Trng THCS Li Th ng Gio vin Nguyn

Trường THCS L¹i Th îng Giáo viên: NguyÔn ThÞ Nga Lớp 6 A

KiÓm tra bµi cò C©u hái: Em h·y nªu c¸c kü năng khi lµm mét bµi văn §¸p ¸n : miªu t¶? Ng êit¶ ph¶i biÕt quan s¸t, tõ ®ã nhËn xÐt, liªn t ëng, t ëng t îng, vÝvon, so s¸nh, …®Ó lµm næi bËt nh÷ng ®Æc ®iÓm tiªu biÓu cña sù vËt.

• • Tiết 88: ( Tập làm văn ) ph ¬ngph¸p t¶ c¶nh viÕt bµi tËp lµm vĂn t¶ c¶nh ( lµm ë nhµ )

TiÕt 88: Ph ¬ngph¸p t¶ c¶nh I. T×m hiÓu bµi : Ph ¬ngph¸p viÕt v¨n t¶ c¶nh 1. VÝ dô : a) Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt. Thuyền cố lấn lên. Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cắp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ. ( Võ Quảng ) b) Thuyền chúng tôi chèo thoát qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn. Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giưã dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. Cây đước mọc dài theo bãi, theo từng lứa trái dụng, ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia ôm lấy dòng sông, đắp từng bậc mầu xanh lá mạ, mầu xanh rêu, mầu xanh trai lọ, … loà nhoà ẩn hiện trong sương mù và khói sóng ban mai. ( Đoàn Giỏi )

Văn Cảnh được Đối tượng bản tả tả a Cảnh lao động của con người Hình ảnh DHT chèo thuyền vượt thác Hình ảnh chọn tả Thứ tự tả - Ngoại hình: Tả theo trình tự các đặc điểm - Động tác của đối tượng Nhận xét Nhờ miêu tả ngoại hình, động tác của nhân vật DHT, ta hình dung, cảm nhận được cảnh sắc là một khúc sông có nhiều thác dữ, hiểm trở Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt. Thuyền cố lấn lên. Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cắp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ. (Vâ Qu¶ng ) Lùa chän ® îc c¸c h×nh ¶nh, chi tiÕt ®Æc s¾c, tiªu biªu, næi bËt cña ®èi t îng. ( rót sµo, rËp sµo , lÊn lªn ; DHT nh îng ®ång ®óc , b¾p thÞt cuån Gợi hình ảnh người lao động khoẻ mạnh, vững chắc, dũng mãnh, đang dồn hết sức cuén…) lực, tinh thần để chiến đấu cùng thác dữ.

Văn bản Cảnh được tả a Cảnh lao động của con người b Cảnh thiên nhiên Đối tượng Hình ảnh tả chọn tả hình ảnh DHT chèo thuyền vượt thác - Ngoại hình: Quang cảnh dòng sông Năm Căn - Cảnh dưới mặt sông - Cảnh rừng đước ở 2 bên bờ - Động tác Thứ tự tả Tả theo trình tự của các đặc điểm của đối tượng Tả theo trình tự không gian ( từ dưới sông lên trên bờ, cũng là từ gần tới xa) Nhận xét Nhờ miêu tả ngoại hình, động tác của nhân vật DHT, ta hình dung, cảm nhận được cảnh sắc là một khúc sông có nhiều thác dữ, hiểm trở Có thể đảo ngược được thứ tự này tuy nhiên thứ tự như văn bản hợp lý hơn Thuyền chúng tôi chèo thoát qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn. Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giưã dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. Cây đước mọc dài theo bãi, theo từng lứa trái dụng, ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia ôm lấy dòng sông, đắp từng bậc mầu xanh lá mạ, mầu xanh rêu, mầu xanh trai lọ, … loà nhoà ẩn hiện trong sương mù và khói sóng ban mai. Nghệ thuật so sánh, sử dụng nhiều các từ ngữ miêu tả là các động từ, tính từ, các từ láy cã gi¸ trÞ gîi t¶.

Văn bản Cảnh được tả Cảnh lao động của con người a) ) b Cảnh thiên nhiên Đối tượng Hình ảnh tả chọn tả - Ngoại hình: hình ảnh DHT chèo thuyền - Động tác vượt thác Quang cảnh - Cảnh dưới mặt sông dòng sông - Cảnh rừng Năm Căn đước ở 2 bên bờ Thứ tự tả Nhận xét Nhờ miêu tả ngoại hình, Tả theo trình động tác của nhân vật DHT, tự của các đặc ta hình dung, cảm nhận được điểm của đối cảnh sắc là một khúc sông có tượng nhiều thác dữ, hiểm trở Tả theo trình tự không gian ( từ dưới sông lên trên bờ, cũng là từ gần tới xa) Có thể đảo ngược được thứ tự này tuy nhiên thứ tự như văn bản hợp lý hơn * T¶ c¶nh gåm: c¶nh thiªn nhiªn, c¶nh lao ®éng sinh ho¹t cña con ng êi. * Muèn t¶ c¶nh cÇn: X¸c ®Þnh ®èi t îngmiªu t¶; Quan s¸t, lùa chän ® îc nh÷ng h×nh ¶nh tiªu biÓu; Tr×nh bµy nh÷ng ®iÒu quan s¸t ® îc theo mét thø tù.

Văn bản Cảnh được tả a) b) c) Cảnh lao động của con người Cảnh thiên nhiên Đối tượng tả Hình ảnh chọn tả - Ngoại hình: hình ảnh DHT chèo thuyền - Động tác vượt thác Quang cảnh - Cảnh dưới mặt sông dòng sông - Cảnh rừng Năm Căn đước ở 2 bên bờ Thứ tự tả Nhận xét Nhờ miêu tả ngoại hình, Tả theo trình động tác của nhân vật DHT, tự của các đặc ta hình dung, cảm nhận được điểm của đối cảnh sắc là một khúc sông có tượng nhiều thác dữ, hiểm trở Tả theo trình tự không gian ( từ dưới sông lên trên bờ, cũng là từ gần tới xa) Có thể đảo ngược được thứ tự này tuy nhiên thứ tự như văn bản hợp lý hơn T¶ c¶nh thiªn nhiªn ( luü tre lµng ) MB: Giới thiệu khái quát về luỹ tre làng. Dàn ý TB: Miêu tả cụ thể ba vòng của luỹ làng theo một trình tự. KB : Từ đó phát biểu cảm nghĩ và nhận xét về luỹ tre. - Trình tự miêu tả: Tả theo thứ tự không gian: (Từ ngoài vào trong, từ khái quát đến cụ thể ).

2. KÕt luËn : * Muèn t¶ c¶nh cÇn: X¸c ®Þnh ®èi t îngmiªu t¶; Quan s¸t, lùa chän ® îc nh÷ng h×nh ¶nh tiªu biÓu; Tr×nh bµy nh÷ng ®iÒu quan s¸t ® îc theo mét thø tù; * Bè côc cña bµi v¨n t¶ c¶nh th êngcã ba phÇn: Më bµi: giíi thiÖu c¶nh ® îc t¶; Th©n bµi: tËp trung t¶ c¶nh vËt chi tiÕt theo mét thø tù; + Tr×nh tù kh «ng gian: Tõ bao qu¸t ®Õn cô thÓ, tõ xa ®Õn gÇn, tõ cao xuèng thÊp, tõ tr¸i sang ph¶i ( hoÆc ng îcl¹i), … + Tr×nh tù thêi gian: Thêi gian trong buæi, trong ngµy, trong n¨m. + HoÆc t¶ theo tr×nh tù cña c¸c ®Æc ®iÓm. KÕt bµi: th êngph¸t biÓu c¶m t ëngvÒ c¶nh vËt ®ã;

L u ý ) Khi tả phải quan sát chọn được những hình ảnh tiêu biểu độc đáo cho cảnh. Biết sắp xếp, trình bày các hình ảnh theo một thứ tự hợp lý. Một bài văn tả cảnh hay không phải là một mớ các hình ảnh lộn xộn. - Khi tả các hình ảnh của cảnh phải biết tưởng tượng, so sánh, dùng từ ngữ để miêu tả một cách chính xác sinh động, giµu h×nh ảnh.

II. LuyÖn tËp Thảo luận nhóm 1. Nhãm 1 ( bµi tËp 1 ): NÕu ph¶i t¶ quang c¶nh líp häc trong giê viÕt bµi tËp lµm văn thì em sÏ miªu t¶ nh thÕ nµo? H·y suy nghÜ vµ tr¶ lêi theo sù gîi ý sau: a/ Em sÏ quan s¸t vµ lùa chän những hinh ¶nh cô thÓ, tiªu biÓu nµo cho quang c¶nh Êy? b/ Em ®Þnh miªu t¶ quang c¶nh Êy theo thø tù nh thÕ nµo? 2. Nhóm 2: (bµi tËp 2 ) NÕu ph¶i t¶ quang c¶nh s©n tr êngtrong giê ra ch¬i th× trong phÇn th©n bµi em sÏ miªu t¶ theo thø tù nµo (theo thø tù kh «ng gian: tõ xa tíi gÇn hay theo thø tù thêi gian: tr íc, trong vµ sau khi ra ch¬i)? 3. Nhóm 3: (bµi tËp 3) H·y ®äc kÜ bµi v¨n “BiÓn ®Ñp” vµ rót l¹i thµnh mét dµn ý.

Nhóm 1: Bài tập 1 sẽ quan sát và lựa chọn những hình ảnh cụ thể, tiêu a) Em biểu nào cho quang cảnh giờ viết bài tập làm văn? -Cô giáo (thầy giáo), quang cảnh chung của phòng học (kh «ng khÝ líp, bảng, tường, bàn ghế. . . ); các bạn (c «ng viÖc chuÈn bÞ viÕt bµi, tư thế, thái độ, hµnh ®éng. . . ), cảnh viết bài (mét vµi g ¬ngmÆt tiªu biÓu, ©m thanh. . ); cảnh bªn ngoài líp häc ( sân trường, giã, tiếng trống. . . ) b) Em định miêu tả quang cảnh ấy theo thứ tự như thế nào? Có thể t¶ Theo thø tù kh «ng gian: < từ ngoài vào trong lớp, từ phía trên bảng cô giáo (thầy giáo) xuống dưới lớp; từ không khí chung của lớp học đến bản thân người viết. . . > Cã thÓ theo thø tù thêi gian: < Tõ lóc trèng vµo ®Õn hÕt giê >

Nhóm 2: Bài tập 2 Nếu phải tả quang cảnh sân trường trong giờ ra chơi thì trong phần thân bài em sẽ miêu tả theo thứ tự nào (theo thứ tự không gian: từ xa đến gần hay theo thứ tự thời gian: trong, trước và sau khi ra chơi)? Có thể tả theo: Thứ tự không gian: từ xa đến gần (cảnh học sinh chơi đùa ở phía gần cổng trường, ở giữa sân trường, gốc cây bàng, gần cöa lớp…); trß ch¬i ®Æc s¾c, míi l¹, s «i ®éng. . . -Thứ tự thời gian: + Trước giờ ra chơi: sân trường vắng vẻ, kh «ng khÝ, c¶nh vËt, ©m thanh, trong c¸c líp häc. . . + Trong giờ ra chơi: sân trường ồn ào, náo động, c¶nh tËp thÓ dôc, c¶nh häc sinh ch¬i ®ïa. . . + Sau giờ ra chơi: học sinh về lớp, sân trường trở lại vắng lặng

Nhóm 3 : Bài tập 3 Nêu dàn ý cho bài “Biển đẹp” 1. Mở bài: chính là tên văn bản “Biển đẹp” 2. Thân bài: tả vẻ đẹp với những sắc mầu khác nhau của biển ở nhiều thời điểm khác nhau theo trật tự thời gian. Buổi sáng; Buổi chiều: lại có buổi chiều gió mùa đông bắc; buổi chiều lạnh, nắng tắt sớm; buổi chiều nắng tàn, mát dịu; Ngày mưa rào; -Ngày nắng: l¹i cã buæi n¾ng sím mê; buæi mÆt trêi xÕ tr a. BiÓn, trêi ®æi s¾c mÇu. 3. Kết bài (đoạn cuối): Nhận xét, suy nghĩ về nguyên nhân sự đổi thay cảnh sắc của biển

Bµi tËp 4 : a) ViÕt më bµi vµ kÕt bµi cho bµi văn ë bµi tËp 1. b) Tõ bµi tËp 2 h·y lùa chän mét c¶nh cña s©n tr êngtrong giê ra ch¬i Êy ®Ó viÕt thµnh mét ®o¹n văn miªu t¶.

* Mở bài: Mới sáng sớm , khí trời mát mẻ, xa xa nơi luỹ tre đầu làng thỉnh thoảng cất lên tiếng gáy gọi bạn của con chim cu. Thế mà lớp 6 D của em đã tập trung đông đủ vì hôm nay có 2 tiết tập làm văn. Ba tiếng trống vang lên chúng em nhanh chóng ổn định chỗ ngồi chờ cô giáo đến. Cô bước vào lớp tươi cười với chúng em và tiết tập làm văn cũng bắt đầu. * Kết bài : Thời gian của 2 tiết tËp làm văn đã thấm thoát trôi qua. Sau khi đã cẩn thận rà soát lại bài viết , em lên nộp cho cô. Về chỗ, em thở phào nhẹ nhõm với hi vọng bài viết của mình sẽ đạt điểm cao, bởi vì em đã nghe cô giáo giảng kỹ về phương pháp viết văn tả cảnh.

Mét c¶nh næi bËt cña s©n tr ênggiê ra ch¬i: Mét nhãm b¹n nam ®ang say s a®¸ cÇu ë giữa s©n ån µo, n¸o nhiÖt. C¸c b¹n ®øng thµnh vßng trßn, ® «i ch©n uyÓn chuyÓn khÐo lÐo ®ì lÊy qu¶ cÇu lµm b» ng cao su ®ñ mÇu s¾c, bªn trªn cã c¾m mÊy chiÕc l «ng ngçng. Qu¶ cÇu bay vÌo tõ ch©n b¹n nµy sang ch©n b¹n kh¸c. Mçi lÇn ch¹m xuèng mu bµn ch©n cña c¸c b¹n lµ qu¶ cÇu kªu lªn “tanh t¸ch” nghe thËt vui tai.

Bµi tËp nhanh : “Từ chỗ vệt rừng đen xa tít đó, chim cất cánh tua tủa bay lên, giống hệt đàn kiến từ lòng quả đất chui ra, bò li ti đen ngòm lên da trời. Càng đến gần, khi bóng chim chưa hiện rõ hình đôi cánh, thì quang cảnh đàn chim bay lên giống như đám gió bốc tro tiền, tàn bay liên tri hồ điệp. ” (Đất rừng phương Nam Đoàn Giỏi) T¸c gi¶ ®· vËn dông kÜ n¨ng nµo ®Ó miªu t¶ c¶nh s©n chim? A T ëngt îng B So s¸nh C Liªn t ëng D NhËn xÐt

“Từ chỗ vệt rừng đen xa tít đó, chim cất cánh tua tủa bay lên, giống hệt đàn kiến từ lòng quả đất chui ra, bò li ti đen ngòm lên da trời. Càng đến gần, khi bóng chim chưa hiện rõ hình đôi cánh, thì quang cảnh đàn chim bay lên giống như đám gió bốc tro tiền, tàn bay liên tri hồ điệp. ” ( Đất rừng phương Nam Đoàn Giỏi) Để cảnh sân chim hiện lên thật cụ thể và sinh động, tác giả đã miêu tả cảnh theo trình tự nào? A B C D Tõ cao xuèng thÊp Tõ ngoµi vµo trong Tõ xa ®Õn gÇn Tõ gÇn ®Õn xa

ViÕt bµi tËp lµm vĂN t¶ c¶nh ë nhµ ĐÒ bµi: H·y t¶ l¹i c¶nh s©n tr êng vµo giê ra ch¬ Dàn ý: 1/ Më bµi (1® ): Giíi thiÖuc¶nh ng «i tr êngtrong giê ra ch¬i 2/ Th©n bµi (8®): T¶ c¶nh ng «i tr êngtheo thø tù Tr ícgiê ra ch¬i: C¶nh ng «i tr êngnh thÕ nµo ? Trong giê ra ch¬i: + T¶ bao qu¸t c¶nh ng «i tr êng, c¸c d·y líp, kh «ng khÝ chung, + T¶ cô thÓ: c¶nh ngoµi s©n (C¶nh HS vui ch¬i …) Sau giê ra ch¬i: C¸c b¹n HS xÕp hµng tËp TD vµ chuÈn bÞ vµo líp 3/ KÕt bµi (1®): C¶m xóc vµ suy nghÜ cña em trong giê ra ch¬i

• • h íngdÉn vÒ nhµ: 1. Bµi cò: Häc thuéc ghi nhí Lµm hÕt bµi tËp cßn l¹i ViÕt bµi TËp lµm văn theo ®Ò gi¸o viªn ®· giao (thø hai tuÇn sau nép) 2. Bµi míi: So¹n văn b¶n “ Buæi häc cuèi cïng” + Tãm t¾t văn b¶n + Tr¶ lêi c¸c c©u hái phÇn ®äc hiÓu văn b¶n