Um skuggabanka sgeir Jnsson Fintech byltingin Heiti Fintech

Um skuggabanka Ásgeir Jónsson

Fintech- byltingin? • Heitið „Fintech“ varð til upp úr 1993 á sama tíma og veraldarvefurinn. Það á við ýmsar tæknilausnir er leysa venjulega bankaþjónustu af hólmi. 1. 2. 3. 4. 5. 6. Lánveitingar (peer to peer lending eða P 2 P) Greiðsluþjónusta innanlands sem utan (Paypal, bitcoin – real time platforms) Persónuleg fjármál (banking apps, heimabankar) Eiginfjármögnun (hópfjármögnun) Verðbréfafjárfestingar almennings (robo-adviser platforms) Verðbréfafjárfestingar stofnanafjárfesta (algriþmar og computer trading) • Fintech hefur verið kallað lýðræðisvæðing (democratization) fjármálaþjónustu sem gefa einstaklingum vald yfir sínum eigin fjármálum. • Undanfarar: snjallsímar, internetið, almenn útbreiðsla háhraða tölvuvinnslu, framfarir við dulkóðuð og þróun gervigreindar.

Megin áherslusvið Fintech

Mikilvægi höfuðbókarinnar • Á síðustu árin hefur aðalþungi Fintech-byltingarinnar snúið að dreiflægri greiðslumiðlun (distributed ledger) með áherslu á sk. blockchain. • Greiðslumiðlun snýst að miklu leyti um nettun á höfuðbók (ledger) þar með millifærslum á skuldahlið efnahagsreiknings fjármálastofnana. – Bankar netta greiðslur viðskiptavina á sinni eigin höfuðbók með því að millfæra innlán á milli reikninga viðskiptamanna. – Bankarnir netta greiðslur vegna viðskiptamanna hvers annars með millifærslum á höfuðbók Seðlabankans (sem heldur utanum skuldir viðskiptabankanna við bankanna). – Alþjóðlegar færslur eru nettaðar út á höfuðbók stórra alþjóðlegra bankanna á viðskiptareikningum sem viðskiptabankarnir hafa hjá þeim. • Hefðbundin greiðslumiðlun gerir því ráð sjálfkrafa fyrir millifærslum á höfuðbók einhverrar fjármálastofnunar þar sem eignir og skuldir viðkomandi aðila geta verið nettaðar út. • Fólk eða fyrirtæki var því ávallt háð bönkunum varðandi greiðsluþjónustu – engin getur komist framhjá þeim svo lengi sem skuldir (innlán) eru notaðar sem greiðslumiðill.

Block-chain • Blockchain aðferðafræðin kom fyrst á sjónarsviðið með rafeyrinum bitcoin. – Blockchain byggir á því að allir hafi sitt eigið eintak af höfuðbók (innan viðkomandi virðiskerfis) – en hún er í lokuðu kóðuðu hylki og aðgangur að henni er stýrður. – Ef A vill millifæra peninga til B – eru skilaboð þess efnis send til allra í kerfinu þannig að höfuðbók hver eins og einasta er uppfærð. – Þessi skilaboð kalla aðeins fram raunverulega millifærslu hjá þeim sem kemur málið við. • Blockchain tæknin opnar marga nýja möguleika en deilt er um hver praktískt hún er raunverulega – en hún er lýsandi fyrir Fintech byltinguna. • Fintech stuðlar að sundurþáttun (unbundling) fjármálaþjónustu – bankar hafa áður boðið pakkalausnir í fjármálum – studdir af breiddarhagræði og stærðarhagræði - sem hefur gefið þeim ákveðið fákeppnisvald. • Nú er hægt að sundurgreina hvern þjónustuþátt og utanaðkomandi tæknifyrirtæki geta keppt við bankanna um að veita hana. • Bankarnir standa því frammi fyrir því missa frá sér ýmsa þjónustu sem skilaði þóknanatekjum en sitja uppi með ýmsan fastann kostnað vegna annarra þjónustuliða. • Fintech forystumenn líkja bönkunum við símafyrirtækin gömlu með koparvírana og svo framvegis. •

Blockchain

Fintech í eignastýringu • Á síðustu 8 árum hafa vextir lækkað nær að núlli og ávöxtun eignsafna lækkað samhliða. • Í kjölfarið hefur skapast þrýstingur á lækkun þóknunargjalda vegna eignastýringar og miðlunar – nú skiptir hver prósent máli! • Verðbréfaval sérfræðinganna – s. s. vogunarsjóða – hefur valdið miklum vonbrigðum á síðustu misserum en vísitölusjóðir hafa aftur á móti náð vinsældum. • Í þessu umhverfi hefur fintech tækni mikilli útbreiðslu: – Tölvur sjá um að kaupa og selja verðbréf á markaði. – Tölvuforrit eða algóriþmar sjá bæði um að framkvæma og útfæra fjárfestingaráætlanir • Margs konar útfærslur á þessari tækni hafa einnig skotið upp kollinum – Quantum trading, high-frequency trading og etc. • Eignastýring er nú farin að snúast um forritun að miklu leyti

Fintech í fjárfestingabankaþjónustu • Fjárfestingabankar höfðu einstaka innsýn í verðmyndun á fjármálamörkuðum – s. s. hvað varðar pantanaflæði (order-flow) og almennt flæði á mörkuðum vegna miðlun á eftirmarkaði (secondary trading) og markaðsvakastarfsemi (market making). – Pantanaflæði eru beiðnir um viðskipti sem viðskiptavinir hafa lagt fram ef gengi viðkomandi verðbréfa hækkar eða lækkar. • Fintech hefur gert öðrum aðilum kleyft að safna og vinna úr þessum markaðsupplýsingum – og síðan eiga viðskipti á grundvelli þeirra. • Á sama tíma þurfa fjárfestingarbankar að fást við mun stífari reglun – s. s. hvað eiginviðskipti mega gera. • Ýmsir aðrir aðilar (sem eru ekki bankar) eru því farnir að sundurþætta (unbundle) fjárfestingabankastarfsemi og ráðast að einstökum þáttum í virðiskeðjunni.

Raunveruleg bylting? • Gagnrýnendur benda aftur á móti að að Fintech hafi í raun alls ekki náð að taka verulega sneið af starfsemi bankanna. • Nokkrar nýjar lausnir hafi litið dagsins ljós í einstaklings (retail) bankaþjónustu en þær séu flestar lítilvægar í raun og veru. • Þjónusta við fyrirtæki og stærri viðskiptavini hafi í raun ekki orðið fyrir miklum áhrifum. • Hvað ætti síðan að koma í veg fyrir að bankar taki sjálfir upp þær fintechlausnir sem ná vinsældum, eða bara kaupi viðkomandi fintech fyrirtæki? • Margar af fyrri tækninýjungum hafi í raun orðið til þess að styrkja þjónustuframboð bankanna – kredit kort, heimabankar og etc. • Þá eru stórir hlutar bankaþjónustu lokaðir inni með reglugerðum og ríkisafskiptum og í raun off-limits fyrir utanaðkomandi aðila. • Líklegasta niðurstaðan er sú að bankar verði áfram til en starfsemi þeirra muni taka verulegum breytingum.

Breiðist tækni út hraðar en áður?