TYATRO Geleneksel Trk Tiyatrosu Modern Trk Tiyatrosu Tiyatronun

TİYATRO § Geleneksel Türk Tiyatrosu § Modern Türk Tiyatrosu § Tiyatronun Yapı Unsurları § Tiyatro İle İlgili Terimler

Tiyatro , insan yaşamının sahnede canlandırılması sanatıdır. Tiyatronun kökeni , Eski Yunan toplumundaki Dionsysos törenlerine dayanır. Türk Edebiyatında Tanzimat Döneminde Modern Tiyatro örnekleri görülmeye başlar.

Geleneksel Türk Tiyatrosu Meddah Karagöz Orta Oyunu Köy Seyirlik Oyunu Modern Tiyatro Trajedi Komedi Dram

NOT: Türk Edebiyatında Batılı anlamda tiyatro eserleri Tanzimat Döneminde görülür. Bu dönemden önce Geleneksel Türk Tiyatrosu örnekleri vardır. Edebiyatımızda ilk yerli tiyatro örneği Tanzimat Döneminde Şinasi’nin yazdığı Şair Evlenmesi. Sahnedilen ilk oyundur. Sahnelen ilk tiyatro eseri Namık KEMAL’in Vatan Yahut Silistre adlı eseridir. Ahmet Vefik Paşa , Bursa’da tiyatro binası yaptırmış. Moliere’den çeviriler yapmıştır.

Modern Tiyatro TRAJEDİ: *Hayatın acıklı yönlerini sahnede göstermek amacıyla yazılmış tiyatro eserleridir. *Konular tarihten ya da mitolojiden alınır. *Diyolog ve koro bölümleri vardır. *Kişiler ; tanrılar, tanrıçalar, soylular ve doğaüstü varlıklardır. *Erdem, ahlak gibi değerler yüceltilir. *Seçkin bir üslup vardır. Kaba sözlere yer verilmez. *Öldürme, yaralama gibi olaylar sahnede gösterilmez. *Üç birlik kuralına uyulur. (olay, zaman, yer birliği) *Manzum eserlerdir.

KOMEDİ *İnsanların ve olayların gülünç yanlarını ortaya loymak amcıyla yazılmış Tiyatro eseridir. *Konular günlük yaşamdan seçilir. *Kişiler coğunlukla halktan seçilir. *Üslupta soyluluk aranmaz. Kaba sözlere yer verilebilir. Diyalog ve koro bölümleri vardır. *Üç birlik kuralına uyulur. *Manzum eserlerdir.

KOMEDİ TÜRLERİ Töre Komedisi • Toplumun ve geleneklerin çarpık ve olumsuz yönlerini alaycı bir dille anlatır. Karakter Komedisi • Kişiler ön plana çıkarılır ve bunların çarpık ve olumsuz yönleri alaycı bir dille anlatır. Entrika Komedisi • Olayların insani şaşırtacak şekilde geliştiği komedi türüdür.

DRAM *19. yüzyılda Fransa’da ortaya çıkmıştır. *Yşamın gülünç yanlarıyla üzüntü verici yanları birlikte anlatılır. *Konular günlük hayattan ya da tarihten alınabilir. *Nazım ve nesir karışık yazılabilir. *Üç birlik kuralına uyma zorunluluğu yoktur. *Kişiler toplumun her tabakasından seçilebilir. *Her türlü olay, sahnede canlandırılabilir.

Tiyatronun Yapı Unsurları 1)Dramatik Örgü: Tiyatro eserindeki olay örgüsüdür. 2)Yer(Mekan): Tiyatroda ele alınan olayların geçtiği çevredir. Olayın geçtiği bu çevre tiyatro sahnesindeki dekordur. 3)Zaman: Tiyatroda ele alınan olaylarınb başlangıcından bitişine kadar geçen zamandır. 4)Kişiler: Tiyatro eserinde kişiler tip ve karakter olarak karşımıza çıkar. Çevresel faktörler ve psikolojik durumlarıyla birlikte aktarılır. 5)Çatışma: İyi-kötü, güzel-çirkin, zengin-fakir gibi zıtlıkların bir arada verilmesi çatışmayı doğurur. Çatışma , olay örgüsünü ve kişileri şekillendiren yapı unsurudur.

TİYATRO TERİMLERİ Adaptasyon: Yabancı bir eseri yer adları, şahıs adları, deyimleri, gelenek ve görenekleriyle yerli hayata uygulayarak çevirme; uyarlamadır. Aktris: Kadın oyuncu Aktör: Erkek oyuncu Bale: Müzik ve danstan oluşan sözün yer almadığı oyun Diyalog: Karşılıklı konuşma Kabare: Her türlü güncel sorunu ince bir alayla, iğneleyici, yerici, taşlayıcı bir tutumla ele alıp toplum eleştirisine yönelen tiyatro türü Operet: Halk şarkılarına dayanır, bazı bölümleri müziklidir. Melodram: Acı üzüntü veren olayları müzik eşliğinde verilmesi Vodvil: Toplumsal sorunları mizahi bir yaklaşımla hicveden tiyatro türü Tuluat: Yazılı bir metne dayanmadan, sahnede doğaçlama yöntemiyle oynan tiyatro türü Tirat: Tek kişinin yaptığı uzun konuşma Suflör: Tiyatroda kuliste durarak oyunculara sözlerini fısıltıyla söyleyip hatırlatan yardımcı Skeç: İşlediği konuyu genişletmeden, en canlı çizgiler içinde veren, genellikle güncel olaylara ve aile sorunlarına değinen ve bir nükte ile biten kısa güldürü Pandomim: Yalnızca işaretlerle oynan, sözsüz tiyatro. Türk edebiyatına Tanzimat Dönemi’nde girmiştir. Müzikal: Opera, operet ve balenin birleşimi oyun Monolog: Sahnede tek kişinin (kendine) konuşması Dekor: Sahnedeki eşya ve görünüş Kostüm: Tiyatro oyuncularının oyuna uygun olarak giydikleri giysi Opera: Bestelenmiş trajedi ve dram. Tüm konuşmalar müzikten ibarettir. Perde: Tiyatro eserlerinde oyunun başlayıp bitmesine kadar geçen bölüm Sahne: Oyunun oynandığı yer, oyunun bölümlerinden her biri

KISA OYUN YAZMA AŞAMALARI 1. Hazırlık • Konu ve temayı belirleme • Oyundaki kişileri ve özelliklerini belirleme 2. Planlama • Sahneyi /sahneleri belirleme • Dramatik örgüyü belirleme • Çatışmayı belirleme 3. Taslak metni oluşturma • Dekor ve kostümle ilgili ayrıntıları yazma • Hareketlere ait betimlemeleri yazma • Diyalog ve monolog oluşturma 4. Taslak metni geliştirme ve düzeltme • Metin tutarlılığını değerlendirme • Yazım ve noktalama hatalarını düzeltme 5. Yazılan Metni Paylaşma Yazma Sürecini Uygulama Beşer kişilik gruplara ayrılarak 3 -5 dakikada oynanabilecek kısa bir oyun metni yazınız. Metninizi yazarken yukarıda verilen aşamaları dikkate alınız. Metninizi oluştururken okuma metinlerinden yeni öğrendiğiniz kelimeleri kullanmaya özen gösteriniz. Metnin konusuna grup arkadaşlarınızla birlikte karar veriniz. Kısa Oyun Sahnelemek için aşağıda belirtilen aşamalar takip edilir: 1. Rol dağılımı yapılır. 2. Sahne ve dekor düzenlenir. 3. Yazılan kısa oyun sahnelenir.