Van speciaal naar regulier onderwijs een hele overstap

Van speciaal naar regulier onderwijs: een hele overstap! Swv Plein 013 22 mei 2014 Aleid Schipper

Van terugplaatsen naar overstappen!

Beleidsrelevantie • Meer leerlingen met speciale onderwijsbehoeften integreren in het regulier onderwijs • Meer tijdelijke plaatsingen in het speciaal onderwijs • Wettelijke verplichting om in het ondersteuningsplan beleid t. a. v. terugplaatsing en doorplaatsing op te nemen • Financiële situatie van het swv (negatieve verevening)

WEC In het laatste schooljaar waarop de toelaatbaarheidsverklaring betrekking heeft, draagt het bevoegd gezag van de school er zorg voor dat terugplaatsing of overplaatsing van de leerling naar het basisonderwijs of voortgezet onderwijs plaatsvindt, tenzij het bevoegd gezag van oordeel is dat voortgezet verblijf van de leerling in het SO of VSO noodzakelijk is en het samenwerkingsverband een nieuwe toelaatbaarheidsverklaring heeft verstrekt.

Onderzoeksvragen • Huidige praktijk : overstappen cluster 4 leerlingen (so en vso) • Wanneer is het succesvol? • Wat draagt bij aan de succesvolle terugplaatsing (overstap)?

Onderzoeksmethoden • Expertmeeting VO/VSO en PO/SO • Expert gesprekken • Literatuurstudie • Vragenlijst • Casestudie

Wat is bepalend voor een succesvolle overstap? bio-ecologisch model van Bronfenbrenner

(Succes)Factoren • Kind / leerling • Ouders / gezin • Speciale school • Reguliere school • Samenwerkingsverband - Relatie ouders - school - Relatie school - school (overdracht) - Relatie leerling - school

Geen enkele factor is doorslaggevend • Samenhang • Interactie • Stapeling

Wanneer is een overstap succesvol? • Schoolsucces (diploma halen, regulier vervolgonderwijs) • Welbevinden leerling • Sociale acceptatie in de groep / klas • Positieve sociaal-emotionele ontwikkeling • Perspectief voor de leerling

handreiking

Handreiking 6 fasen 1. 2. 3. 4. 5. 6. Oriëntatie op overstappen: de leerling vol in beeld Onderwijsbehoeften leerling en het vinden van de juiste school De voorbereiding op de overstap De start in het regulier De voortgang in het regulier Ten slotte, of ook wel in het beginne (Samenwerkingsverband)

Fase 1: oriëntatie op overstappen Succesfactoren speciale school • Visie van de school/management • Goed zicht op ontwikkelingsperspectief leerling • Iedereen wordt betrokken om leerling in beeld te krijgen • Weten wat reguliere school vraagt van leerling • Bekendheid met scholen binnen samenwerkingsverband

Beleid van de (v)so scholen • Vaste ondersteuningsstructuur: leerlingen worden in Cv. B /multidisciplinair overleg besproken • de sociaal emotionele ontwikkeling, leerontwikkeling en het leergedrag. • Schakelen : doelen/aandachtspunten gericht op regulier onderwijs

Succesfactor leerling • Motivatie • Acceptatie beperking / hulp durven vragen • Aanspreekbaar op gedrag • (Cognitieve) overcapaciteit

Succesfactor ouders / gezin • Betrokken ouders, ondersteunend aan het kind • Staan achter de keuze • Broers/zussen zijn betekenisvol • Externe ondersteuning voor het gezin

Fase 2: onderwijsbehoefte leerling en vinden van de juiste school • Tijdige afwegen van overstap (ongeveer half jaar) • Iedereen wordt betrokken / iedereen staat erachter • Leerling is voorbereid • Ambulant begeleider is betrokken • Zoeken naar een school: gezamenlijk proces • Ouders en leerlingen: reëel beeld van de reguliere school

Fase 3: (voorbereiding op) de overstap • Wat heeft de leerling nodig om over te stappen? • Praktische handelingsadviezen meegeven • Leerling en ouders zelf aan het woord • Warme overdacht • Doorgaande leerlijnen in kaart gebracht / knelpunten opgelost

Fase 4: start op regulier onderwijs • Visie: inclusief denken • Open houding naar leerling en ouders • Leerling is echt in beeld! • Team staat achter de overstap / lerend team • Eerste dagen heel goed voorbereid • Werken met praktische handelingsadviezen

Succesfactor relatie leerling - school • Klik met de leraar / begeleider (pedagogiek gaat aan didactiek vooraf) • De leraar wil zich verdiepen in de leerling • Leerling mag meedenken, meebeslissen • Leraar helpt leerling om zich vaardigheden eigen te maken die van belang zijn bij overstap

Succesfactor relatie ouders - school • Ouders worden serieus genomen • Goed en frequent contact • Vast contactpersoon

Fase 5: de voortgang op het regulier onderwijs • Collegiale consultatie / cultuur • Leraar en team: reflectie op eigen handelen • Ondersteuningsstructuur voor leraren & leerlingen • Aandacht voor dynamiek in groep / klas • Differentiatie in de groep / klas • Facilitering vanuit het management

Fase 6: het samenwerkingsverband (in den beginne…. ) • Visie op overstappen (schakelonderwijs) • Stimuleren en faciliteren van overstappen • Volgen van overstappers: leren en evalueren

Opbrengsten van de overstap • Leerling voelt zich minder speciaal • Leerling trekt zich op aan andere leerlingen (sociale en emotionele ontwikkeling) • Meer zelfvertrouwen • Vrienden dicht bij huis • Leerlingen laten ook thuis een positieve ontwikkeling laten zien, waardoor ouders meer vertrouwen in hun kind krijgen en hun kind meer los durven te laten

Relevant recent onderzoek: Inspectie van het Onderwijs (2013) • Kritische capaciteit (groepssamenstelling) • Kijken naar meer dan schoolfactoren en kindkenmerken • Ook ondersteuning voor kinderen zonder indicatie • Deskundigheid: gemis dat leraren niet bij elkaar in de klas kijken • Flexibele onderwijspraktijk (aanpassingen) • Warme overgang po – vo • Leerlingen voelen zich veilig, leraren voelen zich betrokken

Aanbevelingen Inspectie van het Onderwijs (2013) • Ondersteuningsbehoefte leerling in beeld • Matching van ondersteuningsbehoefte en school • Extra aandacht voor de overdracht • Ouders betrekken

Uitdagingen voor scholen en SWV Hoe kunnen we ervoor zorgen dat overstappen succesvol verloopt? Hoe zorgen we ervoor dat we van elke overstap leren? Hoe bouwen we gezamenlijke expertise op? Kennen de scholen (bao, sbo en so) elkaar voldoende?

Voor meer informatie kijk op: www. speciaalgewoon. nl