VER TOPLAMA SRELER VE ANALZ YNTEMLER indekiler Veri

VERİ TOPLAMA SÜREÇLERİ VE ANALİZ YÖNTEMLERİ

İçindekiler -Veri nedir? Veri türleri nelerdir? -Veri toplama yöntemleri nelerdir? -Veri toplamada ölçme ve ölçek türleri nelerdir? -Ölçme Hatası ve Ölçmede Hata Türleri -Veri toplamada güvenilirlik ve geçerlilik nedir? -Verilerin analizi nasıl yapılır?

BİLİMSEL ARAŞTIRMA SÜRECİ 1. Araştırma konusunun (probleminin) seçimi ve araştırma önerisinin hazırlanması 2. Literatür taramasının yapılması (Eleştirel kaynak incelemesinin yapılması) 3. Araştırma hipotez/hipotezlerinin belirlenmesi 4. Araştırmaya konu olan anakütlenin ve örneklemin belirlenmesi 5. Araştırma hipotezlerinin test edilmesini sağlayacak verilerin toplanması 6. Verilerin analiz edilmesi ve bulguların yorumlanması 7. Araştırmanın raporlanması.

VERİ NEDİR? Veri; sayılar, kelimeler, ölçümler, gözlemler veya kısaca bir şeyi tanımlayan olgulardır. Belli bir amaçla toplanır. VERİ TÜRLERİ -Olgusal Veriler: Kişisel yargılardan (İnanç, kültür, yaşantı, gelenek-görenek vb. ) bağımsız olarak var olan, herkesin üzerinde anlaşabildiği türden, gözlenebilir ölçütleri olan gerçeklerdir. -Yargısal Veriler: Araştırmacının yorumu ile veri niteliği kazanan, öznel yargılarla tanımlanabilen verilerdir. Olgusal nitelikte olmayan tüm verilere yargısal veri denir. Bu veriler öznel olup ayrıca yorumlanmayı gerektirirler. Örn; Sosyal araştırmalarda sosyal davranışlara ait değerlendirmeler.

Veriler ölçüm türüne göre iki ana başlık altında toplanır: 1. Nicel veriler: Bir şeyi saymak ve ölçmek için kullanılan bilgilerdir. • Bu türden bilgiler genelde tabloda tutulabilen bir yapıda olur. • Bir deneyin sayılabilir, ölçülebilir özelliğini veren verilerdir. • Sayılardan oluşur. -Kesikli veri: Sayılabilen, sayılması mantıklı, taneli olan şeyler hakkındaki veriler bu gruba girer. Ara değerler yoktur. Sayılarak elde edilen ve tam sayılı değerlerdir. Örn; Nüfus, öğrenci sayısı, hane halkı sayısı vb. değerler. -Sürekli veri: Ölçülebilen, ölçülmesi mantıklı olan şeyler hakkındaki veriler bu gruba girer. Ara değerlerin tümü mantıklıdır. Ondalıklı değerler alabilen verilerdir. Örn; Boy uzunluğu, kilo vb. değerler.

2. Nitel veriler: Bir şeyi tanımlamak ve açıklamak için kullanılan bilgilerdir. Bu türden bilgiler tabloda tutulabilen kurallı yapıda değil de çeşitli yapılarda bulundurulabilen serbest yapıda olur. -Sınıflandırılabilen veri: Birbirinden bağımsız isim bildiren, kod ve numara ile gösterilebilen, sınıflara ayrılan verilerdir. Örn; Taşıtlar: kara, deniz, hava taşıtları. -Sıralanabilen veri: Belirli bir miktar belirtmeyen, bir sıra ya da dereceye göre elde edilen verilerdir. Örn; Öğrencilerin başarı durumu: pekiyi, orta. . .

Veriler kayıt türüne göre ise 3 başlık altında toplanır: 1. Kesit Veriler: Herhangi bir değişkenle ilgili, belirli bir anda veya belirli bir zaman aralığı içinde farklı birimlerden toplanmış verilerdir. 2. Zaman Serisi Veriler: Herhangi bir değişkenin saat, gün, hafta, ay ve yıl gibi bir zaman birimine göre toplanan verilerdir. 3. Panel Veriler: Aynı kesitlerin zaman üzerinde gözlenmesi ile toplanan verilerdir.

Veriler hareketine göre iki gruba ayrılabilir: Yığın Veri: Bu türden veriler ile çalışmak daha kolaydır. - Genelde konu hakkındaki tüm veri bir arada bulunur. - Bu veri kümesi belli bir zaman diliminde bir araya getirilmiştir ve bir bütün olarak analiz edilir. - Geleneksel veri tabanlarındaki veriler bu kapsamda değerlendirilir. - Örneğin, rapor yapmak için hazırlanan tablolardaki veriler bir yığın halindedir. Akan veri: Bu türden veriler ile çalışmak daha karmaşıktır. - Verileri yakalamak ve analiz etmek için özel teknik ve araçlar gerekmektedir. Geleneksel yöntemlerin dışına çıkmak gerekir. Kaynaktan parça ve neredeyse sürekli olarak üretilir. Analiz genelde gerçek zamanlı olarak yapılır. Durağan değildir. Hareket halindedir. Bazen geleneksel yöntemlerle yakalanamayacak kadar hızlı akar. Örneğin, bir binadaki sıcaklık sensörlerinden gelen veriler bu türden verilerdir.

Verileri yapısına göre 3 gruba ayırabiliriz: • Yapılandırılmamış: Resim, düz metin, video, ses gibi serbest yapıda olan verilerdir. Bazı standartları olsa da geleneksel yöntemlerle yakalamak, tutmak, işlemek ve değer üretmek pek mümkün değildir. • Yarı Yapılandırılmış: csv, xml, json, yaml gibi belli kurallara uyan kısmen serbest yapıdaki verilerdir. Her bir kayıt aynı genel kurala uysa da birbirinden farklı tipte ve derinlikte olabilir. • Yapılandırılmış: Tablo yapısında tutulabilen verilerdir. Veriler satır ve sütunların kesişimlerinde tutulur. Her satırda aynı sırada ve aynı tipte kolonlar yer alır. Bir araştırmaya göre şirketlerin kendisi hakkında ulaşabileceği verilerin sadece %20'si bu yapıdadır. Günümüzün trend konusu, geriye kalan %80'lik dilimden, yani yukarıdaki ilk iki türdeki yapıdan değer üretmektir.

VERİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ 1 - Anket Yöntemi 2 - Gözlem Yöntemi 3 - Görüşme Yöntemi 4 - Örnekleme Yöntemi 5 - Deney Yöntemi 6 - Tarama Yöntemi

1 -Anket Yöntemi: Araştırmacı tarafından oluşturulan, bilgi alınacak kişilere doğrudan doğruya okuyup cevaplandıracakları soruların hazırlanması ile yapılan bilgi edinme, veri toplama yöntemidir. Bu yöntem daha çok sosyal içerikli araştırmalarda kullanılmaktadır. İstatistik ilkelerine uygun yapılırsa, belirli ölçüde güven verebilen bir örneklemden hareketle ana kütle hakkında genelleme yapılabilir. Belli bir konuda tespit edilmiş hipoteze ya da sorulara bağlı olarak, bir evren ya da örneklemi oluşturan kaynak kişilere sorular yöneltmek suretiyle sistemli veri toplama tekniğidir. Açık uçlu, kapalı uçlu ve alternatif sorular olmak üzere üç çeşit anket sorusu vardır.

Kaynak kişilere sorulan sorular 4 çeşittir: a) Olgusal sorular; Kaynak kişilerin yaş, eğitim durumu, gelir düzeyi, medeni durumu, cinsiyeti, doğum yeri, dini, mesleği ile ilgili sorulardır. b) Davranış soruları; Kaynak kişilerin şahsi ve sosyal etkinlikleri, yapıp etmeleri ile ilgili sorulardır c) Tutum, inanç ve kanaat soruları; Bir kimsenin belli bir konuda ne düşündüğünü, ne hissettiğini tespit etmeye yönelik sorulardır. d) Bilgi soruları; Kaynak kişinin belli bir konuda ne bildiği, ne ölçüde bildiği, bu bilgileri hangi kaynaktan öğrendiğine yönelik sorulardır.

Anketlerde çoğunlukla kullanılan dokuz tip soru vardır: ❖ İfade etme ❖ Liste yaptırma ❖ Evet/Hayır şeklinde cevaplanabilecek sorular ❖ (Thurstone Ölçeği) Bir ifadeye Katılıyorum/Katılmıyorum tipi sorular ❖ Listeden seçim yapılan tipte sorular ❖ Sıralama yaptırma tipi sorular ❖ Bir ifadeye katılma düzeyini belirleyen sorular (Likert Ölçeği) ❖ Seçenekleri puanlandırma tipi sorular

2 - Gözlem Yöntemi: Sistematik olarak olayların ve ortamların kendi doğal koşulları içerisinde izlenmesidir. Bir araştırma objesi hakkında iki türlü gözlemle bilgi elde edilebilir. a) Gelişigüzel gözlem: Objeyi tanımak için önceden belirlenmiş bir amaç, bir plan mevcut olmadığı gibi, bilgiler tesadüfî ilişkilerden elde edilir. b) Sistemli gözlem: Önceden belirlenmiş bir amaç ve plan mevcuttur. Aynı zamanda ölçme ( anket, istatistik) sonuçlarından yararlanılarak da gözlem yapılabilir.

3 - Görüşme: Önceden belirlenmiş ve bir amaç için yapılan, soru sorma ve cevaplama tarzına dayalı karşılıklı ve etkileşimli bir iletişim sürecidir. a) Sohbet Tarzı Görüşme: Bu usul, araştırmacının gözlem amacıyla doğrudan ortama katıldığı alan araştırmalarında kullanılır - Sorular önceden hazırlanmaz, sohbet havasında sorulur. - Sorular konuşmanın anlık akışı içinde kendiliğinden gelişir. - Görüşme soruları görüşme sırasında açılan konulara göre değiştirilir.

b) Görüşme Formu: Bu usul, araştırma problemi ile ilgili tüm boyutların ve soruların kapsanmasını güvence altına almak için geliştirilmiş bir yöntemdir. Görüşmeci önceden hazırladığı konu veya alanlara sadık kalarak, hem önceden hazırlanmış soruları sorma, hem de sorular konusunda daha ayrıntılı bilgi alma amacıyla ek sorular sorma hürriyetine sahiptir. Görüşmeci, görüşme sırasında soruların cümle yapısını ve sırasını değiştirebilir, bazı konuların ayrıntısına girebilir. c) Standartlaştırılmış Açık Uçlu Görüşme: Bu usul, dikkatlice yazılmış ve belirli bir sıraya konmuş bir dizi sorudan oluşur ve her görüşülen bireye bu sorular aynı tarzda ve sırada sorulur. Önceki görüşme usullerindeki esneklik bu usulde yoktur. Görüşme sistematik olarak yapılır.

4 - Örnekleme Bir bütünün tamamı yerine onun temsil edici bir parçasının ele alınarak ana kütle özelliklerinin belirlenmesine örnekleme denir. Görüşme veya anket gibi gözlem araçlarının seçilmesinden sonra, sıra bunların uygulanmasına gelir. Bu amaçla da ya ana kütlenin tümü ele alınır ya da örnekleme yöntemine başvurulur. Örnekleme için iki önemli koşul gerekmektedir. 1. Seçilen örneğin ana kütlenin özelliklerini sapma yapmadan yansıtabilmesi, 2. Örnek hacminin yeterli büyüklükte olmasıdır.

İki tür örnekleme yöntemi vardır. - Tesadüfî (Rassal) örnekleme: Bu yöntemde örnek seçimi olasılık hesabına dayanır. Seçimin tümüyle rastlantıya bağlı olması seçilen örneğin ana kütleyi yüksek derecede temsili sağlanmış olur. - Yargısal örnekleme: Amaca bağlı örneklemede denilen bu uygulamada, tesadüfî örneklemeden farklı olarak örnek seçerken raslantı ilkesine göre hareket edilmesi söz konusu değildir. Onun yerine eldeki bilgilere göre ana kütleyi en iyi şekilde temsil edeceğine inanılan bir alt grup seçilir. Bu grup üzerinde yapılan gözlemlerden elde edilen sonuçlar daha sonra tüm ana kütleye genelleştirilir.

5 - Deney Yöntemi: Bir araştırma konusuna ilişkin veri elde etmek amacı ile; • Araştırmacının kontrolünde, neden-sonuç ilişkilerini belirlemeye dönük, toplanmak istenen verilerin üretilmesi çalışmalarıdır. • Deneysel araştırmada araştırmacı, bir araştırma ortamı oluşturmaktadır. • Bu çoğu kez yapay bir ortamdır. • Oluşturulan bu ortam içinde araştırmacı, ilgili olduğu olay, değişken ve etkenleri ayarlamak, değiştirmek, ortadan kaldırmak gibi yollarla istediği duruma getirmekte, yani kontrol etmektedir.

Deneysel Araştırmaların Yapılmasını Gerektiren Başlıca Nedenler: ➢ İki ya da daha çok sayıda bulunan değişkenlerin arasındaki ilişkiyi ortaya koymak ➢ Bir değişken üzerindeki bilgiyi genişletmek ➢ Daha önceden yapılmış deney sonuçlarının doğruluğunu saptamak ➢ Bir teorinin kapsamını genişletmektir

Bir Deneye Başlamadan Önce Araştırmacının Yapması Gerekenler: ➢ ➢ Problem ile ilgili amacı saptamak Kullanılacak yöntemi seçmek Deney sırasında alınacak ölçülerin hangi süreler içinde yapılacağını saptamak Deneyde hangi değişkenlerin sabit tutulacağı ve hangi istatistik yöntemlerinin kullanılacağını saptamıştır.

6 - Tarama Yöntemi: Araştırmacının konusuyla ilgili mevcut kaynakların incelenmesi yoluyla veri elde etme yöntemidir. Kaynaklar denince akla ilk etapta yazılı eserler gelmelidir. Bunlar; kitap, makale, gazete, belge, tutanak, anı, biyografi vb. dir. Tek başına veri toplama aracı olabileceği gibi deney ve gözlem verilerini desteklemek ve araştırmanın geçerliliğini artırmak amacıyla da kullanılır.

Literatür nedir? Bilimsel alanda, bir bilim dalının çeşitli konularında kitap, dergi, makale gibi çeşitli biçimlerde verilmiş yapıtların tamamını dile getirir. Var olan kaynak ve belgeleri inceleyerek veri toplamaya literatür tarama denir.

Literatür taraması araştırmacının; ➢ Probleminin kuramsal temellerini oluşturmasını, ➢ Problemine ilişkin bilgilere ve benzer araştırmalara ulaşmasını, ➢ Diğer araştırmaların sonucunu görmesini ve değerlendirmesini sağlar. Literatür taramasından sonra araştırmacı; ➢ Problemini yeniden şekillendirebilir ➢ Düzeltebilir ➢ Değiştirebilir

Literatür taraması, problem durumunun ve problem cümlesinin oluşturulmasında önemli bir rol oynar. Literatür taraması, araştırmanın başından sonuna kadar devam eden bir süreçtir Literatür taraması ➢ Araştırmacının problemini tanımlamasına yardımcı olur ➢ Araştırmasının yöntemini oluşturmasına, ➢ Elde ettiği bulguları yorumlamasına, ➢ Ulaştığı sonuçları kuramsal temellere dayalı olarak tartışmasına, ➢ Getireceği önerilere katkıda bulunur.

Ölçme ve Ölçek Türleri Ölçme: Bireylerin ya da nesnelerin niteliklerinin uygun araçlar kullanılarak gözlenmesi, gözlem sonuçlarının sembollerle ifade edilmesidir. Ölçmenin üç temel bileşeni vardır: ➢ Ölçülecek nitelik/nitelikler ➢ Niteliklerin eşleştirilebileceği uygun sayılar veya semboller ➢ Ölçülen nitelikle ilgili miktarın belirlenmesinde esas alınacak ölçme kuralları

ÖLÇME İŞLEMİNİN AŞAMALARI ➢ Ölçülecek nitelikleri veya özellikleri (davranışları/değişkenleri) belirleme ➢ Ölçmenin amacına ve ölçülecek değişkene uygun sembol ve sayı kümesi seçme ➢ Bu davranış/değişkenleri ölçecek, soruların belirlendiği bir ölçme aracı hazırlama ve uygulama (Gözlemleme) ➢ Özelliğin ne kadarlık miktarına ne kadar puan verileceğini belirleme (Ölçme kuralı) ➢ Yoklanan özelliği puanlama (Özellik ile aracı eşleştirme) ➢ Ölçülen niteliği ya da özelliği sayı veya sembolle ifade etme ➢ Ölçülen niteliği veya özelliği gruplandırma, sıralama ya da derecelendirme

Ölçek ve Ölçek Türleri: Ölçekler; değişkenlerin sayısal olarak gösterilmelerini sağlayan şekil ve yöntemlerdir. Dört çeşit ölçek türü vardır. Bunlar; ➢ ➢ Sınıflandırma (Adlandırma) Ölçeği (Gruplama veya Kategorileme) Sıralama Ölçeği Eşit Aralıklı Ölçek Eşit Oranlı Ölçek

1 - Sınıflandırma Ölçeği Bu ölçeklere aynı zamanda gruplama ölçekleri de denilmektedir. Bu ölçekle elde edilen puanlar miktar göstermezler. Yani büyüklük ifade etmezler. Bir kişi ya da nesneyi tanımlamak için kullanılırlar. Sınıflandırma ölçeklerinin belli bir başlangıç noktası ve birimi yoktur. Sınıflamada kullanılan sembollerin özel anlamı yoktur. Örnek olarak; - Yazılı sınav sonuçlarına göre öğrencilerin başarılı ve başarısız olarak değerlendirilmesi. - İstanbul=34; Kütahya=43

2 - Sıralama Ölçeği Nesneleri belli bir özelliğe sahip olma derecesine göre sıralayan ölçek türüdür. ➢ Bu ölçekle nesneler en büyükten en küçüğe, en ağırdan en hafife veya tersi işlemleri yapılır. ➢ Bu ölçekte verilen rakamların matematiksel anlamı yoktur. ➢ Sıralama yapmak önemlidir fakat oran vermek önemli değildir. ➢ Ölçme türü olarak nitel yöntem kullanılır. Örnek olarak; ➔ Okuma yarışmasında Ayşe birinci barış ikinci oldu, ➔ Öğrencileri kıdan uzu doğru sıralamak ➔ ÖSYM’yi ikinci tercihle kazanmak

3 -Eşit Aralıklı Ölçek Bu çeşit ölçeklerde bir başlangıç noktası vardır. Başlangıç noktasından itibaren, ölçek eşit aralıklara bölünmüştür. Bu ölçme biriminin keyfi bir başlangıç noktası vardır ve bu nokta sıfır ile tanımlanabilir; ancak sıfır ölçülen özelliğin yokluğunu göstermez. Aralık ölçekleri, objeler arasındaki farkın miktarını göstermektedir. Onun için toplama, çıkarma gibi hesaplama işlemleri yapılabilir. Her tür istatistik işlemi uygulanabilir. Örnek olarak; Sıcaklık ölçmede kullanılan termometreler, takvimler ve IQ testleriyle zeka seviyesinin belirlenmesinde kullanılan testler gösterilebilir.

4 - Eşit Oran Ölçeği Ölçülen özelliğin başlangıç noktası gerçek sıfırsa ve birimleri arasında eşitlik söz konusu ise bu tür ölçeklere oranlı ölçek denir. Ölçümler arasında oranlama yapılır. Ölçeklerin en üstünü bu ölçeklerdir. Bu tip ölçeklerin aralıklı ölçeklerden tek farkı mutlak yokluğu gösteren bir başlangıç noktasının bulunmasıdır. Oran ölçeklerinin kullanıldığı ölçmeler kesindir. Nicelik cinsinden değişkenler bu çeşit ölçeklerle ölçülür. Oran ölçekleriyle elde edilen verilere her tür istatistik işlemler uygulanabilir. Örnek olarak; ➢ Boy uzunluğu, ağırlık, zaman, yaş (gerçek sıfır noktası vardır) ➢ Kenan’ın boyu 178 cm dir.

Ölçme Hatası ve Ölçmede Hata Türleri Ölçmede Hataya Neden Olan Etmenler 1 - Ölçmeyi Yapan kişiden kaynaklanan hatalar; - Ölçmeyi yapan kişinin, taraflı ve dikkatsiz davranması gibi durumlarda ortaya çıkan hatalardır. 2 - Ölçme aracından kaynaklanan hatalar; - Yönergenin ve soruların anlaşılmaması, ölçme aracının birden fazla davranışı karmaşık ölçmesi, soruların iyi düzenlenmemiş olması, soruların okunamıyor olması gibi hatalardır.

3 - Ölçmenin yapıldığı ortamdan kaynaklanan hatalar; - Sınav yerinin ısı, ışık ve havalandırmasının yetersiz olması, ses ve gürültünün rahatsız edici olması gibi hatalardır. 4 - Ölçülen kişiden, olaydan, nesneden kaynaklanan hatalar; - Öğrencini derse ve sınav karşı tutumu, sorumluluğu, kişiliği, yorgunluğu, isteksizliği gibi 5 - Ölçme aracının çeşidinden kaynaklanan hatalar; - Sözlü sınav yerine yazılı sınavın kullanılması gibi

Ölçme Hatası: Genel hatlarıyla, araştırmacının aradığı bilgiyle, gerçekte ölçme sürecinde elde ettiği bilgi arasındaki farka ölçme hatası denir. Tüm araştırmalar ölçümler ölçme araçlarının kısıtları, ölçme alanı, ölçme süreci ve insan hatalarından dolayı gerçek değil, yaklaşık değerlidir. Bu nedenle araştırmacı, mümkün olan en çok hatayı bulmayı ve belirsizliği en aza indirmeyi hedefler. Ölçme hataları genel olarak üçe ayrılır. Bunlar; - Sabit Hata - Sistematik Hata - Tesadüfi Hata

Sabit Hata: Her ölçümde aynı oranda ve aynı yönde yansıyan hata bir başka ifade ile her ölçme işleminde aynı miktarda yapılan hatadır. Sabit hata, ortalamayı değiştirir ancak standart sapmayı değiştirmez. Örneğin; sıcaklık ölçen termometrenin her ölçümde 0, 5℃ fazla ölçmesi.

Sistematik Hata: Ölçüm yapan kişiden veya ölçme aracından kaynaklanan hatadır. Hem ortalamayı hem de standart sapmayı değiştirir. Sistematik hatalar genellikle yanlış ölçüm aracı/ölçek seçimi, yanlış ölçüm süreci ve bias (yan tutma, yanlılık) nedeniyle meydana gelmektedir. Örneğin; öğretmenin yazısı güzel olanlara ve sınıfta derse katılımı fazla olan öğrencilere sınavda 5’er puan eklemesi.

Tesadûfî (Rastlantısal) Hata: Ölçüm yapan kişinin dikkatsizliği, katılımcıların ilgisizliği, ölçme anındaki psikolojik durum, ölçme ortamı gibi nedenlerle ortaya çıkan hatadır. Rastlantısal hata sistematik hata gibi tek yönlü değildir. Bir başka deyişle hatalar, gerçek değere göre negatif ya da pozitif yönde olabilir. Rastlantısal hatayı en aza indirmek mümkündür. Bunun için; - Gözlem sayısı arttırılabilir. Ölçümü etkileyecek koşullar en aza indirilebilir. Ölçüm koşulları gruplar arasında dengelenebilir. Ölçüm kriterleri duyarlı ve kesin hale getirilebilir. Ancak bu durum ölçüm tamamen sistematik hatadan tamamen arındırılmış olduğunda mümkün olabilmektedir.

Araştırmalarda Yapılan Hatalar Bir araştırmanın her aşamasında hata yapılabilir ve her hata elde edilen sonucu ayrı bir biçimde etkiler. Araştırmalarda sık rastlanan hataların başında yan tutma “bias” gelir. İki tür yan tutma vardır. Bunlar; ➢ Bilerek yan tutma ➢ Bilmeden yan tutma

Bilerek Yan Tutma Bilimsel etik kurallarını görmezden gelerek istenen sonucu elde etmek için uğraş gösterme. Bilmeden Yan Tutma Daha çok deneyimsizlik nedeniyle araştırmanın sonucunu etkileyebilecek etmenleri düşünememe, dikkate almama v. b. nedenlerle araştırmaya yan katma.

Uygun İstatistiksel Yöntemi Kullanmamak Araştırmadaki istatistiksel hipotezler için farklı test yöntemleri vardır. Hipotez ve hipotezdeki ölçülere göre uygun olanı kullanılmadığında yanlı ya da yanıltıcı sonuçlar ortaya çıkabilir. İstatistiksel Yöntemin Koşullarını Göz önüne Almamak Her istatistiksel yöntemin kendine özgü koşulları ve varsayımları vardır. Bu koşullar gerçekleşmeden yöntemi kullanmak yan tutmaya neden olur.

Kontrol Kullanmamak Herhangi bir yöntemin etkinliği araştırılırken, kendiliğinden (herhangi müdahale olmadan) ortaya çıkabilecek değişimleri göz önüne almak gerekir. Bu da kontrol kullanmakla olur. Uygun Ölçü Kullanmamak İstatistikte değişik amaçlı ölçüler vardır. Araştırıcılar ölçmek ya da etkisini, değişimini incelemek istedikleri olaylara ilişkin uygun ölçüyü kullanmalıdırlar.

Veri Toplamada Güvenilirlik Ve Geçerlilik ve güvenilirlik bir araştırmanın değerlendirilmesi açısından gerekli ve önemli; aynı zamanda çok sık karıştırılan iki kavramdır. Geçerlilik doğruluğa işaret eder. Güvenilirlik ise tutarlılık veya sağlamlık anlamına gelir. Aynı şeyin eş veya benzer koşullar altında yinelendiğini veya tekrar oluştuğunu belirtir Geçerlilik: Geçerlilik, bir test veya ölçeğin ölçülmek istenen şeyi ölçme derecesidir. Geçerlilik tartışmasının araştırma tamamlandıktan sonra değil, araştırmanın başında yapılması gerekmektedir. Geçerlilik üç kısımda incelenebilir.

İçerik geçerliliği: Araştırmada bulunan sorularla araştırma konusuna doğru ve eksiksiz cevaplar alınmasının sağlanmasıdır. Yani soruların araştırmanın amacına uygun olmasıdır. Yapı geçerliliği: ölçme aracının ya da takip edilen yolu araştırılmak istenen konuya uygunluğu olarak tanımlanabilir. Örneğin, gözlem yoluyla veri toplamanın uygun olacağı bir araştırmayı anket uygulayarak yapmak yapı geçerliliği açısından yanlıştır. Ölçek geçerliliği: araştırmada kullanılan ölçek ya da ölçeklerin amaca uygun olup olmaması olarak tanımlanabilir. Uygulanacak olan analiz tekniğine uygun ölçek seçilmesi yapılan araştırmanın güvenliğini artıracaktır.

Güvenilirlik: Değerlendirme aracında mutlaka bulunması gereken güvenilirlik temel olarak, bir araştırmanın tekrarlanması durumunda aynı sonuçların elde edilip edilemeyeceğinin göstergesidir. Ölçek her durumda güvenilir değildir; güvenilirlik ölçeğin üretkenliğini ve sürekliliğini gösterir. Güvenilirliğin yüksek olabilmesi, ölçmede izlenen süreçler ile kullanılan ölçütlerin ayrıntılı olarak belirlenmesine bağlıdır. Bir ölçeğin güvenilirliğini ölçmek için bazı yaklaşımlar kullanılmaktadır. Bunlar;

Test-yeniden test: Araştırmada kullanılan testin aynı sonuçları elde etmek üzere tekrarlanmasıdır. Eşdeğer Formlar: Aynı yolla aynı değişkeni ölçerken ayrı ölçekler kullanılmasıdır. Anımsama riskinin en aza indirildiği bu yöntem özellikle değişken durumlarda kullanılışlıdır. İçsel tutarlılık; ölçme aracının ölçtüğünü varsaydığımız nitelikleri ölçen sorularının kendi içlerinde ne kadar birbirleriyle ilişkili olduklarını, ne kadar homojen bir soru grubu oluşturduklarını tespit eder. Yarıya-bölüm güvenilirliği; bir ölçme aracını oluşturan soruların iki ayrı gruba bölünüp bu iki ayrı soru grubu arasındaki korelasyonun tespit edilmesini içerir. Bu yöntemle ölçme aracını oluşturan soruların hepsinin aynı niteliği ölçüp ölçmedikleri test edilmiş olur.

Verilerin Analizi Nicel Veri Analizi: -Betimsel İstatistik -Kestirimsel İstatistik Nitel Veri Analiz: -Betimsel Analiz -İçerik Analizi

İstatistik, verileri analiz ve organize etmekle uğraşan bir disiplindir. Araştırmacının değişken ölçümlerinde ortaya çıkan rakamları organize etmesine ve yorumlamasına yardımcı olur. İstatistik, belirli amaçlar için planlı ve sistemli olarak veriler toplama, sınıflama, çözümleme, yorumlama teknik ve yöntemlerine ait bir disiplindir.

İstatistik Çeşitleri Betimsel istatistik; sayıları ve gözlemleri tanımlayıcı indekslere dönüştürür. Betimsel istatistik, verilerin özetlenmesi ve araştırma sonuçlarının yorumlanması için kullanılan en iyi yoldur. Çok sayıdaki gözlemleri özetlemek, organize etmek ve azaltmak için kullanılır. Araştırmanın evrenini ve örneklemini oluşturan tüm birimlerden sağlanan verilerin düzenlenmesi ve verilerin tümünü temsil edecek değerlerin bulunmasını içerir. Frekans dağılımı, yüzde dağılımı, mod, medyan, ortalama ve standart sapma vb.

Kestirimsel istatistik Evren ve örneklem arasındaki benzerliklerin tespitinde sonuç çıkarmak ve tahmin yapmak için kullanılır. Birçok araştırma sorusu örneklemden yola çıkarak evrenle ilgili tahminleri gerektirir. Kestirimsel istatistik evrenle ilgili sonuçların ifade edilmesinde kullanılır. Betimsel istatistik ile Kestirimsel İstatistik arasındaki ilişki aşağıdaki gibidir: Evren > Örneklem > Betimsel İstatistik > Kestirimsel İstatistik Örneğin, 100. 000 5. Sınıf öğrencisi matematik testi olur (Evren). Araştırmacı rastgele 1000 öğrenci notunu seçer (Örneklem). Daha sonra örneklemi tanımlar (Betimsel İstatistik). Son olarak, betimsel istatistik sonuçlarına bağlı olarak evrendeki 100. 000 öğrencinin test sonuçlarıyla ilgili tahminde bulunur (Kestirimsel İstatistik)

Nitel Analizler (İçerik ve Betimsel Analiz) Nitel analizler sosyal olaylar ve olguların nasıl ve ne şekilde gerçekleştiğini anlamamızı sağlayan tekniklerdir. Nitel araştırmalarda amaç ölçmekten çok, değişkenlerin derinlemesine incelenmesi ve çalışılmasıdır. Nitel yöntemlerin sayısal verilere dönüştürülebilme imkanı vardır.

İçerik Analizi İçerik analizi arşivlerden, belgelerden, gazetelerden, sinema, dizi gibi çeşitli görsel dokümanlardan, çeşitli kitle iletişim araçlarından elde edilen bilgilerin bir anlam kazandırılması amacıyla sistematik olarak incelenmesidir. Daha somut bir ifade ile belirli konular hakkında mahkeme kararlarının incelenmesi, gazete haberlerinin incelenmesi, çeşitli tarihler arasında tarih arşivlerinin incelenmesi, televizyon görüntülerinin nasıl yansıtıldığının incelenmesi, romanların incelenmesi vb. gibi konular örnek gösterilebilir.

Avantajları ve Dezavantajları Avantajları: -Doğrudan materyaller aracılığıyla iletişimle ilgilenir ve böylece sosyal etkileşimin merkezinde yer alır. -Hem nicel hem de nitel konuları kapsar. -Materyallerin incelenmesi aracılığıyla çok değerleri tarihsel ve kültürel anlayışlar sağlayabilir. -İnsanın karmaşık düşünce sisteminde kullandığı dile daha derinden bakış açısı sağlar.

Dezavantajları: -İçerik analizinde içerikler metinden soyutlanarak bağımsız kalmaktadır. Kategorilere ayırma işlemi sonucunda içerikleri birbirleriyle ilişkileri kaybolmaktadır. -Fazla zaman gerektiren çalışmalardır. -İçerik analizi iletişim içeriğinin belirgin yönü üzerinde durmaktadır. Metinlerdeki dolaylı anlatımların gözden kaçtığı ve hep düz anlatımlara göre araştırmanın yapıldığı eleştirileri gerektirmektedir. Bu da metindeki anlamın eksik olarak ortaya çıkması olarak yorumlanmaktadır.

İçerik Analizinin Uygulanması ve Aşamaları İçerik analizi araştırmalarında öncelikle araştırılacak sorunun belirlenmesi ve tanımlanması daha sonrasında kategorilerin tanımlanması ve net ilkelere dayanarak belirlenmesi ve kategorilere ayırma işleminin yapılması, kavramlardan çıkarımlar elde etmek üzere kodlama çalışmalarının yapılması, örneklemin (kitap, gazete, film, reklam vb. ) seçilmesi işlemleri yapılacaktır.

1 -Araştırma Sorusu ve Varsayımlar Araştırma sorusunun belirlenmesi ve varsayımların ortaya konulması araştırmanın en titiz ve en kapsamlı aşamasını oluşturur. Dolayısıyla hipotezlerin araştırma sorusunu ne derece cevaplayabilir olduğu araştırmanın selameti açısından çok önemlidir. Bu aşamada yapılacak temel bir hata araştırmanın tamamen çöpe atılmasına neden olabilir.

2 -Kodlama Bu aşamada elde edilen bilgiler incelenir, anlamlı olacak şekilde bölümlere ayrılır ve her bölümün ne anlam ifade ettiği bulunmaya çalışılır. Bu kapsamda kodlama yapılırken daha önceden belirlenmiş kavramlar göz önüne alınabileceği gibi, verilerden çıkarılan kavramlara göre veya genel bir çerçeve içerisinde yapılan kodlama işlemi gerçekleştirilebilir.

3 -Kategorilere Ayırma Kodların bir araya getirilip ortak noktalarının bulunması ve bu ortak noktalara göre sınıflandırma yapılması işlemidir. Bu aşamada verilerin herkes tarafından net olarak anlaşılabilecek biçimde tanımlanması ve açıklaması yapılır.

4 -Örnekleme Tekniği ve Yöntemleri Araştırmanın ana kütlesinin tamamına ulaşmada güçlükler varsa ana kütle grubundan örneklem seçilmesi gereklidir. İçerik analizinde bilimsel araştırmalarda kullanılan tüm örneklem seçme yöntemleri kullanılabilmektedir.

Betimsel Analiz, içerik analizine göre daha yüzeyseldir ve daha çok araştırmanın kavramsal yapısının önceden açık biçimde belirlendiği araştırmalarda kullanılır. Bu yaklaşıma göre, elde edilen veriler, daha önceden belirlenen temalara göre özetlenir ve yorumlanır. Betimsel analizde, görüşülen ya da gözlenen bireylerin görüşlerini çarpıcı bir biçimde yansıtmak amacıyla doğrudan alıntılara sık yer verilir. Bu tür analizde amaç, elde edilen bulguların düzenlenmiş ve yorumlanmış bir biçimde okuyucuya sunmaktır.

Betimsel analiz 4 aşamadan oluşur: 1. Betimsel analiz için bir çerçeve oluşturma 2. Tematik çerçeveye göre verilerin işlenmesi 3. Bulguların tanımlanması 4. Bulguların yorumlanması Sonuç olarak, nitel araştırmaların analizi karmaşık bir süreçtir. İçerik analizi yazılı-basılı ve görsel materyaller ve belgeler içinde bulunan fakat sistematik olarak ortaya konulmamış bilgileri sistematik olarak ortaya çıkaran bir tekniktir. Betimsel analiz ise; elde edilen veriler, daha önceden belirlenen başlıklar altında özetlenir ve yorumlanır.