UPRAVLJAKO RAUNOVODSTVO Doc dr Mirjana Oraanin Bijeljina 07

UPRAVLJAČKO RAČUNOVODSTVO Doc. dr Mirjana Orašanin Bijeljina, 07. 12. 2019.

Ostale metodologije sistema obračuna troškova - Sistem obračuna troškova po osnovu aktivnosti - Metodologija sistema obračuna troškova po operacijama - Metodologija odloženog obračuna troškova i učinaka

Obračun troškova po osnovu aktivnosti - Sistemi obračuna po MT - U situacijama kada jedno MT obavlja dvije ili više aktivnosti na izradi nekog proizvoda, s tim da su neke od tih aktivnosti direktno povezane sa jedinicom proizvoda (npr. Punjenje litre soka u ambalažu od 1 l), - Dok su druge povezane sa serijom proizvoda koja će se proizvoditi (npr. Montiranje alata ili pranje linije poslije punjenja soka)

Tri vrste aktivnosti koje se mogu pojaviti 1. Priprema linije – postavljanje odgovarajućih alata koja odgovaraju proizvodu koji se proizvode; dužina trajanja ove aktivnosti može biti jednaka za sve vrste proizvoda, ali se može i razlikovati, u slučaju da, npr. neki alat zahtijeva duže ili kraže vrijeme za montažu; 2. Proizvodnja proizvoda – npr. Punjenje soka u odgovarajužu ambalažu – dužina trajanja ove aktivnosti može ista za sve vrste proizvoda, ali se može i razlikovati u slučaju da se proizvodi međusobno razlikuju; 3. Čišćenje linije – nakon završetka proizvodnje linija se pere, uklanja se preostali materijal, podmazuje i sl. Kako bi se pripremila za nov proizvod

Obračun troškova po osnovu aktivnosti (Activity Based Costing) - Metod za izračunavanje cijene koštanja - Stavlja akcenat na aktivnosti kao glavne izazivače opštih troškova i koristi ih za obračunavanje tih troškova i njihovu dodjelu konačnim nosiocima troškova - Sistem koji sadrži poboljšanja u odnosu na sisteme obračuna troškova zasnovane na mjestima troškova - To je istovremeno i sistem obračuna troškova zasnovan na mjestima troškova

Primjer: - Preduzeće se bavi preradom mlijeka. Proizvodi 2 vrste jogurta: A i B u pakovanju od 1 litra. Jogurt A učestvuje sa 99% Jogurt B učestvuje sa 1 % U obračunskom periodu je proizvedeno: Troškovi pripreme iznose 200. 000 km Vrijeme potrebno za punjenje 1 litra iznosi 5 sekundi. Priprema linije traje 1 čas. U toku perioda jogurt A je punjen 20 puta, jogurt B 5 puta. Jogurt A 99. 000 litara 198. 000 Jogurt B 1. 000 litara 2. 000 ___________________ 100. 000 200. 000

Metodologija sistema obračuna po stvarnim troškovima: - Raspodjela opštih troškova prerade na nosioce troškova troškovi prerade koef. /1 kom za svođenje Jogurt A 99. 000 litara 198. 000 2 1 Jogurt B 1. 000 litara 2. 000 2 1 ___________________ 100. 000 200. 000 - Troškovi prerade po jed. mjere su 2, 00 km (ukupni troškovi/ količine). - Jednaki koeficijenti za svođenje (1) pokazuju da je isto vrijeme za punjenje oba proizvoda.

Metodologija sistema obračuna po stvarnim troškovima: - Proizilazi da su isti troškovi prerade za oba proizvoda. - Međutim, to u primjeru nije tako, jer troškovi prerade nisu nastajali samo po osnovu punjenja, veći i po osnovu pripreme linije za rad i njenog pranja - kod ovih vrsta aktivnosti iznos troška po jedinici proizvoda zavisi od veličine serije; - što je serija veća manji su ovi troškovi po jedinici proizvoda i obrnuto, - sem toga ukupan iznos ovih troškova zavisi od broja serija koje se izrađuju

Metodologija sistema obračuna po osnovu aktivnosti: Vrsta akt. Jed. mjere količina vrijeme po ukupno vrijeme Jogurt A jed. mj/sekunde u sekundama ____________________________ Priprema linije serija 20 1. 200 24. 000 Punjenje jogurta kom 99. 000 5 495. 000 Pranje linije serija 20 3. 600 72. 000 Ukupno: 591. 000 ____________________________ Jogurt B Priprema linije serija 5 1. 200 6. 000 Punjenje jogurta kom 1. 000 5 5. 000 Pranje linije serija 5 3. 600 18. 000 Ukupno: 29. 000 ____________________________

Metodologija sistema obračuna po osnovu aktivnosti: Zbirni pregled bi bio: Proizvod Proizv. kol. Svedena kol. Uk. tr Tr. prerade po jed. proiz Jogurt A 99. 000 litara 591. 000 190. 645, 16 1, 9257 Jogurt B 1. 000 litara 29. 000 9. 354, 84 9, 3548 ____________________________ 100. 000 620. 000 200. 000 - Troškovi prerade po svedenoj jedinici (sekundi) su: 0, 322580645. (Ukupni troškovi / svedene količine = 200. 000 / 620. 000 sekundi) - Potpuno drugačiji rezultati u odnosu na rezultate dobijene primjenom sistema obračuna po stvarnim troškovima.

Metodologija sistema obračuna po osnovu aktivnosti: Troškovi prerade po jedinici proizvoda bi bili: Proizvod Sistem obračuna po stvarnim troškovima osnovu aktivnosti ____________________________ Jogurt A 2, 00 1, 9257 Jogurt B 2, 00 9, 3548 ____________________________ - Troškovi prerade jogurta B su skoro 5 puta veći od troškova prerade jogurta A. Razlog za to su veće serije kod prvog proizvoda. - Važan element pri donošenju odluka o prodajnim cijenama

Sistema obračuna po osnovu aktivnosti - Odgovara na pitanja: Šta se troši; Gdje i u vezi sa čim nastaju troškovi; ali i U vezi sa kojom aktivnošću na MT nastaju troškovi

Sistema obračuna po osnovu aktivnosti - Postupak je slijedeći: I faza: šta se troši i koliko II faza: gdje su i koliki troškovi nastali, a kada su u pitanju direktni troškovi: u vezi sa čim i koliki troškovi su nastali III faza: interni obračun između MT IV faza: U vezi sa kojim aktivnostima i koliko su nastali troškovi, zatim u vezi sa čim su i koliki nastali troškovi aktivnosti

Sistema obračuna po osnovu aktivnosti - Troškovi treba da budui hijerarhijski klasifikovani: 1. Troškovi izlaza na nivou jedinice – direktni troškovi nosilacva troškova – npr. Troškovi materijala za izradu; 2. Troškovi na nivou serije – troškovi prerade izazvani započinjanjem proizvodnje serije proizvoda – npr. Troškovi pranja linije, promjena alata i sl; 3. Troškovi konstrukcije proizvoda (usluga) – troškovi koji nastaja u vezi sa proizvodom ili uslugom kao nosiocem troškova, s tim da njihov iznos nije direktno vezan sa konkretnim proizvodom. Zavisi od složenosti proizvoda sa stanovišta broja dijelova koje sadrži, njegove konstrukcije i sl. ; 4. Troškovi održavanja sredstava – radi se o troškovima sredstava za rad na kojima se proizvodi ili pružaju usluge – npr. Troškovi amortizacije, popravke sredstava, troškovi osiguranja i sl.

Sistem obračuna po osnovu aktivnosti - Pri ustrojstvu sistema obračuna troškova treba odrediti koja MT će se pratiti po osnovu aktivnosti - To su ona MT kod koji stopa za raspored opštih troškova ne obezbijeđuje tačan raspored troškova na konačne nosioce troškova - Poželjna primjena ovog metoda za preduzeća koja imaju: • Visoke opšte fiksne troškove, • Poslovno osoblje koje sumnja u tačnost postojećih informacija o troškovima, • Široki niz različitih poslovnih aktivnosti, • Široki asortiman različitih proizvoda, • Velike varijacije u brojevima proizvodnih serija i skupu organizaciju, • Mnoge promjene u aktivnostima tokom vremena, ali malo odgovarajućih promjena u računovodstvu, • Poboljšanu računarsku tehnologiju.

Metodologija sistema obračuna troškova po operacijama • Obračun troškova po operacijama – Operation Costing - Predstavlja hibrid obračuna troškova i učinaka pojedinačne proizvodnje i masovne proizvodnje - Primjenjuje se na veću grup homogenih proizvoda koja koristi skoro iste resurse za svaku aktivnost - Svaka grupa proizvoda prolazi kroz niz selektivnih aktivnosti ili operacija - Svaka grupa predstavlja varijacije nekog nacrta, i zahtjeva poseban niz standardizovanih operacija - Preporučuje se za: tekstilne fabrike, prehrambenu proizvodnju, industriju rezervnih dijelova i sklopova.

Metodologija odloženog obračuna troškova i učinaka • Odloženi obračun troškova i učinaka – Backflush Costing - Predstavlja uprošćeni obračun po standardnim troškovima - Polazi se od output-a, a potom funkcioniše unazad i proizvodne troškove primjenjuje na prodate jedinice i zalihe - Preporučuje se preduzećima kod kojih: • Menadžment želi jednostavan sistem računovodstva. Nije neophodno detaljno praćenje stvarnih iznosa direktnog materijala ili direktznih plata kroz seriju operacija, korak po korak, do završnog momenta; • Svaki proizvod ima niz (skup) standardnih troškova; • Daje približno iste finansijske rezultate.

Pitanja za diskusiju