Vervolging van ambtsmisdrijven Bilal Chababi RobbertJan Boswijk 20

Vervolging van ambtsmisdrijven Bilal Chababi & Robbert-Jan Boswijk 20 juni 2016

Inleiding 1. Ambtsmisdrijven algemeen 1. Achtergrond & Theorie 2. Corruptie & Integriteit 2. Aanpak van ambtsmisdrijven 1. Praktijkvoorbeelden 2. Aanpak door de overheid 3. Intern onderzoek & Privacy

3

Achtergrond & Theorie • Ambtsmisdrijven • Wie is ambtenaar (artikel 84 Sr)? • Hoge Raad (NJ 1995, 620) • Wanneer is er sprake van een ambtsmisdrijf? • 4 Artikel 355 e. v. en ‘andere misdrijven’

Achtergrond & Theorie • Corruptie & integriteit ‘Corruptie is het misbruik maken van toevertrouwde macht voor persoonlijk gewin. Corruptie schaadt iedereen wiens leven, levensonderhoud of geluk afhankelijk is van de integriteit van mensen in een gezagspositie’ (Transparency International) Corruptie is een fenomeen met vele verschijningsvormen. Corruptie vormt een ernstige aantasting van de integriteit van de overheid, met grote morele en politieke gevolgen. Bovendien leidt corruptie in het zakenleven tot grote economische schade en valse concurrentie. Voor een overheid die integer en transparant wil zijn is het zaak om zo krachtig mogelijk tegen corruptie op te treden. (OM) • Aannemen giften toegestaan ? Een greep: • Aanvaarden van geschenken door rijksambtenaren • Nota corruptiepreventie • Modelaanpak basisnormen integriteit • Gedragscode Integriteit Rijk • Ambtenarenreglementen 5

Aanpak van ambtsmisdrijven Praktijkvoorbeelden Oud-ambtenaar Den Bosch vervolgd voor aannemen van giften, oplichting en vervalsing (Omroep Brabant, 23 februari 2016) OM vervolgt ambtenaren voor corruptie bij aanbesteding dienstvoertuigen (persbericht OM, 10 juli 2015) OM eist 150 uur werkstraf voor schending ambtsgeheim (NRC, 18 maart 2016) Kathalijne de Kruif en Piet Ploeg hebben beiden een taakstraf gekregen voor het lekken van geheime informatie. De Kruif moet honderd uur aan het werk, Ploeg zestig. De VVDpolitici uit de gemeente Stichtse Vecht bespraken geheime informatie uit de burgemeestercommissie (AD, 1 april 2016) 6

Aanpak door de overheid 7

Aanpak door de overheid • Geen concrete cijfers over ambtsmisdrijven (alleen overig) (cbs. nl) • Valsheid in geschrifte (14. 495 geregistreerd, 2915 opgehelderd) • Aanwijzing opsporing en vervolging ambtelijke corruptie in Nederland Bij corruptieonderzoeken behoort in de regel financiële recherche een vast onderdeel te zijn. Enerzijds ten behoeve van een eventuele ontnemingsprocedure, anderzijds omdat financieel onderzoek waardevolle gegevens kan opleveren voor de bewijsvoering in de corruptiezaak zelf. ‘ 8

Aanpak door de overheid Rijksrecherche als opsporingsautoriteit ‘De Rijksrecherche onderzoekt ook overheidsoptreden in de brede zin van het woord. Er komt bijvoorbeeld overheidsinformatie op straat terecht die daar niet hoort. Er duiken berichten op over zelfverrijking door een bestuurder, politicus of een ambtenaar. Of er zijn signalen over te weinig afstand tussen uitvoering van publieke taken en persoonlijke belangen van overheidsfunctionarissen of van anderen. Dat kan duiden op corruptie of ander crimineel gedrag. Vermoedens die kunnen leiden tot een verdenking en de wens de waarheid boven tafel te krijgen’. Oud-burgemeester Offermanns veroordeeld OM dagvaardt oud-wethouder Van Rey wegens corruptie 9

Aanpak door de overheid – rechtspraak Rechtbank 's-Hertogenbosch, ECLI: NL: RBSHE: 2011: BP 1512 Het aannemen van steekpenningen door ambtenaren is een ernstig delict. Het bevoordelen van [bedrijf 1] heeft andere aannemers benadeeld en de overheid geld gekost door het uitschakelen van normale concurrentie. Integriteit van ambtenaren behoort tot de fundamenten van de rechtsstaat. Het maatschappelijk belang van een onkreukbare overheid is groot. De leden van de samenleving moeten er zonder meer op kunnen vertrouwen dat ambtenaren hun positie niet misbruiken ten behoeve van hun privébelang. Verdachte heeft dat vertrouwen beschaamd. Tegen ambtenaren die opzettelijk en voor eigen gewin het vertrouwen in de overheid schaden, moet dan ook doeltreffend en passend strafrechtelijk worden opgetreden. 10

Aanpak door de overheid – rechtspraak Rechtbank Den Haag, ECLI: NL: RBDHA: 2015: 4705 Door zo te handelen heeft verdachte gehandeld in strijd met de bij zijn aanstelling afgelegde belofte en heeft hij zo het in hem gestelde vertrouwen beschaamd en zijn positie misbruikt voor persoonlijk voordeel. Daardoor is het vertrouwen dat de burger in het overheidsapparaat moet kunnen stellen geschaad en is de waardigheid van de overheid aangetast. De burger moet er op kunnen vertrouwen dat beslissingen van de overheid op objectieve gronden worden genomen. Daarnaast moet de overheid kunnen vertrouwen op de loyaliteit, betrouwbaarheid en onkreukbaarheid van de eigen ambtenaren in alle geledingen. Voor dit handelen van verdachte kan geen enkel begrip worden opgebracht. 11

Taak van de gemeente 12

Taak van de gemeente • Gedragsregels • Intern toezicht & handhaving • Aangifteplicht? • Intern onderzoek? 13

Intern onderzoek & Privacy 14

Intern onderzoek & Privacy • Waarom een intern onderzoek? • Jegens wie (subject) en door wie? Intern of extern • • raadsman…verschoningsrecht? • Afbakening van het onderzoek • Doelstelling / aard onderzoek • Object onderzoek & middelen • Rapportage • Omvang en inhoud 15

Regelgeving (I) Wet bescherming persoonsgegevens • Verwerking van persoonsgegevens (artikel 8 e. v. Wbp) • Gronden • Gerechtvaardigd belang • Criteria / belangenafweging • Melding • Aan wie? 16 • AP • Wanneer?

Regelgeving (II) Wet bescherming persoonsgegevens • Melding / informatieplicht aan betrokkene • Wanneer? • Rechten betrokkene • 17 Inzage & verbetering

Regelgeving (III) Wet bescherming persoonsgegevens • Uitzonderingen • Invloed van beleidsregels/gedragscodes? • Randvoorwaarden? • Rapport en eventueel aangifte? Waarom wel of waarom juist niet? • 18 Invloed rapport op het strafrechtelijk traject

Wij houden liever geen afstand Koffie?