UBND TNH BC NINH S GIO DC V
UBND TỈNH BẮC NINH SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO CHUYÊN ĐỀ NGỮ VĂN 9 ÔN TẬP TRUYỆN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM HỌC KỲ I Giáo viên: Nguyễn Thị Dịu Hương Đơn vị : Trường THCS Tương Giang, Từ Sơn, Bắc Ninh
GIAI ĐOẠN LỊCH SỬ 1945 – 1954 (kháng chiến chống Pháp) 1954 – 1975 (kháng chiến chống Mĩ) Làng (1948) Lặng lẽ Sa Pa (1970) Chiếc lược ngà (1966) Vẻ đẹp đất nước, con người Việt Nam trong lao động sản xuất và chiến đấu.
CHUYÊN ĐỀ NGỮ VĂN 9 ÔN TẬP TRUYỆN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM HỌC KỲ I Phần 1: Ôn lại những kiến thức cơ bản về tác giả, tác phẩm. Phần 2: Luyện tập - rèn kĩ năng làm bài thi vào THPT. Phần 3: Bài tập về nhà.
LÀNG – KIM L N I. Những kiến thức cơ bản: 1. Tác giả: - Kim Lân (1920 – 2007) tên thật là Nguyễn Văn Tài, quê: Từ Sơn Bắc Ninh. - Là nhà văn chuyên viết truyện ngắn và có những sáng tác từ trước Cách mạng tháng 8 – 1945. - Đề tài: chủ yếu viết về sinh hoạt làng quê và cảnh ngộ của người nông dân.
LÀNG – KIM L N I. Những kiến thức cơ bản: 1. Tác giả:
LÀNG – KIM L N I. Những kiến thức cơ bản: 1. Tác giả: 2. Tác phẩm: a. Hoàn cảnh sáng tác: - Tác phẩm được viết vào năm 1948 – thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp.
LÀNG – KIM L N I. Những kiến thức cơ bản: - Tình yêu làng, yêu nước của nhân vật ông Hai được thể hiện qua 3 giai đoạn: 1. Tác giả: 2. Tác phẩm: a. Hoàn cảnh sáng tác: Trước khi nghe tin làng b. Giá trị nội dung: theo giặc (nỗi nhớ làng da diết…) Khi nghe tin làng theo giặc (bàng hoàng, hổ thẹn, đau khổ, dằn vặt…) Khi nghe tin cải chính (vui sướng, tự hào…) Tình yêu làng, lòng yêu đất nước, tinh thần kháng chiến của người nông dân phải rời làng đi tản cư được thể hiện chân thực, sâu sắc và cảm động ở nhân vật ông Hai.
LÀNG – KIM L N I. Những kiến thức cơ bản: - Xây dựng cốt truyện theo tâm lí, 1. Tác giả: tạo dựng tình huống truyện gay cấn, 2. Tác phẩm: thử thách. a. Hoàn cảnh sáng tác: - Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật b. Giá trị nội dung: sâu sắc, tinh tế. c. Giá trị nghệ thuật: - Ngôn ngữ nhân vật sinh động, giàu tính khẩu ngữ (hình thức đối thoại, độc thoại nội tâm).
LÀNG – KIM L N I. Những kiến thức cơ bản: - Tác giả, tác phẩm, hoàn cảnh sáng tác - Phương thức biểu đạt II. Luyện tập: Dạng 1: Câu hỏi đọc - hiểu Dạng 2: Viết đoạn văn nghị luận xã hội Dạng 3: Viết bài văn nghị luận văn học - Ngữ pháp: kiểu câu, các thành phần câu… - Từ vựng: biện pháp tu từ, giải nghĩa từ… - Nội dung đoạn trích -* Từ nộilàm dung của đoạn trích, yêu cầu viết 1 đoạn Cách văn nghị luận về 1 chủ đề liên quan. - Bước 1: Đọc kĩ ngữ liệu. + Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống. -+ Bước 2: Đọc hết vấn các đề câutưhỏi mộtđạo lượt, Nghị luận về một tưởng, lí. gạch chân dưới các từ trọng tâm. Bướcluận 3: Trả lời trực tiếp vào hỏi. Câu - Nghị về nhân vật trong đoạncâu trích hoặc tác phẩm. trả lời đảm bảo: chính xác, đầy đủ, ngắn gọn. - Nghị luận về đoạn trích hoặc tác phẩm.
Bài tập 1: Đọc đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu nêu ở dưới: Chưa đến bực cửa, ông lão đã bô bô: - Bác Thứ đâu rồi? Bác Thứ làm gì đấy? Tây nó đốt nhà tôi rồi bác ạ. Đốt nhẵn! Ông chủ tịch làng tôi vừa lên trên này cải chính, ông ấy cho biết. . . cải chính cái tin làng Chợ Dầu chúng tôi đi Việt gian ấy mà. Láo! Láo hết! Toàn là sai sự mục đích cả. Bác Thứ chưa nghe thủng câu chuyện ra sao, ông lão lại lật đật bỏ lên nhà trên… Còn phải để cho người khác biết chứ. Ông lão cứ múa tay lên mà khoe cái tin ấy với mọi người. Ai ai cũng mừng cho ông lão. (Kim Lân, Làng) a. Xác định kiểu câu phân loại theo cấu tạo ngữ pháp của các câu văn được in đậm trong đoạn văn. b. Vì sao làng bị đốt nhẵn, nhà mình bị cháy sạch mà nhân vật ông Hai lại múa tay lên mà khoe cái tin ấy với mọi người? c. Những lời nói và hành động đó thể hiện những phẩm chất nào của nhân vật ông Hai? d. Từ nhân vật ông Hai, em hãy viết đoạn văn (từ 12 - 15 câu) trình bày suy nghĩ của em về vai trò của quê hương trong tâm hồn mỗi con người.
Bài tập 1: Đọc đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu nêu ở dưới Chưa đến bực cửa, ông lão đã bô bô: - Bác Thứ đâu rồi? Bác Thứ làm gì đấy? Tây nó đốt nhà tôi rồi bác ạ. Đốt nhẵn! Ông chủ tịch làng tôi vừa lên trên này cải chính, ông ấy cho biết. . . cải chính cái tin làng Chợ Dầu chúng tôi đi Việt gian ấy mà. Láo! Láo hết! Toàn là sai sự mục đích cả.
Bài tập 1: Đọc đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu nêu ở dưới Chưa đến bực cửa, ông lão đã bô bô: - Bác Thứ đâu rồi? Bác Thứ làm gì đấy? Tây nó đốt nhà tôi rồi bác ạ. Đốt nhẵn! Ông chủ tịch làng tôi vừa lên trên này cải chính, ông ấy cho biết. . . cải chính cái tin làng Chợ Dầu chúng tôi đi Việt gian ấy mà. Láo! Láo hết! Toàn là sai sự mục đích cả. Gợi ý: Vì đó là bằng chứng để chứng minh cho sự trong sạch của làng chợ Dầu và gia đình ông, giải tỏa cho ông Hai mọi nỗi hoang mang, tủi thẹn, đau đớn, lo sợ, day dứt… khi nghe tin đồn làng mình theo giặc.
Bài tập 1: Đọc đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu nêu ở dưới Chưa đến bực cửa, ông lão đã bô bô: - Bác Thứ đâu rồi? Bác Thứ làm gì đấy? Tây nó đốt nhà tôi rồi bác ạ. Đốt nhẵn! Ông chủ tịch làng tôi vừa lên trên này cải chính, ông ấy cho biết. . . cải chính cái tin làng Chợ Dầu chúng tôi đi Việt gian ấy mà. Láo! Láo hết! Toàn là sai sự mục đích cả.
d. Từ nhân vật ông Hai, em hãy viết đoạn văn (từ 12 - 15 câu) trình bày suy nghĩ của em về vai trò của quê hương trong tâm hồn mỗi con người. *Tìm hiểu đề và tìm ý - Tìm hiểu đề - Tìm ý Kiểu bài: Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lý. Vấn đề nghị luận: Vai trò của quê hương trong đời sống mỗi con người. Phạm vi dẫn chứng: Hiểu biết về cuộc sống và thơ văn. Giải thích khái niệm: quê hương. Bàn luận vấn đề: Vị trí, vai trò của quê hương trong đời sống tâm hồn mỗi con người. Mở rộng vấn đề: Phê phán những người không coi trọng quê hương, phản bội quê hương. Bài học nhận thức và hành động.
* Lập dàn ý: 1. Mở đoạn (dẫn dắt và nêu vấn đề): Quê hương là hình ảnh gần gũi, thân thương và có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong tâm hồn mỗi con người. 2. Thân đoạn (giải quyết vấn đề): - Giải thích: Quê hương là nơi ta sinh ra và lớn lên, nơi có gia đình, những kỉ niệm tuổi thơ… - Bàn luận vấn đề: Vị trí, vai trò của quê hương trong đời sống của mỗi con người: + Mỗi con người đều gắn bó với quê hương, mang bản sắc, truyền thống, phong tục tập quán tốt đẹp của quê hương. Chính vì thế, tình cảm dành cho quê hương ở mỗi con người là tình cảm có tính chất tự nhiên, sâu nặng.
- Bàn luận vấn đề: Vị trí, vai trò của quê hương trong đời sống của mỗi con người: + Mỗi con người đều gắn bó với quê hương, mang bản sắc, truyền thống, phong tục tập quán tốt đẹp của quê hương. Chính vì thế, tình cảm dành cho quê hương ở mỗi con người là tình cảm có tính chất tự nhiên, sâu nặng + Quê hương luôn bồi đắp cho con người những giá trị tinh thần cao quý (tình làng, nghĩa xóm, tình cảm quê hương gia đình sâu nặng…) + Quê hương luôn là điểm tựa vững vàng cho con người trong mọi hoàn cảnh, là nguồn cổ vũ, động viên, là đích hướng về của con người. + Thiếu quê hương con người khó có thể lớn nổi thành người.
- Mở rộng vấn đề: + Phê phán một số người không coi trọng quê hương, không có ý thức xây dựng quê hương, thậm chí quay lưng, phản bội quê hương, xứ sở. + Tình yêu quê hương cũng đồng nhất với tình yêu đất nước. - Bài học nhận thức và hành động: + Xây đắp và bảo vệ quê hương, phát huy những truyền thống tốt đẹp của quê hương là trách nhiệm, nghĩa vụ thiêng liêng của mỗi con người. + Là học sinh, ngay từ bây giờ phải tu dưỡng, tích lũy kiến thức để sau này xây dựng bảo vệ quê hương. c. Kết đoạn (kết thúc vấn đề): Yêu quê hương là tình cảm đẹp đẽ không thể thiếu trong tâm hồn mỗi con người.
d. Từ nhân vật ông Hai, em hãy viết đoạn văn (từ 12 - 15 câu) trình bày suy nghĩ của em về vai trò của quê hương trong tâm hồn mỗi con người. * Lập dàn ý: 1. Mở đoạn (dẫn dắt và nêu vấn đề): 2. Thân đoạn (giải quyết vấn đề): - Giải thích: - Bàn luận vấn đề: - Mở rộng vấn đề: - Bài học nhận thức và hành động: c. Kết đoạn (kết thúc vấn đề):
CÁC DẠNG BÀI THƯỜNG GẶP Dạng 1: Câu hỏi đọc – hiểu Dạng 2: Viết đoạn văn nghị luận xã hội Dạng 3: Viết bài văn nghị luận văn học
Bài tập 2: Đề 1: Cảm nhận của em về nhân vật ông Hai trong truyện ngắn Làng của nhà văn Kim Lân (từ khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc đến khi tin đó được cải chính). * Tìm hiểu đề và tìm ý: Tìm hiểu đề Kiểu bài: Nghị luận về nhân vật trong đoạn trích truyện Vấn đề nghị luận: Diễn biến tâm trạng của nhân vật ông Hai Phạm vi dẫn chứng: Đoạn trích truyện từ khi nghe tin làng theo giặc đến khi tin đó được cải chính. Tìm ý Tâm trạng của nhân vật ông Hai khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc được thể hiện như thế nào? Khi nghe tin cải chính, tâm trạng của ông Hai đã thay đổi ra sao? Ông có những hành động gì? Nghệ thuật xây dựng nhân vật ông Hai.
* Lập dàn ý: 1. Mở bài: - Giới thiệu tác giả, tác phẩm: + Kim Lân là nhà văn chuyên viết truyện ngắn và có những sáng tác trước Cách mạng tháng 8. + Ông chủ yếu viết về sinh hoạt làng quê và cảnh ngộ của người nông dân. + Làng được viết vào năm 1948 (thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp). - Giới thiệu và cảm nhận khái quát về nhân vật: Ông Hai là nhân vật chính của truyện, một người nông dân chất phác phải rời làng đi tản cư nhưng có tấm lòng yêu làng, yêu nước sâu sắc, tinh thần kháng chiến cao, trung kiên với cách mạng. Điều đó được thể hiện sâu sắc từ khi ông nghe tin làng chợ Dầu theo giặc đến khi tin đó được cải chính.
Đề 1: Cảm nhận của em về nhân vật ông Hai trong truyện ngắn Làng của nhà văn Kim Lân (từ khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc đến khi tin đó được cải chính). Lập dàn ý: 1. Mở bài: 2. Thân bài: a. Tâm trạng ông Hai khi nghe tin làng theo giặc: bàng hoàng, sững sờ, hổ thẹn, đau khổ, day dứt. - Khi mới nghe tin: + Thoạt đầu nghe tin làng chợ Dầu theo giặc từ người đàn bà tản cư nói ra, ông lão bàng hoàng, sững sờ, không thể tin được. + Khi cái tin ấy được khẳng định chắc chắn, ông lão buộc lòng phải tin. Tâm trạng ông bị ám ảnh, day dứt với mặc cảm là kẻ phản bội.
LÀNG – KIM L N b. Tâm trạng ông Hai khi nghe tin làng theo Tây làm Việt gian: bàng hoàng, sững sờ, hổ thẹn, đau khổ, day dứt. - Khi mới nghe tin: - Trên đường về nhà: + Ông Hai xấu hổ, không dám nhìn ai, cúi gằm mặt xuống mà đi. + Bên tai ông văng vẳng câu chửi của người đàn bà cho con bú… - Khi về đến nhà: + Ông tủi thân, thương con: “chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? . . . ” + Ông bán tín bán nghi trước tin làng theo giặc. + Trước những chứng cứ nghe được và suy luận riêng, ông phải tin. Ông rất thương người dân làng chợ Dầu, thương mình phải mang tiếng là người làng Việt gian.
- Khi mới nghe tin - Trên đường về nhà - Khi về đến nhà - Những ngày sau đó: + Ông luôn sống trong tâm trạng nơm nớp, lo sợ, xấu hổ, nhục nhã, trốn biệt ở trong nhà. + Khi nghe mụ chủ nhà báo sẽ đuổi hết những người làng chợ Dầu ở nơi tản cư. Ông cảm nhận hết nỗi nhục nhã, lo sợ tuyệt đường sinh sống. + Bị đẩy vào đường cùng, tâm trạng vô cùng bế tắc Ông đã quyết định một cách đau đớn nhưng dứt khoát: Làng thì yêu thật nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù. + Ông tâm sự với đứa con út để củng cố niềm tin vào cách mạng, kháng chiến và tin vào cụ Hồ.
a. Tâm trạng ông Hai khi nghe tin làng theo giặc: bàng hoàng, sững sờ, hổ thẹn, đau khổ, day dứt. b. Tâm trạng của ông Hai khi nghe tin làng được cải chính: vui sướng, tự hào - Mặt ông vui tươi, rạng rỡ hẳn lên so với mọi ngày. - Về nhà, ông chia quà cho lũ trẻ, chạy khắp xóm để loan tin. - Ông qua nhà bác Thứ và kể chuyện về làng của mình khoe tin làng được cải chính, khoe cả làng mình, nhà mình bị Tây đốt. Đó là một bằng chứng để chứng minh là làng mình là làng kháng chiến chứ không phải như tin đồn. Đó là niềm hạnh phúc vô bờ bến của ông Hai, một người dân Việt Nam yêu làng, yêu nước…. Ông Hai là một con người nông dân thuần hậu, chất phác, có tình yêu làng tha thiết, mãnh liệt, có lòng tự trọng sâu sắc. Ở ông, tình yêu làng hòa nhập, thống nhất với lòng yêu đất nước, trung kiên với cách mạng.
a. Tâm trạng ông Hai khi nghe tin làng theo giặc: bàng hoàng, sững sờ, hổ thẹn, đau khổ, day dứt. b. Tâm trạng của ông Hai khi nghe tin làng được cải chính: vui sướng, tự hào. c. Nghệ thuật xây dựng nhân vật: - Nhà văn Kim Lân đã rất thành công trong việc xây dựng cốt truyện theo tâm lí. - Nhà văn đã đặt nhân vật vào tình huống gay cấn, thử thách, đấu tranh nội tâm căng thẳng để bộc lộ tính cách, tâm trạng và thái độ của nhân vật. - Ngôn ngữ nhân vật sinh động, giàu tính khẩu ngữ qua hình thức đối thoại, độc thoại nội tâm. - Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật sâu sắc, tinh tế.
3. Kết bài: - Đánh giá, khái quát nâng cao vấn đề: + Đoạn trích truyện ngắn Làng đã khắc họa thành công diễn biến tâm trạng nhân vật ông Hai từ khi nghe tin làng theo giặc đến khi tin đó được cải chính. + Ông Hai là hình ảnh tiêu biểu cho người nông dân thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp. Qua nhân vật ông Hai, tác giả muốn biểu đạt một cách thấm thía, xúc động tình yêu làng, tình yêu nước sâu sắc của người nông dân trong cuộc kháng chiến chống Pháp. - Liên hệ: Nhà văn viết tác phẩm bằng trái tim, tình cảm nên đã mang đến sự đồng cảm sâu sắc cho bạn đọc. Đọc xong tác phẩm, mỗi chúng ta càng thêm yêu mến, tự hào, trân trọng về người nông dân Việt Nam.
Đề 1: Cảm nhận của em về nhân vật ông Hai trong truyện ngắn Làng của nhà văn Kim Lân (từ khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc đến khi tin đó được cải chính). * Lập dàn ý: 1. Mở bài: - Giới thiệu tác giả, tác phẩm: - Giới thiệu và cảm nhận khái quát về nhân vật. 2. Thân bài: a. Tâm trạng ông Hai khi nghe tin làng theo giặc: bàng hoàng, sững sờ, hổ thẹn, đau khổ, day dứt. b. Tâm trạng của ông Hai khi nghe tin làng được cải chính: vui sướng, tự hào. c. Nghệ thuật xây dựng nhân vật: 3. Kết bài: - Đánh giá, khái quát nâng cao vấn đề: - Liên hệ.
LÀNG – KIM L N Đề 1: Cảm nhận của em về nhân vật ông Hai trong truyện ngắn Làng của nhà văn Kim Lân (từ khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc đến khi tin đó được cải chính). Đề 2: Suy nghĩ của em về nhân vật ông Hai trong đoạn trích tác phẩm Làng của nhà văn Kim Lân. * So sánh đề 1 và đề 2: - Giống nhau: + Kiểu bài: Nghị luận về nhân vật trong đoạn trích truyện + Vấn đề nghị luận: Tâm trạng của nhân vật ông Hai trong đoạn trích truyện Làng của nhà văn Kim Lân. + Nghệ thuật xây dựng nhân vật.
Đề 1: Cảm nhận của em về nhân vật ông Hai trong truyện ngắn Làng của nhà văn Kim Lân (từ khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc đến khi tin đó được cải chính). Đề 2: Suy nghĩ của em về nhân vật ông Hai trong đoạn trích tác phẩm Làng của nhà văn Kim Lân. - Khác nhau: Đề 1 Cảm nhận về tâm trạng ông Hai ở 2 thời điểm: - Khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc. - Khi nghe tin cải chính rằng làng chợ Dầu không theo giặc. Đề 2 Suy nghĩ về tâm trạng ông Hai ở 3 thời điểm: - Trước khi làng chợ Dầu theo giặc. - Khi nghe tin cải chính rằng làng chợ Dầu không theo giặc.
III. Bài tập về nhà: Bài tập 1: Viết hoàn chỉnh đoạn văn nghị luận ở bài tập 1 - phần d. Bài tập 2: Viết hoàn chỉnh bài văn nghị luận ở đề 1 Bài tập 3: Lập dàn ý cho đề 2: Suy nghĩ của em về nhân vật ông Hai trong đoạn trích truyện ngắn Làng của nhà văn Kim Lân.
Xin chân thành cảm ơn!
- Slides: 32