UKAD NERWOWY Budowa funkcje i odruchy UKAD NERWOWY

UKŁAD NERWOWY Budowa, funkcje i odruchy

UKŁAD NERWOWY należy do najbardziej złożonego układu i zapewnia przystosowanie się organizmu do zmieniającego się środowiska zewnętrznego i wewnętrznego. FUNKCJE UKŁADU NERWOWEGO: • odbieranie za pomocą narządów odbiorczych – receptorów bodźców ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego oraz ich przewodzenie do narządów wykonawczych – efektorów. • regulacja i koordynacja pracy i czynności narządów wewnętrznych. Układ nerwowy tworzą tkanki nerwowe, te z kolei zbudowane są z KOMÓREK NERWOWYCH.

KOMÓRKA NERWOWA zwana również NEURONEM jest podstawową jednostką anatomiczno – budulcową i funkcjonalną układu nerwowego. Wyróżniamy w niej: • ciało komórki z jądrem • dendryt - liczne, krótkie wypustki, które odbierają bodźce i przekazują je do ciała komórki • akson (neuryt) - długa wypustka przewodząca impuls z ciała komórki do efektora • synapsa - miejsce zakończenia aksonu jednej komórki a dendrytem drugiej, umożliwia ona przepływ impulsu

Układ nerwowy dzielimy na: • ośrodkowy – składa się z mózgowia i rdzenia kręgowego • obwodowy – składa się z nerwów mózgowych i rdzeniowych • autonomiczny – złożony z dwóch części: układu współczulnego i przywspółczulnego.

OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY 1. MÓZGOWIE • mózg • móżdżek • rdzeń przedłużony 2. RDZEŃ KRĘGOWY

• • Znajduje się w jamie czaszki. Otoczony jest trzema oponami. Powierzchnia mózgu jest pofałdowana i ma liczne zagłębienia i bruzdy. Największa bruzda to szczelina podłużna, która dzieli mózg na dwie półkule. Bruzdy boczne i środkowe dzielą się na cztery płaty: czołowy ciemieniowy skroniowy potyliczny W obrębie płatów znajdują się komórki nerwowe, które kierują określonymi funkcjami, nazywamy je ośrodkami korkowymi: • czołowy – ruchowe – pisania kojarzenia • ciemieniowy - czucia • skroniowy – słuchu i mowy • potyliczny – wzroku Budowa wewnętrzna mózgu: • zewnętrzna (korowa) – istota szara zbudowana z komórek nerwowych • wewnętrzna (podkorowa) – istota biała zbudowana z włókien nerwowych i MÓZG

MÓZDŻEK Jest położony w tylniej części czaszki, zbudowany z dwóch półkul. Spełnia funkcje: • utrzymuje równowagę i pionowa postawę ciała • utrzymuje stan napięcia mięśniowego • koordynuje pracą mięśni

RDZEŃ PRZEDŁUŻONY Część mózgowia, która łączy się z rdzeniem kręgowym. Przez niego przebiegają wszystkie impulsy z mózgu do rdzenia kręgowego i odwrotnie. Znajdują się tu ośrodki nerwowe, które są odpowiedzialne za ssanie, żucie, połykanie, kichanie, kaszel, itd. Występują również ośrodki oddechowe, naczyniowo – ruchowe (napięcie ścian naczyń krwionośnych), ośrodek czynności serca, przemiany materii i wymioty.

RDZEŃ KRĘGOWY Część ośrodkowego układu nerwowego, w kształcie grubego sznura. Znajduje się w kanale kręgowym. Odchodzą od niego nerwy kręgowe. Jest otoczony trzema oponami, zbudowany z istoty szarej i istoty białej.

PORÓWNANIE MÓZGÓW

ODRUCHY Odruch jest to automatyczna reakcja narządu wykonawczego (efektora) na bodziec zewnętrzny lub wewnętrzny, zachodzący przy udziale ośrodkowego układu nerwowego. Odruch rozpoczyna się od bodźca, który działa na wyspecjalizowany narząd zwany receptorem. Droga od receptora do efektora nazywana jest ŁUKIEM ODRUCHOWYM. Odruchy dzielimy na: • • BEZWARUNKOWE (WRODZONE) Są one wykonywane automatycznie za pośrednictwem ośrodków rdzenia kręgowego i podkorowych części mózgu. Do tych odruchów zaliczamy: zwężanie źrenic pod wpływem światła cofanie ręki po ukłuciu ostrym przedmiotem wydzielanie śliny pod wpływem podrażnienia błony śluzowej jamy ustnej • WARUNKOWE (NABYTE) Są to odruchy wyuczone, w których zasadniczą rolę odgrywa kora mózgowa. Powstają one w trakcie rozwoju życia osobniczego na skutek kojarzenia bodźca bezwarunkowego z bodźcem obojętnym.

POWSTAWANIE ODRUCHÓW

KONIEC