TRKYEDE FTLK HAYVANLARI GEN KAYNAKLARI KORUMA ALIMALARINA DESTEK

TÜRKİYE’DE ÇİFTLİK HAYVANLARI GEN KAYNAKLARI KORUMA ÇALIŞMALARINA DESTEK ÖNERİSİ: DENİZLİ VE GERZE ÖRNEĞİ Türkiye ve Diğer Akdeniz Ülkelerinde Coğrafi İşaretler, Sosyo-Ekonomik Hareketlilik ve Biyo-Kültürel Özvarlık Semineri ANTALYA, 2010 Demir ÖZDEMİR Eren DURMUŞ

ARAŞTIRMAMIZIN AMACI üTürkiye’de nesli tükenen Denizli ve Gerze tavuk ırklarına özgü bir canlı koruma (in-situ) programının planlanması üGen kaynaklarının korunmasına yönelik yerel ve bölgesel aktörlerin ve stratejilerinin tespit edilmesi 2

Hayvan genetik kaynakları, hayvansal üretimin sürdürülebilmesinde çok önemli bir paya sahiptir. Son yıllarda özellikle gelişmekte olan ülkelerde hayvan genetik kaynaklarındaki kayıplar birtakım sebeplerden dolayı artmıştır 3

Genetik Kayıpların Nedenleri? Yoğun yetiştirme sistemlerinde yüksek verimli hibritlerin kullanımı Endüstrileşme Hızlı Nüfus Artışı Yerli Irklardan Ekonomik Beklentilerin Karşılanamaması Sonucu Yerel Irkların Kültür Irklarıyla Melezlenmesi Hayvan İthallerinde Uygulanan Politikalar Hayvan İtlafları 4

Dünya Hayvan Irklarının Risk Dağılımı critical-maintained 9 % nesli tükenmiş 20 % risk altında 36 % bilinmiyor endangered-maintained extinct not at risk unknown 2% nesli tükenmiş 31% risk altında 40% bilinmiyor FAO, 2009 5

DENİZLİ IRKI Yayılma Alanı: Ege Bölgesi Ergin Canlı Ağırlık (♂): 3, 5 – 4 kg Ergin Canlı Ağırlık(♀) : 2, 7 – 3, 2 kg Yumurta Verimi: 110 -120 adet/yıl Ötüş Süresi: 23 -27 saniye 6

GERZE IRKI Yayılma Alanı: Karadeniz Bölgesi (Sinop) Ergin Canlı Ağırlık (♂): 3 – 4 kg Ergin Canlı Ağırlık(♀) : 2, 5 – 3 kg Yumurta Verimi: 110 adet/yıl Risk Altında: 500 adetten az 7

Denizli ve Gerze Irklarının Koruma Programındaki Eksiklikler � Kapalı sürüler halinde korunma Irk içi yakın akrabalı yetiştirmeye bağlı genetik varyasyondaki azalma Homozigoti Genetik Varyasyonda Azalma Heterozigoti � Salgın Hastalık Riski � Genetik Kaynakların Korunmasında Moleküler Genetik Tekniklerden Yeteri Kadar Yararlanılmaması � Hayvan Kayıt Sistemindeki Yetersizlikler 8

Tüketici Tedarikçiler, Kooperatifler, Yetiştirici Birlikleri, Yerel Organik Ürünlerin Satışını Teşvik Eden Birimler, Gıda Perakende Sektörü, Ticaret Odaları vb. Yerel Organik Ürünler Çekirdek Sürü (Yerinde Koruma) Üniversiteler, Araştırma Enstitüleri Gen Aktarımı YERİNDE KORUMA

TEŞEKKÜRLER dozdemir@adu. edu. tr edurmus@akdeniz. edu. tr 10