ULUSLARARASI KTSAD LKLER Dr Ar Gr Yavuz Yayla

ULUSLARARASI İKTİSADİ İLİŞKİLER Dr. Arş. Gör. Yavuz Yayla

ULUSLARARASI İKTİSADİ İLİŞKİLERİN ODAK NOKTASI

1977'den beri çok şey değişti. Her şeyden önce, dünya ekonomisindeki türbülans, uluslararası ekonomik ilişkilerin politik yönünü yükseltmiştir.

Uİİ’lerde ana konular gelişmekte olan ülkeler ve eski komünist ülkeler tarafından karşılan sorunlar ve…

Yine, Üçüncü Dünya'nın pek çok yerinde, özellikle de hızlı büyüyen gelişmekte olan ülkelerde 1990'ların sonundaki çeşitli parasal krizler, Dünya Ticaret Örgütü'nün ilk yılları, doğrudan yabancı yatırımlarda devam eden hızlı büyüme, Uzun süredir tartışılacak olan krizin nedenleri arasında finansal kuruluşların tedbirsiz kredileri, özellikle de subprime mortgage piyasasında ABD banka kredileri….

2008 ve sonrasındaki krizine neden olan yeni finansal araçların yaratılması… Uİİ’ler dersi boyunca, özellikle Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği'nin sistemik liderliğine duyulan ihtiyaç, ABD ekonomisinin kritik rolü….

1 ULUSLARARASI EKONOMİK İLİŞKİLERDE YÖNETİMDEN YÖNETİŞİME

Uluslararası ekonomik sistemler, diğer şeylerin yanı sıra ticaret, yatırım ve parasal akış kurallarını içeren rejim kümeleridir. İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonraki yarım yüzyılda, üç uluslararası ekonomik sistem vardı: II. Dünya Savaşı'ndan 1971'e kadar hüküm süren Bretton Woods sistemi; 1971'den 1989'a kadar karşılıklı bağımlılık sistemi; ve 1989'dan günümüze, çağdaş küreselleşme sistemi.

BRETTON WOODS Yaklaşık yirmi yıldır, Bretton Woods sistemi çatışmaları kontrol etmede ve üyelerinin ortak hedeflerine ulaşmada etkili oldu. Bretton Woods döneminde, uluslararası ekonomik etkileşim hala sınırlıydı ancak büyüyordu. Bretton Woods'un ilk yıllarında, birçok ülke savaşın yarattığı yıkımdan kurtulmuştu ve uluslararası düzeyde rekabet edecek konumda değildi. Bretton Woods sistemi üç siyasi temele dayanıyordu: az sayıdaki devlette iktidarın yoğunlaşması, bu devletler tarafından paylaşılan önemli çıkarlar kümesinin varlığı ve liderlik rolü üstlenmeye istekli ve buna muktedir hâkim bir gücün varlığı.

Ekonomik işbirliğine olan ortak ilgi, 1940'ların sonunda Soğuk Savaş'ın patlak vermesiyle arttı. Gelişmiş piyasa ekonomileri, liberal bir sistemin yaratılmasını ve sürdürülmesini içerecek olan uluslararası ekonomik yönetimin doğası üzerinde de anlaştılar. Dünyanın en önde gelen ekonomik ve politik gücü olan Birleşik Devletler, açıkça liderliğin bu sorumluluğunu üstlenebilecek bir konumdaydı. Amerika Birleşik Devletleri liderlik rolünü üstlenmeye hem istekli hem de muktedirdi. ABD'li politika yapıcılar iki savaş arası dönemden önemli bir ders almışlardı. ABD liderliğinin başarısızlığı ve ülkenin Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra izolasyonizme çekilmesi, ekonomik sistemin ve barışın çöküşünde ana faktörler olarak görülüyordu.

DAYANIŞMA 1970'lerde, Bretton Woods sisteminin yerini karşılıklı bağımlılıkla karakterize yeni bir uluslararası ekonomik sistem aldı. Uluslararası ekonomik etkileşimin doğasındaki değişiklikler ve kilit oyuncular arasındaki güç dengesinde bir değişiklik, uluslararası ekonomik düzenin yeniden yapılandırılmasına yol açtı. Karşılıklı bağımlılık, sistemin dayandığı temelde yatan liberal fikir birliğine iki tepkiye ve iki farklı zorluğa yol açtı. Bir tepki, ekonomik etkileşimi ve bununla birlikte karşılıklı bağımlılığı sınırlamak için yeni engeller dikmek oldu. Bu görüşe göre açık bir uluslararası sistem, artık ekonomik refahı maksimize etmiyor ve kesinlikle ulusal egemenlik ve özerkliği baltaladı. Bazı eleştirmenler, gümrük vergilerinin düşürülmesine odaklanmanın, giderek artan bir şekilde tarifesiz bir dünya ekonomisinde artık uygun olmadığını savundu.