Verzekering terrorisme algemeen kader en toepassingsproblemen Glenn Heirman

Verzekering terrorisme: algemeen kader en toepassingsproblemen Glenn Heirman Universiteit Antwerpen 20 oktober 2016

Overzicht 1. 2. 3. 4. 2 Inleiding Wet Verzekering Terrorisme Slachtofferfonds Conclusie

1. Inleiding • • 3 Lange tijd geen wettelijke regeling Reeks aanslagen: - 9/11/2001 New York - 11/03/2004 Madrid - 7/07/2005 Londen nood aan dekking terrorismerisico’s groeide: - vrees voor schadegevallen die voortbestaan VA’s in het gedrang zouden brengen =>moeilijke verzekerbaarheid - besef België potentieel doelwit

• 4 Wet Verzekering Terrorisme 1 april 2007 dubbel doel: - vergoeding slachtoffers aanslagen - stabiliteit verzekeringsmarkt garanderen weinig toepassingen, tot aanslagen in Brussel op 22 maart 2016: - 32 doden, 340 gewonden - € 161, 35 miljoen schade (€ 136, 35 miljoen lichamelijke schade, € 18, 85 miljoen materiële schade, € 6, 1 miljoen morele schade)

5

2. Wet Verzekering Terrorisme 2. 1 Terrorisme? • Art. 2, eerste lid Wet Verzekering Terrorisme: “een clandestien georganiseerde actie of dreiging van actie met ideologische, politieke, etnische of religieuze bedoelingen, individueel of door een groep uitgevoerd, waarbij geweld wordt gepleegd op personen of de economische waarde van een materieel of immaterieel goed geheel of gedeeltelijk wordt vernield, ofwel om indruk te maken op het publiek, een klimaat van onveiligheid te scheppen of de overheid onder druk te zetten, ofwel om het verkeer of de normale werking van een dienst of onderneming te belemmeren” 6

7

• • 8 Bevoegdheid Comité voor schadeafwikkeling bij terrorisme: erkent terrorismedaden als niet erkend als terrorismedaad: VA mogelijks geen dekking verschuldigd Aanslagen Brussel op 22 maart 2016 erkenning door Comité pas op 28 april 2016…

2. 2. Toepassingsgebied • 9 Wet Verzekering Terrorisme is van toepassing op: alle Belgische risico’s zoals gedefinieerd in art. 2, § 6, 8° Controlewet betreft in essentie: - in België gelegen onroerende goederen en/of inhoud ervan - verzekeringsovereenkomsten gesloten door verzekeringnemers met gewone verblijfplaats/ vestiging in België =>plaats aanslag dus niet determinerend

• 10 NIET van toepassing op: - specifieke verzekeringen terrorisme - verzekeringen kernenergie - BA zeeschepen (ook casco) - BA luchtvaartuigen (ook casco) - BA rollend spoorwegmateriaal (ook casco) ratio legis uitsluitingen BA rollend spoorwegmateriaal ->verantwoord? ->MIVB Maalbeek

dekking terrosisme kan, ook al is uitgesloten van toepassingsgebied =>kan dan wel geen aanspraak maken op solidariteitssysteem hoe inpassen in solidariteitssysteem? ->cf. specifieke polis terrorisme 11

2. 3 Verplichte dekking terrorisme? • 12 Verzekeringsovereenkomsten die onder toepassingsgebied Wet Verzekering Terrorisme vallen: in beginsel van rechtswege een dekking voor terrorisme schade door terrorisme KAN worden uitgesloten ->moet in duidelijke en nauwkeurige bewoordingen (art. 10, § 1) ->wat bij stilzwijgen?

• 13 Afwijkingen op uitsluitingsmogelijkheid ->terrorisme verplicht gedekt voor volgende risico’s (art. 10, § 2): - arbeidsongevallen - BA motorrijtuigen (WAM-wet) - brand eenvoudige risico’s - objectieve BA brand en ontploffing (Wet 30/7/1979) - lichamelijke ongevallen (tak 1) en ziekte (tak 2) - levensverzekeringen (takken 21, 22 en 23) voor alle andere verzekeringen dus facultatieve dekking draagwijdte verplichte dekking? nucleair terrorisme ->kan nog altijd worden uitgesloten

14

• 15 Slachtoffers metrostel aanslag Maalbeek ->2 vragen: 1. art. 29 bis WAM van toepassing? 2. valt art. 29 bis WAM toegepast op slachtoffers metro Maalbeek binnen Wet Verzekering Terrorisme? BA rollend spoorwegmateriaal ->uitgesloten WAM-wet (m. i. v. art. 29 bis) ->verplichte dekking zelfde vraag kan in toekomst voor trein *art. 29 bis ->wettelijk autonome vergoedingsplicht =>vreemd aan BA =>advies Commissie voor Verzekeringen 4/09/2007

*art. 10, § 2 (specifieke dekking WAM) is lex specialis t. o. v. art. 2 (algemene uitsluiting BA rollend spoorwegmateriaal) *gelijkheidsbeginsel? oplossing voor toekomst nodig om discussie te beslechten cf. trein 16

2. 3 Solidariteitsmechanisme • • 17 Terrorismerisico gezamenlijk ten laste van: - Belgische Staat - vzw TRIP = Terrorisme Reinsurance and Insurance Pool ->verzekeraars op Belgische verzekeringsmarkt ->deelname is vrij: - meer dan 95% Belgische verzekeringsmarkt - niet-deelname: geen beroep op solidariteit mogelijk

• 18 Gezamenlijk geboden dekking: € 1 miljard (geïndexeerd € 1, 2 miljard) per kalenderjaar =>300 miljoen Belgische Staat 700 miljoen vzw TRIP ->verdeeld tussen deelnemende verzekeraars en herverzekeraars ->statuten vzw TRIP: verdeling volgens marktaandeel =>aanpassing naar toekomst nodig?

• 19 Schadevergoedingspercentages ->omwille van beperking van € 1 miljard/jaar =>moeilijkheid in het systeem =>lichamelijke schade bij voorrang vergoed ->vastgesteld door Comité voor schadeafwikkeling =>aanslagen Brussel: - 28 april 2016: 100% lichamelijke schade 50% materiële schade 0% morele schade - 5 september 2016: 100% alles verantwoord? communicatie?

• 20 Bijzondere regelingen: - beperking tot € 1 miljard geldt niet voor: *verzekeraars die niet deelnemen aan TRIP *specifieke verzekeringen terrorisme - arbeidsongevallen ->beperking tot € 1 miljard niet tegenstelbaar aan slachtoffers arbeidsongeval (VA die boven limiet moet uitkeren kan verhalen op FAO) - WAM-verzekeringen ->toepassing % mag niet leiden tot uitkering onder bepaalde drempels

- levensverzekeringen ->theoretische afkoopwaarde steeds vergoed - zaakverzekeringsovereenkomsten ->beperking tot € 75 miljoen/jaar/verzekerde =>geldt niet voor gebouwen bestemd voor bewoning nodig om binnen solidariteit te brengen? - economische schade? ->geen beperking ->cf. Brussel Airport 21

3. Slachtofferfonds • • 22 Fonds tot hulp aan slachtoffers van opzettelijke gewelddaden en aan de occasionele redders In media en parlementaire vragen Opgericht in 1985, wetsaanpassing in 2016: - ruimere tegemoetkoming ->kan bij KB voor terreur worden uitgebreid - makkelijker om vergoeding aan te vragen “uniek loket voor slachtoffers aanslagen” politieke reactie “Hulp”: billijke tegemoetkoming, geen schadevergoeding

• 23 Subsidiair karakter financiële hulp wordt enkel toegekend als: “schade niet afdoende kan worden hersteld door de dader of de burgerlijk aansprakelijke partij, op grond van een stelsel van sociale zekerheid of een private verzekering, noch op enige andere manier” (art. 31 bis, § 1, 5° Wet 1/8/1985) verzoeker heeft in beginsel GEEN keuzerecht toepassing bij aanslagen Brussel? probleem van communicatie en coördinatie

Terugvordering mogelijk van toegekende hulp als slachtoffer nadien schadeloosstelling (bv. door VA) art. 39, § 2 Wet 1/8/1985 sluit aan bij subsidiaire karakter verslag Rekenhof: “marginaal verschijnsel” =>toepassing bij aanslagen Brussel? coördinatie en afspraken met verzekeringssector nodig • 24

4. Conclusie • • 25 Goed dat risico terrorisme verzekerd Door 1 e grote toepassing aantal onvolkomenheden boven water: - besluitvorming ->complex en traag =>Slachtofferfonds - solidariteit belasten op juiste punten - TRIP *rollend spoorwegmateriaal – art. 29 bis WAM *verdeling tussen deelnemers *vertrouwen essentieel toekomst?