UPRAVLJANJE RIZICIMA ODRIVOSTI SISTEMA JAVNOG PENZIJSKOG OSIGURANJA prof

UPRAVLJANJE RIZICIMA ODRŽIVOSTI SISTEMA JAVNOG PENZIJSKOG OSIGURANJA prof. dr Tatjana Rakonjac-Antić Ekonomski fakultet, Univerzitet u Beogradu XIV MEĐUNARODNI SIMPOZIJUM UPRAVLJANJE RIZICIMA U OSIGURANJU I BANKARSTVU Zlatibor, 19 -23. maj 2016.

OSNOVNE EKONOMSKE I DEMOGRAFSKE KARAKTERISTIKE SRBIJE *Za adekvatno funkcionisanje javnog penzijskog osiguranja po tekućem konceptu finansiranja neophodno je da u državi postoje pozitivne a) ekonomske i b) demografske karakteristike. *Javni dug u Srbiji u 2015. godini činio je 76, 6% BDP-a. *Visoka stopa nezaposlenosti *Prosečna neto zarada u 2015. godini Iznosila je 44. 432 dinara, a prosečna potrošačka korpa iznosila je oko 66. 000 dinara.

OSNOVE SISTEMA PENZIJSKOG I INVALIDSKOG OSIGURANJA U SRBIJI

1. 2. 3. Ključni rizici održivosti sistema javnog penzijskog osiguranja u Srbiji su: ekonomski, demografski i aktuarski (način obračuna penzijskih nadoknada itd. ).

MERE KOJE SU DO SADA PREDUZETE ZA UPRAVLJANJE RIZICIMA ODRŽIVOSTI SISTEMA JAVNOG PENZIJSKOG OSIGURANJA 1. povećana je stopa doprinosa, 2. produžava se periodično starosna granica za odlazak u penziju, *U okviru najbrojnijeg, Fonda penzijskog i invalidskog osiguranja zaposlenih, najveći broj osoba je u kategoriji penzionera koji su ostvarili pravo na starosnu penziju (u 2015. godini 58, 7%). Pravo na starosnu penziju mogu ostvariti osiguranici u 2016: *Muškarac: -sa 65 godine života i najmanje 15 godina staža osiguranja -sa 40 godina staža osiguranja i najmanje 55 godina i 8 meseci života (Prevremena starosna penzija) *Žena: -sa 61 godinom života i najmanje 15 godina staža osiguranja -sa 37 godina staža osiguranja i najmanje 55 godina života (Prevremena starosna penzija) *pripadnici oba pola sa 45 godina staža osiguranja, bez obzira na starost.

3. primenjuju se aktuarski penali za prevremeni odlazak u penziju, -Penzijska nadoknada se trajno umanjuje za 0, 34% za svaki mesec pre navršenih godina života propisanih za sticanje prava na starosnu penziju. -Iznos umanjenja za prevremenu penziju maksimalno može iznositi 20, 4%.

4. uvođenje privremenog umanjenja penzijskih nadoknada prema Zakonu o privremenom uređivanju načina isplate penzija, Zakonom o privremenom uređivanju načina isplate penzija (2014. godina) penzijske nadoknade se isplaćuju u iznosu koji se dobija na sledeći način: *za korisnike penzijskog osiguranja čija je visina penzije veća od 25. 000 dinara, a manja od 40. 000 dinara – tako što se od ukupne visine penzije odbija iznos koji se dobija množenjem koeficijenta od 0, 22 sa razlikom između ukupne visine penzije i 25. 000 dinara; *za korisnike penzijskog osiguranja čija je visina penzije veća od 40. 000 dinara–tako što se od ukupne visine penzije odbija zbir iznosa koji se dobija množenjem koeficijenta od 0, 22 sa 15. 000 dinara i iznosa koji se dobija množenjem koeficijenta od 0, 25 sa razlikom između ukupne visine penzije i 40. 000 dinara.

Ukoliko korisnik penzijskog osiguranja ima penzijsku nadoknadu u iznosu od 26. 000 dinara, umanjena penzijska nadoknada će iznositi *26. 000 -(26. 000 -25. 000)*0, 22=26. 000 -220=25. 780 Ako korisnik penzijskog osiguranja ima penzijsku nadoknadu 41. 000 dinara, prema Zakonu o privremenom uređivanju načina obračuna penzija, njegova umanjena penzijska nadoknada će iznositi: Prvo umanjene (40. 000 -25. 000)*0, 22=3. 300 Drugo umanjenje (41. 000 -40. 000)*0, 25=250 Ukupno umanjenje iznosi: 3. 300+250=3. 550 Penzijska nadoknada nakon umanjenja: 41. 000 -3. 550=37. 450 5. češća provera radne sposobnosti invalidskih penzionera, 6. povećan je iznos osnovice osiguranja itd.

ZAKLJUČAK - - Neophodno je pripremanje preduslova za sistemske promene uz primenu adekavatnih parametarskih promena koje će za cilj imati i ekonomsku održivost i socijalnu prihvatljivost javnog penzijskog osiguranja. Potrebno je adekvatno upravljanje: ekonomskim rizicima (jačanje privrede, osmišljavanje novih poslova, povećanje zaposlenosti itd. ), demografskim rizicima (povećanje prirodnog priraštaja koje će generisati radno aktivno stanovništvo, smanjenje rizika smrtnosti, invalidnosti itd. ) i aktuarskim rizicima (primenjivati adekvatan sistem obračuna penzijskih nadoknada, način korišćenja podataka itd. ).