URGE Projelerinin Kme Ynetimi Anlay ile Ynetilmesi Sertifikal

URGE Projelerinin Küme Yönetimi Anlayışı ile Yönetilmesi Sertifikalı Küme Yöneticileri Eğitim Programı - 2 Yeliz Çuvalcı-Kısa Dönem Uzman 20 Kasım 2013 ANKARA

18 Kasım Pazartesi 2013

Küme Geliştirme Kılavuzları T. C. Ekonomi Bakanlığı ve T. C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülen "KOBİ İşbirliği ve Kümelenme Projesi" KOBİ'lerin uluslararası piyasalardaki rekabet gücünü kümelenme anlayışıyla geliştirmeyi hedeflemektedir. Kümelere yol göstermek ve gelişimlerine katkı sağlamak amacıyla Proje kapsamında hazırlanan Kümelenme Rehberi dokuz kılavuzdan oluşmaktadır. Bunlardan biri de “Küme Geliştirme Sürecinde UR-GE Projesi Hazırlama ve Uygulama Kılavuzudur. Kılavuz işbirliği kuruluşları, proje yöneticileri ve küme yöneticileri olmak üzere, firmaların ihracat ve rekabet gücünü geliştirmek için çalışmalar yürüten tüm kişi ve kurumlar için hazırlanmıştır.

UR-GE Projesi Hazırlama ve Uygulama Kılavuzu Kılavuzda yer verilen kümelenme tanımlarından UR-GE Tebliği kapsamında yer alan projelerin küme olduğu, ya da UR-GE Tebliği’nin yürütülmesi için küme olma şartı arandığı sonucu çıkarılmamalıdır. Kümelenme tanımına girmeyen, coğrafi olarak yakın olmasa da sektörel birliktelik oluşturabilen, organizasyonel olarak yakınlığı olan firmalar ihracat vizyonu ile birlikte hareket ederek bağlı oldukları işbirliği kuruluşunun liderliğinde UR-GE Tebliği’nden yararlanabilmektedir. Kılavuz UR-GE Tebliği’nin kümelenme süreçlerinin etkin yürütülmesinde küme yönetimleri tarafından da kullanılabilecek, proje yaklaşımı ile özgün bir şekilde tasarlanabilecek bir devlet desteği olduğu vurgusunu yapmayı hedeflemektedir.

Yaklaşım her şeydir.

Küm r ö t k e S e Gi Küme i ğ i l r i İşb u ş u l u Kur ğı n Küm Network e m i ü K etim n ö Y Yı e rişim i Analizi Bir Re likte ka be t

Sektör Nedir?

Sektörün Yapısı ve Rekabet Firmalar Potansiyel Girişimciler İkame Ürünler Müşteriler Tedarikçiler Bu beş faktör sektörün yapısını oluşturur ve rekabeti belirler.

Sektörün Yapısını Belirleyen Güçler Firmalar, stratejilerini belirlemeden Sektör önce bu güçleri anlamalı, sektördeki Rekabetini ortalama pazar kârlılığını ve zaman içerisindeki değişimini izlemelidir. Şekillendire n Faktörler Yeni Girişimcilerin Tehdidi Tedarikçilerin Pazarlık Gücü Mevcut Rakipler Arasında Rekabet Alıcıların Pazarlık Gücü İkame Ürün ve Hizmet Tehdidi 1. pazara yeni girenler için engellerin seviyesi, 2. alternatif ürün ve servislerin mevcudiyeti, 3. alıcıların ve satıcıların pazarlık gücü 4. pazardaki oyuncular arasındaki rekabet seviyesi olarak sıralanır.

Rekabeti Belirleyen Güçler Küme içinde yer alan bir firma için iyi bir sektör analizi yapılmalı sektörün sınırları ne çok dar ne de çok geniş olarak tanımlamalıdır. Bu sınırlar da iki ana boyuttan incelenebilir. İlki ürün veya hizmetlerin kapsamı, ikincisi de coğrafi kapsam.

Küme Nedir?

Kümelerin Tanımlanması Kümelenme belirli bir alanda birbirine ortak ve tamamlayıcı unsurlarla bağlı şirketlerin ve ilgili kurumların oluşturduğu coğrafi açıdan yakın bir gruptur. “Kümeler özellikle de aynı faaliyet alanında hem rekabet içinde olan hem de birbiriyle işbirliği yapan şirketlerin, belli bir alanda uzmanlaşmış tedarikçilerin, hizmet sağlayıcıların, ilgili sektörlerdeki firmaların ve ilgili kurumların coğrafi yoğunlaşmalarıdır. ” (M. E. Porter)

Kümelerin Tanımlanması Belirli bir faaliyet alanında uzmanlaşmış bir grup firmanın, değer zincirinde yer alan diğer firmalar ve kurumlarla (kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler gibi) birlikte oluşturduğu coğrafi yoğunlaşma, “yığın” olarak tanımlanmaktadır. Bu yığınlar arasından, firmaların rekabet gücünü geliştirmek amacıyla bilinçli bir işbirliği yaratabilen gruplara ise “küme” denir. Küme girişimi ise iş kümesinin gelişimini mevcut aktörler arasındaki ilişkileri düzenleyerek ve/veya işbirliği potansiyelini güçlendirerek arttırmayı hedefleyen organize bir çaba olarak tanımlanmaktadır. Örjan Sölvell, Göran Lindqvist & Christian Ketels

Doğal Bir Oluşum Olarak Kümeler. . . Kümeler, sektörlerin belirli bölgelerde, çeşitli faktörlere bağlı olarak kendiliğinden yoğunlaşmasıyla ortaya çıkan doğal oluşumlardır. Ancak bu oluşumlar, daha sonra dışarıdan destekle entegre hale getirilerek rekabetçi özellikleri arttırılabilir. Dünya çapında tanınan Kaliforniya’daki iki küme, 7. 000’den fazla ileri teknoloji şirketine ev sahipliği yapan Silikon Vadisi (San Francisco), dünya film endüstrisinin başkenti haline gelen Hollywood (Los Angeles) buna örnektir. Avrupa’da, dünya genelinde de sektör mensupları tarafından bilinen kümeler yer almaktadır: Montebelluna, İtalya: Nüfusu yalnızca 25. 000 olan bu yerleşim yerindeki firmalar dünya kayak botu üretiminin %75’ini karşılamakta ve “dünyanın spor ayakkabı başkenti”olarak anılmaktadır;

Kümeler. . .

Kamu Kurumları Firma Stratejisi ve Rekabet Bağlamı -Uygun yatırım ve sürekli iyileştirme biçimlerini teşvik eden yerel bir bağlam -Yerel rakipler arasında şiddetli rekabet Faktör Girdi Koşulları Girdi niceliği ve maliyeti -Doğal kaynaklar -İnsan kaynakları -Sermaye kaynakları -Fiziksel altyapı -İdari altyapı -enformasyon altyapısı -bilimsel ve teknolojik altyapı Faktör Kalitesi Faktör Uzmanlaşması Talep Koşulları -Yetkin, yerel tedarikçilerin varlığı -Rekabetçi ilgili sektörlerin varlığı İlişkili ve Destekleyici Sektörler -Gelişmiş ve talepkar yerel müşteriler -Başka yerlerdeki ihtiyaçlara öncülük eden müşteri ihtiyaçları -Küresel olarak hizmet edebilecek uzman segmentlerde alışılmadık yerel talep İşbirliği Kuruluşları

Küme Hayat Döngüsü Yığın Yeni Oluşan Gelişen Olgun Değişen Küme aktörleri mevcut ancak aralarındaki iletişim yok, çok zayıf ve etkin değil. Küme aktörleri arasında iletişim oluşmaya başlıyor. Küme aktörleri arasındaki iletişim artıyor ve derinleşiyor. Küme aktörleri arasındaki iletişim güçlü ve kümeye yeni aktörler eklenmeye başlıyor. Belirli bir olgunluğa ulaştıktan sonra küme şekil değiştirmeye başlıyor. Kaynak: Ulusal Kümelenme Politikasının Oluşturulması Projesi, Yol Haritaları Sunum, 2008

Örnek Çalışma: İtalyan Fayans Kümelenmesi

İtalyan Seramik Kümesinin Kapsamı • Bölge: 10 küçük şehri kapsamaktadır, • Nüfus: 160. 000 • Üretim: 540 milyon metrekare • Ciro: 4. 1 milyar dolar • İstihdam: 25. 000 • İhracat: 3 milyar dolar • Firma sayısı: 185 • İtalya toplam üretiminin %80’ni • AB toplam üretiminin % 46’sı • Dünya üretiminin % 18’i • Dünya ihracatının % 43’ü

Küme Stratejisi Başarı Faktörleri • Ürün çeşitliliği, • Sürekli yeni tasarım ve inovasyon • Yüksek kalite • Hizmet, teslimat ve bilgi ile donatılmış güçlü dağıtım kanalları, • İşbirliği ağları • Girişimci ruh, • Firmalar arasında yüksek rekabet • Üretimde verimlilik • Teknik liderlik • Bilgi ağları • Çalışanların tecrübesi • Yeniliğe açık olmak • Sinerji

Küme Başarısı Başarıya giden yaklaşım; • Bilgi birikimi, girişimci ruh ve üretimde verimliliği birleştirmek, • Firmalar arasındaki rekabet ile dinamizmi canlı tutmak, • Küresel rekabet ve yerel rekabet avantajları arasında ilişki kurabilmek, • Problemleri aşmak için bireysel ve kolektif bakış açısına sahip olmak, • Kamu politikalarının birleştirici ve destekleyici rolü • Kümeler sadece KOBİ’ler içindir yaklaşımını benimsememek

Küme Geliştirme Süreci “Kümelenme” 23

Küme Hayat Döngüsü Yığın Yeni Oluşan Gelişen Olgun Değişen Küme aktörleri mevcut ancak aralarındaki iletişim yok, çok zayıf ve etkin değil. Küme aktörleri arasında iletişim oluşmaya başlıyor. Küme aktörleri arasındaki iletişim artıyor ve derinleşiyor. Küme aktörleri arasındaki iletişim güçlü ve kümeye yeni aktörler eklenmeye başlıyor. Belirli bir olgunluğa ulaştıktan sonra küme şekil değiştirmeye başlıyor. Kaynak: Ulusal Kümelenme Politikasının Oluşturulması Projesi, Yol Haritaları Sunum, 2008

Yığın (Fikir aşamasındaki Kümeler) Başlangıç Düzeyindeki Kümeler Gelişmekte Olan Kümeler Olgun Kümeler Aynı sektörde faaliyet gösteren bir yığın mevcuttur. Yığın bölgesel veya ulusal otoriteler tarafından kümelenme çalışması için seçilmiştir. -Temel analizler gerçekleştirilmiştir. , -Küme yönetimi oluşturulmuş ve görev tanımları yapılmıştır. -Kümenin marka kimliği oluşturulmuştur. -Firmalar kümeye entegre edilmiştir. -Profesyonel tam zamanlı bir küme yöneticisi vardır. Kümenin tanıtımı yapılmıştır. -İleri düzey analizler gerçekleştirilmiştir. -Kümeyi geliştirmek için alternatif finans kaynakları bulunmuştur. -İzleme değerlendirme faaliyetleri mevcuttur. -Küme Yönetimi Ulusal Düzeyde bilinir hale gelmiştir. -Uluslararası ağlar tesis edilmiştir. -Küme kendini finanse edebilmektedir. -Sürdürülebilir olduğu kanıtlanmıştır. -Uluslararası platformda sektör otoritesi haline gelmiştir. -Lobi gücüne sahiptir. -Küme içinde alt uzmanlık grupları oluşmuştur.

Küme Stratejisi ve Uygulama Analiz Sektörel Analiz Küme Çalışma Grubu Süreçleri Bölgesel Öncülük Süreçleri İletişim ve Destekler Pazar Fırsatları Vizy on ve ve Vizyon Rekabet Unsurları Küme Analizi Küme Gruplarının Organizasyonu Özel-Kamu Katılımının Yaygınlaştırılması Küme Analizine Projenin Duyurulması Stratejik Konumlanma İlişkin Geniş Katılımlı Toplantı Entegre Strateji ve Uygulama Planıı İşbirliğine Dayalı Küme Eylemleri Kesişen İhtiyaçlar Analizi Fırsatlar konusunda tanıtım süreci Bölgesel Küme Eylem Planı Bölgesel “Ürün ve Marka” oluşturulması ve Uygulama Mekanizması Uygulama için Bölgesel Toplantılar

Küme Geliştirme Sürecinde Karşılan Zorluklar 1. Küme tanımlamasının ve küme sınırlarının gerek coğrafi, gerekse sektör açısından uygun şekilde yapılamaması (gerekenden daha geniş veya daha dar sınırlarda belirlenen kümeler, ilerleyen aşamalarda büyük zorluklarla karşılaşmaktadır); 2. Küme analizinin gerekenden daha geniş veya daha dar kapsamlı yapılması, mevcut kısıtlamaları ve fırsatları tanımlamakta yetersiz kalması (gerekenden daha geniş kapsamlı analizler bilgi karmaşasına yol açarak kritik bilgilerin ön plana çıkarılmasını zorlaştırır/geciktirir); 3. Kümenin nihai hedefine ve izleyeceği yola dair ortak bir bakış açısının oluşturulamaması; küme gelişimi için önceliklerin belirlenememesi; ve bu alanlarda görev üstlenmesi gereken ana paydaşlarının (iş dünyası, kamu kurumları, üniversiteler) bir araya getirilememesi;

Küme Geliştirme Sürecinde Karşılan Zorluklar 4. Özel sektörün güçlü ve diğerlerine göre daha baskın olduğu bir küme yönetişim yapısı kurulamaması; 5. Kamu kurumlarının tamamının, kümenin öncelikleri çerçevesinde uyumlu şekilde işler hale getirilememesi; ve 6. Zaman içindeki ilerlemeyi değerlendirecek uygun performans göstergelerinin belirlenememesi. 7. Özellikle KOBİ’lerin ağırlıklı olduğu kümelerde başlatılacak olan kümelenme girişimleri için belirli bir finansman kaynağına ihtiyaç duyulmaktadır.

Dünya BM Sınai Kalkınma Programı (Küme ve İş Ağları Birimi) Institute for Strategy and Competitiveness World Bank US Council on Competitiveness The Global Cluster Initiative Survey (GCIS) The Competitiveness Institute Cluster Observatory Avrupa European Cluster Observatory European Cluster Collaboration Platform The Danish Cluster Academy Enterprise Europe Network www. unido. org www. isc. hbs. edu www. worldbank. org 7 urban 7 led 7 cluster 2. html www. compete. org 7 publications 7 cluster_reports. asp www. cluster-research. org www. tci-network. org www. clusterobservatory. in www. clusterobservatory. eu www. cluster-collaboration. eu www. regx. dk www. enterprise-europe-network. ec. europa. eu/index_en. htm European Cluster Alliance European Small Business Portal The European Secretariat for Cluster Analysis www. proinno-europe. eu/eca www. ec. europa. eu/small-business/index_en. htm www. cluster-analysis. org Türkiye Ulusal Kümelenme Politikasının Geliştirilmesi Projesi www. clusterturkey. com Uluslararası Rekabet Araştırmaları Kurumu (URAK) Yenileşim Derneği Küme Yöneticileri Kulübü Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri www. urak. org www. yenilesim. org www. clusterman. org www. oaib. gov. tr/tr/ihracatta-kumelenme-ve-ozellikli-ihracatcilar KOBİ İşbirliği ve Kümelenme Projesi www. smenetworking. gov. tr Küme Kolaylaştırıcıları için Uygulamalı Küme Geliştirme Kılavuzu www. sanayi. gov. tr/Files/Attachments/Other. Files/kumelenme-kilavuzu 19072012144741. pdf Ekonomik Kalkınma için Kümelenme www. sanayi. gov. tr/Files/Attachments/Other. Files/kumelenme-brosuru 19072012144348. pdf Anadolu Kümeleri İşbirliği Platformu (AKİP) www. akip. org. tr

Bölüm Sonu www. smenetworking. gov. tr