VEZRKPR MYO MUHASEBE VE VERG BLM MUHASEBE VE
VEZİRKÖPRÜ MYO MUHASEBE VE VERGİ BÖLÜMÜ / MUHASEBE VE VERGİ UYGULAMALARI PROGRAMI MUV 126 – TİCARET HUKUKU Öğr. Gökhan SALMAN
TACİR OLMANIN SONUÇLARI MUV 126 – TİCARET HUKUKU Hafta-7
Ticaret Ünvanı Nasıl Seçilmelidir, Nelere Dikkat Edilmelidir • İşletmelerin ticaret unvanlarını seçerken dikkat etmeleri gereken hususlar şahıslara ait işletmelere ve şirketlere göre değişiklik göstermektedir. Buna göre:
• 1 Şahıs işletmelerinde ticaret unvanı seçilirken şahsın ad ve soyadını kullanması mecburidir. Buna ilaveten tacirin, işletmesi ile yanlış bir kanaat uyandıracak olan ifadeler hariç, istediği ekleri de unvanında kullanması mümkündür. Özellikle gerçek kişilerin ticaret unvanlarına bir şirketin mevcut olduğu zannını uyandıracak ilaveler yapmaları yasaktır. • *Gerçek kişiler kayıtlı oldukları Ticaret Sicili Memurluklarının faaliyet alanı içerisinde bulunan başka bir gerçek kişinin kullandığı ticaret unvanının aynısını seçmeleri mümkün değildir
• 2 Bir işletmenin şubesi de ticaret unvanını seçerken kendi merkezinin ticaret unvanını kullanmak ve şube unvanının sonuna şube olduğunu belirtmek mecburiyetindedir. Bu unvana şube ilgili ilavelerin yapılması mümkündür.
• 3 Kolektif şirketin ticaret unvanı, bütün ortakların veya hiç olmazsa ortaklardan birinin adı ve soyadını, şirketi ve şirket nevini gösterecek bir ibareden oluşması gerekmektedir.
• 4 Adi veya sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin ticaret unvanları ise komandite ortaklardan en az birinin ad ve soyadıyla, şirketi ve türünü gösterecek bir ibareden oluşması gerekmektedir. Bu şirketlerin ticaret unvanlarında komanditer ortakların ad ve soyadlarının bulunması kanunen yasaklanmıştır.
• 5 Limited, anonim ve kooperatif şirketler, unvanlarında faaliyet konularını göstermek zorundadırlar. Buna ilaveten tacirin işletmesi ile yanlış bir kanaat uyandıracak olan ifadeler hariç istediği ekleri de unvanında kullanması mümkündür. Ayrıca bu şirketlerin ticaret unvanlarında; “Limited Şirket”, “Anonim Şirket” ve “Kooperatif” kelimelerinin bulunması şarttır. Ticaret unvanında gerçek bir kişinin ad veya soyadı bulunması halinde şirket türünü gösteren ibarelerin rumuzla veya kısaltılmış olarak yazılmaları mümkün değildir.
Ünvan belirlenirken noktalama işaretleri kullanılmamalıdır • ** Şirketlerin ülkemizde faaliyet gösteren başka bir şirketin unvanının aynısını kullanmaları mümkün değildir. Şirketler için seçilen unvanın başka bir şirket tarafından kullanılan bir unvandan farklı olabilmesi için unvanın çekirdek bölümünden sonra gelen sektör bazındaki iki kelimenin farklı belirlenmesi gerekmektedir.
Örnek. • “İstanbul Telekomünikasyon Otomotiv inşaat Sanayi A. Ş. ” ile • “İstanbul Turizm Otomotiv Sanayi A. Ş. ” • Unvanlı işletmelerin çekirdek kelimeden (İstanbul) sonra gelen ilk iki sektöre ait kelimeden biri aynı olduğu için bu iki unvan aynı kabul edilmektedir. • “Fatih Madencilik Otomotiv Tekstil Sanayi ve Ticaret A. Ş. ” ile • “Fatih Tekstil Turizm Sanayi ve Ticaret A. Ş. ” • Unvanlı işletmelerin çekirdek kelimeden (Fatih) sonra gelen ilk iki sektöre ait kelime farklı olduğu için bu iki işletmenin ayrı unvanları olduğu kabul edilmektedir.
• NOT: Seçmeyi düşündüğünüz ticaret unvanının başka bir işletme tarafından kullanılıp kullanılmadığını öğrenmek için Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi Müdürlüğümüzün internet sayfasında bulunan Sorgulama bölümüne giriş yaparak ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın ticaret unvanı veritabanları üzerinden sorgulama yapabilirsiniz.
Gerçek Kişi Tacirlerin Ticaret Unvanı • Gerçek kişi tacirlerin unvanı onların ad ve soyadlarından meydana gelir. Ad ve soyadı kısaltılmaksızın bütün harfleriyle yazılır. Ad ve soyadına uygun ekler yapılabilir. Ticaret unvanına onu aynı sicil dairesinde daha önce tescil edilmiş olan unvanlardan açıkça ayırmaya yarayan eklerin yapılması zorunludur.
Tüzel Kişi Tacirlerin Ticaret Unvanı • Anonim, limited ve kooperatif şirketler ticaret unvanlarını aksine hüküm bulunmadığı takdirde dilediğince seçebilirler. Ancak bu tip şirketlerin ticaret unvanlarında, “anonim şirket”, “limited şirket” ve “kooperatif” kelimelerinin bulunması zorunludur.
• Şubelerle ilgili düzenlemelere bakacak olursak her şube kendi merkezinin ticaret unvanının şube olduğunu belirterek kullanmak zorundadır. Merkezi yurt dışında bulunan bir işletmenin Türkiye’deki şubesinin ticaret unvanının tescilinde merkezin ve şubenin bulunduğu yerlerin ve şube olduğunun açıkça gösterilmesi zorunludur.
Ticaret Unvanının Tescil Edilmesi • Türk Ticaret Kanunu gereğince her tacir, ticari işletmesinin açıldığı günden itibaren 15 gün içerisinde ticari işletmesini ve seçtiği ticaret unvanını, işletme merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve ilan ettirir.
Ticaret Unvanının Devri • Ticaret unvanı işletmeden ayrı olarak başkasına devredilemez. Yani bir işletmenin devri, aksi açıkça kabul edilmiş olmadıkça, unvanın da devri sonucunu doğurur. Devir hâlinde devralan, unvanı aynen kullanma hakkına sahiptir. Ticari işletmesini devreden tacir sonradan yeni bir işletme açarsa eski ticaret unvanını aynen kullanamaz; ayırt edici bir ek almak zorundadır.
Ticari İşletmeye Yeni Ortak Girmesi veya Ayrılması • Bütün ortakların ad ve soyadlarına ticaret unvanında yer aldığı bir şirkete yeni ortakların girmesi halinde ticaret unvanı aynen kalabilir. Adı ve soyadı ticaret unvanında yer alan ortak şirketten ayrılırsa ayrılan kişinin yazılı onayı ile aynen devam edebilir.
Ticaret Unvanının Korunması • Ticaret unvanı hakkı ihlal edilen kişilere ise kanunen belirli haklar öngörülmüştür. Kanuna göre, ticaret unvanının, ticari dürüstlüğe aykırı biçimde bir başkası tarafından kullanılması hâlinde hak sahibi, bunun tespitini ve yasaklanmasını; haksız kullanılan ticaret unvanı tescil edilmişse kanuna uygun bir şekilde değiştirilmesini veya silinmesini, tecavüzün sonucu olan maddi durumun ortadan kaldırılmasını, gereğinde araçların ve ilgili malların imhasını ve zarar varsa, kusurun ağırlığına göre maddi ve manevi tazminat isteyebilir.
Ticaret Unvanı Seçerken Dikkat Edilmesi Gerekenler Hususlar • 1. Seçmeyi düşündüğünüz ticaret unvanının başka bir işletme tarafından kullanılıp kullanılmadığını öğrenmek için Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi Müdürlüğünün internet sayfasında bulunan “Sorgulama” bölümüne giriş yaparak, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın ticaret unvanı veri tabanları üzerinden sorgulama yapabilirsiniz.
• 2. Bir ticaret unvanı, Türkiye’nin herhangi bir sicil müdürlüğüne daha önce tescil edilmiş bulunan diğer bir unvandan ayırt edilmesi için gerekli olan ek yapılmadan tescil edilemez.
• 3. Ticaret unvanları yabancı dilde belirlenebilecektir. İşletme konusu ile şirket türünü gösteren ibareler Türkçe olmak kaydıyla ticaret unvanı serbestçe belirlenebilir. Örneğin: “Lykeion Yayıncılık Eğitim ve Danışmanlık Limited Şirketi”
• 4. Anonim ve limited şirketlerin ticaret unvanlarında işletme konularından en az birinin yer alması yeterli olacaktır.
• 5. Ticaret sicilinden silinen bir ticaret unvanı beş yıl geçmedikçe başka bir tacir adına yeniden tescil edilemeyecektir.
• 6. Ülke adlarının unvanda kullanılabilmesi için o ülkenin yetkili makamlarından izin alınması şartı getirilmiştir. “Türk”, “Türkiye”, “Cumhuriyet”, “Milli” kelimeleri ticaret unvanına ancak Bakanlar Kurulu kararıyla konulabilir.
• 7. Ticaret unvanında yer alan ibareler kamu düzenine, ulusal çıkarlara ve ahlaka aykırı olamaz, kültürel ve tarihi değerleri zedeleyecek şekilde belirlenemez.
• 8. Bir işletmenin şubesi de ticaret unvanını seçerken kendi merkezinin ticaret unvanını kullanmak ve unvanının sonuna şube olduğunu belirtmek mecburiyetindedir. Bu unvana şube ilgili ilavelerin yapılması mümkündür.
Tacir Olmanın Hukuki Sonuçları • a – İflasa Tabi Olma • Tacir her türlü (adi/ticari) borcundan dolayı iflasa tabidir • b – Ticaret Unvanı Seçme ve Kullanma • Tacirler, kanun hükümlerine uygun bir ticaret unvanı seçmek, ticaret siciline tescil ettirmek ve kullanmak zorundadır. Bu kullanım, ticari işletmeyle ilgi li işlemleri ticaret unvanıyla yapma, işletmeyle ilgili senet ve sair evrakı bu unvan altında imzalamak ve unvanı ticari işletmenin görülebilecek bir yerine okunaklı bir şekilde yazdırma şeklinde gerçekleşir. Ayrıca tacir ticaret unvanını, iş letmesiyle ilgili olarak kullandığı her türlü kağıt ve belgede göstermek ve şirketin internet sitesinde yayımlamakla yükümlüdür Bu zorunluluğa aykırı ha reket edilmesi, tacirin sorumluluğunu gerektirir
• c – İşletmesini Ticaret Siciline Tescil Ettirme • Tacir sıfatının kazanılması ve kaybedilmesi sicile tescil ve terkine bağlı olmamak la birlikte, her tacir ticari işletmesini açıldığı günden itibaren 15 gün içinde ti caret siciline tescil ve ilan ettirmekle yükümlüdür Ayrıca, kullanacağı ticaret unvanını ve bunun altına atacağı imzayı notere onaylattırdıktan sonra sicil müdürlüğüne vermelidir. Tacir, tüzel kişi ise unvanla birlikte onun adına imzaya yetkili kimselerin imzaları da notere onaylattırılarak sicil müdürlüğüne verilir. • d – Ticari Defterler Tutma • Her tacir, işletmesi için kanun hükümleri uyarınca tutulması gerekli tüm defterleri tutmakla yükümlüdür
• e – Ticaret ve Sanayi Odalarına Kaydolma • Tacir sıfatını haiz tüm gerçek ve tüzel kişilerle, şubeleri ve fabrikaları bulundukla rı yerin mensubu oldukları oda ve ajanlıklarına kaydolmak zorundadırlar • f – Basiretli Bir İş Adamı Gibi Hareket Etme • Tacirler, ticaretlerine ilişkin tüm faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmelidir Bu yükümlülük, sübjektif değil, objektif özen ölçüsü getir mektedir. Bu nedenle kapsamının belirlenmesinde tacirin şahsi hal ve yetenekleri değil, işin niteliği göz önünde tutularak tedbirli, sağduyulu, ileriyi makul ve mutad bir oranda gören tacirin davranışı esas alınacaktır.
• g – Ticari Örf ve Adetlere Tabi Olma • Tacirler ticari örf ve adet hukuku kurallarına tabidir • h – Ticari İş Karinesi • Gerçek kişi olan tacir ticaret karinesine tabi olup tüm borçlarının ticari olması asil dir. Şu kadar ki tacir, işlemin yapıldığı anda, bu işlemin ticari işletmesiyle ilgili olmadiğini açıkça bildirir veya işlemin ticari sayılmasına durum elverişli olmazsa işin ticari olmayıp adi olduğu kabul edilir. Yani gerçek kişi tacir, bu iki yolla tabi oldu ğu ticarilik karinesini çürütebilir Buna karşılık, tüzel kişi tacirlerde yapı lan bütün işler ticari sayıldığı ve tüzel kişi tacirin adi alanı bulunmadığı için, böyle bir karine ve dolayısıyla karinenin çürütülmesi söz konusu değildir.
• ı – Ücret ve Faiz İsteme • Tacir, tacir olan veya olmayan bir kimseye, ticari işletmesiyle ilgili bir iş veya bir hizmet görmüş ise ondan uygun bir ücret isteyebilir Tacirin ücret isteye bilmesi için, taraflar arasındaki sözleşmede ücrete ilişkin bir şart bulunması gerek mez. Bu şart sözleşmeye örtülü olarak kaydedilmiş tacir lehine sayılır. Ancak ak si kararlaştırılarak tacirin ücret hakkı kaldırılabilir. • Tacir, verdiği avanslar ve yaptığı giderler için kararlaştırılmamış olsa bile öde me tarihinden itibaren faize hak kazanır
• j – Ücret ve Cezaların İndirilmesini İsteyememe • Tacir, sözleşme ile kararlaştırılmış olan ücret veya cezanın aşırı (fahiş) oldukları id diasıyla indirilmesini isteyemez. Buna göre, faiz veya irat borcunu ve ba ğışladığı meblağın ödemesinde temerrüde düşen borçlu için öngörülen ceza ile sözleşmenin yerine getirilmemesi veya eksik olarak yerine getirilmesi durumu için öngörülen ceza ve simsarlık sözleşmesi için kararlaştırı lan ücretin indirilmesi istenemez. Kanun bu hakkı sadece tacir olmayan lara tanımıştır.
• k – Kanuni İhtar ve İhbar Şekillerine Uyma • Tacirler arasında diğer tarafı temerrüde düşürme, sözleşmeyi fesih ve sözleşmeden dönme işlemlerini gerçekleştirmek maksadıyla yapılacak ihtar veya ihbarların no ter aracılığıyla, taahhütlü mektupla, telgrafla veya güvenli elektronik imza kullanı larak kayıtlı elektronik posta sistemi ile yapılır. Belirlenen şekiller ge çerlilik şartı olmayıp ispat şartıdır.
• • l – Fatura Verme ve Faturaya İtiraz Bir faturayı alan kişi aldığı tarihten itibaren sekiz gün içinde faturanın içerdiği bil gilere itiraz etme hakkına sahiptir. Aksi taktirde faturanın içeriğini kabul etmiş sayılır. Bu hüküm, fatura içeriğinden kabul edilen hususlara ilişkin olarak fatura yı düzenleyenin lehine ve adına fatura düzenlenenin aleyhine bir karine getirmekte dir. Bu karine faturanın ispat gücüne yönelik bir düzenlemeyi ortaya koymaktadır. Ticari faaliyeti sonucu bir mal satmış veya imal etmiş veya bir iş görmüş veya bir menfaat temin etmiş olan tacir, diğer taraf kendisine bir fatura verilmesini ve be deli ödenmiş ise bunun da fatura da gösterilmesini istediği taktirde, fatura vermek zorundadır Bu karinenin uygulanabilmesi için; faturayı düzenleyen kişi ile adına fatura düzenlenen kişi tacir olmalı, taraflar arasında geçerli bir sözleşme (satım, eser, hiz met vb. ) ilişkisi bulunmalı ve fatura bu ilişkiye dayanarak, akdin ifasıyla ilgili ola rak düzenlenmiş bulunmalıdır. Sadece faturanın tebliğ edilmiş olması akdi ilişkinin varlığını ispatlamaz. Karşı tarafın akdi ilişkiyi inkar etmesi halinde tacir, öncelikle akdi ilişkiyi başkaca delillerle ispatlamalıdır. Faturaya itiraz, faturanın teslim alındığı tarihten sekiz gün içinde herhangi bir şekilde yapılmalıdır. İtirazın sekiz gün içinde karşı tarafa varması şart ol madığı gibi, itiraz bir şekle de bağlı değildir. Sözlü olarak dahi yapılabilir. Ancak, itirazın, ihtilaf halinde ispat kolaylığı açısından noter, imza karşılığı elden tebliğ, telgraf, teleks veya PTT aracılığıyla faks çekilmesi yahut güvenli elektronik imza ile elektronik posta gönderilmesi gibi araçlarla yapılması daha uygundur. Faturanın alındığı tarihten itibaren sekiz gün içinde dava açılması, itiraz niteliği taşır.
• m – Teyit Mektubuna İtiraz • Telefonla, telgrafla, herhangi bir iletişim veya bilişim aracıyla veya diğer bir teknik araçla ya da sözlü olarak kurulan sözleşmelerle yapılan açıklamaların içeriğini doğrulayan bir yazıyı alan kişi, bunu aldığı tarihten itibaren sekiz gün içinde itiraz da bulunmamışsa söz konusu teyit mektubunun yapılan sözleşmeye veya açıklamalara uygun olduğunu kabul etmiş sayılır
- Slides: 35