Usprawnianie ukadu oddechowego Mgr Magdalena Baniewicz Czowiek w
Usprawnianie układu oddechowego Mgr Magdalena Baniewicz
• Człowiek w spoczynku wykonuje rytmiczne ruchy klatki piersiowej – wdechy i wydechy w liczbie 12 -20 na minutę • Podczas jednego wdechu pobiera do 0, 5 litra powietrza • Częstotliwość i głębokość oddechów regulowane są w organizmie za pośrednictwem ośrodka oddechowego znajdującego się w rdzeniu przedłużonym • Ośrodek oddechowy steruje ważnym mięśniem oddechowym – przeponą, odpowiadającym za efektywność fazy wdechu
Czynniki wpływające na proces oddychania • Drożność dróg oddechowych • Sprawna wymiana gazowa w pęcherzykach płucnych • Ujemne ciśnienie w jamach opłucnowych • Praca mięśni wdechowych (głównie przepony), wydechowych oraz wspomagających oddychanie • Funkcjonowanie ośrodka oddechowego w rdzeniu przedłużonym
Przyczyny zaburzeń oddychania • Nadmierna ilość wydzieliny zalegającej w drogach oddechowych • Obrzęk błony śluzowej, np. w przebiegu astmy, zapaleniu oskrzeli • Skurcz oskrzeli • Obecność ciała obcego w drogach oddechowych
Cele wspomagania oddychania • • • Utrzymanie fizjologicznej wentylacji płuc Wzmocnienie siły wydechu Ewakuację wydzieliny z dróg oddechowych Ułatwienie odkrztuszania Zwiększenie ruchomości klatki piersiowej
Metody wspomagające wentylację płuc • • • Ćwiczenia oddechowe Efektywny kaszel Oklepywanie Wstrząsanie klatki piersiowej Drenaż ułożeniowy
Ćwiczenia oddechowe
Charakter ćwiczeń oddechowych • Rozluźniająco-uspokajający – Wykonywane w czasie wszelkich ćwiczeń leczniczych • Zapobiegawczy – U pacjentów pozostających w łóżku po zabiegach operacyjnych, urazach czy udarach mózgu – Niedopuszczenie do powstania zaburzeń układu oddechowego wynikającego z ograniczenia aktywności ruchowej pacjenta • Leczniczy – w przewlekłych chorobach układu oddechowego by usprawnić ten układ i zrekompensować istniejące zaburzenia
Cel ćwiczeń oddechowych • Utrzymanie prawidłowej wentylacji płuc lub jej poprawienie • Zwiększenie ruchomości klatki piersiowej i przepony, zwiększenie siły mięśni oddechowych • Pobudzenie do efektywnego kaszlu • Zapobieganie zapaleniu płuc, niedodmie
Przeciwwskazania • • Ostra niewydolność oddechowa Niewydolność krążeniowa Krwotok płucny i stan po krwotoku Inne ustalone przez lekarza
Niebezpieczeństwa HIPERWENTYLACJA – Jest następstwem zwiększenia przepływu objętości gazów wentylujących płuca w krótkim czasie – Objawy: zawroty głowy, szum w uszach, spadek ciśnienia tętniczego, przyspieszenie tętna
Zasady wykonywania ćwiczeń oddechowych • Przyjęcie przez pacjenta optymalnej pozycji podczas ćwiczeń (na plecach, brzuchu lub siedzącej), dostosowanej do rodzaju stosowanego ćwiczenia • Nauka ćwiczeń oddechowych przed ich wykonaniem • Nauka prawidłowego oddychania – stosunek wdechu do wydechu powinien wynosić 2: 3 • Należy dążyć do maksymalnego wydłużenia czasu wydechu, aż do uczucia „braku powietrza” • Liczba powtórzeń nie powinna przekraczać 3 -4 w jednej serii • Nie należy prowadzić ćwiczeń zbyt intensywnie, gdyż może to doprowadzić do hiperwentylacji
Zasady wykonywania ćwiczeń oddechowych • Ćwiczenia najkorzystniej jest wykonywać przed śniadaniem, kolacją lub 2 godziny po posiłkach, min. 3 razy dziennie • Jeśli jest takie wskazanie, przed ćwiczeniami pacjent powinien otrzymać leki przeciwbólowe, rozszerzające oskrzela, rozrzedzające wydzielinę, odczekać 15 -20 min aż zadziałają • Podanie szklanki gorącego napoju przed wykonywaniem ćwiczeń ułatwi upłynnienie wydzieliny • Zadbać o mikroklimat sali: 18 -20 stopni, wilgotność 50 -70%
Zasady wykonywania ćwiczeń oddechowych • Pacjent powinien być ubrany w luźny strój nie krępujący ruchów • Współpraca z pacjentem • Ćwiczenia oddechowe zaczyna się od relaksacji – rozluźnienia mięśni, odprężenia fizycznego i psychicznego
Rodzaje sprzętu stosowanego do ćwiczeń oddechowych • Profesjonalny – Aparat Triflo – Aparat Spiroflo (dwie butelki połączone do przedmuchiwania wody) – Butelka z wodą i drenem – Aparat z piłeczką styropianową „Magic Ball” – Woreczek z piaskiem (3 -4 kg)
Rodzaje sprzętu stosowanego do ćwiczeń oddechowych • Nieprofesjonalny – Waciki – Nitki – Piórko – Gwizdek – Świeca – Czysty worek na mocz
Ćwiczenia torem brzusznym • Pacjent w pozycji na plecach z poduszeczką pod głową i ugiętymi kończynami dolnymi w stawie biodrowym oraz kolanowym – Może też być w pozycji siedzącej, półwysokiej – Może wspomagać się ruchem kończyn górnych, na wdechu unosi je do góry, a na wydechu opuszcza • Wykonanie swobodnego oddechu • Ułożenie na klatce piersiowej w okolicy mostka pacjenta prawej dłoni • Ułożenie na podżebrzu lewej dłoni pacjenta, przytrzymanie jej przez osobę prowadzącą ćwiczenia • Polecenie pacjentowi wykonania normalnego wdechu w ten sposób, aby dłoń ułożona na brzuchu wyraźnie uniosła się do góry, a podczas wydechu opadała
Ćwiczenia torem brzusznym • Polecenie pacjentowi wykonania wdechu przez nos i tak aby uniosła się dłoń znajdująca się na podżebrzu (lewa pacjenta) • Polecenie wydechu przez usta tak, aby ta sama dłoń opadła • Przećwiczenie tej czynności 3 -krotnie • Krótki odpoczynek 2 -3 minutowy • Ponowne ćwiczenia z instruktarzem słownym: – – – Wdech przez nos (liczymy 1, 2) Wydech przez usta (liczymy 3, 4, 5) Na szczycie wydechu następuje pauza – bezdech trwający 3 s. Powtórzyć 4 -krotnie Krótki odpoczynek 2 -3 minutowy
Ćwiczenia wspomagające fazę wdechu i wydechu
Aparat Spiroflo
Aparat Spiroflo • Wykonanie przez pacjenta głębokiego wdechu • Objęcie ustnika i przedmuchiwanie stopniowe wody do pustej butelki po 100 ml • Wykonanie pomiaru tętna i ciśnienia • Wykonanie normalnego wydechu do aparatu i zapisanie wyniku ilości przelanego płynu (normalny wydech) • Wykonanie głębokiego wdechu i wydechu do aparatu, zapisanie wyniku (maksymalny wydech) • Pomiar ilości wydechów potrzebnych do przelania płynów, odnotowanie wyników • Wykonanie pomiaru tętna i ciśnienia • Ocena wydechów na podstawie przemieszczania cieczy • Ocena tolerancji zabiegu
„Magic Ball”
„Magic Ball” • Wykonanie trzech swobodnych oddechów • Wykonanie wdechu • Przyłożenie aparatu do ust i dokonanie powolnego wydechu w tempie 3 -4 -5, tak aby piłeczka utrzymywała się na równomiernym poziomie na aparatem i nie opadała • Powtórzenie czynności 3 -krotnie • Gdy aparat nie jest dostępny można go zastąpić np. : zapaloną świecą, butelką z wodą i słomką, piórkiem lub bibułką
Aparat Triflo
Aparat Triflo • • • Celem jest zwiększenie siły wdechu Wykonanie 2 -3 oddechów Otoczenie wargami ustnika przez pacjenta Wykonanie wdechu głębokiego i szybkiego – kulki powinny się unieść do góry (im więcej tym głębszy wdech) Zaobserwowanie wyniku i odnotowanie Wykonanie wydechu poza ustnikiem Powtórzenie 3 -krotne Odpoczynek 10 -15 min Powtórzenie 3 -krotne Odnotowanie ilość wydechów podnoszących kulki w aparacie i ile ich było
Wspomaganie odkrztuszania wydzieliny z dróg oddechowych
Metody odkrztuszania wydzieliny • Oklepywanie i opukiwanie klatki piersiowej • Efektywny kaszel
Cel odkrztuszania wydzieliny • Mechaniczne rozluźnienie wydzieliny w drogach oddechowych • Ułatwienie je przemieszczania i wydalania z drzewa oskrzelowego WSKAZANIA JAK W ĆWICZENIACH ODDECHOWYCH
Przeciwwskazania • • • Zawał mięśnia sercowego w ostrym okresie Urazy czaszkowo-mózgowe Krwotok mózgowy Urazy klatki piersiowej Podejrzenie o zator naczyń krwionośnych Założony rozrusznik serca
Oklepywanie klatki piersiowej • Dłoń układamy w kształcie „łódeczki”, tak aby między dłonią a klatką piersiową pacjenta znajdowała się przestrzeń • Uderzenie powoduje drganie • Oklepuje się obie połowy płuc od podstawy do szczytu • Pomija się okolicę nerek i kręgosłupa
Wykonanie oklepywania • Polecenie pacjentowi wykonania 3 -4 oddechów torem przeponowym • Naniesienie na dłonie balsamu i nacieranie pleców w kierunku od dołu do góry i powrót ruchem owalnym do dołu, bez odrywania ręki • Ułóż dłonie w kształcie „łódki” • Wykonaj oklepywanie pleców od podstawy klatki piersiowej, wzdłuż przebiegu żeber, do szczytu płuc, naprzemiennie po obu stronach kręgosłupa
Wykonanie oklepywania • Uderzenia powinny rozpoczynać się w momencie wydechu i przebiegać najpierw łagodnie, następnie ze zwiększoną siłą • Końcowe uderzenia powinny być szybkie, powierzchowne, dość mocne, niebolesne
Wykonanie oklepywania • Oklepywanie klatki piersiowej od przodu zaczyna się od luku żebrowego do obojczyka, omijając okolice serca i piersi u kobiety • Uciskanie w czasie wydechu przyłożonymi dłońmi do klatki piersiowej nad zajętym polem płucnym i rozluźnienie podczas wdechu • Uciskanie płasko ułożonymi dłońmi dolnych bocznych części klatki piersiowej w czasie wydechu • Mobilizowanie pacjenta do odkrztuszania wydzieliny • Obserwowanie charakteru ewakuowanej wydzieliny (ilość, gęstość, zabarwienie)
Wstrząsanie (opukiwanie) klatki piersiowej • Polecenie pacjentowi 2 -3 oddechów torem przeponowym • Opukiwanie pleców pacjenta od podstawy klatki piersiowej do szczytu płuc opuszkami palców wzdłuż przebiegu żeber • Opukiwanie przedniej części klatki piersiowej
Ćwiczenie efektywnego kaszlu • Oklepywanie klatki piersiowej pacjenta • Wykonanie przez pacjenta głębokiego wdechu nosem • Wykonanie długiego przerywanego wydechu przez otwarte usta • W czasie wydechu pacjent dokonuje kilku krótkich kaszlnięć • Zamiast kaszlu można zastosować wypowiadanie litery „rrr” (nie er er er)
Drenaż ułożeniowy (bierny) • Zespół czynności wykonywanych polegający na układaniu pacjenta w różnych pozycjach ciała • Ułatwia ewakuację zalegającej wydzieliny • Powoduje zmniejszenie procesów zapalnych • Poprawia wentylację płuc i przygotowanie pacjenta do zabiegów leczniczych oraz diagnostycznych
Pozycje drenażu ułożeniowego • • • Pozioma na plecach Pozioma na boku z rotacją do przodu Pozioma na boku z rotacją do tyłu Trendelenburga Wysoka na plecach
- Slides: 40