UNG TH PHI NGUYN PHT NHM TRNH T

UNG THƯ PHỔI NGUYÊN PHÁT NHÓM TRÌNH: TỔ I LỚP BSYHCTLT 09 1. Nguyễn Thị Ngọc Ánh 11. Nguyễn Văn Thắng 2. Lâm Ngọc Bích 12. Mã Thanh Trang 3. Lê Thị Mỹ Dung 13. Nguyễn Thành Trung 14. Phan Thành Tài 4. Nguyễn Văn Hà 15. Nguyễn Kim Vượng 5. Trần Ngọc Thiên Hương Tài liệu tham khảo: 6. Trần Bửu Huy 1. Bệnh học lao – bệnh phổi : Bộ Môn 7. Võ Văn Long Lao Phổi – Đại học Y Dược Tp. HCM xuất bản 2009 8. Nguyễn Thị Hùynh Mai 2. Trang web: http: //www. benhhoc. com 9. Lê Kiều Nguyệt Minh http: //www. benhphoi. com tổ 1 lớp LTYHCT 09 1 10. Văn Trấn Phiên

UNG THƯ PHỔI NGUYÊN PHÁT Mục Tiêu: 1. Tình hình Ung thư phổi hiện nay ở nước ta như thế nào? 2. Nguyên nhân cũng như yếu tố thuận lợi ra sao? 3. Triệu chứng cơ năng gồm những gì? 4. Khám trên b. nhân sẽ được những tr. chứng thực thể ra sao? 5. Về phương diện bệnh học thì mô tả như thế nào? 6. Phân loại giai đoạn ra sao để có hướng điều trị? 7. Hướng cận lâm sàng hỗ trợ chẩn đóan xác định? 8. Khi đã xác định được bệnh thì hướng điều trị như thế nào? 9. Tiên Lượng và dự phòng bệnh ra sao? 10. Làm sao để phát hiện được môt Ung thư phổi Ca lâm sàng cụ thể. tổ 1 lớp LTYHCT 09 2

1. TÌNH HÌNH UNG THƯ PHỔI HIỆN NAY Ở NƯỚC TA Hiện nay có tần suất đang tăng lên một cách đáng sợ. Là nguyên nhân gây tử vong do ung thư hàng đầu ở nam (thống kê ở Hà Nội 1988 phát hiện 1. 482 ca ung thư trong đó ung thư phổi chiếm 20, 6 % tiếp theo là dạ dày (13, 7%) đến gan 10, 5%…) ü Tỷ lệ Nam > 5 Nữ ü Tăng theo tuổi ü Thường được chẩn đoán với độ tuổi 35 -75 với đỉnh cao ở tuổi 55 -65 ü tổ 1 lớp LTYHCT 09 3

2. NGUYÊN NH N VÀ YẾU TỐ THUẬN LỢI Nguyên nhân: chưa được biết rõ nhưng gần đây những nghiên cứu về di truyền học phân tử đã phát hiện thấy sự tồn tại của các gen ung thư hoạt hóa trong các tế bào ung thư phổi. ü Yếu tố thuận lợi: Khói thuốc lá, nghề nghiệp và môi trường sống được xem như yếu tố thuận làm ung thư phổi phát sinh. ü Khói thuốc lá được xem như là yếu tố chính gây ưng thư phổi tỷ lệ thuận với cường độ và thời gian hút thuốc lá. Ø tổ 1 lớp LTYHCT 09 4

3. TRIỆU CHỨNG CƠ NĂNG Thông thường giai đoạn đầu bệnh nhân không có triệu chứng rõ rệt chỉ khi khối u lớn dần mới có triệu chứng chỉ điểm ü Ho khan là triệu chứng quan trọng gợi ý đến ung thư phổi vào tuổi sau 40 nếu cò kèm theo tia máu thì càng có nghi ngờ nhiều hơn. ü Đau tức ngực thường xuất hiện muộn và khó thở thường ở một tư thế nào đó. ü Khàn tiếng: Laø tr/chöùng ñaàu tieân, thöôøng do khoái u vuøng roán phoåi T xaâm laánø TK quaët ngöôïc T gaây lieät daây thanh aâm. thôû ngaén. ü tổ 1 lớp LTYHCT 09 5

3. TRIỆU CHỨNG CƠ NĂNG * ü Trieäu chöùng ngoaøi loàng ngöïc Do di caên : ñau xöông, trieäu chöùng TK trung öông (nhöùc ñaàu, buoàn noân, noân) ñau löng do di caên xöông hay cheøn eùp reã TK, ñau buïng do di caên tuyeán thöôïng thaän vaø / hay gan. ü Toaøn thaân Tuoåi coù aûnh höôûng ñaùng keå ñeán tr/chöùng LS. K ôû BN < 40 tuoåi coù ñoä aùc tính cao hôn ngöôøi giaø Suït caân : coù yù nghóa khi 5% troïng löôïng, do traàm caûm, bieáng aên, roái loaïn chuyeån hoùa, coâng thôû, ñau vaø ho. ü Khoâng trieäu chöùng kyø. Khoâng coù trieäu chöùng luùc . X quang phaùt hieän tình côø khi khaùm ñònh tổ 1 lớp LTYHCT 09 6

3. TRIỆU CHỨNG CƠ NĂNG ** ü Những triệu chứng cận ung thư: Ø Thay ñoåi da, xöông: Da trôû neân saïm töøng maûng ôû caúng tay, quanh coå vaø phaàn treân cuûa ngöïc, thöôøng keøm yeáu cô vaø khoù cöû ñoäng, ØTrieäu chöùng thaàn kinh: Caùc trieäu chöùng yeáu chi vaø khoâng vöõng khi di chuyeån hay ñöùng daäy thöôøng coù sôùm khi phaùt hieän K. Ø Taêng kích thích toá taïo neân nhöõng beänh veà noäi tieát: o Taêng ACTH: taêng troïng lượng beùo phì ngöïc, maët, vai, yeáu cô, . . o Taêng ADH : bieáng aên, buoàn noân , oùi, . o Taêng canxi maùu : khaùt nöôùc, noân oùi, bieáng aên , taùo boùn, . . tổ 1 lớp LTYHCT 09 7

3. TRIỆU CHỨNG CƠ NĂNG *** Ngòai những triệu chứng kể trên khi khối u đã lớn và xâm lấn di căn đến cơ quan nào thì kèm theo các triệu chứng chỉ điểm của các cơ quan bị tổn thương ví dụ như: ü Ø Di caên TK vaø Naõo : o Nhöùc ñaàu traàm troïng khi di chuyeån vaø ho o Yeáu 1 phaàn cô theå o Ñi ñöùng khoâng quaân bình o Thay ñoåi tính tình o Noân vaø oùi o Roái loaïn thò giaùc … Di căn xương, tủy sống, … tổ 1 lớp LTYHCT 09 8

3. TRIỆU CHỨNG CƠ NĂNG **** Hội chứng đặc biệt: Pancoast - Tobias: - TC rễ TK: xh sớm: đau nhói, dữ dội: trên xương đòn, bả vai, mặt trước ngực, mặt trong cánh tay mất ngủ - TC giao cảm: sụp mi mặt, co đồng tử, rối loạn vận mạch nửa mặt bên đau phù nề, tiết nhiều mồ hôi. -Dấu hiệu X quang: đỉnh phổi có một bóng mờ, rộng, mật độ không điều bờ tương đối rõ Hội chứng cận ung thư tổ 1 lớp LTYHCT 09 9

4. TRIỆU CHỨNG THỰC THỂ Từ những triệu chứng cơ năng trên tùy thuộc vào vị trí tổn thương ta sẽ thăm khám kỹ cơ quan bị tổn thương để góp phần chẩn đoán chính xác bệnh, cũng như có những biến chứng kèm theo để ta có hướng đề nghị cần lâm sàng phù hợp tránh lãng phí cho bệnh nhân. ü Ngòai ra chúng ta cũng cần phải thăm tổng trạng của bệnh nhân đánh giá dư hậu tiên lượng trong điều trị. ü tổ 1 lớp LTYHCT 09 10

5. PHƯƠNG DIỆN BỆNH HỌC PHA N LOÏAI: Ø VI THEÅ: Loaïi ung thö phoåi thöôøng gaëp nhaát laø UNG THÖ KHO NG PHAÛI TEÁ BAØO NHOÛ, thöôøng gaëp trong ung thö khoâng phaûi teá baøo nhoû thì Ung thö teá baøo gai vaø teá baøo vaåy, thöôøng gaëp hôn UNG THÖ TEÁ BAØO NHOÛ. Ø ÑAÏI THEÅ: - Phoåi phaûi thöôøng gaëp hôn phoåi traùi - Thuøy treân nhieàu hôn thì döôùi - Höôùng trung taâm nhieàu hôn daãn deán nhieàu bieán chöùng neân thöôøng phaùt hieän ung thö phoåi laø treã. - Ngoøai phaân loaïi treân ngöôøi ta coøn phaân loaïi ung thö theo giai ñoaïn cuûa ung thö nhö coù bieät hoùa hay khoâng, coù di caên hay khoâng… coù yù nghóa trong ñieàu trò ü tổ 1 lớp LTYHCT 09 11

6. PH N LOẠI UNG THƯ PHỔI THẾ HỆ THỨ 7 NĂM 2007 Theo TNM : T (Tumor) khoái u nguyeân phaùt; N (Nodule) Haïch; M (Metastase) di caên T (Tumor) khoái u nguyeân phaùt o Tx: Coù teá baøo ung thö trong ñaøm o To: chöa coù baèng chöùng veà u nguyeân phaùt o Tis: ung thö taïi choã ôû phaïm vi teá baøo (insitu) o T 1: khoái u coù kích thöôùc baèng hoaëc döôùi 3 cm • chöa xaâm laán. caùch xa goác carina chia ra laøm 2 - T 1 a: u coù nhoû hôn 2 cm - T 1 b: u coù kích thöôùc 2 -3 cm ü tổ 1 lớp LTYHCT 09 12

6. PH N LOẠI UNG THƯ PHỔI THẾ HỆ THỨ 7 NĂM 2007 * T 2: u coù kích thöôùc 3 -7 cm vaø coù yeáu toá xaâm laán vaøo maøng phoåi taïng chöa laán qua maøng phoåi thaønh caùch CARINA treân 2 cm chæ gaây taéc ngheõn moät phaàn hoaëc xeäp moät phaàn cuûa thuøy phoåi, khoâng gaây ñau Chia ra laøm 2 : ü Ø T 2 a: u coù kích thöôùc 3 -5 cm Ø T 2 b: u coù kích thöôùc 5 -7 cm ü T 3: u coù kích thöôùc lôùn hôn 7 cm ngoøai ra kích thöôùc khoái u baát kì keøm theo coù xaâm laán vaøo pheá quaûn goác caùch gốc carina trong voøng 2 cm, xaâm laán laù thaønh, hoaêc xeäp phoåi toøan boä. Ngoøai ra coù nhöõng noát veä tinh ü T 4: khoái u baát kyø neáu ñaõ xaâm laán saâu trung thaát, tim vaø maïch maùu lôùn, thaân ñoát soáng hoaëc goác carina hay di caên phoåi cuøng beân (noát roõ vaø lôùn) tổ 1 lớp LTYHCT 09 13

6. PH N LOẠI UNG THƯ PHỔI THẾ HỆ THỨ 7 NĂM 2007 ** ü N (Nodule) Haïch Ø No: chöa coù di caên vaøo haïch vuøng. Ø N 1: di caên quanh pheá quaûn roán phoåi OR quanh roán phoåi cuøng beân Ø N 2: haïch trung thaát cuøng beân, haïch döôùi goác Carina Ø N 3: Haïch ñoái beân, hay haïch thöôïng ñoøn. ü M (Metastase) di caên Ø Mo: chöa coù di caên Ø M 1: coù di caên xa ngoøai phổi gan thaän, xöông… Ø M 1 a: traøng dòch maøng phoåi aùc tính, di caên phoåi ñoái beân. tổ 1 lớp LTYHCT 09 14

6. PH N LOẠI UNG THƯ PHỔI THẾ HỆ THỨ 7 NĂM 2007 *** GIAI ÑOAÏN ü GÑ Ia: To, T 1 chöa coù di caên haïch ü GÑ Ib: 5 cm trôû xuoáng chöa coù di caên haïch. ü Gñ IIa: N 1 vaø T 2 a trôû xuoáng. (< 5 cm, coù di caên haïch cuøng beân) (> 5 cm chöa di caên xa, haïch ) ü GÑ IIb: T 3 vaø No, N 1 vaø T 2 b (5 cm >), T 3 chöa di caên haïch, di caên haïc cuøng beân nhöng coù kích thöôùc 5 -7 cm ü GÑ IIIa: T 4 vaø N 1 Trôû xuoáng, T 3 vaø N 2 trôû xuoáng ü GÑ III b: chæ caàn coù N 3 ( haïch ñoái beân), T 4 vaø N 2 trôû leân ü GÑ IV: T baát kyø, N baát kyø, M 1 a. Di Caên Xa tổ 1 lớp LTYHCT 09 15

T 1 T 2 a T 2 b T 3 T 4 No Mo Ia Ib IIa IIb IIIa N 1 Mo IIa IIb IIIa N 2 Mo IIIa IIIb tổ 1 lớp LTYHCT 09 N 3 Mo IIIb IIIb M 1/ M 1 a IV IV IV 16

7. CẬN L M SÀNG XQ_PHOÅI: Thöôøng qui ü CT SCAN VAØ MRI xaùc ñònh chính xaùc vò trí toån thöông vaø di caên cuûa khoái u Ø CT-SCAN Höõu hieäu khi khoái u caïnh cô hoøanh vaø maøng phoåi, coøn Ø MRI phaân tích cao caùc toå chöùc maïch maùu maø khoâng caàn duøng chaát caûn quang nhöng coù ñieàu MRI khoâng theå phaùt hieän ñöôïc caùc haïch ñoùng voâi. ü NOÄI SOI PHEÁ QUAÛN VAØ SINH THIEÁT laø phöông phaùp chaån xaùc nhaát ngoøai ra coøn tìm daáu aán ung thö nhö CYFRA 21 -1 trong dòch röûa pheá quaûn raát nhaïy vôùi khoái u di caên vaøo trung thaát; ü Ngoaøi ra ta coøn laøm theâm caùc xeùt nghieäm thöôøng qui khaùc nhö Coâng thöùc maùu, sinh hoùa, men gan, soi tìm BK trong ñaøm, sieâu aâm, … ü tổ 1 lớp LTYHCT 09 17

8. HƯỚNG ĐIỀU TRỊ 1. Ung thư không phải ung thư tế bào nhỏ không biệt hoá: phẩu thuật là phương pháp hữu hiệu nhất, áp dụng cho các giai đoạn ung từ IIIA trở xuống cần kết hợp với xạ trị và hóa trị liệu 2. Ung thư tế bào nhỏ không biệt hoá: Đây là loại ung thư phát triển nhanh, di căn sớm và nhiều ngay khi bệnh có vẻ khu trú, do đó mọi cố gắng cắt bỏ đều vô hiệu, nên đa hoá trị liệu và xạ trị liệu là chính. Điều trị biến chứng kèm theo nếu có cũng như nâng đỡ tổng trạng bệnh nhân sau điều trị giúp ca điều trị được thành công hơn. 3. tổ 1 lớp LTYHCT 09 18

9. TIÊN LƯỢNG VÀ DỰ PHÒNG Tiên lượng xấu nếu từ sau giai đoạn IIIA cũng như từ giai đoạn IIIA mà có kèm bệnh lý nội khoa nguy hiểm khác. - Cũng như kết quả điều trị phẩu thuật còn rất hạn chế: cho thời gian sống sau 5 năm là 5 -7% sau mổ nếu có điện xạ trị và hóa trị thì kết quả lâu dài sẽ tốt hơn. ü Phòng bệnh: - Tuyên truyền tác hại của thuốc lá trên các phương tiện truyền thông đại chúng để vận động mọi người bỏ thuốc lá. - Chống ô nhiễm môi trường trong nhà, môi trường nghề nghiệp. ü tổ 1 lớp LTYHCT 09 19