Trng THCS th Vit Hng Ng vn 6

Trường THCS Đô thị Việt Hưng Ngữ văn 6 GV: Phạm Thanh Nga

Bài thơ : “Đêm nay Bác không ngủ”cho ta thấy được tình cảm gần gũi, giản dị của một vĩ lãnh tụ cách mạng đối với chiến sĩ và nhân dân Có rất nhiều hình những câucâu thơ, nào, từ ngữảnh nàothơ đã thể hiện tình cảm thểgần hiệngũi, giản điều đó? dị của Bác, đặc biệt là những câu thơ “Người cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm…”

Trường THCS Đô thị Việt Hưng Tiết : 95 Ẩn dụ

1. Ví dụ - nhận xét: “ Anh đội viên nhìn Bác Càng nhìn lại càng thương Cụm từ người Tại sao em biết cha dùng để chỉ điều đó ? ai? Người cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm” (Minh Huệ) - Người cha chỉ Bác Hồ ÞTa biết được là nhờ ngữ cảnh của bài thơ

I - Ẩn dụ là gì ? 1. Ví dụ - nhận xét: “Bác Hồ cha của chúng con Quả tim lớn lọc trăm dòng máu nhỏ” (Tố Hữu) Trong câu thơ sau tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì ? => Nghệ thuật so sánh

I - Ẩn dụ là gì ? Cụm từ người cha ở 2 ví dụ trên có gì giống và khác nhau ? => Giống : Đều so sánh Bác Hồ với người cha Þ Khác : Ở VD 1: Lược bỏ vế A chỉ còn vế B Ở VD 2 : Không lược bỏ, còn cả vế A, B * Vì Bác Hồ có phẩm chất giống người cha ở chổ đó là tình yêu thương, sự chăm sóc chu đáo đối với những đứa con của mình

I - Ẩn dụ là gì ? 1. Ví dụ - nhận xét: Khi phép so sánh bị lược bỏ vế A, người ta gọi đó là so sánh ngầm (ẩn kín) => Đó là phép ẩn dụ Em hiểu thế nào là ẩn dụ ? Dùng ẩn dụ có tác dụng gì ? 2. Ghi nhớ Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

II – Các loại ẩn dụ. Ví dụ : “Thuyền về có nhớ bến chăng ? Bến thì một dạ khăng đợi thuyền” -Thuyền, bến được dùng với nghĩa chuyển - Nghĩa gốc : - Nghĩa chuyển : Từ “thuyền” và + Thuyền : Có tính chất cơ động, + Thuyền : Phương tiện giao chỉ người đi xa “bến” được dùng thông đường thuỷ Giải thích + Bến : Tính chất cố định, chỉ người chờ với nghĩa gốc + Bến : nghĩa Đầu mốigốc, giaohay thông nghĩa chuyển? *Liên tưởng : Những người con trai, nghĩa Các hình ảnh của 2 và từ biển đó ? con gái yêu nhau, xa thuyền nhau, nhớ thương nhau. gợi cho em liên tưởng đến ai ? Tương đồng về phẩm chất

Ví dụ : “Về thăm nhà Bác làng Sen Thấy hàng dâm bụt thắp lên lửa hồng” (Nguyễn Đức Mậu) • “Thắp”, “lửa hồng” Các từ “thắp”, =>“lửa Chỉhồng” hàngdùng rào hoa dâm bụt trước nhà Bác ở làng Sen đểDựa chỉ hình trên tượng sự tương đồng : sự vật nàođỏ ? Vì Màu của hoa dâm bụt và hình ảnh ngọn lửa sao ? Có thể ví Hình ảnh hoa đỏ khẽ đong đưa trong gió như vậy ? ngọn lửa đang cháy.

Ví dụ : “Về thăm nhà Bác làng Sen Thấy hàng dâm bụt thắp lên lửa hồng” - Lửa hồng Màu đỏ của hoa Tương đồng về hình thức. - Thắp Nở hoa Tương đồng về cách thức.

Ví dụ : “Chao ôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng” Nắng giòn tan Thính giác Nắng to, rực rỡ Theo em cụm từ “nắng giòn tan” có gì đặc (Chuyển đổibiệt cảm giác) Thị giác Sự chuyển đổi cảm giác ấy có tác dụng gì ? tạo ra liên tưởng thú vị

Như vậy có mấy loại gặp là : Có bốn kiểu thường ẩn dụ ? - Ẩn dụ hình thức Ghi nhớ : - Ẩn dụ cách thức - Ẩn dụ phẩm chất - Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác

III – Luyện tập Cách 1 : “Bác Hồ mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm” So sánh đặc điểm và Cách 3 : “Người cha mái tóc bạc tác dụng của ba cách Đốt lửađạt cho sau anh nằm” diễn ? Cách 2 : “Bác Hồ như người cha Không có tu từ So sánh Ẩn dụ Đốt lửa cho anh nằm” Sự giản dị, gần gũi, của một lãnh tụ cách mạng.

III – Luyện tập. “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” Ăn quả : Có nét tương đồng về cách thức với sự trongquả câulao tục động ngữ sau là gì? hưởng Ẩn thụdụ thành “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” Kẻ trồng : Cótrong nét tương đồng về phẩm chất Cáccây sự vật ẩn dụ đó có nét gì với người tạođồng dựng tương vớithành nhau quả ? lao động

Hãy tìm nét tương đồng giữa các sự “Gần mựctượng thì đen, gần thì sáng” vật, hiện trong ẩnđèn dụ của câu tục ngữ ? “Gần mựckhó thì tẩy đen, rửa gần đèn thì sáng” - Mực : Đen, => Tương đồng với hoàn cảnh xấu, người xấu - Sáng : Sáng sủa => Tương đồng với hoàn cảnh tốt, người tốt

“Ngày ngày Mặt Trời đi qua trên lăng Thấy một Mặt Trời trong lăng rất đỏ” Mặt Trời được dùng để chỉ Bác Hồ, vì có nét tương Hình ảnh Mặt Trời ở câu đồng về phẩm chất (vĩ đại, soi đường đưa dân tộc Việt thơ trên có ý nghĩa gì? Nam tới tự do, ấm no, hạnh phúc; mãi trường tồn)

Buổi sáng, mọi người đổ ra đường. Ai cũng muốn ngẩng lên cho thấy mùi hồi chín chảy qua mặt. (Tô Hoài) Tìm ẩn chuyển đổi trạng cảm giác Diễn tả dụ chính xác tâm thích thú, yêu quý sản vật, và nêu mùi vị của tác dụng quê hương. của ẩn dụ ấy trong việc miêu tả sự vật, hiện tượng?

“Cha lại dắt con đi đi trên cát mịn Ánh nắng chảy đầy vai” (Hoàng Trung Thông) dụ chuyển đổi ấm cảmápgiác Lòng tràn. Tìm đầy ẩn niềm vui sướng, của người cha và nêu tác dụng của ẩn dụ ấy và đứa con. trong việc miêu tả sự vật, hiện tượng?

CỦNG CỐ - DẶN DÒ - Học thuộc phần ghi nhớ. - Làm các bài tập còn lại. - Chuẩn bị bài mới