Ubrania ochronne Wymagania dla ubra ochrony przeciwchemicznej q

Ubrania ochronne

Wymagania dla ubrań ochrony przeciwchemicznej q q Wymagania zgodnie z normami europejskim Wymagania dla CUG

Norma europejska q pr. EN 943, część druga: Odzież ochronna przeznaczona do użycia w obecności ciekłych i gazowych związków chemicznych, w tym ciekłych aerozoli i cząstek stałych. Wymagania eksploatacyjne dla gazoszczelnej odzieży ochronnej typu 1, przeznaczonych dla jednostek ratowniczych, q EN 466: Odzież ochronna – Ochrona przed ciekłymi związkami chemicznymi. Wymagania eksploatacyjne dla chemicznej odzieży ochronnej z połączeniami różnych części odzieży w sposób ciekłoszczelny (typ 3), q EN 465: Odzież ochronna - Ochrona przed ciekłymi związkami chemicznymi. Wymagania eksploatacyjne dla chemicznej odzieży ochronnej z połączeniami różnych części odzieży w sposób kroploszczelny (typ 4), q EN 467: Odzież ochronna – Ochrona przed ciekłymi związkami chemicznymi. Wymagania eksploatacyjne dla chemicznej odzieży ochronnej zapewniającej ochronę części ciała (typ 5).

Wymagania dla chemicznych ubrań gazoszczelnych q Odporne na działanie szeregu związków chemicznych w postaci: Ø stałej Ø ciekłej Ø gazowej q Odporne mechanicznie q Odporne na zmianę ekstremalnych temperatur q Materiał niepalny q Materiał nie przewodzący prądu elektrycznego q Ubranie stosunkowo lekkie, nie ograniczające swobody ruchów q Prosta konstrukcja i łatwa obsługa q Rozsądna cena

Zastosowanie chemicznych ubrań gazoszczelnych q q Zagrożenie związkami chemicznymi i toksycznymi występuje w: Ø Ø Ø przemyśle, zakładach chemicznych, stoczniach , na szlakach drogowych i kolejowych, szkołach, garażach, piwnicach i domach prywatnych. CUG ma zastosowanie, gdy substancja szkodliwa jest nierozpoznana lub stężenie tlenu spada poniżej 17% w atmosferze. q CUG stosowane są w jednostkach straży pożarnej i zakładowych służbach ratowniczych, które biorą udział w likwidowaniu zdarzeń z substancjami chemicznymi w zakładach pracy, na szlakach komunikacyjnych i innych akcjach ratowniczych. q Zabezpieczenie w CUG wymagane jest w zakładach pracy, gdzie występuje duże stężenie środków toksycznych w procesach technologicznych.

Ubrania ochrony przeciwchemicznej q Podział ubrań chemicznych q Podział CUG q CUG ze względu na źródło zasilania q CUG ze względu na umieszczenie ODO

UBIORY OCHRONY PRZECIWCHEMICZNEJ Ubiory chroniące części ciała Ubrania niegazoszczelne Inne ubrania ochrony przeciwchemicznej nie spełniające wymogów gazoszczelności Chemoodporne ubrania przeciwchlapaniowe CUP Ubiory chroniące całe ciało Ubrania gazoszczelne CUG – typu A z aparatem ODO umieszczonym wewnątrz ubrania CUG – typu B z aparatem ODO umieszczonym na zewnątrz ubrania CUG – typu C zasilane powietrzem z zewnętrznej linii sprężonego powietrza CUG – z zasilaniem powietrznym z aparatu ODO i z zewnętrznej linii sprężonego powietrza

Podział chemicznych ubrań gazoszczelnych q Ze względu na źródło zasilania w powietrze q Ze względu na umieszczenie ODO

CUG ze względu na źródło zasilania CUG zasilane z aparatów ochrony dróg oddechowych na sprężone powietrze Slajd 1 CUG zasilane z zewnętrznej linii wężowej Slajd 2 z możliwością równoczesnego wykorzystania aparatów ochrony dróg oddechowych i zewnętrznej linii sprężonego powietrza Slajd 3 CUG z możliwością korzystania ze sprzętu filtrująco - pochłaniającego Slajd 4

Chemiczne ubranie gazoszczelne zasilane z aparatów ochrony dróg oddechowych na sprężone powietrze. q Ubrania przystosowane do współpracy jedynie z aparatami ochrony dróg oddechowych na sprężone powietrze. q Aparaty oddechowe mogą być umieszczone wewnątrz lub na zewnątrz chemicznego ubrania gazoszczelnego.

Chemiczne ubrania gazoszczelne zasilane z zewnętrznej linii wężowej. q Podstawowym źródłem zasilania w powietrze jest zewnętrzna linia wężowa od instalacji na sprężone powietrze. q Takie rozwiązanie konstrukcyjne stosowane jest najczęściej w zakładach przemysłowych, gdzie z góry określa się teren, na którym mają być realizowane prace w CUG. q W przypadku jednostek ratowniczych powyższe rozwiązanie jest stosowane, gdyż nie umożliwia wykonania koniecznych prac poza zasięgiem instalacji i przewodów zasilających sprężone powietrze. q Ubrania CUG zasilane z instalacji powietrznej zapewniają dobre możliwości wentylacji.

Chemiczne ubrania gazoszczelne z możliwością równoczesnego wykorzystania aparatów ochrony dróg oddechowych i zewnętrznej linii sprężonego powietrza. q Zasilanie w powietrze realizowane jest przez powietrzną linię wężową oraz alternatywnie z aparatu ochrony dróg oddechowych. q W zależności od wielkości aparatu, może on stanowić rezerwowe źródło zasilania o charakterze ucieczkowym z zagrożonego terenu w przypadku przerwania głównego źródła zasilania. q Spełnia rolę drugiego źródła dostarczania powietrza w fazie przygotowania ratownika do wejścia na teren działań. q Przełączanie zasilania odbywa się w sposób automatyczny. q Zewnętrzna linia zasilająca zwykle podłączona jest do ubrania poprzez szybkozłącze i zawór wentylacyjny. q Odłączenie zasilania lub uszkodzenie zewnętrznej linii zasilającej powoduje natychmiastowe uruchomienie zasilania z aparatu ochrony dróg oddechowych.

Chemiczne ubrania gazoszczelne z możliwością korzystania ze sprzętu filtrująco - pochłaniającego q Użycie sprzętu filtrująco – pochłaniającego jest możliwe tylko w ubraniach CUG z maską umieszczoną na zewnątrz ubrania. q CUG ze sprzętem filtrująco-pochłaniającym wykorzystywany jest w czasie działań, gdy będzie zapewnione właściwe stężenie tlenu (powyżej 17%) oraz jeśli nie wystąpią inne substancje niebezpieczne niż te, które są filtrowane przez użyty filtropochłaniacz. q W działaniach ratownictwa chemicznego w strefie bezpośredniego skażenia nie zaleca się stosowania sprzętu filtrująco-pochłaniającego w połączeniu z chemoodpornym ubraniem gazoszczelnym. q Wykorzystywane są w czasie wykonywania dekontaminacji (odkażania) lub innych czynnościach pomocniczych. zdjęcie

Ubranie z możliwością korzystania ze sprzętu pochłaniającego.

CUG ze względu na umieszczenie ODO CUG z aparatem ochrony dróg oddechowych umieszczonym wewnątrz ubrania Slajd 1 CUG z aparatem ochrony dróg oddechowych umieszczonym na zewnątrz ubrania Slajd 2

Chemoodporne ubrania gazoszczelne z aparatem ochrony dróg oddechowych umieszczonym wewnątrz ubrania. q Ubranie CUG wykonane w tej wersji zapewnia całkowitą izolację ratownika od otaczającej go atmosfery. q Powietrze pobierane przez ratownika z aparatu powietrznego wydychane jest do wewnątrz ubrania i poprzez zawory wydechowe wydostaje się na zewnątrz. q Zadaniem zaworów wydechowych jest odprowadzenie zużytego powietrza i utrzymanie w CUG stałego nadciśnienia. q Zawory wydechowe umieszczone są na tylnej stronie kaptura, rzadziej z przodu ubrania na wysokości klatki piersiowej. q Wizjer stanowi integralną część ubrania i wykonany jest z materiału o odporności chemicznej nie mniejszej niż materiał ubrania. Wady Zdjęcie Zalety

Zalety CUG z ODO wewnątrz ubrania q Spełniony jest warunek całkowitej izolacji ratownika oraz sprzętu ochrony dróg oddechowych od otaczającej niebezpiecznej atmosfery. q Wydychane do wnętrza ubrania powietrze dzięki zaworom wydechowym wytwarza nadciśnienie, co stanowi dodatkowy czynnik bezpieczeństwa w przypadku przedziurawienia ubrania lub nieznacznego rozszczelnienia. q Istnieje możliwość szybkiej wymiany ubrania CUG bez konieczności zdejmowania aparatu oddechowego.

Wady CUG z ODO umieszczonym wewnątrz ubrania q Zaparowywanie wizjera powodujące znaczne ograniczenie widoczności. q Tworzenie się wewnątrz ubrania niekorzystnego mikroklimatu wskutek występowania dużej wilgotności powietrza i podwyższonej temperatury. q Ograniczenie możliwości oddychania skóry z uwagi na wzrost stężenia CO 2 wewnątrz ubrania. q Przesuwanie się względem siebie wizjera maski i ubrania, które może ograniczyć pole widzenia.

Chemoodporne Ubranie Gazoszczelne z aparatem umieszczonym wewnątrz.

Prowadzenie działań ratowniczych podczas awarii beczek z substancjami niebezpiecznymi

CUG z aparatem ochrony dróg oddechowych umieszczonym na zewnątrz ubrania. q Ubrania CUG z aparatem umieszczonym na zewnątrz ubrania zapewniają średni poziom ochrony przed oddziaływaniem niebezpiecznych związków chemicznych. q Zastosowanie CUG uzależnione będzie od odporności chemicznej elementów sprzętu ochrony dróg oddechowych. q Szczególnie wrażliwa jest membrana w automacie płucnym na drugim stopniu redukcji, która ma bezpośredni kontakt z otaczającym ratownika powietrzem. q Praca w tym ubraniu nie możliwa w obecności agresywnych par oraz gazów, które w kontakcie z wilgocią tworzą agresywne roztwory i wtedy, gdy ubranie będzie narażone na bezpośrednie oddziaływanie żrącej cieczy. Wady Zdjęcie Zalety

Zalety CUG z ODO umieszczonym na zewnątrz ubrania q Maska umieszczona na zewnątrz ubrania pozwala na bezproblemowe podłączenie różnego rodzaju sprzętu ochrony dróg oddechowych jak: pochłaniaczy, aparatów wężowych typu „Medius”, „Saturn”, oraz aparatów na sprężone powietrze. q Umieszczenie aparatu oddechowego na zewnątrz ubrania pozwala na jego zdjęcie i przeciśnięcie się ratownika poprzez wszelkiego rodzaju wąskie szczeliny, przejścia i otwory. q Aparat oddechowy może być wymieniony po przeprowadzeniu dekontaminacji wstępnej, bez konieczności zdejmowania całego ubrania. q Ubranie zapewnia stosunkowo dobrą swobodę ruchów. q Nie występuje problem mglenia wizjera w ubraniu.

Wady CUG z ODO umieszczonym na zewnątrz ubrania q Możliwość wystąpienia nieszczelności w przypadku niedokładnego założenia maski na kaptur. q Brak ochronnego działania w stosunku do sprzętu ochrony dróg oddechowych, powoduje znaczne ograniczenie w stosowaniu tego ubrania w środowisku szczególnie agresywnych substancji chemicznych.

Chemoodporne Ubranie Gazoszczelne z aparatem umieszczonym na zewnątrz ubrania

Materiały stosowane w CUG q Wprowadzenie q Warstwowy układ materiału ubrania gazoszczelnego q Warstwy nośne q Warstwy gazoszczelne q Wykresy porównawcze stosowanych materiałów

Wprowadzenie q Materiały stosowane w chemicznych ubraniach gazoszczelnych składają się z kilku warstw, wśród których wyróżnia się: Ø warstwę zewnętrzną Ø warstwę nośną Ø warstwę wewnętrzną q Warstwy zewnętrzne i wewnętrzne stanowią właściwe bariery ochronne przed niebezpieczną substancją chemiczną. q Warstwa nośna spełnia rolę wytrzymałości mechanicznej ubrania.

Warstwowy układ materiału ubrania gazoszczelnego Strona zewnętrzna Viton Butyl Strona wewnętrzna Tkanina nośna

Warstwy nośne q Konieczność stosowania warstwy nośnej związana jest z niewystarczającą wytrzymałością mechaniczną właściwych warstw ochronnych. q Warstwy nośne wykonuje się z materiałów, które posiadają odpowiednią wytrzymałość, oraz dobrą odporność na działanie substancji toksycznych. q Obecnie warstwy nośne wykonywane są z tworzyw termoplastycznych, z których najczęściej stosowane są: Ø Poliamid Ø Poliester Ø Włókno szklane

Poliamid -– zwany również nylonem, jest termoplastem. q Posiada dużą wytrzymałość na rozciąganie od 40 do 70 MPa, wydłużenie przy zerwaniu w granicach od 50 do 300%. q Poliamid ma wysoką odporność na działanie temperatury (temperatura topnienia poliamidu waha się w przedziale 200 -2500 C), oraz dużą wytrzymałość na pękanie i rozdzieranie. q Niewielki ciężar jednostkowy (1, 2 g/cm 3) w porównaniu z innymi materiałami z grupy warstw nośnych powoduje, że poliamid jest materiałem najczęściej stosowanym w CUG.

Poliester q Posiada dużą wytrzymałość na rozciąganie (30 do 60 MPa), wydłużenie porównywalne z poliamidem, jednak ciężar jednostkowy znacznie wyższy (2, 1 g/cm 3). q Jego atutem jest duża odporność na działanie temperatury. q Zmiana stanu skupienia następuje przy temperaturze około 2500 C.

Włókno szklane q Produkowane jest z różnych gatunków szkła w zależności od przeznaczenia. q Włókno szklane posiada bardzo wysoką wytrzymałość na rozciąganie (700 do 4000 MPa), bardzo wysoką temperaturę mięknięcia (500 do 8000 C). q W porównaniu z poliamidem i poliestrem, włókno szklane posiada bardzo małe wydłużenie przy rozerwaniu (1 do 3%).

Wykres porównawczy materiałów stosowanych w CUG w warstwie nośnej

Warstwy gazoszczelne q Warstwy gazoszczelne wykonane są z elastomerów w skład których wchodzą kauczuki syntetyczne i niektóre odmiany zmiękczonego polichlorku winylu (PCW). q Jest to grupa materiałów, które swoje właściwości sprężyste zachowują aż do temperatury rozkładu. q Materiały te dają się rozciągać w sposób odwracalny, aż o kilkaset procent. q Elastomery nie są topliwe, nie dają się zgrzewać i rozpuszczać, ulegają natomiast pęcznieniu. q Materiały stosowane w warstwie gazoszczelnej: Teflon, Viton, Neopren, Butyl, Hypalon, Izopren, PCW.

Teflon q q Teflon (policzterofluoroetylen), jest jedynym elastomerem, który mógłby spełnić większość wymagań dotyczących chemicznej i mechanicznej odporności. Działa na niego tylko roztopiony Na. OH. q Dobrą odporność zachowuje w przedziale temperatur od – 100 do +2600 C. q Występują znaczne trudności w procesie technologicznym przy produkcji ubrania, co z kolei wpływa na koszty produkcji.

Viton q Viton to syntetyczny kauczuk fluorowy. q W warunkach chemicznej odporności jest porównywalny z teflonem, jednak nie posiada odpowiedniej wytrzymałości mechanicznej. q Posiada bardzo dobrą odporność na działanie wysokiej temperatury oraz dostateczną odporność na działanie niskich temperatur (od – 10 do +1900 C). q Wydłużenie przy zerwaniu wynosi 450%. q Viton jest niepalny. q Ubranie, którego materiał wykonany jest z Vitonu, potocznie nazywane jest ubraniem uniwersalnym.

Neopren q Neopren to kauczuk syntetyczny chloroprenowy. q Posiada dobrą odporność chemiczną na oleje mineralne, kwasy i alkalia, małą zaś na działanie rozpuszczalników organicznych. q Neopren jest materiałem niepalnym, odpornym na działanie niskich i wysokich temperatur. q Posiada wyższą wytrzymałość mechaniczną niż Viton. q Swoje właściwości zachowuje w przedziale temperatur od – 30 do +110 0 C. q Neopren jest lżejszy od Vitonu – jego ciężar jednostkowy wynosi 1, 25 g/cm 3. q Stosowany jest jako warstwa zewnętrzna i wewnętrzna materiału CUG.

Butyl q Butyl posiada dobrą odporność chemiczną na działanie środków utleniających, kwasów, zasad i ozonu. q Strukturę i właściwości utrzymuje w przedziale temperatur od – 30 do +1200 C podobnie jak Neopren. q Całkowite wydłużenie dla Butylu wynosi 600%. q Wytrzymałość na rozciąganie porównywalna jest z pozostałymi kauczukami syntetycznymi i wynosi od 5 do 21 MPa. q Butyl jest lekki – jego ciężar jednostkowy wynosi 0, 9 g/cm 3, składa się z 97% Izobutylenu i 3% Izoprenu. q Odporność bardzo dobrą ma w stosunku do kwasów i alkaliów, natomiast słabą w stosunku do olejów mineralnych i rozpuszczalników organicznych.

Hypalon q Hypalon kauczuk polietylenowy chlorosulfonowany. q Jest materiałem niepalnym, posiada dużą odporność na temperaturę. Swoje właściwości zachowuje w przedziale od – 30 do + 1200 C. q Wytrzymałość mechaniczna jak i odporność chemiczna Hypalonu podobna do Neoprenu 18 – 20 Mpa, przy 300% wydłużeniu maksymalnym. q Ciężar jednostkowy 1, 2 g/cm 3.

Izopren q Izopren to naturalny kauczuk. q Posiada dobrą odporność chemiczną. q Wytrzymałość mechaniczna Izoprenu jest podobna jak kauczuków syntetycznych.

PCW q PCW to miękki polichlorek winylu. q Odporność chemiczna jest najniższa w stosunku do innych wymienionych materiałów. q PCW posiada podobną wytrzymałość co inne kauczuki syntetyczne. q Wydłużalność wynosi około 300%. q Bezpieczny zakres temperatur w PCW mieści się w granicach od – 20 do +700 C. q Ciężar jednostkowy PCW wynosi 1, 4 g/cm 3 , dlatego ubranie z PCW jest ubraniem lekkim.

Wykres porównawczy materiałów ze względu na odporność chemiczną

Wykres porównawczy materiałów ze względu na zakres temperatur

Wykres porównawczy materiałów stosowanych w warstwie gazoszczelnej

Elementy składowe CUG : q Wizjer i kaptur q Zamek q Szwy q Buty q Rękawice q Zawory wydechowe

Zdjęcie Wizjer i kaptur Wykres q Podstawowym warunkiem stawianym wizjerom jest utrzymanie poziomu odporności chemicznej wyznaczonej dla całego ubrania. q Drugim warunkiem jest zachowanie odpowiedniego pola widzenia. q Kaptur i wizjer nie powinny ograniczać ruchów głowy i pola widzenia także w przypadku, gdy stosujemy radiostację połączoną z maską oraz hełm. q Wizjery CUG oraz wizjery masek stosowane na zewnątrz ubrania wykonywane są z odpowiednich dla danego ubrania materiałów takich jak: Plexiglass, Triplex glass, Teflon, PCW. Wizjery mogą być połączone z ubraniem w dwojaki sposób: Ø poprzez wklejenie (połączenie stałe), Ø poprzez skręcenie w ramce montażowej.

Wykres porównawczy materiałów stosowanych w wizierach

Zdjęcie Zamek q Zamek gazoszczelny ma bardzo duży wpływ w ubraniu na poziom ochrony q Powinna go cechować elastyczność i łatwość obsługi. q Ogniwa zamków wykonywane są ze stopu niklowo – srebrowego lub ze stali nierdzewnej. q Ogniwa osadzone są na osnowie wykonanej z materiału o podobnych cechach do materiału ubrania.

Wersje wykonania zamka q Zamek z ogniwami odkrytymi. Ogniwa usytuowane są na zewnątrz materiału ubrania, gdzie narażone są na bezpośrednie oddziaływanie substancji toksycznych oraz na uszkodzenia mechaniczne. q Zamek z ogniwami krytymi. Ogniwa schowane są do wewnątrz ubrania. Paski osnowy zamka łączą się ze sobą, tworząc jednolitą, szczelną powłokę chroniącą zamek przed chemikaliami i uszkodzeniami mechanicznymi. Na końcu zamka znajdują się gumowe profile zakończeniowe, które po domknięciu suwaka zaciskają się i uszczelniają cały zamek.

zdjęcie Szwy q Szwy są obok zamka gazoszczelnego, łączenia rękawic i butów są najbardziej prawdopodobnym miejscem ewentualnych rozszczelnień CUG. q W miarę upływu czasu nić szwu jest coraz słabsza i podatna na pęknięcia. q Plastyczne uszczelnienia stają się podobnie jak tkanina coraz mniej elastyczne, co w konsekwencji może doprowadzić do pęknięcia szwu i rozerwania CUG. q Istnieje kilka rodzajów konstrukcji szwów, lecz żadna z nich nie gwarantuje długowiecznej odporności chemicznej i mechanicznej.

Buty zdjęcie Sposób montażu q Buty są częścią ubrania najbardziej narażoną na uszkodzenia mechaniczne i działanie stężonych chemikaliów w postaci ciekłej. q Buty muszą mieć wzmocnienia w postaci wtopionej w podeszwę blachy usztywniającej, która zabezpiecza buty przed przebiciem. q Zakończenie blachy jest zawinięte i wtopione w czubek buta, co powoduje jego usztywnienie. q q Buty mogą być łączone z ubraniem w dwojaki sposób: Ø na stałe (poprzez wklejenie), Ø rozłączny (poprzez zaciśnięcie taśmą dociskową na obręczy). Buty połączone w sposób demontowalny stanowią część wymienną ubrania.

zdjęcie Rękawice q Rękawice wykonuje się bez szwów, z materiału o odporności chemicznej porównywalnej z odpornością całego ubrania. q Rękawice połączone z ubraniem stanowią element wymienny CUG. q Rękawice muszą spełniać warunek: Ø Gazoszczelności Ø Odporności chemicznej Ø Odporności mechanicznej Ø Elastyczności, co ułatwi ratownikowi pracę podczas akcji ratowniczej.

Zawory wydechowe zdjęcie q Zawory wydechowe są jednym z bardzo ważnych elementów składowych chemoodpornych ubrań gazoszczelnych. q Zasadniczym zadaniem jest redukowanie ciśnienia wewnątrz CUG, w wyniku gromadzenia się powietrza wydychanego przez ratownika we wnętrzu ubrania do wartości około 8 mbar (800 Pa). Budowa zaworu wydechowego: Ø gniazdo zaworu Ø nakrętka dociskowa Ø dysk zaworu Ø pokrywa wraz z osłoną. Zawory wydechowe umieszczone są najczęściej na kapturze z tyły ubrania, lub też z przodu na klatce piersiowej.

Zastosowanie klimatyzacji w CUG q Ratownicy pracujący w CUG emitują bardzo duże ilości ciepła, które gromadzi się wewnątrz ubrania, co powoduje wzrost temperatury ciała a tym samym wpływa niekorzystnie na organizm człowieka. q Może doprowadzić do przegrzania organizmu a nawet do zaburzeń układu krążenia. q W celu poprawy komfortu pracy w CUG stosuje się system klimatyzacji przy pomocy: Ø Kamizelki chłodzącej Ø Zastosowanego systemu przewietrzania.

Klimatyzowanie CUG za pomocą kamizelki chłodzącej q Kamizelka chłodząca składa się z komór, które wypełnione są wodą a następnie zamrożone w chłodziarce. q Emitowane przez organizm człowieka ciepło w CUG odbierane jest podczas topnienia lodu z kamizelki. q Temperatura wody w kamizelce jest w granicach 00 C, natomiast temperatura ciała utrzymywana jest na poziomie 370 C. q Standardowe kamizelki chłodzące spełniają swoje funkcje przez około 33 -45 minut pracy w chemicznym ubraniu gazoszczelnym. q Uzależnione jest to od wysiłku ratownika jak i temperatury otoczenia.

Zalety q Może być stosowana niezależnie od typu CUG i ODO q Małe koszty użycia q Prosty i szybki sposób zastosowania q Większa pojemność chłodzenia i większa ulga dla ratowników przy dużym wysiłku q Przedłużony czas pracy w CUG. Wady q Ograniczony czas działania q Dodatkowe obciążenie ratownika

Klimatyzowanie CUG przez zastosowanie systemu przewietrzania zdjęcie q Przewietrzanie ubrania gazoszczelnego może odbywać się z aparatu powietrznego lub z zewnętrznej linii poprzez odpowiedni zawór. q Przełączanie i wybór odpowiedniego zasilania realizowany jest przez ratownika. q Sprawny system wentylowania świeżym powietrzem jest wtedy, gdy temperatura powietrza wtłaczanego do ubrania wynosi 200 C a wilgotność 5%, natomiast powietrze wydalane z ubrania ma temperaturę 350 C i wilgotność 90%. q q Efektywne przewietrzanie ubrania powinno być w granicach 320 l/min. Aby zapewnić efektywny przepływ powietrza przez CUG, należy zastosować zewnętrzne zasilanie, gdyż powietrze z butli aparatu oddechowego zostałoby zużyte w ciągu kilku minut.

Zalety q Nieograniczona możliwość wentylacji q Bardziej przyjazny dla organizmu efekt chłodzący. Wady q Budowa CUG przystosowana do klimatyzacji q Bliska odległość od urządzenia zasilającego w powietrze q Koszty użycia większe.

Dekontaminacja CUG q Pojęcie dekontaminacji q Rodzaje dekontaminacji

Dekontaminacja - jest to zespół czynności wykonywanych przez służby i jednostki ratownicze bezpośrednio na terenie akcji ratownictwa chemicznego oraz poza terenem akcji, zmierzające do zneutralizowania niebezpiecznych substancji chemicznych działających na środowisko, obiekty, urządzenia, ludzi i zwierzęta.

Rodzaje dekontaminacji Wstępna Właściwa Rozcieńczenie Neutralizacja chemiczna Sorbcja Proces fizyczny Proces chemiczny

zdjęcie Dekontaminacja wstępna q Dekontaminacja wstępna często nazywana zgrubną prowadzona jest bezpośrednio po zakończeniu działań na terenie akcji ratownictwa chemicznego. q Polega na zdjęciu z powierzchni ubrań i sprzętu większości zanieczyszczeń chemicznych, odkażeniu ratownika w takim stopniu, aby mógł bezpiecznie zdjąć ubranie ochronne i aparat dróg oddechowych. q Poziom skażenia po dekontaminacji wstępnej na ubraniu jak i sprzęcie używanym w akcji nie powinien zagrażać życiu ratownika oraz innym osobom stykającym się z nim lub sprzętem. q Pozostała część zanieczyszczeń chemicznych z ubrań gazoszczelnych jak i sprzętu zostanie usunięta w dekontaminacji właściwej.

Dekontaminacja ratownika w namiocie dekontaminacyjnym

Rozcieńczanie – dekontaminacja polegająca na zmniejszeniu stężenia substancji chemicznej poprzez rozproszenie w rozcieńczalniku. Najczęstszym rozcieńczalnikiem na miejscu akcji jest woda podawana rozproszonym strumieniem z prądownic lub z specjalnie do tego celu przygotowanych kabin z prysznicem zamontowanym nad głową ratownika. Woda w większości przypadków obniża stężenie substancji niebezpiecznej, jednak nie zmienia jego składu chemicznego, co stwarza potencjalne zagrożenie. Zalety : • woda powszechnie dostępna na miejscu akcji, • podawana prostymi metodami, bez specjalistycznego sprzętu, • wymiar ekonomiczny. Wady: • ograniczona możliwość stosowania ze względu na ryzyko wystąpienia reakcji chemicznej z niektórymi związkami chemicznymi, • możliwość przedostania się skażonej wody do ziemi, co może spowodować zatrucie ujęć wody.

Neutralizacja chemiczna – metoda dekontaminacji polegająca na procesie zobojętniania. Neutralizacja chemiczna głównie polega na neutralizacji poprzez reakcję wzajemnego oddziaływania zasady i kwasu, z czego powstaje obojętna sól i woda. W pojęciu dekontaminacyjnym neutralizowanie środków toksycznych polega na dodaniu takiego neutralizatora, aby otrzymać nową strukturę chemiczną, która jest mniej agresywna i nie stwarza takiego zagrożenia. Warunkiem tej metody jest dokładne rozpoznanie rodzaju niebezpiecznej substancji i jej właściwości. Wiedza ta pozwoli dobrać odpowiedni środek neutralizujący. Stosowane neutralizatory chemiczne to: • • • podchloryn sodowy Na. Cl. O, tlenek wapnia w postaci zawiesiny Ca. O, wodorotlenek sodu w postaci nasyconego roztworu Na. OH, alkohol etylowy C 2 H 5 OH. ciekłe detergenty domowego użytku (mydło, proszek do prania), węglan sodowy Na 2 CO 3,

Sorbcja – polega na pochłanianiu gazów, par cieczy, par substancji stałych i ciał rozpuszczonych w cieczach przez ciała porowate tzw. sorbenty. Sorpcja jako technika dekontaminacyjna głównie będzie wykorzystywana do odkażania terenu akcji ratownictwa chemicznego a sporadycznie w stosunku do ratowników jak i ubrań ochrony chemicznej. Sorbenty mogą być użyte do zbierania ciekłych mediów z powierzchni ubrań użytych w czasie akcji. Sorbenty naturalne to: ziemia, torf, piasek, słoma, trociny itp. Sorbenty specjalne to: Ekoperl, Uni-Safe, Zugol, Flamolex, Terraperl S. Substancja szkodliwa wchłonięta przez sorbenty pozostaje chemicznie niezmieniona i w dalszym ciągu stwarza zagrożenie.

Dekontaminacja właściwa q Dekontaminacja właściwa prowadzona jest poza terenem akcji ratownictwa chemicznego w strażnicy lub specjalnie przeznaczonym do tego celu miejscu. q Proces dekontaminacji właściwej ma przywrócić skażonym urządzeniom wszystkie cechy użytkowe oraz zabezpiecza osoby przed skażeniem. q Materiały które nie mogą być odkażone dostępnymi metodami, należy zapewnić ich właściwe zabezpieczenie przez: Ø degradację Ø utylizację Ø składowanie w mogielniku.

Proces fizyczny - procesy wietrzenia – swobodnej dyfuzji cząsteczek i par cieczy z materiału do otaczającej atmosfery w temperaturze około 80 st. C. W procesie fizycznym środowiskiem dekontaminującym jest powietrze. Katalizatorami dekontaminacyjnymi są takie czynniki jak: cyrkulacja powietrza, temperatura, wilgotność i czas. Proces chemiczny - dekontaminacja z udziałem odkażalników i detergentów, które pozwalają wypłukać z materiału pozostałe po dekontaminacji fizycznej niebezpieczne związki. Dezynfekcja – po przeprowadzonej dekontaminacji fizycznej i właściwej, chemiczne ubrania gazoszczelne poddane są dezynfekcji.

Konserwacja CUG q Mycie q Suszenie q Oględziny q Przechowywanie q Badanie szczelności

Konserwacja CUG q Chemiczne ubrania gazoszczelne po zakończeniu akcji lub ćwiczeniach oraz po przeprowadzonej dekontaminacji wstępnej należy dokładnie od wewnątrz umyć i wysuszyć wdmuchując suche sprężone powietrze. q Najlepiej zabieg ten przeprowadzić w specjalnej suszarce do ubrań, gdzie wszystkie części ubrań zostaną przewietrzone i wysuszone.

Mycie q Zmyć prawidłowo wstępnie ubranie q Czyścić ubranie używając specjalnego środka czyszczącego zgodnie z informacją podaną w instrukcji obsługi ubrania q Miejsca mocno zabrudzone smołą lub smarami oczyścić benzyną do prania chemicznego q Nie używać do mycia rozpuszczalników organicznych jak: aceton, alkohol, benzen q Usunąć resztki wody z ubrania

Suszenie q zdjęcie Prawidłowo zawiesić ubranie gazoszczelne na suszarce. q Zamek suwakowy zasunąć na ok. 5 cm przed wężem doprowadzającym powietrze, w ten sposób ubranie zostanie nadmuchane w trakcie uruchomienia suszarki. q Suszenie ubrania następuje w systemie dużego przepływu powietrza przy max. temperaturze 350 C przez okres ok. 40 minut. q Po wysuszeniu ubrania gazoszczelnego, gniazda zaworów wydechowych należy dokładnie oczyścić. q Zamek błyskawiczny musi być nasmarowany tłuszczem silikonowym.

Sprawdzenie ubrania q q Po wysuszeniu i oczyszczeniu ubrania należy przeprowadzić szczegółowe oględziny. Ubranie należy rozłożyć na gładkiej, czystej powierzchni i sprawdzić: Ø Ø Ø Ø q czy nie ma miejsc przetarcia lub otworów wewnątrz ubrania, mocowanie taśm uszczelniających nadgarstki, widoczność szyby, rękawice, działanie zamka suwakowego, zawory wentylacyjne, funkcjonowanie pasów i zapięć, czytelność oznakowania ubrania. W przypadku wystąpienia uszkodzeń lub niesprawności zamka, ubranie gazoszczelne należy wycofać z eksploatacji.

Badanie szczelności q zdjęcie Badaniu szczelności ubranie gazoszczelne poddaje się co 6 m-cy, po każdym użyciu, czyszczeniu, odkażeniu oraz po naprawie i innych pracach konserwacyjnych. Zasady przeprowadzania badania na szczelność: Ø do napełnienia ubrania należy używać czystego i nie zaoliwionego sprężonego powietrza, Ø ubranie nadmuchiwać do nadciśnienia 18 mbar (Dräger) lub 25 mbar (Auer), Ø odczekać trzy minuty, aby doszło do wyrównania ciśnienia i temperatury, Ø nadciśnienie zmniejszyć do 16 mbar tzw. ciśnienie kontrolne, Ø odczekać następne trzy minuty, q Jeżeli ciśnienie jest równe lub większe od 14 mbar to ubranie gazoszczelne uznaje się za szczelne.

Przechowywanie q Chemiczne ubrania gazoszczelne należy przechowywać w miejscu ciemnym, chłodnym, suchym i dobrze wentylowanym. Sposób przechowywanie w magazynie: Ø Ø ubranie wieszać nagłowiem do dołu, musi ono dotykać podłoża, przewieszać przez drążek , aby buty stały na podłodze, używać specjalnego wieszaka. Sposób przechowywania w pojeździe: Ø Ø ubranie składać delikatnie tak, aby nie załamywać silnie materiału, szwów i zamka błyskawicznego, buty zwinąć w nogawki, rękawy i część zakładaną na głowę założyć na część osłaniającą tułów i zawinąć na zwinięte nogawki, ubranie włożyć do torby i położyć na odpowiedniej półce.

Oznaczenie identyfikacyjne CUG q Oznaczenie identyfikacyjne ubrania gazoszczelnego znajduje się na tabliczce identyfikacyjnej na kieszeni wewnętrznej ubrania. CSA 710 – PF – PVC – XL – 46/CR – 11/FKM – R – S 3 CSA 710 – oznaczenie typu ubrania ochronnego przeznaczonego do pracy w obecności niebezpiecznych substancji chemicznych, PF – tkanina powleczona witonem i butylem – materiał z którego wykonano ubranie, PVC – polichlorek winylu – materiał z którego wykonano wizier, XL – rozmiar ubraniaochronnego – dla osób o wzroście od 180 do 190 cm, 46 – rozmiar butów, CR – kauczuk chloroprenwy – materiał, którego wykoano buty, 11/FKM – kauczuk fluorowy – rozmiar i materiał, z którego wykonano rękawice, R – podkładka plecaka, S 3 – oznaczenie typu zaworu w instalacji wentylacyjnej ubrania – zawór SU-30.

CSA 721 – PF – TP – L – 43/CR – 11/FKM – R – S 3 CSA 721 – oznaczenie typu ubrania ochronnego przeznaczonego do pracy w obecności niebezpiecznych substancji chemicznych, PF – tkanina powleczona witonem i butylem – materiał, z którego wykonano ubranie, TP – triplex glass – materiał, z którego wykonano wizier, L – rozmiar ubrania ochronnego – dla osób o wzroście od 170 do 185 cm, 43 – rozmiar butów, CR – kauczuk chloroprenowy – materiał, z którego wykonano buty, 11/FKM – kauczuk fluorowy – rozmiar i materiał, z którego wykonano rękawice, R - podkładka plecaka, S 12 – oznaczenie typu zaworu w instalacji wentylacyjnej ubrania – zawór SU-120.

Wymagania BHP dotyczące eksploatacji CUG q Dokładna znajomość i przestrzeganie instrukcji użytkownika ubrania q Stosowanie ubrania zgodnie z tabelą odporności chemicznej q Ubranie należy poddawać regularnym przeglądom i konserwacji q Ubrania nie należy używać w strefie intensywnej emisji ciepła, iskier lub płomieni q Należy zachować wymagane zakresy temperaturowe pracy q Naprawy ubrania mogą być dokonywane przez specjalistów serwisów firm produkujących dane ubranie q Przy pracach naprawczych mających na celu utrzymanie ubrania w stanie używalności, należy używać wyłącznie części oryginalnych.

Wykres porównawczy materiałów ze względu na odporność chemiczną

Wykres porównawczy materiałów ze względu na wytrzymałość

Wykres porównawczy materiałów ze względu na zakres temperatur

Wykres porównawczy materiałów ze względu na ciężar

Wykres porównawczy materiałów stosowanych w CUG w warstwie nośnej

Wykres porównawczy materiałów stosowanych w warstwie gazoszczelnej

Wykres porównawczy materiałów stosowanych w wizjerach

Literatura 1. Guzewski Piotr, Pawłowski Roman, Ranecki Jerzy: „Ubrania ochrony przeciwchemicznej”, S. A. PSP Poznań 1997. 2. Guzewski Piotr, Pawłowski Roman: „Dekontaminacja w działaniach ratownictwa chemicznego jednostek straży pożarnej”, Opole 1994. 3. Praca zbiorowa: Materiały szkoleniowe z zakresu ratownictwa chemiczno – ekologicznego”, S. A. PSP Poznań.

zamknij