TSAP SALIK PLATFORMU Salk Finansman Emin Sadk AYDIN

TÜSAP SAĞLIK PLATFORMU Sağlık Finansmanı Emin Sadık AYDIN Kalkınma Bakanlığı Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürü İstanbul, 22 EYLÜL 2017

Mevcut Durum: Gelişmeler 2 v Sağlıkta Dönüşüm Programı çerçevesinde hizmet kalitesi ve erişimde önemli ilerlemeler kaydedildi § § § genel sağlık sigortası aile hekimliği hastanelerde tek çatı anne ve çocuk sağlığı hastane ve hasta yatak sayıları § § sağlık personeli koruyucu sağlık kurumsal yapılanma bulaşıcı hastalıklarla mücadele § hasta hakları

3 Mevcut Durum: Gelişmeler v. Temel sağlık göstergelerinde önemli iyileşmeler oldu § Bebek ve anne ölüm oranları hızla düşürüldü o Bebek ölüm oranı bin canlı doğumda 2003: 28, 5 - 2015: 7, 6 o Anne ölüm oranı yüzbin canlı doğumda 2006: 28, 5 - 2015: 4, 7 § Doğuşta beklenen yaşam süresi yükseldi (2002: 74, 7 - 2015: 78) § Kişi başı hekim müracaat sayısı arttı (2002: 3, 2 – 2015: 8, 3) § Sağlık personeli sayısı arttı (2002: 378. 000 - 2015: 787. 000) § Aşılama oranı yükseldi (2002: %78 – 2015: %97) § Sağlıktan memnuniyet oranı arttı (2003: 39, 5 – 2015: %72, 3)

Mevcut Durum: Gelişmeler 4 2003 Toplam Yatak Sayısı 165. 465 122. 331 38. 361 43. 645 209. 648 (1) 21. 280 55. 786 18. 975 31. 518 106. 279 12, 9 45, 6 49, 5 72, 2 50, 7 - 100 54, 5 83, 5 85, 5 Hekim Sayısı 94. 466 82. 589 28. 810 28. 384 141. 259 (1) Hemşire Sayısı 74. 483 101. 722 22. 526 25. 941 152. 803 (1) Nitelikli Yatak Sayısı Nitelikli Yatak Oranı (%) 2018 Yılı Nitelikli Yatak Oranı Hedefi (%) 2015 Sağlık Bak. Üniversite Özel Toplam Kaynak: 2015 Sağlık İstatistikleri Yıllığı (1) Bu üç kategorinin dışında kalan MSB ve azınlıklara ait hastanelere ait yatak ve personelden dolayı toplam tutmamaktadır. 2016 yılında MSB hastaneleri Sağlık Bakanlığına devredilmiş ancak henüz istatistiklere bu durum yansımamıştır.

5 Mevcut Durum: Fiziki ve Beşeri Gelişmeler 2003 2015 2018* 10. 000 Kişiye Düşen Yatak Sayısı 23 26, 6 28, 4 100. 000 Kişiye Düşen Hekim Sayısı 141 179 193 100. 000 Kişiye Düşen Hemşire Sayısı 111 194 295 Kaynak: 2015 Sağlık İstatistikleri Yıllığı * 10. Kalkınma Planı Tahmini

6 5. 8 5. 9 4 3. 8 3. 9 3. 5 3. 7 2. 6 4 Kaynak: OECD Health Statistics, 2016 6. 3 l Po y la Au nd st ra Be lia lg iu C m an ad a N Sp et a he in rla nd Tu s rk ey G C ze erm ch a R ny Sl ov ep ak ub li R ep c ub li H un c ga ry Ja pa n Ko re a 8 Ita M ex ic Sw o ed en N C ew h Ze ile al an d Ire Sw la nd it U zer ni te land d St at Po es rtu ga l Fi nl an d N or w a D en y m ar k La tv i Ic a Lu ela xe n m d bo ur Es g to ni Fr a an O EC S ce D love AV n ER ia AG E Au st ria 6 Mevcut Durum: Kişi Başı Hekime Müracaat Sayısı 16 14. 9 14 12. 8 12 11. 1 11. 3 10 6. 6 6. 8 7. 6 7. 2 7. 3 7. 4 8 11. 8 9. 9 8. 3 4. 5 4. 1 4. 2 4. 3 2. 9 2 0

7 10. KALKINMA PLANINDA SAĞLIKTA TEMEL AMAÇ VE HEDEF Vatandaşlarımızın yaşam kalitesi ve süresinin yükseltilmesi ile ekonomik, sosyal ve kültürel hayata bilinçli, aktif ve sağlıklı bir şekilde katılımlarının sağlanması temel amaçtır. Bu amaç doğrultusunda; v veriye ve kanıta dayalı politikalarla desteklenen, v erişilebilir, v nitelikli, v maliyet etkin ve v sürdürülebilir bir sağlık hizmet sunumu esastır.

SAĞLIK HARCAMALARI (2017 fiyatlarıyla, milyon TL) 8 Toplam Sağlık Harcaması 140, 000 Kamu Sağlık Harcaması Özel Sağlık Harcaması 117, 593 120, 000 100, 000 92, 351 (Milyon TL) 80, 000 60, 000 40, 000 25, 242 20, 000 0 2003 2004 Kaynak: TÜİK 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

KAMU SAĞLIK HARCAMALARI (2017 Fiyatlarla) (YATIRIMLAR ve DİĞER MYB HARCAMALARI HARİÇ) 9 Milyon TL 2003 2014 2015 2016 2017 (REV) İLAÇ HARCAMALARI 18. 207 20. 815 21. 112 21. 522 23. 255 25. 410 TEDAVİ HARCAMALARI 16. 836 44. 614 43. 793 44. 803 49. 174 51. 444 -Sağlık Bakanlığı 10. 932 26. 262 26. 051 27. 026 30. 954 31. 486 -Üniversite Hastaneleri 3. 828 7. 932 7. 870 8. 034 8. 780 10. 072 -Özel Hastaneler 2. 076 10. 420 9. 872 9. 742 9. 441 9. 886 DİĞER HARCAMALAR 1. 987 1. 000 916 915 921 0 5. 250 5. 295 5. 360 5. 974 6. 350 37. 030 71. 680 71. 116 72. 600 79. 327 84. 124 AİLE HEKİMLİĞİ TOPLAM Kaynak: SGK, Maliye Bakanlığı Diğer MYB Harcamaları: doktor taban maaşları, temel ve koruyucu sağlıkla ilgili personel ve diğer cari harcamalar

KAMU SAĞLIK HARCAMALARI (2017 Fiyatlarla) (YATIRIMLAR ve DİĞER MYB HARCAMALARI HARİÇ) 10 90, 000 84, 124 79, 327 80, 000 71, 680 71, 116 72, 600 70, 000 60, 000 51, 444 49, 174 50, 000 44, 803 44, 614 43, 793 20, 815 21, 112 21, 522 5, 295 5, 360 37, 030 30, 000 20, 000 18, 207 25, 410 23, 255 16, 836 10, 000 0 1, 987 0 2003 İLAÇ HARCAMALARI Kaynak: SGK, Maliye Bakanlığı 5, 250 1, 000 2013 916 2014 TEDAVİ HARCAMALARI 915 2015 DİĞER HARCAMALAR 5, 974 925 2016 AİLE HEKİMLİĞİ 6, 350 921 2017 (REV) TOPLAM

Kamu İlaç Harcamalarının Gelişimi 11 30, 000 1. 80 1. 60 1. 40 20, 000 1. 20 1. 00 15, 000 0. 80 10, 000 0. 60 GSYH'ya Oran Milyon TL 25, 000 0. 40 5, 000 0. 20 0 0. 00 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Nominal Tutar 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 R GSYHya Oran § Kamu ilaç harcamalarının GSYH’ya orandaki azalmada, ilaç fiyatlandırma ve geri ödeme sistemlerinde yapılan düzenlemeler etkili olmuştur. § Kamu ilaç harcamalarının GSYH’ya oranı 2002 yılında % 1, 5 iken 2017 yılında % 0, 8’e ulaşması beklenmektedir.

12 SGK REÇETE ANALİZİ (TAHAKKUK BAZLI, Cari Fiyatlarla) Değişim Oranı 2013201420152014 2015 2016 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Reçete Sayısı (Bin Adet) 339. 225 336. 106 338. 021 337. 403 339. 224 349. 749 -0, 2% 0, 5% 3, 1% Fatura Tutarı (Milyon TL) 15. 247 13. 854 14. 883 16. 354 18. 104 21. 290 9, 9% 10, 7% 17, 6% Reçete Başına Tutar (TL) 44, 95 41, 22 44, 03 48, 47 53, 37 60, 87 10, 1% 14, 1% Tutarlar; katılım payı, eczane ve kamu iskontosundan arındırılmıştır. . Yurtdışı sigortalılara ait ilaçlar ile TEB aracılığıyla getirilen ithal ilaçlar hariçtir Kaynak: SGK

KİŞİ BAŞI SAĞLIK HARCAMALARI VE HANEHALKI SAĞLIK HARCAMALARI 13 1, 600 22 1, 408 1, 400 18. 5 1, 200 1, 282 1, 386 1, 400 1, 429 1, 350 1, 513 1, 232 15. 4 15. 8 14. 1 1, 003 924 813 804 16. 8 17. 8 20 16. 6 1, 110 15 987 843 726 600 25 1, 345 17. 4 800 1, 475 1, 396 21. 8 16. 3 1, 000 1, 467 10 636 400 5 363 200 0 0 2003 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Kişi Başı Sağlık Harcaması (Nominal Fiyatlarla, TL) Kişi Başı Sağlık Harcaması (2017 Yılı Fiyatlarıyla, TL) Kaynak: TÜİK Hanehalkı Sağlık Harcamasının Toplam Sağlık Harcamasına Oranı (%) 2014 2015 (%) (TL)

Merkezi Bütçe Sağlık Yatırımları (2017 Fiyatlarıyla, Milyon TL) 14 8000 7, 108 7000 6000 5000 4, 123 4000 2, 996 3000 2, 351 2000 1, 723 2, 268 1, 901 2, 154 2, 413 2, 195 2, 802 2, 873 2, 476 1, 830 1, 605 1000 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

15 Merkezi Bütçe Sağlık Yatırımları (2017 Fiyatlarıyla) Bin TL

Merkezi Bütçe Sağlık Yatırımları (2017 Fiyatlarıyla) 16 8, 000 7, 108, 173 7, 000 (Bin TL) 6, 000 5, 834, 869 5, 425, 196 5, 000 4, 793, 433 4, 519, 850 4, 000 3, 808, 757 3, 000 2, 000, 000 1, 679, 595 894, 789 901, 972 981, 261 1, 269, 889 784, 806 0 2003 2015 TOPLAM SAĞLIK BAKANLIĞI 2016 ÜNİVERSİTE 2017 DİĞER

Üniversite Hastanelerine İlişkin Temel Mali Göstergeler 17 (Milyon TL) 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Gelirler 2. 725 3. 530 3. 943 4. 742 4. 911 4. 842 5. 194 6. 079 6. 688 7. 612 Giderler 2. 964 3. 634 4. 126 4. 666 4. 779 5. 184 5. 644 6. 622 7. 426 8. 909 Gelir-Gider Açığı 239 104 183 -76 -132 342 450 543 738 1. 297 Borçlar 860 1. 022 1. 392 1. 593 1. 547 2. 074 2. 721 3. 386 4. 007 5. 522 32% 29% 35% 34% 32% 42% 56% 60% 73% Borç/Gelir Oranı

18 KAMU ÖZEL İŞ BİRLİĞİ MODELİ v 37. 741 yataklı 29 hastane projesi için YPK onayı alındı v 30. 691 yataklı 21 projenin sözleşmesi imzalandı v Sözleşmesi imzalanan projelerin yatırım tutarı 22, 2 milyar TL v Sözleşmesi imzalananlardan: § Yozgat, Mersin, Isparta Şehir Hastaneleri hizmete açıldı § Adana, Ankara Bilkent (Kısmi), Kayseri, Manisa Şehir Hastaneleri 2017 yılında açılacak § Diğer projeler 2018, 2019, 2020 ve 2021 yıllarında hizmete alınacak v Henüz sözleşmesi imzalanmayan 7. 050 yataklı 8 projenin yatırım tutarı yaklaşık 5, 5 milyar TL

19 KAMU ÖZEL İŞ BİRLİĞİ MODELİ v 37. 741 yataklı 29 hastane projesinin; § Bina kullanım bedeli ve binanın bakım onarım idamesine ilişkin 6 zorunlu hizmet için § 25 yıl boyunca § yıllık 5, 4 Milyar TL ödenecek

M ex i Es co to n Sl ov P ia ak ola R nd ep u H blic u Lu ng xe ar m y bo ur g Ko r ea C ze ch Isr R ael ep ub lic C h G ile re e Sl ce ov en Ic ia e O EC P lan D ort d AV ug ER al AG E Sp ai n Ita Au ly st ra li N Ire a ew la Ze nd al an U d ni te Fin la d Ki nd ng do N m or w C ay an ad Au a st Be ria lg D ium en N et ma he rk rla nd Fr s an Sw ce e G den er m an y Sw Jap a i U tze n ni rla te d nd St at es a ey tv i La rk Tu Kaynak: OECD Health Statistics , 2016 11. 5 11. 2 11. 1 11. 0 10. 8 10. 6 10. 4 10. 1 9. 9 9. 8 9. 6 9. 4 9. 3 9. 1 9. 0 8. 9 8. 8 8. 4 8. 2 7. 7 7. 5 7. 4 7. 2 7. 0 6. 3 5. 8 5. 6 5. 2 16. 9 20 SAĞLIK HARCAMALARININ GSYH’YA ORANI, 2016

Mali Sürdürülebilirliğin Sağlanması 21 v Genç nüfusun da katkısıyla sağlık harcamalarının GSYH’ye oranı OECD ortalamasının (% 9) oldukça altında (% 5, 4) v Ancak bu düşük oranın sürekliliği mümkün görünmüyor: § Önümüzdeki birkaç yıl içerisinde tamamlanarak şehir hastaneleri § Sağlık personeli sayısının 2023 yılında ulaşacağı düzey § Yeni sağlık teknolojilerin yaygınlık kazanması § Koruyucu sağlık yerine ilaç ve tedavi harcamalarının artması § Kişiye özel tedavi ve ilaçların sağlık gündemindeki yerinin artması § % 8, 2 düzeyindeki yaşlı nüfusun birkaç yıl sonra (2023) yüzde 10, 2 düzeyine ulaşacak olması § …. .

22 Mali Sürdürülebilirliğin Sağlanması: Tartışma Konuları 1. Hasta Sevk Zinciri 2. Katılım Payları 3. Tamamlayıcı Sağlık Sigortacılığı 4. Kalite-Maliyet İkilemi, 5. Üniversitelerin Mali Sürdürülebilirliği 6. Nitelikli Tıp Eğitimi 7. Doktorlara İlişkin Performans Sistemi 8. Akılcı İlaç Kullanımı 9. Sağlık Turizmi 10. Sağlık Ürün ve Teknolojilerinde Yerli Üretim

23 Mali Sürdürülebilirliğin Sağlanması 1. Hasta Sevk Zinciri Tedavinin daha maliyetli olduğu üst basamak sağlık kuruluşlarına basit vakalarda müracaatların kısıtlanması için sevk zincirinin işletilmesi önem arz etmekte

24 Mali Sürdürülebilirliğin Sağlanması 2. Katılım Payları v Sevk zincirini atlayıp üst basamak sağlık kuruluşlarına doğrudan başvurulardan daha yüksek katılım payı alınması v Bazı ilaç ürün gruplarında (antibiyotik, ağrı kesici gibi) farklılaştırılmış katılım payı uygulamasına gidilmesi

25 Mali Sürdürülebilirliğin Sağlanması 3. Tamamlayıcı Sağlık Sigortacılığı v Geri ödeme listesinin maliyet etkinlik açısından değerlendirilerek güncellenmesi v Geri ödeme kapsamında olmayan hizmetlerin sağlanmasında tamamlayıcı sağlık sigortacılığının teşviki

26 Mali Sürdürülebilirliğin Sağlanması 4. Kalite-Maliyet İkilemi v SDP ile kaydedilen ilerlemelerin daha ileri bir aşamaya çıkarılması için SDP 2. Faz çalışmaları başlatıldı v 2. Faz, demografik yapıda beklenen değişimler, finansman problemleri ve sağlıklı yaşam bilinciyle ilgili gelişmeler kapsamında hazırlanmakta v 2. Fazın temel hedefi: “daha yüksek etkinlik, daha ileri kalite ve sürdürülebilirlik” olarak belirlendi v Maliyeti artırmayacak etkinlik ve kalite artışı?

27 Mali Sürdürülebilirliğin Sağlanması 5. Üniversite Hastanelerinin Mali ve Yapısal Sorunları v Üniversite hastanelerinin borçları 2016 sonu itibarıyla 5, 5 milyar TL v Borç/gelir oranı 2016 sonu itibarıyla % 73 v Üniversite hastanelerinin § mali ve idari olarak birbirlerinden bağımsız olması, § sorunlarının çözümü noktasında tek bir muhatabın olmaması § her birinin farklı sorunlara sahip olması sorunların çözümü zorlaştırmakta v Yeni mevzuat düzenleme girişimi?

28 Mali Sürdürülebilirliğin Sağlanması 6. Nitelikli tıp eğitimi v Tıp fakültesi sayısı ve öğrenci kontenjanları artıyor. v Kaliteyi artırmak için deneyimli ve branşlaşmış usta eğiticilere ve uygulama için yeterli vakaya ihtiyaç var v Üniversite ve devlet hastanelerindeki tıpta uzmanlık öğrencilerinin eğitimlerinin bir kısmının (1 -2 yıl) rotasyona tabi tutulması? v Nüfusu 750. 000’in altında olan pek çok ilde kurulan tıp fakültelerinin uygulama hastanesi ihtiyacı?

29 Mali Sürdürülebilirliğin Sağlanması 7. Doktorlara İlişkin Performans Sistemi v Mevcut Performansa dayalı ek ödeme sistemi (PDEÖ) yapılan tahlil, tetkik ve tedavi hizmetlerine göre kurgulanmış v Tedavinin etkinliğinin yanında, kalitesinin ve hasta memnuniyetinin de ölçüm parametreleri olarak modele eklenmesinin hizmet sunumuna olumlu yansımaları olabileceği değerlendirilmekte v Maliyet üzerinde baskı?

30 Mali Sürdürülebilirliğin Sağlanması 8. Akılcı İlaç Kullanımı v Akılcı İlaç Kullanımı Ulusal Eylem Planı, başta antibiyotik olmak üzere gereksiz ilaç kullanımıyla mücadele için çıkarılmıştır v Amaç, Bin Kişi Başına Düşen Günlük Antibiyotik Tüketim Miktarını 2015’deki 40, 5 seviyesinden 2017’de 38’e düşürmek

31 Mali Sürdürülebilirliğin Sağlanması 9. Sağlık Turizmi 10. Kalkınma Planı Sağlık Turizminin Geliştirilmesi Öncelikli Dönüşüm Programı Program Hedefleri: v Termal turizmde § 100. 000 yatak kapasitesi § 1. 500. 000 yabancı termal turist § 3 milyar dolar gelir v İleri yaş turizminde § 10. 000 yatak kapasitesi § 150. 000 yabancı turist § 750 milyon dolar gelir v Medikal turizmde § dünyanın ilk 5 destinasyonunda § 750. 000 yabancı hastanın tedavisi § 5, 6 milyar dolar gelir

32 Mali Sürdürülebilirliğin Sağlanması 10. Sağlık Ürün ve Teknolojilerinde Yerli Üretim 10. Kalkınma Planı Sağlık Endüstrilerinde Yapısal Dönüşüm Öncelikli Programı Program Hedefleri: v Yurtiçi üretim ile değer bazında; § Tıbbi cihaz ihtiyacının %20’sinin, § İlaç ihtiyacının %60’ının karşılanması. v 2023’te en az bir orijinal ürün keşfi ve/veya v 2 mevcut molekülün farklı endikasyonlarda yeniden konumlandırılması v Global klinik araştırma yatırımlarından Türkiye’nin aldığı payın ve yürütülen klinik araştırma sayısının yıl bazında % 25 oranında artması

33 Mali Sürdürülebilirliğin Sağlanması Sağlık Endüstrileri Yönlendirme Komitesince yapılan çalışmalar; Yerli Plazmadan Plazma Ürünleri Üretimi Projesi, Tıbbi Cihaz Yerlileştirme Çalışması, Hepatit-A Aşısı Yerlileştirme Çalışması, İlaçta Yerlileşme Çalışması Kapsamında İthalden İmale Geçiş Projeleri: İlaçta ithalden imale geçiş kapsamında aşamalandırılan projenin ilk iki fazı kapsamında çok sayıda firmadan yerelleşme taahhüdü alınmıştır. Diğer fazlara yönelik çalışmalar sürmektedir.

Teşekkürler