Ustavno pravo II Oblici dravne vlasti doc dr

Ustavno pravo II Oblici državne vlasti doc. dr. Lejla Balić

Teorije o odnosima državne vlasti o Polazno pitanje: Kako treba da bude organizovano vršenje državnih funkcija u odnosu na različite državne organe? o Oblik državne vlasti je prema tome način na koji je organizovano vršenje državnih funkcija i uspostavljen odnos među njima. o Sistem vlasti se podrazumijeva ustavom uspostavljeni mehanizam odnosa zakonodavne, izvršne i sudske vlasti/funckije

Teorije o odnosima državne vlasti o o a) b) Tradicionalne teorije Teorija podjele vlasti krute podjele vlasti gipke podjele vlasti o Teorija jedinstva vlasti a) apsolutnog jedinstva vlasti b) relativnog jedinstva vlasti

Organizacija vlasti i vrste političkih sistema 1. Ko bira rukovodeće političke organe 2. kako su oni organizovani i kakav im je međusobni odnso? 3. da li su i čime ograničeni? o Tradicionalne klasifikacije oblika državne a) predsjednički sistem utemeljen na teoriji krute podjele vlasti b) parlamentarni sistemi utemeljen na gipkoj podjeli vlasti i saradnji c) Polupredsjednički (dualni parlamentarizma) d) skupštinskom sistemu utemeljen na jedinstvu vlasti

Načelo podjele vlasti Platon Aristotel Lock Montesque “O duhu zakona” načelo o posebnim, odvojenim i nezavisnim vlastima - konstituiranje i kontinuirano nezavisno djelovanje od drugih vlasti o načelo ravnoteže u međusobne kontrole vlasti - postojanje odgovarajućeg sistema kočnica koje djeluju između legislative i egzekutive o o o

Načelo podjele vlasti – interpretacije o a) b) kruta podjela vlasti izolacija vlasti vlast je podijeljena u apsolutnom i mehaničkom smislu o a) b) c) Gipka (meka) podjela vlasti Načelo saradnje i međuovisnosti vlasti Interferencija funkcija Izbjeći koncentraciju vlasti u rukama jednog državnog organa

Teorija jedinstva vlasti o sjedinjavanje svih funkcija državne vlasti u jednom organu o izraz jedinstvo vlasti, karakterističan je za stajališta marksističke orijentacije, o Temeljni stav da se vlast ne može dijeliti, njeno svojstvo jedinstvenost proizilazi iz naroda kao nosioca suvereniteta (Ruso) o apsolutno jedinstvo vlasti - nezamislivo u savremenom ustavnom pravu demokratskih država o relativno jedinstvo vlasti – skupštinski sistem

Predsjednički sistem o oblik državne vlasti koji je utemeljen na načelu stroge podjele državnih funkcija (vlasti), koji omogućava maksimum nezavisnosti državnih funkcija o Prvi model predsjedničkog sistema uspostavljen je u Sjedinjenim Američkim Državama o Prezidencijalistički modeli - Latinska Amerika, Azija i Afrika o Rusija, Turska ?

Teoretski model 1. neposredan izbor predsjednika 2. monocefalna egzekutiva 3. ne postoje ustavni mehanizimi organizacione i funkcionalne prirode između izvršne i zakonodavne vlasti 4. izolacionizam vlasti 5. djelotvoran sistem „kočnica i ravnoteža“

Temeljne insitutcije SAD o Kongres o Predstavnički dom o Senat Zakonodavna funkcija Ustavotvorna funkcija Istražna funkcija Izborna funkcija Učešće u vanjskoj politici Sudska funkcija

Temeljne insitutcije SAD o Predsjednik o o šef države šef izvršne vlasti vrhovni komandant oružanih snaga rukovodilac vanjske politke Funkcije Normativna funkcija Rukovođenje administracijom Ovlasti u vanjskoj politici Uticaj na zakonodavnu funkciju Uticaj na sudsku funkciju

Sistem “provjere i ravnoteža” o a) b) Zakonodavna funkcija Zakonodavna inicijativa? Zakonodavni veto o Budžetska funkcija o a) b) c) Izvršna funkcija Imenovanja i razrješenja Vanjska politika Nadzor nad administracijom o a) b) Sudska funkcija Impeachment Negativni zakonodavac

Prezidencijalizam o Konzularni prezidencijalizam - “autoritarni falsifikat predsjedničkog sistema“ a) Latinska Amerika b) Afrika o Parlamentarni prezidencijalizam? - dualistički parlamentarizam - polupredsjednički sistem

Dualistički parlamentarizam – polupredsjednički sistem Prvi model Wimarska Njemačka (1919. – 1933. ) Savremeni modeli Francuska (Ustav 1958. ) Austrija, Portugal, Island, Finska Opšta obilježja o izbor šefa države na opštim izborima o relativno velika ovlaštenja šefa države o većinski parlamentarizam o koincidencija između političke orijentacije parlamentarne većine i političke orijentacije šefa države kao faktor koji određuje karakter sistema o manje ovlasti premijera

Predsjednica Republike Hrvatske Članak 94. (1) Predsjednik Republike Hrvatske predstavlja i zastupa Republiku Hrvatsku u zemlji i inozemstvu. (2) Predsjednik Republike brine se za redovito i usklađeno djelovanje te za stabilnost državne vlasti. (3) Predsjednik Republike odgovara za obranu neovisnosti i teritorijalne cjelovitosti Republike Hrvatske.

Predsjednik Francuske o “garant teritorijalnog integriteta, nacionalne o o o nezavisnosti, poštivanja međunarodnih ugovora” “stara se o poštovanju Ustava, obezbjeđuje redovno funkcionisanje javnih vlasti i kontinuitet države” Predsjedava Vrhovnim savjetom nacionalne odbrane i vrhovni komandant je oružanih snaga ima pravo da pojedine zakone samostalno bez supotpisa iznese na referendum Također vrši i imenovanja civilnih i vojnih časnika bez ratifikacije, imenuje dio članova Ustavnog svajeta. vodi međunarodne pregovore i potpisuje ugovore, prima i otprima opdgovorajauće diplomatske predstavnike

Predsjednik Francuske i vlada o Predsjednik kontroliše izvršnu vlast, imenuje prvog ministra o Za sve akte vlade daje supotpis o Predsjedava Ministarskim savjetom

Predsjednik Francuske i Nacionalna skupština o o dekretom otvara i zaključuje vanredna zasjedanja parlamenta ima ovlaštenja da donese odluku o raspuštanju parlamenta i to prema vlastitoj diskrecionoj ocjeni, i raspisivanje vanrednih parlamentarnih izbora, a uz prethodnu konsultaciju sa prvim ministrom i predsjednicima domova o ima velika ovlaštenja u vanrednim okolnostima (sve osim da mijenja Ustav): kada se ispune dva uslova 1. ugroženost na težak i direktan način institucija Republike, nezavisnost, integritet i izvršavanje međunarodnih obaveza, 2. prekid redovnog funkcionisanja javnih vlasti