TRKYENN NFUS POLTKALARI cografyahocasi com NELER RENECEKSNZ Bu
TÜRKİYE'NİN NÜFUS POLİTİKALARI cografyahocasi. com
NELER ÖĞRENECEKSİNİZ Bu bölümde Ülkemizde 1923 yılından günümüze kadar izlenen nüfus politikalarının özelliklerini ve bu politikaların nüfusumuza etkilerini öğreneceksiniz. Kazanım: 11. 2. 2. Türkiye’nin nüfus politikalarını gerekçeleri açısından değerlendirir.
Sizce ülkemizde nüfus artış hızı artırılmalı mı, azaltılmalı mıdır? Neden?
Türkiye'de doğum, ölüm ve göçler sonucu değişen nüfus özellikleriyle birlikte nüfus politikalarında da önemli değişiklikler olmuştur. Cumhuriyet’ten günümüze kadar bu değişim süreci incelendiğinde nüfus artış hızına yönelik uygulanan nüfus politikalarının dört dönem hâlinde ele alındığı görülebilir. NÜFUS POLİTİKALARININ UYGULANDIĞI DÖNEMLER 1923 -1965 Dönemi 1965 -1980 Dönemi 1980 -2005 Dönemi 2005'ten Sonrası
1923 - 1965 DÖNEMİ Genellikle bu dönemde nüfus artış hızını yükseltmeyi amaçlayan politikalar uygulanmıştır. Cumhuriyet öncesinde Balkan, I. Dünya ve Kurtuluş savaşları nedeniyle ülkede önemli nüfus kayıpları yaşanmıştır. Cumhuriyet tarihinde ilk nüfus sayımı 1927 yılında yapılmıştır. Nüfusumuz: 13, 6 Milyon
Bu dönemde yaşanan savaşların ülke nüfusunda meydana getirdiği derin izleri görmek mümkündür. Bu nedenle ülke nüfusunda hem nicelik hem de nitelik anlamında görülen bu açığı kapatabilmek ve nüfus artışını hızlandırmak için şu yasal önemler alınmıştır: v Çocuk aldırma (kürtaj) eyleminin yasaklanması v Ölüm oranlarını azaltmak için halk sağlığını koruyucu yasal düzenlemelerin yapılması v Evlilik yaşının düşürülmesi v Doğumların ödüllendirilmesi teşvik edilmesi amacıyla çok çocuklu ailelerin
Uygulanan nüfus politikalarının halk tarafından da desteklenmesi sonucu nüfus miktarı istikrarlı bir şekilde artmış ve Türkiye nüfusu 1960'lı yılların başlarında yaklaşık iki katına ulaşmıştır. 1960 yılı nüfumuz: 27, 5 milyon
1950'li yıllardan itibaren tarımda makineleşme, ülke savunmasında insandan ziyade teknolojinin ön plana çıkması, Türkiye'de sağlık hizmetlerinin gelişmesi sonucu ölüm oranlarının azalması gibi faktörler hızlı nüfus artışına yönelik tartışmaları beraberinde getirmiştir. Dolayısıyla nüfus artışının ekonomik ve sosyal gelişmeyi yavaşlatacağı görüşü benimsenmiş ve 1965 yılında nüfus artış hızını yükseltmeyi amaçlayan politikalardan vazgeçilmiştir.
1965 - 1980 DÖNEMİ Genellikle bu dönemde nüfus artış hızını düşürmeyi amaçlayan politikalar uygulanmıştır. Devlet Planma Teşkilatının hazırladığı ve 19631967 yılları arasında uygulamaya konulan I. Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda hızlı nüfus artışının çeşitli ekonomik ve sosyal problemlerin ortaya çıkmasına yol açtığı belirtilmiştir. Bu nedenle 1965 yılında ilk olarak Nüfus Planlaması Kanunu çıkarılmış ve nüfus artış hızı düşürülmeye çalışılmıştır.
İlk dönemde nüfusun artmasına yönelik uygulanan yasal hükümler yürürlükten kaldırılmış ve yurt dışına işçi göçünün özendirilmesi gerektiğinin altı çizilmiştir. Bu önlemlere rağmen nüfus artış hızı düşürülememiş, 1965 -1980 döneminde ülke nüfusu yaklaşık 13 milyon artmıştır. 1960'lı yıllarda başlayan işçi göçleriyle yaklaşık 2 milyon insan Türkiye'den Avrupa'ya göç etmiştir.
Ülkemizde 1950’li yıllardan sonra nüfus artış hızı yükselmiş, çocuk nüfus oranı artmıştır.
1980 - 2005 DÖNEMİ 1980’li yıllarla birlikte değişen sosyal, siyasi ve ekonomik şartlar nüfus artışına yönelik soruna farklı bir bakış açısı getirmiştir. Bu dönemde nüfus artış hızının yükselmesi ya da düşmesinden ziyade nüfusun sağlık, eğitim, beslenme ve barınma imkânları ile bebek ölüm hızının azaltılması gibi konular üzerinde durulmuştur.
Bu dönemde benimsenmesi gereken temel ilkenin nüfusun niteliğinin yükseltilmesi olduğu fikri ortaya çıkmıştır. Ayrıca ilk kez 1982 Anayasası'nda yer alan ve ailelere istedikleri zaman, istedikleri sayıda çocuk sahibi olma hakkı veren aile planlamasıyla nüfus yapısında da önemli değişiklikler meydana gelmiştir. Aile planlamasına yönelik hizmetler çekirdek aile yapısını yaygınlaştırmıştır.
Bu dönemde başta toplumun eğitim seviyesinin yükselmesi ve kadınların iş hayatında daha fazla yer alması gibi nedenlerle nüfus artış hızı azalmıştır. 2000'li yılların başlarına gelindiğinde ise nüfus artış hızı ‰ 15'in altına kadar gerilemiştir. Yaşanan bu durum, ülkemize yönelik bazı tehlikelere sebebiyet verebileceği için devlet yöneticilerini de nüfus politikaları konusunda yeni kararlar almaya sevk etmiştir.
2005’TEN SONRASI 2000'li yılların başından itibaren nüfus artış hızının ‰ 15'in, doğurganlık oranının da 2, 09'un altına düşmesi ve bu düşüşün devam etme eğilimi göstermesi devlet kademesinde nüfus politikasında değişikliği gündeme getirmiştir. Gelecekte nüfus yapısının meydana getireceği muhtemel riskler kamuoyunda tartışılmaya başlanmıştır. Bununla birlikte hükûmet yetkilileri, 1965’e kadar uygulanan ve nüfus artış hızını yükseltmeyi amaçlayan politikalara dönüş işareti veren bir söylem geliştirmiştir.
Doğum oranlarının artırılmasına yönelik özellikle 2014 yılından sonra yapılan bir dizi yasal düzenleme hayata geçirilmiştir. Bu yasal düzenlemelerden bazıları şunlardır: v Doğum yapan annelere çocuk sayısına göre maddi destek verilmesi v Çalışan anneler için çalışma sürelerinin kısaltılması v Doğum izinlerinin artırılması v Bakıcı yardımı yapılması
Çalışan annelerin doğum sonrası izinleri, 2016 yılında hazırlanan yasal düzenlemeyle artırılmıştır.
Yıllara Göre Türkiye Nüfusunun Artışı Yıllar Nüfus Yıllık Nüfus Artış Hızı %o 1927 13. 648. 270 - 1950 20. 947. 188 21, 7 1960 27. 754. 820 28, 5 1970 35. 605. 176 25, 1 1980 44. 736. 957 20, 6 1990 56. 473. 035 21, 7 2000 67. 853. 315 18, 3 2010 73. 722. 988 15, 8 2019 83. 154. 997 13, 9
BİLGİ NOTU Ülkemizde nüfus politikalarının belirlenmesi ve uygulanmasında Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı yetkilidir.
Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda belirlenen başlıca nüfus politikaları • Genç ve dinamik nüfus yapısının korunması ve doğurganlıktaki hızlı düşüşün önüne geçilebilmesi için kadınlara yönelik iş ve aile yaşamını uyumlaştırıcı nitelikte uygulamalar ile çalışanlar için doğuma bağlı izin ve haklar geliştirilecek, kreşler teşvik edilecek, esnek çalışma imkânları sağlanacaktır. • Artan yaşlı nüfusun aktif bir hayat sürmesi, sağlıklı ve güvenli yaşam şartlarına erişimi sağlanacak, toplumda kuşaklar arası dayanışma güçlendirilecektir. • Nüfusa ilişkin kayıt sistemleri; doğum, ölüm, iç ve dış göçe ilişkin verilerin güncel olarak takip edilmesine imkân verecek şekilde geliştirilecektir. • Ülkenin ekonomik ve sosyal yapısını destekleyecek şekilde seçici bir yaklaşımla nitelikli yabancı iş gücü artırılacak ve yabancı kaçak işçi sayısı azaltılacaktır. • Yurt dışındaki vatandaşlarımızın sorunlarının çözümüne yönelik faaliyetler çeşitlendirilecek ve ülkemizle bağları güçlendirilecektir. • Ülkemize yurtdışından gelen göçmen, uluslararası korumaya muhtaç olanlar, kaçak işçiler ve transit geçiş yapanlara ilişkin etkin bir izleme ve takip sistemi oluşturulacak ve uluslararası koruma statüsü tanınan kişilerin ülkeye uyumu desteklenecektir.
Ço kç par ocuk a c yap eza an E v i s s l ı ve aile ilik e lm rilm lere yaş ü r ının esi şü ü d y üks ın n ı elt Ço aş ı ilm y k z d k a ç i l esi o b i aha l ı c s n v u i E r lma klu f e l a e z la v aile il tutu a G erg lerd ebe lu uaf k n i u i al r de liğ en c e m o l ı i ç n n ste ön ma k tem l k e Ço ilerde n sı len yic ö y g m i i yön c sı i e a ver y s v le anm eri i, kü tem n ö lme rta le l i k ğ a i ja i rin si el yas b zin Ge
Aşağıda Türkiye'nin belirtilen yıllara ait nüfus miktarı ve nüfus artış hızı grafiği gösterilmiştir (TÜİK). Grafiği inceleyerek aşağıdaki soruları cevaplayınız. • Cumhuriyet'ten bu yana uygulanan nüfus politikalarının Türkiye'nin nüfus yapısına ne gibi etkilerde bulunduğunu örneklerle açıklayınız. Cevap: 1923 -1965 yılları arasında ülkemiz nüfus artış hızını artırmaya yönelik politikalar benimsemiştir. İkinci Dünya Savaşı dönemi hariç, nüfus artış hızı sürekli artmış, 1960 yılında binde 28’i geçmiştir. 1965 yılından sonra nüfus artış hızını azaltamaya yönelik uygulamalar benimsenmiştir. 1980’li yıllardan sonra ise nüfusun niteliğinin yükseltilmesi üzerinde durulmuştur.
• 1965 yılına kadar nüfus artışına yönelik politikalar uygulanmasına rağmen 1945 yılında nüfus artış hızı düşmüştür. Bu durumun başlıca nedenleri nelerdir? Cevap: 1940 -1945 döneminde II. Dünya Savaşı tehlikesi nedeniyle erkeklerin silah altına alınmasıdır. O zamanlarda askerlik süresi üç yıldı. Bu nedenle doğum oranları ve nüfus artış hızında azalma olmuştur. Ayrıca ekonomik sıkıntılar, kıtlık, bebek ölümleri ve salgın hastalıklar da nüfus artış hızını azaltmıştır.
1985'ten bugüne kadar nüfus artış hızı düşme eğilimi gösterirken Türkiye ekonomisi ise büyümektedir. 2005'ten sonra nüfusun artmasına yönelik politikaların başarıya ulaşması durumunda Türkiye'nin kazanımları neler olacaktır? Cevap: Türkiye nüfusu gittikçe yaşlanmaktadır. Yaşlı nüfusun artmasıyla çalışma çağı nüfusunun (15 -64 yaş) bakmakla yükümlü olduğu nüfus gelecekte artacak ve üretken nüfusun payı azalacaktır. Bu nedenle nüfus artış hızımızın çok düşmemesi gerekmektedir.
2020 – AYT Türkiye’de; doğum, ölüm ve göçler sonucu değişen nüfus özelliklerine bağlı olarak belirli dönemlerde farklı nitelikte nüfus politikaları uygulanmıştır. Bunlardan biri de 1923 ile 1963 arası dönem olup bu dönemde nüfusun artırılmasına yönelik politikalar izlenmiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu dönemde uygulanan nüfus politikalarının gerekçelerinden biridir? A) Doğal kaynakları işleyebilecek nüfusun az olması B) İstihdam sorunları sebebiyle işsizliğin artması C) Çok çocuklu ailelerin sayıca fazla olması D) Nüfusa bağlı yatırımların artması ve tasarrufların azalması E) Makineleşme sonucu tarım alanında iş gücüne duyulan ihtiyacın azalması
2011 – LYS 3 Nicelik ve nitelik bakımından nüfus değişmelerini etkileyecek bilinçli önlem ve uygulamaların bütününe nüfus politikası adı verilir. Buna göre, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan günümüze kadar olan süre içinde aşağıdakilerden hangisine yönelik nüfus politikası uygulanmamıştır? A) Ana çocuk sağlığı çalışmalarının hayata geçirilmesine B) Nüfusun artırılmasına C) Nüfusun niteliğinin iyileştirilmesine D) Nüfus artış hızının azaltılmasına E) Nüfusun kentlerde toplanmasına
ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME
BOŞLUK DOLDURMA Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye’nin nüfusu artırıcı politikalar izlemesinde askeri fazla nüfusun ……………. . …… güç olması etkili olmuştur. yükseltmeyi amaçlayan politikalar 1923 -1965 döneminde nüfus artış hızını ……………… uygulanmıştır. 1927 Cumhuriyet tarihinde ilk nüfus sayımı ………………… yılında yapılmıştır. düşürmeyi 1965 -1980 döneminde nüfus artış hızını ……………… amaçlayan politikalar uygulanmıştır. 2019 yılı sonu itibari ile toplam nüfusumuz 83. 154. 997 kişi ve yıllık nüfus artış 13, 9’dur. hızımız binde ……………….
DOĞRU-YANLIŞ Türkiye nüfusu 1945 yılında II. Dünya Savaşı tehlikesinden dolayı azalmıştır. Türkiye genellikle nüfusunu artırıcı politikalar izlemiştir. Türkiye nüfusunun en az artış gösterdiği dönem 1940 -1945 dönemidir. Türkiye’de nüfus artış hızının artırılması için çocuk başına yardım, vergi muafiyetleri getirilmiştir. Türkiye’de uygulanan nüfus politikaları dönemin şartlarına göre geliştirilmiştir.
Türkiye nüfusu 1927’den 2017 yılına gelinceye kadar 13, 6 milyondan 80, 8 milyona yükselmiştir. 1) Hızlı nüfus artışının nedeni olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilemez? A) Sağlık hizmetlerinin gelişmesi B) İnanç ve gelenekler C) Sosyal ve ekonomik koşullar D) Kadının iş hayatına girmesi E) Beslenme koşullarının iyileştirilmesi
Türkiye 1960 yılına kadar uyguladığı nüfus artış hızını yükseltmeye yönelik politikalardan vazgeçmiştir. 1960 yılından sonra nüfus artış hızını azaltmaya yönelik yeni politikalar uygulamaya koyulmuştur. 2) Bu durumun nedenleri arasında aşağıdakilerden hangisi gösterilemez? A) Nüfusun hızlı artışı nedeniyle tüketim miktarının artması B) Askeri güç üzerinde nüfusun etkisinin azalması C) Tarımda makine kullanımının artış göstermesi D) Nüfus artışının kalkınma hızını yavaşlatması E) Sanayi üretiminin azalması
Türkiye’de 1963 yılına kadar nüfus artış hızını artırmaya yönelik politikalar uygulanmıştır. Bu politikalar sosyal, ekonomik ve hukuki önlemlerle desteklenmiştir. 3) Aşağıdakilerden hangisi bu önlemler arasında yer almaz? A) Çok çocuklu ailelere vergi muafiyetinin getirilmesi B) Yoksul ailelere ücretsiz ilaç dağıtımı yapılması C) Fazla çocuk sahibi olan annelere madalya verilmesi D) Yurt dışından gelen ailelere gümrük muafiyeti getirilmesi E) Çok çocuklu ailelerin çocuklarının askerlik hizmetinden muaf tutulması
Türkiye’de 2007 -2013 yılları arasını kapsayan kalkınma planında eğitim, istihdam ve sosyal güvenlik alanındaki yatırımların artırılması kararlaştırılmıştır. 4) Bu bilgilere bakılarak Türkiye’nin bu dönemdeki nüfus politikası için, I. Nüfusun niteliğini iyileştirici yönde politika izlenmiştir. II. Nüfus artış hızını dünya ortalamasına getirmek istenmiştir. III. Nüfus artış hızını azaltıcı yönde politika izlenmiştir. verilenlerden hangileri söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III
5) 1963 yılına kadar ülkemizde nüfusu arttırıcı yönde politikaların uygulanmasının nedenleri arasında aşağıdakilerden hangisi gösterilemez? A) Tarımsal faaliyetlerde iş gücüne ihtiyaç duyulması B) Savaşlar nedeniyle nüfus kaybının yaşanması C) Yurt dışına işçi göçlerinin planlanması D) Nüfusun askeri güç olarak görülmesi E) Bebek ölüm oranının fazla olması
KAYNAKLAR MEB Coğrafya 11 Ders Kitabı, 2019 GÜN Yayınları Coğrafya 11, 2019 Kenan TÜRKEZ Mutlu KARAKOÇ Nurullah BALŞEN Tolga PEKTAŞ Yazarlar Mehmet BARANAYDIN Yusuf AYDIN Gülten TEKBAŞ
- Slides: 36