TTN ve SALIK Dr zcan OURLU TTN Bata
TÜTÜN ve SAĞLIK Dr. Özcan OĞURLU
TÜTÜN Başta sigara olmak üzere tüm tütün ürünleri biz hekimlerin günlük pratiklerinde uğraş verdiğimiz bir çok hastalığa yol açması ve tedaviyi olumsuz etkilemesi açısından önemlidir l Sigara içmek bir hastalıktır ve tedavi edilmelidir l Branşı ne olursa olsun tüm hekimlerin sigara ile mücadele etmesi birincil sorumlulukları arasındadır l
l Günümüzde dünyada 1. 3 milyar kişinin sigara içtiği tahmin edilmektedir l Önlenemezse 2025’te bu sayı 1. 7 milyarı aşacaktır l Bu içicilerin büyük çoğunluğu gelişmekte olan ülkelerde yaşamaktadır
Sigara tiryakilerinin yarısını öldürmektedir l Dünyada, her yıl 5. 000 insan tütüne bağlı hastalıklardan ölmektedir l 2020’de her üç erişkinden birinin ölümü sigaradan olacaktır l Ülkemizde her yıl yaklaşık 100, 000 kişi (her 5 ölümden birisi) tütüne bağlı hastalıklardan ölmektedir
l Önlem alınmazsa, ülkemizde, 2025 yılında 250. 000 insan tütüne bağlı hastalıklardan ölecektir
Tütünün insan sağlığına etkileri l Hedef organlarda süregen hastalıklar oluşmasına neden olur l l l Kanserler Kalp-Damar sistemi Solunum sistemi… Nikotin bağımlılığına yol açar l Yaşam süresi; l l l sigarayla ilişkili hastalık yoksa 5 -8 yıl, sigarayla ilişkili hastalık varsa 8 -22 yıl KISALIR!. .
Dünyada sigara içim oranları Bölge Kuzey Amerika Latin Amerika Batı Avrupa Orta ve Doğu Avrupa Afrika ve Orta Doğu Asya Tüketim % 4. 7 % 8. 9 % 9. 3 % 10. 8 % 11. 8 % 54. 5
Gelişmekte olan ülkelerin tütün tüketimindeki payı % 61 % 71 % 41 1976 1984 2000
Türkiye’de Sigara
l Sigara dumanında kanserojen, irritan özelliklere sahip 4000’den fazla kimyasal madde vardır l Bu maddelerden NİKOTİN, bağımlılık yapıcı özelliğe sahiptir
Sigara dumanı 4000’den fazla madde içerir kimyasal NİKOTİN: Bağımlılık yapar KARBONMONOKSİT: Kanda oksijenin yerini alır KANSER YAPICI MADDELER (bazıları) Arsenik Kurşun Polonium 210 Benzen Nitrozamin Formaldehit Krom Nikel Vinil klorür Asetaldehit Benzopiren DDT İRRİTANLAR VE ZEHİRLER Siyanür Laktik asit Azotoksit Amonyak Akrolein Bizmut Formik asit Aseton Uçucu aminler
Sigara dumanındaki bazı kimyasal maddeler Nikotin Karbonmonoksit Arsenik Metil Alkol DDT Kadmiyum Hidrojen siyanür Bütan Aseton Naftalin Amonyak Toluen Bağımlılık yapıcı Egzos gazı Zehir Roket yakıtı, kaçak içkilerdeki öldürücü alkol Böcek zehiri Araba aküsü Gaz odası zehiri Ocak gazı Tırnak cilası çıkarıcı Güve öldürücü Temizlik Malzemesi Tiner
Kanada’da Sigara Paketleri Üzerine Miktarı Yazılması Zorunlu Tutulan Maddeler l l l Katran Nikotin Karbonmonoksit Formaldehit Nitrojen siyanit Benzen
SİGARA, PURO, PİPO, NARGİLE, ÇİĞNEME, ENFİYE, HASANKEYİF, MARAŞ OTU, DUMANSIZ SİGARA VB…. HEPSİ ÖLDÜRÜCÜDÜR!. . .
Light sigaralar güvenli mi? l Light sigaralar ilk kez 1970’lerde piyasaya çıktığında bunların içicilere daha az kanserojen tar verdiği sanılmaktaydı l Sonraki araştırmalar gösterdi: ¡ ¡ Düşük katranlı sigara içenlerin sigaraya bağlı hastalıklara yakalanma ve bunlardan ölme riski aynıdır İçiciler kansere yol açan katrana ve bağımlılık yapıcı nikotine aynı oranda maruz kalırlar
l Tütün şirketleri bağımlılık yaptığını ve öldürdüğünü bildikleri halde sigara üretmekte ve satmaktadır l Sigaraya bağlı akciğer kanseri ve diğer hastalıklardan ölenler tütün şirketlerinin hırsının ve insanların acılarına duyarsızlığının kurbanlarıdır
“Sigara üreticileri gelişmiş ülkelerde yasaklardan dolayı satamadıkları yüksek katranlı ve yüksek nikotinli sigaraları gelişmemiş ülkelerin pazarına sürmektedir” WHO (Dünya Sağlık Örgütü)
Bugünkü sigara içme oranları aynı şekilde devam ettiği takdirde halen yaşayan 250 milyon çocuk sigara nedeniyle ölecektir
Sigara şirketleri neden çocukları hedef alırlar? Sigara şirketleri müşterilerinin 1/3’ünün 13 yaşına kadar, %90’ının 20 yaşından önce sigaraya başladıklarını bilirler l Marka seçimleri çok erken yaşlarda belli olur l Karlılığın devamı ve sigara endüstrisinin ayakta kalması 18 yaşın altındakilere sigara satış başarısına bağlıdır l
Reklam taktikleri Kullandıkları en büyük silah reklam, medya ve özendirmedir l Camel Trophy, Marlboro Adventure Team, Virginia Superslims ve Formula 1 gibi yarışmalar tamamen insanları etkilemek amacıyla yapılmaktadır l Sigara içmenin insanları daha seksi, daha güzel, daha yakışıklı, daha popüler ve daha atletik gösterdiğini düşündürmeye çalışmaktadırlar l
l Amerika’da sigaradan zarar görenlerin açtıkları davalardan sigara firmaları ağır tazminatlar ödüyorlar l Sigara üreticileri için, Amerikan vatandaşlarını öldürmek çok pahalı hale gelmiştir
Sosyoekonomik düzey l Eğitim düzeyi düştükçe l SİGARA TÜKETİMİ ARTMAKTADIR
Sigara alışkanlığı eğitim düzeyi düşük kişilerde daha yaygındır
Tütün bireyi yoksullaştırır ¡ Tütün için yapılan harcama fırsatçı bir harcamadır ¡ Yoksul birey, yiyecek, eğitim, barınak, sağlık gibi temel ihtiyaçlar için harcamadığı parayı tütün için harcar ¡ Tütün nedeniyle hastalanma ve erken ölüm riski yüksektir ¡ Bu durum aileler için daha yüksek gelir gereksinimi ve artmış sağlık harcamaları demektir
Ülkeyi yoksullaştırır l Tütünün neden olduğu hastalıklar, erken ölüm nedeniyle artmış üretim kaybı ve yüksek sağlık harcamaları l Tütün yaprağı ve tütün ürünleri ithalatı nedeniyle döviz kaybı l Kaçakçılık nedeniyle sigara fiyatlarında düşme, tüketimde artma, vergi gelirinde azalma
Philip Morris dökümanları 1994 bütçesi: “Sabancı’yı rahmetli Özal’la iyi ilişkileri olduğu için tutmuştuk. Şimdi odaklanmış hükümet ilişkilerimiz Sabancı’dan iyi”
Formula-1 Marlboro için bulunmaz bir pazarlama aracıdır Reklam yasağı olan pazarlar için hayati önem taşır
Komşu ülkeye sigara fabrikası kur Hükümeti fabrika kurmaya ikna et Kaçakçılığı arttır Kaçakçılığı önlemek üzere Halkı ürününe alıştır Reklam kampanyası yap Kuvvetli ve saldırgan Tekel ve hükümetten bağımsızlık kazan Tekele ortak ol veya dediklerini yaptır Tekelin özelleştirilmesi için basınç yap TEKELİ AL E. Dağlı’dan
Ekonomik sonuçlar • Her yıl dünyaya 200 Milyar $ ekonomik zarar vermektedir • Sigara ekonomisinde 1 $ girdi, 2 -4 $ kayıpla sonuçlanmaktadır
Türkiye’de sigara pazarı 9. 3 milyar dolar
Tütün endüstrisinin 2002 -2004 yılı karları Kazanç (milyon $) Son 3 yılda büyüme British American Tobacco (BAT) 2095 %28. 16 Japan Tobacco International (JTI) 710 %24. 96 11 102 %13. 72 Imperial Tobacco Group 424 %13. 15 ALTADIS 541 %426. 34 Altria (Philip Morris)
Ekonomik Sonuç l 1 Aylık Sigara Parası 12 Lt süt l 20 kg portakal l 106 yumurta l 1, 5 çocuk paltosu l 7 çocuk pantolonu l 1 yıllık sigara parası: 1. 1 ton linyit kömürü
Sigaranın bedeli l İçenin sağlık etkilenmesi l Ormansızlaşma l Yangınlar l Pasif içicilik l Elbise ve mobilya kirlenmesi
Ölüm Nedenleri
l Kanser ölümlerinin %32’sinden l Kalp krizi ölümlerinin %21’inden l Kronik akciğer hastalığı ölümlerinin %88’inden sorumludur
Kanserler Kalp ve dolaşım Diğerleri Akciğer Koroner kalp hastalığı Bronşit ve amfizem Ağız ve nefes borusu Aort anevrizması Zatürree Yemek borusu Kalp kası dejenerasyonu Mide ve onikiparmak barsağı ülseri Mesane Ateroskleroz Böbrek Felç-inme Mide Pankreas Bulunamayan ilk odak Kan kanseri
Sigara içicilerde işlev bozuklukları Ejekülasyon (hacim azalması) Sperm sayısı azalması Doğurganlık azalması (%30) Sperm hareketi azalması Bağışıklık sistemi bozulması Spermin yumurta dölleme yeteneğinin azalması Erken menopoz (ortalama 1. 74 yıl önce) Sperm şekil bozuklukları Sigara içicilerde bulguları daha ağır olan hastalıklar Astım Hipertiroidi (Grave’s hastalığı) Kronik nezle Multipl skleroz Şeker hastalığı, görme bozukluğu Görme siniri iltihabı Sigara içicilerde daha ağır ve inatçı olan hastalıklar Nezle Zatürree Iltihaplı barsak hastalığı Tüberküloz Grip
Sigara içenler iki kat daha fazla orta/ağır impotansa sahiptir
Sigara ve kanser Başlıca neden olduğu kanserler; Akciğer Ağız, Larinks, farinks, özöfagus, mesane Katkıda bulunduğu kanserler; Böbrek, pankreas İlişkili olduğu kanserler Mide, serviks
l Ülkemizde 1997 yılında akciğer kanserinin, tüm kanserler içinde %17. 6 oranıyla birinci sırayı aldığı saptanmıştır. l Ülkemize ait istatistiksel veriler çok sağlıklı olmamakla birlikte, yılda 30. 000 -40. 000 arasında akciğer kanserine bağlı ölüm olduğu tahmin edilmektedir
Sigara ve ağız kanseri l İçilen sigara miktarına bağlı olarak, sigara içiciler içmeyenlere göre 6 kat daha fazla ağız kanserinden ölürler l En sık görüldükleri yer damak, diş eti ağız tabanıdır l Tütün çiğnenmesi de ağız ve boğaz kanseri riskini artırır
Name : Mr Jivanbhai Patni Diagnosis : Ca Left Buccal Mucosa Tobacco History : Status : Dead Description: Pre operative view of cheek cancer
Solunum sistemine etkileri l l l Lokal savunma mekanizmalarını bozar FEV 1’de yıllık %25 daha fazla kayba neden olur KOAH oluşumundan sorumludur Akciğer kanserinin major nedenidir Astım hastalarının tedavisini olumsuz etkilemektedir Nikotin in vitro tüberküloz basilinin üremesini hızlandırır
Sigara ve akciğer l Silia Kaybı l Mukus Bez Hiperplazisi l Goblet Hücre Sayısında Azalma l Epitelde Histolojik Değişiklikler
Kardiovasküler etkileri l l l Sigara koroner arter hastalığı için major risk faktörüdür Sigara içenlerde miyokard infarktüsü riski 2. 5 kat artmaktadır Sigara akut olarak kan basıncında 10 mm. Hg’lık artış yapar Sigara içen hipertansiyon hastalarında kalp ve böbrek problemleri daha sık görülür Hipertansif hastalarda sigara bırakıldığında koroner arter hastalığı riski %35 -40 kadar düşer Tüm arteriyel sistemde yetmezliklere yol açarlar
Sigara ve kalp l Sigara içenler içmeyenlere göre % 70 daha fazla koroner hastalıklarından ölürler l 65 yaşından gençlerde koroner hastalıklar erkeklerde % 45 kadınlarda % 40 sigaraya bağlıdır l Sigarayı bırakmak koroner hastalık riskini bir yılda % 50 azaltır, 5 yılda risk normale iner
Hematolojik etkileri l l l l Sigara dumanındaki CO’in hemoglobine olan yüksek afinitesinden dolayı, oksijen taşınmasında azalma Kronik kan kaybı nedeniyle demir eksikliği anemisine yol açabilir Kronik non-enfeksiyöz lökositoza yol açabilir Sekonder polisitemi açısından dikkatli olunmalıdır Trombosit ve endotel fonksiyonlarını bozduğu için ateroskleroza neden olur Akkiz trombofilebite neden olur Sigara ve lösemi arasında birliktelik vardır
Sigara ve inme l l l Sigara içenlerde inme riski içmeyenlere göre yaklaşık % 50 fazladır. Risk günde içilen sigara sayısı ile artar Sigarayı bırakmak inme riskini bir yıl içinde % 50 azaltır, 5 yılda hiç içmemişler düzeyine düşürür artar İntraserebellar hemoraji riski iki kat Serebral infarkt riski üç kat artmaktadır Vasküler demans oluşumunu kolaylaştırır
Endokrin etkileri l l l Sigara içenlerde diyabet gelişme riski 1. 4 -3. 3 kat artmaktadır Diyabetiklerde makro ve mikrovasküler komplikasyon artmaktadır Diyabetik sigara içicilerinde HDL azaldığından koroner arter hastalığı riski daha belirgindir Glisemi kontrolü sigara içen diyabetlilerde kötüdür Sigara içen diyabetiklerin nefropati riski içmeyenlerden fazladır (Mikroalbüminüri nedeniyle) Nöropati riski Tip I ve II diyabetlilerde artar
Sigara ve gözler l Körlükle sonlanabilen maküler dejenerasyon sigara içiçilerde 2 -3 kat artmıştır l Katarakt sigara içicilerde %40 daha fazla görülür
Sigara ve immün sistem l Üst ve alt solunum yolu infeksiyonları l Organ kanserleri l Alerjik hastalıklar l Aterosklerozun gelişiminde
Sigara, kronik zeminde mikroorganizmaların özellikle solunum epiteline bakteriyel adherensinde artışa neden olur
Sigara ve kemikler l Menapoz sonrası kadınlarda; sigara içenler içmeyenlere göre daha düşük kemik dansitesine sahiptir l Sigara içen kadınlar içmeyen kadınlara göre daha yüksek kalça fraktürü riskine sahiptir
Sigara ve cilt l Sigara kapiller vazokonstriksiyon yaparak ciltte erken kırışıklıklara yol açar l Bu etki 5 yıl sonra kalıcı hale gelir
Sigara ve kadın ¡ Kadınlarda erken menopoz ve kısırlık ¡ Rahim ağzı kanseri ¡ Akciğer kanseri ve diğer akciğer hastalıklarına yakalanma riski erkeklere göre daha yüksektir ¡ Prematüre Doğum-Düşük-Ölü Doğum-Dış Gebelik ¡ Düşük doğum ağırlığı, zeka geriliği ¡ Ani bebek ölümü sendromu
Keyifler değildir yaşamı değerli yapan. Yaşamdır, keyif almayı değerli kılan “Bernard Shaw”
- Slides: 65