TRNG THPT NGUYN VN TRI MN SINH HC

TRƯỜNG THPT NGUYỄN VĂN TRỖI MÔN SINH HỌC 12 Bài 41: DIỄN THẾ SINH THÁI GIÁO VIÊN: K’ DIỄM

NỘI DUNG I. Khái niệm về diễn thế sinh thái. II. Các loại diễn thế sinh thái. III. Nguyên nhân của diễn thế sinh thái. IV. Tầm quan trọng của việc nghiên cứu diễn thế sinh thái Ghi chú Chữ màu đen: Là nội dung học sinh ghi bài

ay h t ự s ề v ì g i ét ô x m n ậ à tv nh c ậ ó v ớ c ư h n n m i E s ệ ầm h đ a g ủ n đổi c sống tro ? g n n ạ ờ o ư đ r t iai g c á qua c GIAI ĐOẠN ĐẦU GIAI ĐOẠN TRUNG GIAN GIAI ĐOẠN CUỐI

Đầm nước mới xây dựng Chưa có thực vật động vật Nước sâu Mùn đáy ít. Thực vật: rong, bèo, … Động vật: tôm, cá, cua, ốc… Nước bớt sâu Mùn đáy nhiều hơn Thực vật: sen, súng, … Động vật: tôm, cá, cò … Nước nông, Mùn đáy dày Thực vật: cỏ , lau, cây bụi … Động vật: chim, ếch … SV trên cạn nhiều dần Mùn đáy lấp đầy đầm. Thực vật ở cạn Động vật ở cạn: rùa, cáo…

- Có sự biến đổi của môi trường ( khí hậu, thổ nhưỡng, lượng mùn, độ ẩm…) Đây là quá trình diễn thế sinh thái - Có sự biến đổi của quần xã tương ứng với môi trường thay đổi ( số lượng cá thể, thành phần loài)

Có sự thay đổi số lượng cá thể trong quần thể Diễn thế sinh thái Có sự thay đổi về thành phần loài trong quần xã Song song với sự thay đổi quần xã là sự biến đổi điều kiện tự nhiên Đơn vị tác động của diễn thế sinh thái là quần xã

I. Khái niệm về diễn thế sinh thái - Diễn thế sinh thái là quá trình biến đổi tuần tự của quần xã qua các giai đoạn tương ứng với sự biến đổi của môi trường. - Song song với quá trình biến đổi quần xã trong diễn thế là quá trình biến đổi về các điều kiện tự nhiên của môi trường: khí hậu, thổ nhưỡng, độ ẩm, … Quan sát hình ở sile sau và dựa vào sgk cho biết có những loại diễn thế sinh thái nào?

biết điểm Diễn thế nguyên sinh: Làcho diễn thế bắtkhác đầu từ môi trường nhau cơchưa bản có giữa sinh vật diễn thế nguyên sinh và diễn thế thứ sinh? Giai đoạn khởi đầu Diễn thế thứ sinh: Giai đoạn giữa Tìm hiểu đặc điểm các giai đoạn, kết Giai đoạn quả của cuối 2 loại diễn thế sinh thái? là diễn thế xuất hiện ở môi trường đã có quần xã sinh vật từng sống nhưng đã bị hủy diệt

Diễn thế nguyên sinh: Môi trường chưa có sinh vật Giai đoạn khởi đầu Đã có quần xã sinh vật từng sống nhưng do tự nhiên hoặc con người khai thác đã bị hủy diệt Các quần xã sinh vật biến đổi tuần tự thay thế lẫn nhau và phát triển ngày càng đa dạng Hình thành quần xã tương đối ổn định Nội dung II học sinh Giai đoạn giữa kẻ bảng ở slide tiếp cuối theo Quần xã mới phục hồi thay thế quần xã mới bị hủy diệt. Các quần xã biến đổi tuần tự thay thế lẫn nhau Diễn thế thứ sinh Có thể hình thành quần xã ổn định (nếu điều kiện thuận lợi) hoặc quần xã suy thoái

II. Các loại diễn thế sinh thái Kiểu diễn thế sinh thái Giai đoạn khởi đầu Giai đoạn giữa Giai đoạn cuối Diễn thế nguyên sinh Môi trường chưa Các quần xã sinh vật Hình thành quần xã có sinh vật biến đổi tuần tự, thay tương đối ổn định thế lẫn nhau và ngày (GĐ đỉnh cực) càng phát triển Diễn thế thứ sinh Môi trường đã có quần xã sinh vật phát triển nhưng đã bị hủy diệt do tự nhiên hoặc con người khai thác quá mức. Quần xã mới phục hồi thay thế quần xã bị hủy diệt, các quần xã biến đổi tuần tự, thay thế lẫn nhau - Điều kiện thuận lợi có thể hình thành quần xã tương đối ổn định. - Tuy nhiên thực tế có rất nhiều quần xã suy thoái.

DT nguyên sinh: Đây là Diễn thế ở đảo Krakatoa 2 ví dụ dưới Inđônêxia trên đây đámlà tro bụi (do hoạt động của núi Diễn thế nguyên lửa) sinh hay thứ sinh? Khởi Tại sao? đầu MT chưa có SV Tảo, địa y Tro bụi Thực vật thân cỏ Thực vật thân bụi Chặt hết các cây lim Khởi đầu MT đã có SV Rừng lim nguyên sinh Giai đoạn khởi đầu TV thân gỗ nhỏ, động vật Rừng cây gỗ lớn, động vật DT thứ sinh: Đây là Diễn thế ở rừng lim Hữu Lũng- Lạng Sơn. Kết quả: QX suy thoái Rừng thưa cây gỗ nhỏ ưa sáng Cây gỗ nhỏ và cây bụi Giai đoạn giữa Cây bụi và cỏ chiếm ưu thế Trảng cỏ Giai đoạn cuối

III. Nguyên nhân của diễn thế sinh thái 1. Nguyên nhân bên ngoài Nguyên nhân Diễn sinh thái 2. Nguyên nhân bênthế trong xảy ra do những nguyên nhân nào? 3. Hoạt động khai thác tài nguyên của con người.

Nguyên bênngoại ngoàicảnh gây lên ra diễn là lũ, gì? hạn hán, … Do tác động mạnh nhân mẽ của quầnthế xãsinh như: thái mưa, Núi lửa Ngập lụt Hạn hán

- Do cạnh tranh khác loài. - Khi nhóm loài ưu thế hoạt động mạnh sẽ làm môi trường biến đổi đến mức bất lợi cho Nguyên mình, từnhân đó tạobên cơ hội cho nhóm loài khác trở trong thếtrong diễn thế, nhóm loài thành loài ưu thế mới. Nóicủa cáchdiễn khác sinhhuyệt thái là gì? mình”. chiếm ưu thế đã “ tự đào chôn

Con người làm biến đổi quần xã sinh vật, có thể góp phần cải tạo thiên nhưng cũng có thể Những hoạt động của con người ảnh hưởng như thế nào đến quần xã sinh vật? dẫn đến suy thoái các quần xã Chặt cây lấy gỗ Đốt rừng làm rẫy Hoạt động khai thác tài nguyên không hợp lý của con người có thể coi là hành Hoạtđào động khai chôn thác tài động “tự huyệt mình” của hợpcác lý hậu quả: DTST vìnguyên việc đókhông gây nên con người có thể - Làm của biến đổi sinh học, mất môi coi là hành động “tự trường sống của nhiều SV, giảm đa đào huyệt chôn mình” dạngcủa sinh học. Xây đập diễn thếngăn sinhsông thái - Thảm thực vật Tại mấtsao? dần xói mòn, không? biến đổi khí hậu, hạn hán, . . - Môi trường mất cân bằng sinh thái, ô nhiễm gây nhiều bệnh tật cho người và SV. Tuy nhiên con người có thể thay đổi hành động biết khai thác và bảo vệ tài nguyên, bảo vệ môi trường sống, … Đắp đầm nuôi tôm, cá

III. Nguyên nhân của diễn thế sinh thái 1. Nguyên nhân bên ngoài: Tác động mạnh mẽ của ngoại cảnh lên quần xã: sự thay đổi khí hậu, mưa bão, lũ lụt, hạn hán, núi lửa… 2. Nguyên nhân bên trong : Sự cạnh tranh gay gắt giữa các loài trong quần xã. 3. Hoạt động khai thác tài nguyên của con người. - Tiêu cực: Khai thác không hợp lý quần xã suy thoái - Tích cực: khai thác tài nguyên hợp lí chăm sóc cải tạo đất, trồng cây gây rừng… quần xã sinh vật phong phú hơn. • Diễn thế nguyên sinh do nguyên nhân bên ngoài và bên trong. Nguyênnhântrong của diễn • Diễn thế thứ sinh do cả 3 nguyên đó chủ yếu do hoạt động khai thế nguyên sinh, thứ thác tài nguyên của con người sinh là gì?

III. Tầm quan trọng của việc nghiên cứu diễn thế sinh thái Ví dụ: Dự đoán diễn thế sinh thái sau Ruộng bỏ hoang QX cỏ dại QX cây bụi Có thể hình thành QX cây gỗ nhỏ Có thể hình thành QX cây gỗ lớn Nghiên cứu diễn thế Tầm quan trọng của việc Quy luật phát triển của quần xã nghiên cứu diễn thế sinh thái là gì? Dự đoán quần xã tồn tại trước đó và quần xã trong tương lai Khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên Chủ động điều khiển quần xã theo hướng có lợi Bảo vệ môi trường

Câu 1: Việc đốt rẫy làm nương, sau đó lại trồng thành rừng thông, sa mộc, … ở Mèo Vạc – Hà Giang thuộc loại diễn thế nào? A. Diễn thế nguyên sinh B. Diễn thế thứ sinh C. Diễn thế phân huỷ D. Biến đổi tiếp theo Câu 2. Nguyên nhân bên trong gây ra diễn thế sinh thái là A. sự cạnh tranh trong loài thuộc nhóm ưu thế B. sự cạnh tranh trong loài chủ chốt C. sự cạnh tranh giữa các nhóm loài ưu thế D. sự cạnh tranh trong loài đặc trưng.

Câu 3. Quá trình diễn thế thứ sinh tại rừng lim Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn như thế nào? A. Rừng lim nguyên sinh bị chặt hết Rừng thưa cây gỗ nhỏ Cây gỗ nhỏ & cây bụi Cây bụi &cỏ chiếm ưu thế Trảng cỏ B. Rừng lim nguyên sinh bị chặt hết Cây gỗ nhỏ và cây bụi Rừng thưa cây gỗ nhỏ Cây bụi và cỏ chiếm ưu thế Trảng cỏ C. Rừn lim nguyên sinh bị chặt hết Rừng thưa cây gỗ nhỏ Cây bụi , cỏ chiếm ưu thế Cây gỗ nhỏ và cây bụi Trảng cỏ D. Rừng lim nguyên sinh bị chặt hết Cây bụi và cỏ chiếm ưu thế Rừng thưa cây gỗ nhỏ Cây gỗ nhỏ , cây bụi Trảng cỏ

Câu 4. Một khu rừng rậm bị chặt phá quá mức, dần mất cây to, cây bụi và cỏ chiếm ưu thế, động vật hiếm dần. Đây là A. diễn thế nguyên sinh B. diễn thế thứ sinh C. diễn thế phân huỷ D. biến đổi tiếp theo Câu 5. Khi nói về diễn thế sinh thái, phát biểu nào sau đây sai? A. Diễn thế sinh thái thứ sinh luôn khởi đầu từ môi trường chưa có sinh vật. B. Trong diễn thế sinh thái, song với quá trình biến đổi của quần xã là quá trình biến đổi về các điều kiện tự nhiên của môi trường. C. Sự cạnh tranh giữa các loài trong quần xã là một trong những nguyên nhân gây ra diễn thế sinh thái. D. Diễn thế sinh thái là quá trình biến đổi tuần tự của quần xã qua các giai đoạn tương ứng với sự biến đổi của môi trường.

DẶN DÒ Học sinh chép bài vào vở, học bài, làm bài tập trắc nghiệm trong đề cương và đọc trước bài 42. Chúc các em sức khỏe và học tốt!