Urzd Marszakowski Wojewdztwa Kujawsko Pomorskiego Departament Infrastruktury Racjonalizacja

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Racjonalizacja zużycia energii i optymalizacja kosztów w obiektach publicznych na przykładzie województwa kujawsko-pomorskiego Wydział Infrastruktury Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko - Pomorskiego Gdańsk, 29 października 2008 r.

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Część 1 Prawny aspekt efektywności energetycznej

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Karta Energetyczna Protokół Karty Energetycznej o efektywności energetycznej i odnośnych aspektach środowiska Polska ratyfikowała Traktat Karty Energetycznej (TKE) oraz Protokół Karty Energetycznej o Efektywności Energetycznej i Odnośnych Aspektach Ochrony Środowiska (PEEREA) w 2000 roku. Zapisy TKE zobowiązują umawiające się strony do sformułowania polityki efektywności energetycznej wraz z odpowiednimi unormowaniami prawnymi i regulacyjnymi, obejmującymi m. in. efektywne funkcjonowanie mechanizmów rynkowych, łagodzenie barier dla efektywności energetycznej, mechanizmy finansowania inwestycji energetycznych, przejrzystość struktury prawnej i regulacyjnej, działania wspierające transfer technologii oraz rozwój wiedzy i świadomości społecznej w tej dziedzinie. Cele strategiczne powinny być sformułowane w kategoriach mierzalnych.

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Plan działania w celu poprawy efektywności energetycznej we Wspólnocie Europejskiej Dokument zainspirowany został głównie dążeniem do wypełnienia zobowiązań zawartych w protokole z Kioto. Nakreśla cele dodatkowe - zwiększenie ochrony środowiska, prowadzenie zrównoważonej polityki energetycznej i wzmocnienie bezpieczeństwa energetycznego. Action Plan prezentuje zasady i środki, które pomogą usunąć bariery wykorzystania potencjału efektywności energetycznej. Zaproponowano: ¡ środki pozwalające zaprojektować zintegrowanie działań w zakresie efektywności energetycznej oraz polityk i programów nie energetycznych takich jak polityka transportowa, polityka przedsiębiorstw, polityka regionalna i miejska, polityka podatkowa i taryfowa, współpraca międzynarodowa, polityka i mechanizmy poszczególnych krajów Unii Europejskiej. ¡ środki pozwalające wzmocnić i poszerzyć obecną politykę i mechanizmy służące efektywności energetycznej, np. poprawa wydajności w transporcie, schematy etykietowania, umowy negocjowane i minimalne standardy efektywności energetycznej, dobrowolne zobowiązania w przemyśle, kogeneracja, upowszechnianie nowych technologii i badań naukowych, finansowanie przez trzecią stronę (TPF), rozpowszechnianie informacji, monitorowanie i ocena wyników. ¡ nowe reguły i mechanizmy w zakresie efektywności energetycznej, np. publiczne upowszechnianie nowych technologii energooszczędnych w sektorach transportowym i mieszkaniowym, wdrażanie programów audytów energetycznych w przemyśle i budownictwie, rozpowszechnianie i wprowadzanie zasad wymiany dobrych praktyk.

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Program Zapobiegający Zmianie Klimatu Dla realizacji zainicjowanego w 2000 roku programu zaproponowano trzy grupy przedsięwzięć. Do pierwszej grupy zaliczają się : ¡ ¡ dyrektywa wdrażająca schemat handlu emisjami, w sprawie efektywności energetycznej budynków, w sprawie biopaliw, w sprawie przetargów publicznych związanych z efektywnością energetyczną. Drugą grupę przedsięwzięć, stanowią uregulowania prawne w postaci dyrektyw: ¡ ¡ ¡ o kogeneracji, o usługach energetycznych i minimalnych standardach wydajności energetycznej dla sprzętu elektrycznego; nowelizacja przepisów z zakresu efektywności energetycznej; wspieranie inicjatyw z zakresu technologii; inicjatywa programu silnikowego; wsparcie poprawy infrastruktury badań nad projektami z zakresu zmian klimatycznych. Trzecia kategoria to środki zaliczane jako potrzebne w przyszłych przedsięwzięciach. Do tej grupy zaliczają się: promocja ciepła wytwarzanego z odnawialnych źródeł energii, dobrowolne umowy w przemyśle, zachęty podatkowe dla użytkowników samochodów oraz dalsza poprawa technologii paliw i pojazdów.

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Zielona księga europejskiej strategii bezpieczeństwa energetycznego Celem tego dokumentu było zainicjowanie debaty o bezpieczeństwie energetycznym, które zostało uznane za najważniejszy element niezależności polityczno-ekonomicznej UE. Debata powinna uwzględniać, fakt że aktualne zapotrzebowanie na energię pokrywane jest w: ¡ 41% przez ropę naftową, ¡ 22 % gaz, ¡ 16 % węgiel (kamienny, brunatny i torf), ¡ 15 % energię jądrową i w ¡ 6 % przez odnawialne źródła energii. Jeżeli nie zostaną podjęte zdecydowane kroki, to całościowy obraz energetyki w roku 2030 zdominowany będzie nadal przez paliwa kopalne: ¡ ropę naftową (38 %), ¡ gaz (29 %), ¡ paliwa stałe (19 %), ¡ odnawialne źródła energii (8 %) i ¡ energię jądrową (zaledwie 6 %).

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej (EEAP) ¡ Dokument przyjęty w czerwcu 2007 r. przez Ministerstwo Gospodarki stanowi realizację zapisu art. 14 ust. 2 Dyrektywy 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych. ¡ Zaproponowane w ramach Krajowego Planu Działań środki i działania mają za zadanie: § osiągnięcie celu indykatywnego oszczędności energii na poziomie 9% w roku 2016, § osiągnięcie celu pośredniego oszczędności energii na poziomie 2% w roku 2010.

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Środki służące poprawie efektywności energetycznej ¡ Środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze mieszkalnictwa, ¡ Środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze usług, ¡ Środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze przemysłu*, ¡ Środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze transportu**. * ** z wyłączeniem instalacji objętych wspólnotowym systemem z wyłączeniem lotnictwa i żeglugi. handlu emisjami,

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze mieszkalnictwa Lp 1. Planowane środki poprawy efektywności energetycznej Wprowadzenie systemu oceny energetycznej budynków Działanie w celu poprawy efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego Lata Certyfikacja nowych i istniejących budynków mieszkalnych realizowana w wyniku wdrażania Dyrektywy 2002/91/WE 2009 do 2016 – proces ciągły 2. Fundusz Termomodernizacji Prowadzenie przedsięwzięć termomodernizacyjnych dla budynków mieszkalnych 1998 do 2016 proces ciągły 3. Promowanie racjonalnego wykorzystania energii w gospodarstwach domowych Ogólnopolska kampania informacyjna na temat celowości i opłacalności stosowania wyrobów najbardziej efektywnych energetycznie 2008 do 2016 – proces ciągły

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze usług Lp Planowane środki poprawy efektywności energetycznej Działanie w celu poprawy efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego Lata 1. Zwiększenie udziału w rynku energooszczędnych produktów zużywających energię Określenie min. wymagań dla nowych produktów zużywających energię wprowadzanych do obrotu (wdrażanie Dyrektywy 2005/32/WE) 2008 do 2016 – proces ciągły 2. Program oszczędnego gospodarowania energią w sektorze publicznym Zobowiązanie administracji rządowej do podejmowania działań energooszczędnych w ramach pełnienia przez nią wzorcowej roli 2008 do 2016 – proces ciągły 3. Promocja usług energetycznych wykonywanych przez ESCO Pobudzenie rynku dla firm usług energetycznych (ESCO) 2009 do 2016 4. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007 -2013 oraz Regionalne Programy Operacyjne Wsparcie finansowe działań dotyczących obniżenia energochłonności sektora publicznego 2008 do 2013 5. Grant z Globalnego Funduszu Ochrony Środowiska (GEF) – Projekt Efektywności Energetycznej Wsparcie finansowe przedsięwzięć w zakresie termomodernizacji budynków, miejskich systemów grzewczych i sieci cieplnych 2005 do 2011

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Lp. Planowane środki poprawy efektywności energetycznej Środki służące poprawie efektywności energetycznej w sektorze transportu Działanie w celu poprawy efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego Lata 1. Wprowadzenie systemów zarządzania ruchem i infrastrukturą transportową Działania mające na celu wzrost efektywności energetycznej w transporcie poprzez planowanie i koordynację zarządzania ruchem i infrastrukturą transportową. 2008 do 2016 – proces ciągły 2. Promowanie systemów transportu zrównoważonego oraz efektywnego wykorzystania paliw w transporcie Działania promujące wprowadzenie energooszczędnych środków transportu oraz ekologicznego sposobu jazdy. 2008 do 2016 – proces ciągły

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej (EEAP) określenie podmiotów objętych regulacją, krajowe cele w zakresie oszczędności energii, obliczanie oszczędności energii, wzorcową rolę sektora publicznego, obowiązki dostawców energii, obowiązki dostawców urządzeń zużywających energię, system białych certyfikatów, system dobrowolnych zobowiązań, system nadzoru i monitorowania, krajowe plany działania na rzecz efektywności energetycznej.

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Wzorcowa rola sektora publicznego Rada Ministrów określi katalog działań obowiązkowych do przeprowadzenia przez jednostki sektora publicznego przy realizacji krajowego celu oszczędności energii. Wzmocniona zostanie rola gminnych planów energetycznych. W przepisach o zamówieniach publicznych zostaną wprowadzone regulacje dotyczące zakupów urządzeń o najwyższej uzasadnionej ekonomicznie klasie efektywności energetycznej oraz uwzględniania w realizowanych inwestycjach kryterium maksymalnej efektywności energetycznej przy założonym poziomie kosztów. Zostanie wskazany organ administracji rządowej odpowiedzialny za wymianę najlepszych praktyk w powyższym zakresie pomiędzy jednostkami sektora publicznego. Jednostki sektora publicznego o podejmowanych działaniach w zakresie oszczędnego gospodarowania energią będą informować społeczeństwo. Krajowy organ nadzorujący (URE) będzie monitorował wypełnianie obowiązku na podstawie kryterium wyznaczonym w krajowych celach oszczędności energii

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Część 2 Ekonomiczny aspekt efektywności energetycznej

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Ustawa o finansach publicznych Art. 35. 3. Wydatki publiczne powinny być dokonywane: 1) w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów;

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Zarządzanie energią Departament Zdrowia Departament Administracji Departament Oświaty Budżet Departament Majątku Województwa Departament Gospodarki Departament Kultury Departament Sportu

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Zarządzanie energią Obiekty oświatowe Inne Drogi Budżet Obiekty służby zdrowia Obiekty komunalne Obiekty urzędu Ośrodki kultury

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Zarządzanie energią Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego Spółki Prawa Handlowego Departament Edukacji, Sportu i Turystyki Departament Kultury i Dziedzictwa Narodowego 16 13 Departament Infrastruktury 9 Departament Rolnictwa, Rozwoju Obszarów Wiejskich i Geodezji Departament Zdrowia, Inwestycji i Nadzoru Właścicielskiego 64 jednostki 1 1+1 29 Departament Spraw Społecznych Departament Planowania Strategicznego i Gospodarczego 2 1

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Zarządzanie energią Problem zarządzania i finansowania energetyki w rozproszeniu jest problemem także samorządu powiatowego, miejskiego, miejsko-gminnego i gminnego. Racjonalizacja w samorządowym zarządzaniu energią musi oprzeć się na jego scentralizowaniu, które będzie gwarantowało: ¡ ¡ ¡ ¡ ekonomizację energetyki, racjonalizację zużycia energii, wymuszanie dbałości o środowisko naturalne, realizację energetycznych potrzeb, wprowadzanie nowych technologii, bezpieczeństwo energetyczne, energetyczną edukację społeczną.

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Proces zmian Analiza Audyt Przetarg Zarządzanie energią Terminarz Zadanie Maj 2008 Analiza wewnętrzna koncepcji Początek Czerwca 2008 Akceptacja koncepcji Koniec Czerwca 2008 Opracowanie procedury Czerwiec/ Lipiec 2008 Uruchomienie procedur Trwa Zebranie materiału analitycznego Trwa Opracowanie danych Listopad 2008 Decyzja o przeprowadzeniu audytów i sporządzeniu SIWZ dla procedury przetargowej

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Analiza elektroenergetyczna Średnie możliwe ograniczenie kosztów z przeprowadzonych analiz elektroenergetycznych dla jednostki publicznej w województwie kujawsko-pomorskim wynosi 6. 400 zł, co stanowi 11 % kosztów energii. Szacowany wynik finansowy dla wszystkich jednostek wynosi 410. 000 zł *Analiza obejmuje rozwiązania bezinwestycyjne.

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Analiza elektroenergetyczna Średnie możliwe ograniczenie kosztów z przeprowadzonych analiz elektroenergetycznych dla jednostki publicznej w województwie kujawsko-pomorskim wynosi 11. 000 zł, co stanowi 20 % kosztów energii. Szacowany wynik finansowy dla wszystkich jednostek wynosi 704. 000 zł *Analiza obejmuje rozwiązania gdzie konieczna jest inwestycja (bez określenia stopy zwrotu).

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Analiza energetyczna Średnie możliwe ograniczenie kosztów z przeprowadzonych analiz energetycznych dla jednostki publicznej w województwie kujawsko-pomorskim wynosi 24. 300 zł, co stanowi 28 % kosztów energii. Szacowany wynik finansowy dla wszystkich jednostek wynosi 1. 550. 000 zł *Analiza obejmuje rozwiązania gdzie konieczna jest inwestycja (bez określenia stopy zwrotu).

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Oszczędności Szacunkowa suma możliwych oszczędności w obiektach województwa kujawsko-pomorskiego wynosi około: 2. 660. 000 zł

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Przewidywany wynik finansowy dla działań bezinwestycyjnych w elektroenergetyce Rok Oszczędność [zł] 2009 410. 000 2012 800. 000 2010 656. 000 2013 880. 000 2011 720. 000 2014 960. 000

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Szacowany wynik finansowy - ogółem Rok Oszczęd ność [zł] 2009 2. 260. 00 0 2012 4. 400. 00 0 2010 3. 400. 00 0 2013 5. 000. 00 0 2011 4. 000. 00 0 2014 5. 500. 00 0

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Część 3 Planowanie energetyczne

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Gminne planowanie energetyczne

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Kujawsko – Pomorskie na tle Polski Wyszczególnienie Udział % Podkarpackie 6% Lubelskie 8% Podlaskie 14% Lubuskie 17% Mazowieckie 20% Dolnośląskie 21% Wielkopolskie 23% Małopolskie 23% Łódzkie 28% Warmińsko-Mazurskie 34% Zachodniopomorskie 35% Świętokrzyskie 37% Śląskie 48% Kujawsko-Pomorskie 49% Opolskie 49% Pomorskie 98% Polska 28%

nt K ws In uja ki fr w as sk tr o uk – tu P ry om or sk ie g o Planowanie energetyczne

Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko – Pomorskiego Departament Infrastruktury Dziękuję za uwagę KONTAKT Tomasz Moraczewski Dyrektor Departamentu Infrastruktury Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego 87 -100 Toruń ul. M. Skłodowskiej-Curie 73 tel. +48 56 656 11 90 gsm +48 693 160 813 fax +48 56 656 11 31 t. moraczewski@kujawsko-pomorskie. pl