Tryggja ryggi Loftpar Springa oftast t vi rekstur

Tryggja öryggi

Loftpúðar § Springa oftast út við árekstur § Geta valdið áverkum § Aldrei má fara á milli farþega eða ökumanns og ósprungins loftpúða § Barnabílstóla má ekki festa í framsæti með loftpúða

Nánari skoðun og mat

Skoðun § § B O V A Bólga Opið sár Verkur Aflögun

Heilsufarssaga § § § O L S E N Ofnæmi Lyf Sjúkdómar Einkenni, teikn og saga Neysla matar

Endurlífgun

Lungu og lungnablöðrur Hringbrjósk Vinstri lungnapípa Barki Hægri lungnapípa Háræð Lungnablöðrur

Eitrun

Eitrun Einkenni § Blóðrás – Púls hraður/hægur, húðlitur, hjartsláttaróregla. § Öndun – Hröð/hæg, öndunarerfiðleikar. § Meðvitund – Rugl, höfuðverkur, krampi, lömun. § Skynjun – Heyrir og/eða sér illa. § Meltingarfæri – Verkir, ógleði, magakrampi, brunatilfinning.

Áfengis- og lyfjavíma Skyndihjálp § Tryggja eigið öryggi § Athuga meðvitund og öndun § Leita að áverkum § Hughreysta § Hringja í 112

Blæðing eða lost

Blóðnasir Skyndihjálp § Láta einstaklinginn sitja uppréttan og halla höfðinu fram § Halda jafnt um báðar nasir í um 10 -20 mín. § Láta íspoka á nefið § Gott er að spýta út öllu blóði sem rennur í munninn § Leita læknis ef blæðingin stöðvast ekki

Lost § Þrýstingurinn í blóðrásarkerfinu er ekki nógu mikill til að halda uppi fullnægjandi blóðflæði um líkamann § Súrefnisþörf mikilvægra líffæra er ekki mætt § Flest líffæri eru háð ákveðnum blóðþrýstingi til að geta starfað

Lost Afleiðing Ónógur blóðflutningur til lífsnauðsynlegra líffæra. Orsök Æðavíkkun, t. d. ofnæmi. Orsök Skert hjartastarfsemi, t. d. vegna hjartaáfalls. Orsök Of lítið blóðmagn, t. d. blæðing.

Lost Skyndihjálp § Hringja strax í 112 § Tryggja opinn öndunarveg § Stöðva sjáanlega blæðingu, með þrýstingi á blæðingarstað § Hagræða viðkomandi og draga úr sársauka eins og hægt er

Sár og sáraumbúðir

Gerð húðar § Ytra lag – Húðþekja § Innra lag – Leður – Laus bandvefur Þverskurður af húð

Hlutverk húðarinnar § Varnarhlutverk § Bakteríur komast ekki í gegnum heila húð § Framleiðsla § Sviti, D-vítamín § Hitatemprun § Einangrun, tryggir varma og hindrar uppgufun § Svitamyndun, æðar víkka út og dragast saman § Skynjun § Taugaendar skynja snertingu, sársauka, hita og kulda

Opin sár § Skráma § Svöðusár § Skurður § Stunga § Afrifa § Aflimun

Umbúðir og sárabindi Tilgangur § Stöðva blæðingu § Hindra að óhreinindi berist í sárið § Koma í veg fyrir sýkingu § Taka við blóði og vessa úr sárinu § Verja áverka gegn frekara hnjaski

Hvenær er of fast vafið? § § § Fingur- eða táneglur eru bláleitar Húð er föl eða blá Dofi eða skyntap hrjáir sjúklinginn Útlimurinn er kaldur Viðkomandi getur hvorki hreyft fingur né tær

Fylgikvillar sára § Blæðing § Sýking § Innvortis meiðsli § Stífkrampi § Skemmdir á taugum, sinum eða vöðvum

Sýking í sári Væg einkenni § Bólga og roði § Hitatilfinning, sársauki, gröftur Alvarleg einkenni § Hiti, eitlabólga § Sogæðabólga § Kuldahrollur og sótthiti; blóðeitrun § Stífkrampi

Stífkrampi • Bólusetning fyrirbyggir stífkrampa • Íslendingar fá stífkrampasprautur í ungbarnabólusetningu • Athugið að bólusetningu gegn stífkrampa þarf að endurnýja á tíu ára fresti Hvenær fékkst þú síðast bólusetningu?

Orsök brunasára Bruni Orsök Hitabruni Heitir hlutir, gufur eða heitir vökvar og eldfimar gufur Efnabruni Sýrur, lútur og ýmis lífræn efni Rafstraumur Rafbruni

Rafstraumur § Þrenns konar rafbruni § Hitabruni § Ljósbogabruni § Raunverulegur rafbruni 11

Áverkar

Beinagrind Hlutverk § Stoðgrind líkamans § Kalkgeymsla § Blóðmyndandi vefur § Ver viðkvæm líffæri

Alvarleg höfuðhögg Einkenni § § § Rot Sljóleiki Minnistap Uppköst Höfuðverkur § Krampaflog § Misstór sjáöldur Afmyndun höfuðkúpu Misstór sjáöldur Merki um áverka Glóðaraugu Blóð/tær vökvi í eyrum og nefi

Sár á höfuðleðri Skyndihjálp Ef blæðir § Þrýsta þétt á sárið með þurrum, hreinum umbúðum § Ef blæðir í gegn skal bæta nýjum umbúðum ofan á þær sem fyrir eru § Ef höfuðkúpan er brotin skal þrýsta við jaðar sársins en ekki á mitt sárið

Tannáverkar § Stöðva blæðinguna § Skola tönnina, ekki snerta rótina § Koma tönninni fyrir í tannslíðrinu eða geyma í mjólk § Ekki bursta eða þurrka tönnina § Hafa samband við tannlækni Barna- eða fullorðinstönn?

Háls- og hryggáverkar Einkenni § Verkur í hálsi eða baki, gæti leitt út í hendur eða fætur § Skert tilfinning og hreyfigeta í útlimum § Aflögun á höfði og/eða hálsi Missi einhver meðvitund eftir höfuðhögg er ástæða til að gruna áverka á hrygg!

Skorðun á hrygg § Halda við höfuð og takmarka hreyfingu þar til sérhæfð aðstoð berst § Sjúkraflutningamenn beita sérhæfðum búnaði til þess að skorða hrygg í flutningi

Tognun í liðamótum og vöðvum Einkenni § Bólga við liðinn § Sársauki § Skert hreyfigeta § Líkist oft einkennum beinbrota Tognuð liðbönd Teygður vöðvi

Liðhlaup Einkenni § Líkjast oft einkennum beinbrota § Aflögun § Mikill sársauki § Bólga § Skert hreyfigeta

Lið og vöðvaáverkar - HVÍL Skyndihjálp § Hvíld § Vafningur, þrýstiumbúðir § Ís, kæling § Í 20 -30 mínútur í senn á 2 -3 tíma fresti § Varast að setja ís beint á húðina § Lyfta undir útlim Kalsár geta myndast ef áverkinn er kældur of mikið og of lengi!

Áverkar á brjóstkassa Rifbeinsbrot Einkenni § Sársauki við öndun, hósta og hreyfingu Skyndihjálp § Stuðningur við brjóstkassann § Hringja í 112 Barki Samfallið lunga Blæðing Brotin rifbein

Skipting kviðar í fjórðunga § Efri hægri § Efri vinstri § Neðri hægri § Neðri vinstri Einkenni alvarlegra áverka á kvið geta verið lítil og oft erfitt að greina þau!

Kviðáverkar Leitið læknis þó einkennin virðist lítil!

Spelkun Tilgangur § § Draga úr sársauka Fyrirbyggja að lokað brot opnist Draga úr blæðingu og bólgu Fyrirbyggja skemmdir á vöðvum, taugum og æðum § Auðvelda flutning slasaðra

Eftir spelkun þarf að endurmeta § Púls § Háræðafyllingu § Húðlit § Tilfinningu § Hreyfigetu

Vöðvakrampi § Sársaukafullur og skyndilegur vöðvasamdráttur § Kemur oftast í aftanverða fótavöðva eða kviðvöðva § Gerist eftir áreynslu

Vöðvakrampi Skyndihjálp § Hvílast á svölum stað § Drekka saltvatn eða íþróttadrykk § Teygja herpta vöðvann

Sjúkdómar

Sykursýki Einkenni - of hár blóðsykur § Þorsti § Tíð þvaglát § Þreyta § Lystarleysi og þyngdartap § Sýking í húð og slímhúð

Sýklasótt (blóðeitrun) Einkenni § § § Óeðlilegur líkamshiti, hár eða lágur Heit eða köld húð/útbrot Mikill slappleiki, meiri en með flensu Rugl, óráð og skert meðvitund, hrollur Hraður hjartsláttur Hröð öndun Einkennin geta verið mismunandi og fara eftir uppruna sýkingar!

Sýklasótt Skyndihjálp § Ef alvarleg einkenni sýklasóttar gera vart við sig, þarf að koma sjúklingnum án tafar til læknis Sýklasótt getur valdið losti!

Yfirlið § Skyndilegt meðvitundarleysi sem gengur fljótt yfir. § Yfirleitt saklaust fyrirbæri með augljósri orsök § t. d. sér blóð, of heitt. § Getur verið merki um alvarlegan sjúkdóm ef ástæðan er óljós § t. d. situr við borð. § Alltaf óeðlilegt ef það gerist tvisvar sama daginn

Háski af völdum hita

Hitaslag Einkenni § Mikill sviti § Hækkaður líkamshiti § Þorsti § Rugl eða meðvitundarleysi

Hitaörmögnun Einkenni § Þorsti § Þreyta § Höfuðverkur § Ógleði § Uppköst § Niðurgangur

Vatn § Meðalmaður þarf 2 lítra af vatni á dag § Þorstatilfinning er óæskileg § „ 3 reglan” § 3 mínútur án súrefnis § 3 dagar án vatns § 3 vikur án matar Í miklum hita ætti að margfalda vökvainntöku!

Kal og ofkæling

Minni mótstaða gegn kulda § Slæmt líkamlegt ástand § Þreyta, hungur, hræðsla § Hár aldur § Kal fyrr á ævi § Áverkar § Tóbaksreykingar Börnum er mun hættara við ofkælingu en fullorðnum!

Vindur eykur hættuna á kali

Yfirborðskal Einkenni § § Kalið nær aðeins til húðarinnar Húðin er hvít, vaxkennd eða grágul Sársaukafull kuldatilfinning og doði Yfirborð húðar er hart viðkomu en mjúkur vefur undir § Hægt er að hreyfa yfirborð húðarinnar á undirlagi

Djúpt kal Einkenni § Kalið nær niður í leðurhúð, vöðva og e. t. v. bein § Líkamshluti er harður og kaldur § Köld, föl og vaxkennd húð

Djúpt kal Einkenni § Ekki er hægt að hreyfa húð á undirlagi § Viðkomandi getur hreyft tær og fingur § Sársaukinn hverfur snögglega § Blöðrur koma fram þegar húðin hitnar

Kal Skyndihjálp § Hringja í 112 og koma viðkomandi á sjúkrahús § Verja fyrir kulda § Fjarlægja blaut föt og skartgripi sem þrengja að kalsvæði Ef langt er í aðstoð § Stinga kalna líkamshlutanum í volgt vatn § Ef volgt vatn er ekki tiltækt, leggja kalsvæði við heitari hluta líkamans

Kal Skyndihjálp Eftir þiðnun § Verja áverkasvæði allri viðkomu § Leggja hreinar grisjur milli fingra og táa § Hækka undir áverkastað § Gefa verkjalyf Meðferð á djúpu kali þarf að fara fram á sjúkrahúsi!

Sjúkrakassar og öryggismál

Innihald sjúkratösku § § § Flísatöng Blástursgríma Hlífðarhanskar Augnskol? Sótthreinsiklútar? Brunagel?

Innihald sjúkratösku § § § § Sáragrisjur Sárabindi Teygjubindi Heftiplástur Plástur Klemmuplástur Þrýstibögglar Skolvökvi § § § Fatli? Öryggisnælur? Kælipoki? Álpoki? Sérstök skæri til að klippa fatnað eða öryggisbelti § Vasaljós

Hvað á að vera í bílnum? § Staðlaður sjúkrakassi í bíla § Slökkvitæki § Mögulegur viðbótabúnaður? § Teppi § Góður fatnaður § Vatn § Skófla § Dráttartóg osfrv.

Umsjón með öryggismálum Innan fyrirtækja § Hver yfirfer og endurskoðar öryggismál? § Hvað felur umsjón með öryggismálum í sér?

Er fyrirtækið viðbúið? § Skyndihjálparþekking starfsfólks § Reglulegar neyðaræfingar § Öryggisbúnaður í lagi, s. s. slökkvitæki, sjúkrakassar og skyndihjálparbækur § Viðbragðsáætlanir - áhættugreining § Öryggismál og forvarnir reglulega endurskoðaðar § Slysaskráning § Fer fyrirtækið að lögum og reglum?