UNIVERSITETI POLITEKNIK I TIRANS FAKULTETI I GJEOLOGJISE DHE

UNIVERSITETI POLITEKNIK I TIRANËS FAKULTETI I GJEOLOGJISE DHE I MINIERAVE TEKNOLOGJITË MODERNE PËR SHFRYTËZIMIN INTEGRAL DHE KASKADË TË ENERGJISË GJEOTERMALE NË SHQIPËRI LEKSION I HAPUR Prof. Dr. Alfred FRASHERI Tiranë, 2013

1. Energjia gjeotermale në bilancin botëror energjetik 1. 2. Nxehtësia e Tokës mund të shfrytëzohet me dy rrugë, sipas situacionit gjeotermik e hidrogjeologjik: Nga shkëmbinjtë e nxehtë, Nga uji dhe avulli që del nga burime, gejzerë ose puse.

Vlerësimi botëror i energjisë gjeotermale (2005) …

Bilanci vjetor botëror i energjisë gjeotermale e përdorur drejtpersëdrejti gjatë vitit 2005 …. …

Kapaciteti i instaluar dhe struktura e energjis kapaciteti i instaluar dhe energjia gjeotermale e përdorur drejtpërdrejtë gjatë vitit 2005 …

Ngrohja dhe freskimi i godinave me sistemin burim nxehtesie trualli -pus-këmbyes vertikal nxehtësie-pompë gjeotermale nxehtësie Kapaciteti i instaluar, energjia e përftuar dhe numri i instalimeve të sistemit ngrohes gjeotermal në disa shtete …….

1 1 ) Konsiderata ekonomike: Kosto specifike totale vjetore për energjinë ngrohëse është 5. 12 Euro/m 2 për sistemin gjeotermal, për sistemin me kondicionerë 9. 49 Euro/m 2, ndërsa 22, 07 Euro/m 2 për sistement me naftë. 2) Konsiderata mjedisore. 3) Mbështetje qeveritare. Qeveria japoneze jep qytetarëve falas një grant prej 200 USD për çdo k. W të pompës gjeotermale të nxehtësisë.

HARTA E DENDESISE SE FLUKSIT TE NXEHTESISE Krahina malore jugore e deri në rajonet verilindore të vendit, ku shtrihet brezi i shkëmbinjve magmatikë, karakterizohen nga dendësi e fluksit të nxehtësisë, që luhatet nga 40 m. W/m 2 në Rehovë të Korçës, 48. 3 m. W/m 2 në Bulqizë dhe deri në 61. 8 m. W/m 2 në fshatin Keçël të Kukësit.

Gradient 1. 54 o. C/100 m Gradient 1. 31 o. C/100 m

Temperatura Në në thellësinë 100 m temperaturat të jenë mbi 5 o. C deri rreth 19 o. C. Temperaturat e rendit nga 16 °C deri në 18. 8°C janë regjistruar në Ultësirën Perëndimore dhe në jug -perëndim të Shqipërisë. Temperatura rritet drejt jug-perëndimit dhe perëndimit të vendit.

2. 1. Teknologjitë moderne të shfrytëzimit të energjisë gjeotermale Regjimi gjeotermal i entalpisë së ulët në Shqipëri lejon shfrytëzimin e energjisë gjeotermale vetëm përdorim të drejtpërdrejtë: · Ngrohja dhe freskimi i godinave dhe i serave, · Ujë të nxehtë për industrinë dhe sanitar, · Hotele turistike me pishina rekreative me ujë të ngrohtë, · Klinika mjekësore, · Instaime akuakulture: rritje rrasatesh peshku e pershk, si edhe alga e mikroalga për pomada mjekësore dhe kozmetikë, · Tharje frutash e perimesh, · Shkrirëse dëbore, · Nxjerrje të elementëve kimikë, të kriprave

a) Ngrohja dhe freskimi i godinave, i serave dhe i pishinave rekreative me anën e sistemit burim nxehtesie shkëmbinjtë – pus - këmbyes vertikal nxehtësie - pompë gjeotermale nxehtësie. Ky eshte edhe drejtimi kryesor i përdorimit i drejtpërdrejtë i energjisë gjeotermale është shfrytëzimi i nxehtësisë së shtresave pranësipërfaqësore të tokës për të ngrohur dhe freskuar banesat private dhe godinat publike, sera dhe pishina me ujë të ngrohtë.

Konsumi i energjise elektrike per ngrohje MW ne Shqiperi (viti 2000) 2 23. 8% 3. 8 % Ore

Kembyesi vertikal i nxehtesise ne pus

POMPE NXEHTESIE

… Sisteme te ndryshme te kembyesit vertikal te txehtesise dhe te nxjerrjes se nxehtesise nga trualli.

Number of installed heat pumps units is some European countries

Temperatura e shtresave te cekta te Tokes ne fushen e Tiranes Konstruktion i pusit

INSTALLATIONS IN ALBANIA: Professional School, Ersaka

PALACE OF CULTURE, TIRANA Ph=500 k. W, COP=4, 06

TWIN TOWERS, TIRANA Ph=1200 k. W COP=3, 5

High School “Peter MAHRINGER”, SHKODER Ph=185 k. W COP=4, 1

Kostot për sisteme ngrohëse të ndryshme Sistemi Kosto e Kosto Energjia Kosto Ngrohës investimit e energjisë k. W/m 2 e ngrohjes, Euro/m 2 lënda ose l/m 2 pas kthimit djegëse të investimit të konsumuar cent/k. W E/m 2 • Gjeotermal 70, 5 5, 12 • Kondicionerë 25, 6 9, 49 103 3, 9 22, 07 22 9, 6 • Kaldajë me naftë 44, 3 56, 5 2, 5

Konsumi kumulativ vjetor per sisteme te ndryshme ngrohese

Shpenzimet operative vjetore kumulative per energjine elektrike ose lenden djegese per sisteme te ndryshme ngrohese

Kosto e ngrohjes per sisteme te ndryshme ngrohese

NGROHJA E QYTETIT STUDENTI Qyteti ka nje kaldaje me fuqi 2558 k. W, rendiment 0. 79 Konsumon 920 kg qymyr guri/ore, me fuqi kalorifike 3000 k. Kal. Sistemi ngroh 22 godina, te cilat kane 2150 radiatore me fuqi 1, 19 k. W

Shpenzimet per ngrohjen e Qytetit Studenti

n n n Shembull tipik është edhe Zvicra, ku ka 30 000 instalime , me fuqi të pompës nga 19 -40 KW, të cilët shfrytëzojnë nxehtësinë e shtresave pranësipërfaqësore të tokës me temperaturë 10 o. C. 3500 instalime kishte ne vitin 1995, 27 000 arriten ne 2002. Prodhimi i energjisë me këto sisteme: 70 GWh, në vitin 1980 365 GWh, në vitin 1999 ne Austri ka 23 000 instalime, ne Suedi 200 000, ne Danimarke 43 000, ne France 40 000, ne USA 600 000.

Në Japoni, (Gazeta Japan Times, Jan. 21, 2003), duke perdorur energjenine gjeotermale te shtresave pranesiperfaqesore projektohet kursimi i energjisë deri 40%. Shpenzimet për këtë realizimin e këtij projekti do të vëtëshkyhen brënda 10 vjetëve. . Dy të tretat e kostos së ndërtimit, që vlerësohet në 10 milion yen për çdo instalim, do të mbështetet nga qeveria dhe autoritetet lokale. Shembuj tipikë për ngrohjen dhe freskimin e të godinave publike ose të banimit të mëdha me anen e sistemit Pus-Këmbyes Nxehtësie-Pompë Gjeotermale Nxehtësie në disa shtete:

GREQI: 1. Godina THENAMARIS SHIPS MANAGEMENT Inc. në Athinë: Sipërfaqe 4 500 m 2 · Instaluar dy njësi të Pompave gjeotermale të nxehtësise: Kapaciteti ngrohës 250 k. W Kapaciteti i freskimit 278 k. W · Debiti ujor për të dy pompat 13. 9 l/sek nga një pus i cekët Koeficienti i Performancës: 4. 37 për ngrohje , 1. 76 për freskim

Sistemi ka karakteristika ekonomike që paraqiten në pasqyrën e më poshtme: Energjia termale Energjia Koeficienti i Energjia e dhënë nga sistemi elektrike e Performances elektrike gjatë një muaji, konsumuar i sistemit specifike e në k. W gjatë muajit konsumuar për të vënë në për punë sistemin, në Wh/m 2 në k. W Ngrohje Janar, 2003 186 000 42 560 Freskim Qershor, 2003 200 160 112 600 4. 37 12. 7 1. 76 34. 7

2. Bashkia e Pylays, Selanik. Tre godina me sipërfaqe të përgjithëshme 2500 m 2, volumi 7500 m 3 n Burimi i nxehtësisë: 21 puse, sipas matrices 4. 5 x 4. 5 m, me thellësi 80 m, sasia totale e metrazhit të shpimit 1680 m, . · Këmbyesi vertikal i nxehtësisë: Gjatësia specifike 6. 34 m/k. W, tub plastmasi. · Sistemi ngrohës: 11 pompa gjeotermale nxehtësie ujë-ujë, me fuqi të përgjithëshme: 265. 4 k. W për ngrohje dhe 280. 1 k. W për freskim.

· Koha e punës së sistemit: 5 ditë në javë, 7 orë në ditë. · Vlerësime ekonomike. Sistemi gjeotermal është më efektiv sesa sistemet e tjera në masën: Për ngrohje: 74% ndaj kaldajës me naftë 24% ndaj kondicionerëve ajër/ajër Për freskim: 46% ndaj kaldajës me naftë 18% ndaj kondicionerëve ajër/ajër

Godinat e Bashkisë Pylays, Selanik dhe salla e pompave gjeotermale

MALI I ZI. Sistemi ngrohes i intergruar- energji gjeotermale dhe energji diellore ne Sllovenska Plaza, Budva

FRANCE Godinë puiblike në Lion: · Sipërfaqja e godinës 16. 633 m 2. · Energjia vjetore e përftuar 2 108 114 k. Wh/vit. · Energjia vjetore e konsumuar 490 259 k. Wh/vit. · Koeficienti i performancës COP = 4. 75 · Kosto vjetore e energjisë 33 365 Euro/vit për gjithe sipërfaqen e ngrohur. · Kosto e energjisë 2 E/(vit. m 2). · Vetë shlyerja e investimit 3 vjet.

Godinë publike në Lion, Francë, e ngrohur me sistemin gjeotermal

HOLLANDE Bllok banesash banimi në qytetitn Sëfterband: · Sipërfaqja e ngrohur: 79 apartamente x 100 m 2 = 7 900 m 2 · Energjia vjetore e përftuar 33 000 k. Wh/vit, · Energjia vjetore e konsumuar 15 000 k. Wh/vit, · Koeficienti i performancës COP = 2.