale proces: concept voor hulpverlening en preventie Zelfmoordgedachten Zelfmoordwens Zelfmoordplan Zelfmoordpoging Zelfdoding

Achtergronden van suïcidaal gedrag 1. (Aangeboren) Kwetsbaarheid 2. (Toename van) Stress 3. Denkprocessen 4. Uitlokkende factoren 5. Ontremmende factoren Ontbreken van 6. Beschermende factoren Suïcidaal Proces

Achtergronden van suïcidaal gedrag 1. kwetsbaarheid Psychiatrische Risicofactoren (90 % van de mensen die sterven door zelfdoding lijden aan een psychische en/of psychiatrische ziekte) A) depressie = Belangrijkste risico-indicator voor suïcidaal gedrag(70%) B) schizofrenie (10%) C) manisch-depressieve stoornis (5%) D) alcohol – en middelenafhankelijkheid ( 1 op de 3 jongeren die sterven door zelfdoding)

Achtergronden van suïcidaal gedrag 1. kwetsbaarheid Risicogroepen in onze samenleving: n n n n n Alleenstaanden Werklozen Ouderen / jongeren Holebi’s Bepaalde beroepsgroepen (politie, huisartsen, …) Hoogbegaafdheid Migrantenmeisjes 4 de wereld (armoede) Nabestaanden Suïcidepogers (risico op suïcide = 150 x hoger) : ¡ < 1 j. 12 -30% nieuwe poging ¡ < 1 j. 1 -3% sterft door zelfdoding, < 5 j. tot 9%, < 10 j. tot 12%

Achtergronden van suïcidaal gedrag 2. Stress n n n Traumatische ervaringen binnen het gezin van oorsprong (seksueel - fysiek misbruik / mishandeling, verwaarlozing) Relatieproblemen – echtscheiding Psychiatrische problematiek en/of zelfmoordpoging van ouder(s) ¡ n n Kinderen van ouders met psychiatrische problemen(kopp) Geïsoleerd leven, weinig vrienden Lichamelijke ziekte (aids, kanker, chronische pijn…)

Achtergronden van suïcidaal gedrag 3. denkprocessen • • • Hopeloosheid – gevoel in de val, vast te zitten Impulsiviteit Vernauwing - Tunnelzicht • • beleving van de eigen situatie Kijk op eigen mogelijkheden Gevoelswereld Tijdsbesef & ruimtebeleving Intermenselijke relaties Probleemoplossend vermogen Denkfouten • • Zwart-wit denken « loser » status No escape No rescue

Achtergronden van suïcidaal gedrag 4. Uitlokkende factoren = Recente ingrijpende levensgebeurtenissen (triggers) Bvb. werkelijk of dreigend verlies van: -Partner – liefde (relatieproblemen , ruzie) -Status (werk, vrije tijd) -Werk (ontslag) -Kind (overlijden, ziekte) -Vrijheid (gevangenis, psychiatrische opname) -Gezondheid (lichamelijke, psychische ziekte)

Achtergronden van suïcidaal gedrag 5. Ontremmende factoren n Verlagen de drempel om tot suïcidaal gedrag over te gaan: ¡ ¡ ¡ Alcohol, medicatie, drugs Impulsiviteit Eerder suïcidaal gedrag Beschikbaarheid van het suïcidemiddel Informatie over dodelijkheid van middel Voorbeelden van suïcidaal gedrag in de omgeving (familie, vrienden, media, …)

Achtergronden van suïcidaal gedrag 6. Beschermende factoren ¡ Sociale steun – netwerk (Partner, familie, vrienden, klasgenoten) » Sociale vaardigheden en zelfvertrouwen Afkeurende (i. t. t. permissieve houding) t. o. v. zelfdoding « Suïcide is geen normale reactie op stresserende levensomstandigheden » ¡ Bespreekbaarheid van gevoelens en gedachten (hulpzoekgedrag) ¡ Probleemoplossende vaardigheden ¡ (advies vragen, open staan voor ervaringen en nieuwe kennis) ¡ ¡ Toegankelijkheid van geestelijke gezondheidszorg (hulpaanbod) Kennis & attitude i. v. m. geestelijke gezondheidszorg Goede prestaties op school, in sportvereniging, … Ouderschap: voor vrouwen: kind < 2 j.

Vlaams actieplan suïcidepreventie n n Gezondheidsconferentie 2002 Expertengroep Keuze van 5 strategieën die internationaal hun nut hebben bewezen Actieplan, goedgekeurd door Vlaamse regering, loopt tot 2011

Vlaams actieplan suïcidepreventie 5 strategieën n n 1. bevorderen van de geestelijke gezondheid bij individu en maatschappij 2. bevorderen van de laagdrempelige telezorg 3. bevorderen van deskundigheid van professionelen en optimaliseren van netwerking 4. uitlokken van zelfdoding tegengaan 5. aandacht voor specifieke doelgroepen

Strategie 1: bevorderen van de geestelijke gezondheid Campagne ‘fit in je hoofd, goed in je vel’: tvspot, interactieve website. Adviezen met betrekking tot 10 domeinen in het leven. www. fitinjehoofd. be n Campagne herhaald in februari 2009, gekoppeld aan een zelfbeoordelingstest: “neem een kijkje in je hoofd” n

Strategie 2: bevorderen van laagdrempelige telezorg n n In Vlaanderen zijn er verschillende telefonische hulplijnen: Tele-Onthaal, zelfmoordlijn, . . Onlinehulpverlening (communicatiemiddel vooral door jongeren gebruikt. 9/10 gebruikers onder de dertig jaar) n Toekomst: samenwerking CPZ met netlog

Strategie 3: bevorderen van deskundigheid professionelen en optimalisatie netwerking n n n Deskundigheidsbevordering huisartsen via elektronisch interactief leerpakket Deskundigheidsbevordering andere professionelen (leerkrachten, Centra voor leerlingenbegeleiding, politie…)via geautoriseerd vormingspakket Locoregionale werkgroepen (met specifieke opdrachten rond deskundigheidsbevordering)

Strategie 4: uitlokken van zelfdoding tegengaan n Mediarichtlijnen: do’s en don’ts Mediaonderscheiding Afstemming met federale overheid: kleinere verpakkingen van geneesmiddelen, wapenwetgeving, preventie treinsuïcides, beveiliging van hoge gebouwen, . .

Strategie 5: aandacht voor specifieke doelgroepen Suïcidepogers (project integrale zorg suïcidepogers – R. Vanhove) n Schizofrenie (vroegdetectie initiële psychoses)(www. flippen. be) n Jongeren (naar een geïntegreerd geestelijk gezondheidsbeleid op school) !!! Nieuw project in 2009: aanstelling van preventiecoachen geestelijke n gezondheidszorg in secundaire scholen (1, 1 miljoen euro)

Strategie 5: aandacht voor specifieke doelgroepen n n Holebi’s (deskundigheidsbevordering) Kopp-kinderen (onderzoek) Mindfullness-based cognitive therapy bij recidive depressies (onderzoek). Nabestaanden na zelfdoding(www. werkgroepverder. be)

www. flippen. be

Huidige cijfers n Doelstelling actieplan: 8% minder in het jaar 2010 in vergelijking met het jaar 2000 n n n n Max. 1080 overlijdens in 2010 2000: 1174 2001: 1139 2002: 1100 2003: 1074 2004: 1085 2005: 1115 2006: 980

Vlaams actieplan suïcidepreventie Bedankt voor uw aandacht.