Van olla vogala tot Poldernederlands College 5 A

Van olla vogala tot Poldernederlands • College 5 A • Waarom taalverloedering niet bestaat

Over bijna alles zijn we ’t oneens: • • Kunst subsidiëren? Voetbal of hockey? 130 km op de snelweg: ja of nee Parool of Volkskrant? Frans Bauer of Franz Schubert? Maar over taal zijn we altijd ’t eens Kijk maar:

Welke zinnen zijn goed, welke fout? • • • 1. Gisteren ze heeft gekocht m’n boek 2. Morgen kijk ik er nog even naar 3. Ze is jonger als haar broer 4. Wie ’t laatst lacht, lacht ’t best 5. Hun hebben de taal verkwanseld 6. Ik heb gehoord dat ze is thuis

Hoe komt ’t, dat we ’t bij taal altijd eens zijn? • Dat komt door ons taalgevoel • Dat taalgevoel ontstaat in de kleutertijd. • Tegelijk met ’t spelenderwijs leren van ’t systeem van de taal, de grammatica

‘grammatica’ • Dank zij die opgeslagen grammatica • kunnen we zinnen maken die we nooit eerder gehoord hebben • En weten we perfect wat grammaticaal is en wat niet

Grammatica 2 • Die grammatica omvat duizenden ‘regels’ en wetmatigheden • We beheersen ze, terwijl we er nooit enige uitleg over gekregen hebben. • Hoe omvangrijk ’t Nederlandse taalsysteem is, blijkt: …….

Dr. Hans Broekhuis, e. a. Syntax of Dutch http: //www. oapen. org/search? key word=Broekhuis+syntax

Onze interne grammatica • Bij elkaar 7 x ca 500 blzz. = 3500 blzz. • Bedoeld voor buitenlandse taalkundigen • Die regels zitten in ons hoofd • We passen ze probleemloos toe • Of dat echt zo is, gaan we nu eens testen

Neem de woordgroep • Bijv. de woordgroep met een zelfstandig naamwoord als hoofd of kern: boek • En een of meer voorbepalingen: • Dat mooie, oude boek. • Voorbepalingen kennen ’n vaste volgorde • Die kent u zonder dat u dat beseft • Hier de proef op de som:

• • • 1. kartonnen, rooie, vierkante, doosjes, mooie 2. rooie, vierkante, kartonnen, mooie, doosjes 3. mooie, rooie, kartonnen, vierkante, doosjes 4. mooie, rooie, vierkante, kartonnen, doosjes 5. vierkante, kartonnen, mooie, rooie, doosjes 6. rooie, mooie, vierkante, kartonnen, doosjes

Hoeven • • • HOEVEN: welke zinnen zijn goed? 1. Ik hoef veel melk 2. Je hoeft maar dát te zeggen, of hij komt 3. Je hoeft hem niets te zeggen. 4. Hij maakt ’t soms wel moeilijker dan hoeft, hoor (CGN) • 5. Daar hoef je je veel van aan te trekken • 6. Hij kon doorrijden zonder te hoeven remmen

HOEVEN 2 • “Afwasjes van niets, de glazen die aanslag krijgen van de machine en de koekenpannen en dure messen hoeven met de hand. ” • “Afwasjes van niets, alleen de glazen die aanslag krijgen van de machine en de koekenpannen en dure messen die er niet tegen kunnen, hoeven met de hand. ” • (Marjoleine de Vos, NRC, 18 maart 2011)

De onderzoekster

Hoeven-onderzoek • kinderen van 1 -3 jaar • kinderen van 3 -4 jaar • kinderen van 4 -5 jaar 99 % goed 98% 100% • Volwassenen (in CGN) 100%

• “Zij maakte niet de indruk dat het voor haar had gehoeven” • (Cees Fasseur, Wilhelmina, deel II, 49)

de zinsbouw • • Wat is de beste volgorde, A of B? A. Ze heeft hem ’t boek geleend B. Ze heeft ’t boek hem geleend En bij deze? A. Ze heeft ’t hem geleend B. Ze heeft hem ’t geleend C. Ze heeft hem haar geleend

Wat is méér fout? • A. Hun gelijk hebben • B. Hun hebben gelijk • A. Wat je hebt begonnen? • B. Wat heb je begonnen • C: Wat ben je begonnen • B. was goed in Multatuli’s tijd (1864)

Analyse voor “gevorderden” • 1. Ik ben speciaal voor ’t klimaat naar de Provence toe gereden. • 2. Ik ben er speciaal voor naar de Provence toe gereden. • 3. Ik ben speciaal voor ’t klimaat er naartoe gereden. • 4. *Ik ben er speciaal voor er naartoe gereden. • 5. Ik ben er speciaal voor naartoe gereden. • Er heet daarom een ‘parasiet’ • (met dank aan Marc van Oostendorp)

Ons fantastische taalvermogen zegt dat dit geen goede zinnen zijn: 1. Hij vergist zichzelf 2. Omdat ik heb geen partituur 3. Hij heeft gekocht een nieuwe auto 4. Morgen ik kom

Een ‘onmogelijke’ regel • Prinses Maxima: Vietnam is een boeiende land (op 2 april 2011, tv-programma Blauw Bloed): • Kent U de regel? ? ? • Als vóór ’n onzijdig zelfstandig naamwoord ’t lidwoord een staat of ’n ander onbepaald woord • dan krijgt ’t bijvoeglijk naamwrd géén uitgang • Dus: een boeiend land, een mooi meisje

Nog een Nederlander met migratieachtergrond: James Kennedy • Ik ben inderdaad in een sterk CHRISTELIJKE gezin opgevoed • Je bent ACADEMISCHE werk aan het doen • Een klein beetje MENSELIJKE contact • Het Vermoeden /EO/23 oktober 2016, geïnterviewd door Marleen Stelling

Elke Nederlander ‘weet’ de condities • • • voorafgegaan door Ø (‘niets’) Oud ijzer OF: een ('n), geen, één, ieder, elk, enig, menig, zeker, zo'n, zulk een, wat voor een, welk …. • …. . mooi meisje

Een mooi meisje • In ’t Corpus Gesproken Nederlands • ca. 1000 uur spraak (uitgeschreven zo'n negen miljoen woorden) uit ca 2000 • Grotendeels spontane spraak • een mooie meisje 5 0, 9% • een mooi meisje 552 99, 1%

Een vreemde Paradox • Moedertaalsprekers beheersen al die complexe regels • Maar toch zijn er velen die zeggen: • ze is ouder als haar broer • En nog meer mensen die er zich aan ergeren

Die laatsten zien er dan vaak zo uit:

De verschijning van als • Oudste voorbeeld van als: Mach een knecht ooc beter zijn als zijn Heere? (1540) • In de 16 e eeuw als steeds meer bij B voor • Binnen 2 generaties algemeen geworden • Bij Vondel: Syn hert is onbeweecht veel grooter als de rotzen. (Pascha 1107) • onder noch grooter Tyran, als alle de anderen. (Warande, 105)

Een spaak in ’t wiel • Grammatici uit 17 e en 18 e eeuw • Probeerden als en dan te herstellen • Ze wilden ’t Nederlands naar ’t Latijn modelleren • Hun idee: taal met vormverschillen en naamvallen is beter • Hun doel: verdwenen naamvallen en vormen reanimeren.

’n mislukte operatie • ’t volledige herstel van als en dan • Is na bijna 300 jaar nog steeds niet gelukt • Terwijl we met 1000 den regels die veel ingewikkelder zijn, geen enkele moeite hebben • Blijkbaar heeft onze taal aan één voegwoord van vergelijking genoeg

De Feiten (ao. 2000) • CGN, leraren Nederlands: • comparatief + als • comparatief + dan • • 5% 95% CGN, overigen: comparatief + als 21% comparatief + dan 79% Of als de toekomst heeft staat nog te bezien • Wel in de dialecten

• Waarom hebben nogal wat mensen moeite met de regel ‘dan na vergrotende trap? • Omdat die regel in gaat tegen een krachtige tendens in de taal: • Voor één functie is één vorm genoeg • Daar zijn meerdere voorbeelden van:

‘economie’ • • • Als + dan > als Omdat + doordat > omdat Daarom + daardoor > daarom Heb verloren + ben verloren > ben verloren Idem bij ‘vergeten’ Die + dat (relativa) > die

Voordeel van één voegwoord • Één voegwoord heeft voordelen en voorkomt fouten en hypercorrecties • Elke dag kom je fouten en hypercorrecties tegen:

Uit de praktijk • Twee keer zoveel …. nu is gepland • Twee keer zoveel dan nu is gepland (NRCHandelsblad, 2 -12 -2010) • Nergens anders hadden zijn grappen zoveel succes … hier • . • Nergens anders hadden zijn grappen zoveel succes als hier (Henk van Gelder, biografie Jacques van Tol)

Recente gevallen • meer dan twee keer zoveel dan een jaar eerder. (Telegraaf, 21 maart) • drie keer zoveel dan in de peilingen wordt voorspeld. (Zeeuwse Courant, 13 maart)

Vraagje: gelijkheid of ongelijkheid? • 1. “In VS tien keer zoveel kans om met vuurwapen te worden vermoord dan in Nederland”. NRC Handelsblad, 17 -01 -2013 • En als er ipv zoveel stond: meer kans? • 2 a. “CEO verdient 300 keer zoveel dan de werknemers” (slimbeleggen. com/) • 2 b. “CEO verdient 300 keer meer dan de werknemers”

Mijn praktijk • • Dit is ongrammaticaal (en hypercorrect): Twee keer zoveel dan nu is gepland Dit is grammaticaal (maar ongewenst): Hij werkt harder als zijn broer • Mijn praktijk: als ik niet zeker ben, gebruik ik als

Hen en Hun • “Pas echt tenenkrommend: een auteur over taalfouten die echt niet meer kunnen, die het verschil tussen hen een hun niet weet. ” (in blad Elle, 7 maart 2015)

Hen en Hun 2 • • Ik heb hun gezien (zgn. ‘fout’!) Ik heb ’t hen gegeven (zgn. ‘fout’!) Dat onderscheid hen/hun is kunstmatig Taalbouwers gebruikten hen/hun voor naamvallen die niet meer bestonden

Hen en Hun 3 • In plaats van vormverschil heeft onze taal nu ’n vaste woordvolgorde in de zin: • A. Ik heb hen de schrijver voorgesteld • B. Ik heb de schrijver hen voorgesteld • A. Ik heb haar hen voorgesteld • B. Ik heb hen haar voorgesteld

De stand van zaken (ao. 2000) • • • CGN: leraren Nederlands meewerkend voorwerp (bijv. : ik heb hun ’t boek gegeven) hen 67 89% ‘FOUT’!! hun 8 11%

Bestaat taalverloedering? • Iedereen vindt ’t vanzelfsprekend dat talen veranderen • Maar veranderingen die ze meemaken keuren ze afmaken • Vreemde tegenstrijdigheid

Wat vroeger ‘fout’ was • ‘fout’ • • Je zal Je kan Je mag Je wil ‘goed’ ipv ipv je zult je kunt je moogt je wilt

Taalverandering is vaak vereenvoudiging • • Vereenvoudiging van ‘rijtjes’: Ik zal Je zult > zal Hij zal • Ik wil • Je wilt • Hij wil > wil wil soms > wilt

Nog een paar • • • Ik kan Jij kunt > Hij kan we komen jullie komt > ze komen kan kan komen

En tenslotte… • Ik heb • Jij hebt • Hij heeft > hebt heb

een grootheid • Otto Jespersen • 1860, Randers, Denmark - 1943 Roskilde, Denmark • 1894: Progress in language • De ontwikkeling gaat in de richting van steeds meer helderheid, regelmaat, gemak en flexibiliteit • He claimed that language change leads inevitably to increased linguistic efficiency.

Wat in de 19 e eeuw nog ‘fout’ was • • • Wat ben je begonnen was ‘fout’, moest zijn: Wat heb je begonnen (Multatuli) U hebt was heel ‘fout’, moest zijn: Gij hebt Wie ’t laatst lacht…, moest zijn: Die ’t laatst lacht

Hun hebben gelijk • "Hun hebben. . . " met hun als onderwerp vind ik wel de ergste fout die er in het Nederlands bestaat, • zegt een lezeres van ELLE, 7 maart 2015 • Daar zijn veel Nederlanders ’t mee eens • Maar de ‘fout’ bestaat minstens al sinds 1911.

Oudste melding • J. A. Vor der Hake (1911): • “Hun doen dat niet hoorde ik meermalen in Haarlem. ” • Hij concludeert: “dat ’t gebruik van de Accusatiefvorm in plaats van die van de Nominatief ’n in geheel West-Europa voorkomend verschijnsel is”

Dit is een taalkundig oordeel uit 1939 • “En dan zijn er mensen die zeggen: Hun waren der ook, mevrouw; dat zijn licht geen heren en dames met handschoenen, maar dat ze Ndl. spreken, zal men toch wel willen toegeven. ” • W. g. Kruisinga, Dr. E. -, gew. hoogleraar a. d.

Herman de Man, Het wassende water, 1925 • ‘Hij hieuw vast, wat hem vast had’; • ‘Daar reed hem op een dag achterom’ • (blz. 17 en 109).

Vlaams • Volop in ’t Verkavelingsvlaams: • 'Oe 'eeft hem da' gedaan?

Hun hebben (ao. 2000) • CGN, leraren Nederlands: • Hun (als onderwerp) 4 0, 9% • Zij hebben 469 99, 1% • CGN, overigen • Hun hebben 90 10% • Zij hebben 793 90% • Anno 2000!

Bureau Philipsen weet ’t: • Hun hebben het gedaan. • Het persoonlijk voornaamwoord ‘hun’ kan nooit onderwerp zijn. ‘Hun’ is een bezittelijk voornaamwoord, zoals in ‘Hun auto is stuk. ’

• Maar hoe kun je nu zeggen: “Het persoonlijk voornaamwoord ‘hun’ kan nooit onderwerp zijn. ” • als honderdduizend autochtone Nederlanders dagelijks bewijzen dat ’t wel kan? ! • Bureau Philipsen bedoelt: ’t mag niet van …. . (? ) • Maar daar gaat de taalkunde niet over.

• De taalkundige probeert ’t succes van zo’n constructie te verklaren • Geen taalverandering komt zomaar uit de lucht vallen • Soms komt een oude vorm terug (zich beseffen bijv. ) • Maar alle taalverandering komt voort uit de systematiek van de grammatica

Er is een wezenlijk verschil • Geen Nederlander kan zeggen: • Morgen ik kom • Maar velen zeggen zonder schroom of aarzeling: • Hun hebben toch gelijk

Een parallel: U / hun • In de 19 e eeuw: • “U is goed als akkusatief. Maar als nominatief is 't een lelyk woord, en verraadt z'n possesieve oorsprong. “ (Multatuli 1872)

De 19 e-eeuwse vormen • • • En hun ontwikkeling: Ge hebt u vergist; dít is uw jas Uwe edelheid heeft zich vergist Uw. E heeft zich vergist U heeft zich vergist

Germaans woordaccent naar de eerste syllabe: • • • Gevolgen: Verdwijnen van naamvallen Van slot-n en slot-e Vaste woordvolgorde in de zin Waardoor woord. VORM niet meer relevant is

Verlies van vormverschil • Daarvoor in de plaats een vaste volgorde van zinsdelen: • A. Ik heb haar hen voorgesteld • B. Ik heb hen haar voorgesteld

’t Onderwerp heeft z’n vaste plaats in de zin • Net als bij hen/hun bepaalt de plaats in de zin de functie van ’t gekozen woord. • Ze komen ook; ik heb ze gezien. Ik ’t ze gegeven • Wat onmiddellijk voor of achter de persoonvorm staat, is onderwerp

De consequentie v. d. vaste plaats • Elk woord dat op de ‘vaste’ plaats van ’t onderwerp staat, vervult die functie: • • Komt ’m ook? Ze komen niet Hun komen wel Hen komen ook ………. ? Komen ze niet? Komen hun wel? Komen hen wel?

Hun hebben 2 • Vergelijk eens: • Afrikaans: ons kom ook • Zeeuws ons ben zunig • Maar ook Engels: • It is me tegenover ik ben ’t • Bigger than me tegenover groter dan ik

Een parallel: U / hun • In de 19 e eeuw: • “U is goed als akkusatief. Maar als nominatief is 't een lelyk woord, en verraadt z'n possesieve oorsprong. “ (Multatuli 1872)

De 19 e-eeuwse vormen • Ge hebt u vergist; dít is uw jas • Uwe edelheid heeft zich vergist • Uw. E heeft zich vergist

En zo denken veel taalgebruikers over hun • Hun als meewerkend voorwerp is goed. Maar als onderwerp is ’t een lelijk woord en verraadt ’t z’n oorspronkelijke functie. • (Jan Stroop, vrij naar Multatuli)

Onderwijzer bij ROC reageert: • Stapt Nederland dan ook uit de Taalunie? "Hun hebben" bestaat daar niet en zal er ook niet komen. • Mijn antwoord: • Ik heb de indruk dat u de laatste ontwikkelingen bij de Taalunie niet gevolgd hebt.

Hun hebben (ao. 2000) • CGN, leraren Nederlands: • Hun (als onderwerp) 4 0, 9% • Zij hebben 469 99, 1% • CGN, overigen • Hun hebben 90 10% • Zij hebben 793 90% • Anno 2000!

Wat niet kan, kun je niet zeggen • En zeker niet schrijven en toch was daar deze zin: • De dag die je wist dat zou komen (is eindelijk hier) • Uit ’t Koningslied’

’t Koningslied • Hoofdcomponist is John Ewbank. • Op 11 april 2013 werd het lied ingezongen. • heftig bekritiseerd en belachelijk gemaakt. • Op één punt ten onrechte • De zin: De dag die je wist dat zou komen (is eindelijk hier)

De analyse • De dag die je wist dat zou komen (is eindelijk hier) • Basis: • Je wist dat de dag zou komen • De dag je wist dat […. ] zou komen • De dag die je wist dat […. ] zou komen • (met dank aan Peter-Arno Coppen)

Nog zo’n zin • Uit Moby Dick, vertaald door J. Werumeus Buning (1929) • Ik zocht de zak die ik wist dat in de kamer lag. • Basis: • ik wist dat de zak in de kamer lag • De zak ik wist dat [……. ] in de kamer lag • De zak die ik wist dat [……. ] in de kamer lag

Kan dit? • • M. Nijhoff, De moeder de vrouw: en wat zij zong hoorde ik dat psalmen waren Ontstaan uit: Ik hoorde dat wat zij zong psalmen waren Ik hoorde dat [wat zij zong] psalmen waren [wat zij zong] Ik hoorde dat [………. ] psalmen waren Met inversie: [wat zij zong] hoorde ik dat [………. ] psalmen waren

Alledaagse praktijk • Vgl. Ik hoop niet dat ’t straks […. ] gaat regenen. • Uit: Ik hoop dat ’t straks niet gaat regenen. • Ik denk niet dat ie nog komt • De term is EXTRACTIE

Nog een voorbeeld van extractie • “Zij maakte niet de indruk dat het voor haar had gehoeven” • (Cees Fasseur, Wilhelmina, deel II, 49)

Wat was er eerder • De playlist die je wist dat zou komen. 15 maart 2013 • Het lied werd op 19 april 2013 uitgebracht • De gezellige Oranjedag die je wist dat in Hoograven en Tolsteeg zou komen · 30 april 2013 • De hoes die je wist dat zou komen is eindelijk hier. 23 april 2013

Nog wat voorbeelden • “De smalende toon die je wist dat zou komen. “ (Auke Kok, NRC 18 maart 2017) • GOOGLE: -dag “die je wist”: 135 resultaten • Onzuiver gebruik: • De beloftes die je wist dat ze zouden komen. (VVD-poster) • HET MOMENT DIE JE WIST DAT GING KOMEN!

Fout tegenover ‘fout’ • • Niemand kan zeggen: Hun gelijk hebben Maar honderdduizenden zeggen dagelijks: Hun hebben gelijk • ‘Voelt’ U ’t verschil? • Anders uw brein wel!!

En anders uw brein wel • Ferdy Hubers (Nijmegen) doet onderzoek • How the brain processes violations of the grammatical norm: An f. MRI study • 30 deelnemers • “’t brein werkt anders bij normschendingen dan bij ongrammaticale zinnen”

Dit is dat onderzoek • “How the brain processes violations of the grammatical norm: An f. MRI study” door • Ferdy Hubers, Tineke M. Snijders, Helen de Hoop (Centre for Language Studies, Radboud University, Nijmegen, the Netherlands • SIEMENS MAGNETOM Skyra 3 T MR scanner

Soort testzinnen • a. Jan is langer dan mij gebleven op ’t feest. – Hun hebben gelijk (‘fout’) • b. Jan is langer dan ik gebleven op ’t feest. – Ze hebben gelijk (grammaticaal) • c. * Jan is langer dan omdat gebleven op ’t feest. – * Hun gelijk hebben (ongramamticaal) • Totaal 450 zinnen

• • • Actief bij: Hun hebben gelijk (‘fout’) Hem gelijk hebben (ongrammaticaal) Niet actief bij: Ze hebben gelijk (grammaticaal)

• • • Actief bij Hun hebben gelijk (‘fout’) Ze hebben gelijk (grammaticaal) Zijn interpreteerbaar: ‘zijn in orde’ Niet actief bij: Hem gelijk hebben (ongrammaticaal)

Conclusie • “The results indicate that the brains of language purists process grammatical norm violations different from truly ungrammatical sentences, despite what they would claim themselves. ” • VERTAALD: • De resultaten wijzen uit dat ’t brein van taalpuristen anders werkt bij normschendingen dan bij ongrammaticale zinnen, wat zijzelf daaromtrent claimen ten spijt.

Vertaald naar de praktijk • 1. Er zijn taaluitingen die ongrammaticaal zijn • 2. Er zijn taaluitingen die grammaticaal zijn en aan de norm beantwoorden • 3. Er zijn taaluitingen die grammaticaal zijn maar die niet aan de norm beantwoorden

3 soorten taaluitingen • 1. – gramm. en – norm • 2. + gramm. en + norm • 3. + gramm. en – norm

Ongrammaticaal • Echte grammaticafouten lokken geen ergenis uit • Maar hulpvaardigheid • Je gaat zo iemand verbeteren, zoals ik dat doe bij Naomi, die nog steeds zegt: Morgen ik kom

Taalergernissen • Taaluitingen waar mensen zich aan ergeren zijn juist per definitie grammaticaal. • Dat bewijst ons brein • En dat bewijst de praktijk van ’t taalgebruik

Taalergernissen • Nu was er weer een artikel in de NRC van Japke-d. Bouma over taalergernissen • Met waanzinnig veel reacties • Ook zich irriteren werd weer eens genoemd.

Wederkerende werkwoorden • • Noodzakelijk wederkerend: Zich herinneren Zich schamen Zich vergissen Zich realiseren Ze hebben dat zich op zich niet nodig We herinneren hem als een fantastische burgemeester

Ik denk bij mezelf…. • • • (zich) beseffen (zich) bedenken (zich) realiseren (zich) herinneren (zich) irriteren Zich is een modieus ornament, dat niets toevoegt • ’t Komt en ’t gaat

Waar komt die ergernis toch vandaan? • Ik denk dat Bas Heijne er niet ver naast zit. • • “Je goed voelen door anderen slecht te vinden –de klassieke zonde van puriteinen. ” • Dat ging wel niet over taal, maar ’t past wel • NRC, 16 sept. 2017

En deze persoon heeft ’t ook door • “De taalpurist wil de ander niet begrijpen, hij wil de ander corrigeren. Zijn eigenwaarde ontleent hij aan het corrigeren van andere taalgebruikers. ” • Arnon Grunberg

feitelijk • Taalergernissen zijn eigenlijk • Mensergernissen • Taalergernissen zijn per definitie grammaticaal (“want wat honderduizenden kunnen zeggen, …. . enz “)

Waarom vinden we dan toch iets ‘fout’? • Omdat ons gezegd is dat ’t fout is! • Niet omdat we ’t ook zo voelen • Of hun hebben goed is, is geen taalkundige vraag • ’t Is een kwestie van etiquette: • Hoe heurt ’t eigenlijk

Correct en niet correct • Wie hun hebben gelijk zegt, • Of hij is groter als z’n broer • Spreekt grammaticaal Nederlands, maar zijn taal is niet correct

Correct gedrag • In spijkerbroek verschijnen bij een plechtige galavoorstelling: • Niet correct •

Wat is correct taalgebruik • Taalgebruik dat zich helemaa. L houdt aan de schoolnorm

Wat zegt Van Dale over taalverloedering?

Van Dale heeft gelijk • Want alles wat de taalgemeenschap kan zeggen en schrijven • Daar is niets bij wat aan de taal niet eigen is. • Taalverloedering bestaat niet

Mijn conclusie • Iemand die zijn moederaal spreekt, maakt dus geen fouten, • • in principe”, moet ik er van • collega Klooster bij zeggen

• OK. • Die concessie wil ik wel doen