TRKYE HALK SALII KURUMU Strateji Gelitirme Daire Bakanl
TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı ULUSAL KAZA YARALANMA VERİTABANI (UKAY) EĞİTİM MODÜLÜ I – Kodlama İlkeleri 2 21 -23 Haziran 2012 ANKARA
UKAY KAPSAMI Ulusal Kaza Yaralanma Veritabanındaki kazaların kapsamı: 1. Ev kazaları 2. Boş zamanlarda yapılan faaliyetler esnasındaki yaralanmalar 3. İş yeri kazaları 4. Ulaşım esnasında meydana gelen kazalar 5. Şiddet 6. Kendine kasıtlı zarar verme 7. Tüketici ürünlerinden kaynaklanan kaza verilerinin tutulması
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller TEMEL VERİ SETİ KODLAR MODÜLLER
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller TEMEL VERİ SETİ KODLAR MODÜLLER
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller İdari Değişkenler Yaralanmaya İlişkin Değişkenler
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 1. Kayıt Eden Ülke Tanım: Avrupa Birliği’nin Yaralanma Veri Tabanı Merkezine veriyi sunan ülke hakkında bilgi sağlar. Bu veri öğesi aynı zamanda ülkeler arasındaki vaka oranlarının karşılaştırılmasını da mümkün kılar. Türkiye’nin kodu 38 2. Acil Kayıt Numarası Tanım : Acil servis vakasına veya kaydına ilişkin kayıt numarası
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 3. Yaralının Doğum Tarihi Tanım: Yaralanma sırasında kişinin yaşı GG/AA/YYYY olarak ifade edilir (örnek: 06/06/1985) Eğer yaralanma veri giriş formunda doğum tarihi sadece yıl olarak girilmişse, ay ve gün 01. 01 olarak girilir. Eğer doğum tarihi veri giriş formunda hiç belirtilmemişse 01. 1111 olarak girilir. ? ? ? Eğer veri giriş formunda doğum yılı belirtilmemişse hastane bilgi yönetim sisteminden acil servis kayıt numarası ile hastanın doğum yılının alınız.
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 4. Yaralının Cinsiyeti Tanım : Yaralanma sırasında kişinin cinsiyeti Cinsiyet Kodları 1. Erkek 2. Kadın 5. Yaralının Eğitim Durumu Tanım: Yaralanan kişinin eğitim durumu Eğitim Durumu Kodları 1. Okuma-yazma bilmiyor 2. Sadece okuma-yazma biliyor 3. İlköğretim 4. Lise ve dengi okullar 5. Üniversite 6. Lisansüstü 99. Belirlenmemiş eğitim düzeyi 9. Bilinmiyor
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 6. Yaralının Sürekli Oturduğu Ülke/Şehir Tanım: Hastanın ikametgahının olduğu ülke. Yaralı hangi ülke vatandaşı ise o ülke ve şehir kodları ile kodlanır Yaralının Sürekli Oturduğu Ülke/Şehir Kodları 3 5 6 7 8 9 10 11 56 59 Avusturya (AT) Belçika (BE) Bulgaristan (BG) İsviçre (CH) Kıbrıs (CY) Çek Cumhuriyeti (CZ) Almanya (DE) Danimarka (DK) Irak Sudan 17 18 19 20 21 22 23 24 57 60 Hırvatistan (HR) Macaristan (HU) İrlanda (IE) İzlanda (IS) İtalya (IT) Liechtensteın (LI) Litvanya (LT) Lüksemburg (LU) İran Endonezya 33 34 35 36 37 38 39 50 58 99 Portekiz (PT) Romanya (RO) İsveç (SE) Slovenya (SI) Slovakya (SK) Türkiye (TR) Birleşik Krallık (UK) Diğer Avrupa Ülkeleri Afganistan Belirlenmemiş kayıt ülkesi 01 Adana 28 Giresun 55 Samsun 02 Adıyaman 29 Gümüşhane 56 Siirt 03 Afyonkarahisar 30 Hakkari 57 Sinop
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 7. Yaralanma tarihi Tanım: Yaralanmanın gerçekleştiği tarih İçerik: Vakanın belirli bir zaman dilimi içerisinde seçilmesi GG/AA/YYYY olarak ifade edilir, örnek: 01. 10. 2012
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 8. Yaralanma saati Tanım: Yaralanmanın gerçekleştiği zaman İçerik: Vakanın gün içerisinde belirli bir saat aralığında seçilmesi SS olarak ifade edilir. örnek 15. 00 dan 15. 59 a kadar 15, 00. 00 dan 00. 59 a kadar 00, yaralanma saati belli değilse 24 olarak kodlanır.
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 9. Hastaneye giriş tarihi Tanım: Yaralanan kişinin ACİL SERVİS’ e kabul edildiği tarih İçerik: Girişin belirli bir zaman dilimi içerisinde seçilmesi GG/AA/YYYY olarak ifade edilir (örnek: 01/11/2011). 10. Hastaneye giriş saati Tanım: Yaralanan kişinin ACİL SERVİS’ e kabul edildiği saat İçerik: Girişin gün içerisinde belirli bir saat aralığında seçilmesi SS olarak ifade edilir (örnek: 15). Yukarıda yaralanmanın saati kısmında tanımlanan kurallar geçerlidir.
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 11. Öykü Tanım: Yaralanmaya neden olayın tanımı İçerik: Yaralanma olayının daha detaylı analiz edilmesinde en önemli unsur Nitelikli bir öykü aşağıdaki sorulara cevap vermelidir. - Kişi ne yapıyordu? (yaralanma anında yapılan aktivite) - Kişi bunu nerede yapıyordu? (yaralanmanın meydana geldiği yer) - Yolunda gitmeyen şey neydi? (olayın başlangıcından sonuna kadar yer alan olaylar zinciri) - Kişi nasıl yaralandı? (yaralanmanın oluş biçimi) - Dahil olan nesneler/maddeler/eşyalar hangileriydi? (doğrudan yaralanmaya neden olan nesne, altta yatan ve ara nesne) - Yaralanmanın türü neydi? (ezik, kırık vb. ) - Yaralanma hangi vücut bölgesinde ? (alt bacak, alın vb. )
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 11. Öykü Eğer yaralanmaya neden olan nesne, herhangi bir tüketici ürünü ise ve marka-modeli hakkında bilgi alınabiliyorsa, bu bilgiler öyküde özellikle belirtilmelidir. İş kazalarında yaralının, yaralanma esnasında koruyucu ekipman kullanıp, kullanmadığı bilgisi mümkün olduğu ölçüde yine öykü kısmında belirtilmelidir.
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 12. Tedavi ve Takip Tanım: ACİLSERVİS’ e kabul sonrası tedavi durumu İçerik : Yaralanmanın şiddetine ilişkin basit bir bulgu Tedavi ve Takip Kodları Hastane Kabul Modülü (gün sayısı girişi yapılmalı) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 98. 99. Muayene edilmiş ve tedavi edilmeden eve gönderilmiş Tedaviden sonra eve gönderilmiş Tedavi edilmiş ve ileri tedavi için hekime yönlendirilmiş Tedavi edilmiş ve ayaktan ileri tedavisi önerilmiş Tedavi edilmiş ve hastaneye yatırılmış Başka hastaneye nakledilmiş Acil Servise gelmeden/ Acil Serviste ölmüş Hastanede kaldığı süre içerisinde ölmüş Başka hastaneden nakil gelmiş Diğer Bilinmiyor
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller Hastane Kabul Modülü TEMEL VERİ SETİ KODLAR MODÜLLER
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 13. Kasıt Tanım: Kasıt verisi, bir yaralanmanın ortaya çıkmasında insan kastının rolü hakkında bilgi verir İçerik: Bu bilgi, hastanın bakımını ve yaralanmanın tekrarını önlemek için yol gösterme çabalarını etkileyebilir. Kendilerine kasıtlı olarak veya kasıt olmadan zarar vermiş kişilere ve kendini yaralama veya başka bir kişi tarafından yaralanma olayına farklı klinik ve önleyici yaklaşımlar olabilir, Kişisel, sosyal ve yasal duyarlılıklar çoğunlukla kasıtlı kavramsal sebepleri de kapsadığından yaralanma vakalarının amacını tespit etmek çoğu zaman güçtür.
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 13. Kasıt Genel olarak kasıt, ortaya çıkan yaralanma ile değil öncelikle olay ile belirlenir. Yaralanma olayındaki kastı en iyi tanımlayan kodu seçiniz. Hayvan saldırıları, kasıtlı olmayan yaralanmalar olarak kodlanmalıdır. (istisna: hayvanın silah olarak kullanılması) 5 yaş altı çocukların kendilerine zarar vermesi, kasıtlı olmayan yaralanma olarak kodlanır, Çocuklar arasındaki şiddet davranışlarını: 5 yaş altı çocuklar için kasıtlı olmayan yaralanmalar (“oyun”) olarak kodlayın,
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 13. Kasıt Kodları 1. Kasıtsız 2. Kasıtlı kendine zarar verme 3. Saldırı 4. Diğer şiddet 5. Belirsiz kasıt 8. Diğer belirlenmiş kasıt 9. Belirlenmemiş kasıt Modüller -Kod 2 (Kasıtlı olarak kendine zarar verme) için Kendine Kasıtlı Zarar Verme Modülü -Kod 3 (Saldırı) ve kod 4 (Diğer şiddet türleri) için Şiddet Modülünü uygulayın
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 13. Kasıt – Kasıtlı Kendine Zarar Verme Nedeni Kodları 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Aile üyesi, eş veya arkadaş ilişkisinde çatışma Bir akrabanın, eşin veya arkadaşın ölümü Fiziksel sorun Psikolojik veya psikiyatrik durum Gelirle ilgili/mali sorun İstismar Yasal sistem çatışması Diğer belirlenmiş kendine zarar verme nedeni Belirlenmemiş kendine zarar verme nedeni Geçmişte Kendine Zarar Verme Kodları 1 Eve 2 Ha 9 Bilinmiyor t yır
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 13. Kasıt – Şiddet TEMEL VERİ SETİ KODLAR MODÜLLER Saldırının içeriği Kodları Failin Cinsiyeti Kodları Kurban Fail İlişkisi Kodları 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Hayat arkadaşı veya eş Ebeveyn Diğer akrabalar Akraba olmayan bakıcı Tanıdık veya arkadaş Memur veya yasal merci Yabancı Diğer belirlenmiş ilişki Belirlenmemiş ilişki 1 Erkek 2 Kadın 1. 2. 9 Bilinmiyor Failin Yaş Grubu Kodları 1. 2. 3. 4. 9. Çocuk (0 -14 yaş) Genç (15 -24 yaş) Yetişkin (25 -64 yaş) Yaşlı (65+ yaş) Bilinmeyen 3. 4. 5. 6. 8. 9. Tartışma Paranın veya mülkiyetin yasadışı edinilmesi, veya parayı, veya mülkiyeti yasadışı edinmeye teşebbüs Uyuşturucu ile ilgili olay Cinsel saldırı Çete ilişkili olay Diğer suçlar Diğer belirlenmiş saldırı içeriği Belirlenmemiş saldırı içeriği
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 13. Kasıt – Şiddet ile ilgili yaralanmalarda kaliteli bilgi sağlayacak tek bir veri kaynağı yoktur. Acil servisler, şiddete ilişkin olanlar da dahil olmak üzere tüm yaralanma tiplerinde en sık kullanılan veri kaynağıdır. Şiddet yaralanmaları konusunda veri toplanırken, I. Kasıtlı yaralanma olayları saklanmak istenebilir. Örnek: Eşlerin, çocukların ve yaşlıların istismarı, kasıtlı olmayan yaralanma olayı gibi gösterilmeye çalışılır. Acil Servis, en önemli veri kaynağıdır, yaralanmalar ve bunlara yol açan olaylar ile ilgili bilgi kişisel önyargıları ile birlikte kurbandan alınabilir.
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 13. Kasıt – Şiddet ile ilgili yaralanmalarda veri nitelik ve niceliğini geliştirmek için veri toplayıcılar, emniyet kurumları, kurban kriz merkezleri ve sığınma evleri gibi diğer kaynaklarla bağlantı kurmalıdırlar. II. Şiddet olayı nedeni ile bir travma geçiren hastalardan bilgi alırken olağanüstü ilgi ve duyarlılık gösterilmeli, gizlilik sağlanmalıdır. Yaralanma bilgisini toplayan ve belgeleyen kişiler, çok duyarlı ve iyi eğitilmiş olmalıdır.
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 14. Ulaşım kaynaklı yaralanma Tanım : Bu veri öğesinin amacı, bir ulaşım aracının dahil olduğu ve yaralanmayla sonuçlanan herhangi bir vakanın tespit edilmesidir. Bir ulaşım aracını içeren ve yaralanma ile sonuçlanan herhangi bir olayda ulaşım kaynaklı yaralanma olayı ≠ trafik yaralanması olayı İçerik: Ulaşım sırasında meydana gelen çarpışmaları ve diğer yaralanmalı olayları, birincil olarak kişileri veya eşyaları bir yerden bir yere taşımada kullanılan bir aracın dahil olduğu yaralanmaları kapsar. Ulaşım kaynaklı yaralanma kodları 1 Evet 2 Hayır 9 Bilinmiyor EĞER ulaşım kaynaklı yaralanma Kod 1 (evet) ise, Ulaşım Modülünü uygulayın.
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 14. Ulaşım kaynaklı yaralanma TEMEL VERİ SETİ Ulaşım Şekli Kodları 01 01. 2 02. 0 03 03. 1 03. 2 04 Yaya Yürüyen kişi Yaya olarak bir ulaşım aracını kullanan kişi Bisiklet Diğer motorlu olmayan taşıtlar bölümü Hayvanın çektiği araç Hayvanın sürüldüğü araç İki tekerlekli motorlu taşıt KODLAR Yaralanan Kişinin Rolü Kodları 1 2 3 4 5 6 8 9 Yürüyen insan, görgü şahidi Sürücü, binici veya operatör Yolcu Araca binen veya araçtan inen kişi Aracın dışındaki kişi Başka şekilde belirtilmemişse araçta bulunan kişi Yaralanan kişinin diğer belirlenmiş rolü Yaralanan kişinin belirlenmemiş rolü MODÜLLER Karşı Taraf Kodları 01 01. 2 02. 0 03 Yaya Yürüyen kişi Yaya olarak bir ulaşım aracını kullanan kişi Bisiklet Diğer motorlu olmayan taşıtlar bölümü
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 14. Ulaşım kaynaklı yaralanma Ulaşım Modülü kodları Ulaşım şekli: Yaralanan kişinin bir yerden başka bir yere seyahat ederken kullandığı araç. Herhangi bir araca binen veya araçtan inen kişileri dahil edin. Yaralanan kişinin rolü: Yaralanan kişinin ulaşım ile ilgili yaralanma olayına nasıl dahil olduğu önemlidir. Ulaşım Şekliyle uyumlu olacak şekilde kodlanmalıdır. Karşı Taraf: Yaralanan kişinin veya yaralanan kişinin seyahat ettiği aracın çarpıştığı diğer araç, nesne, kişi veya hayvan (eğer varsa). Eğer hiçbir karşılık yoksa 15 ile başlayan kodları (karşılık yok) kodlayın.
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 14. Ulaşım kaynaklı yaralanma Yaralanma olayında bir ulaşım aracı yer almış olmalıdır. Yaralanmış kişi: Ø Yayaların kullandığı bir taşıma aracı kullanan (örn. Bebek arabası, katlanır bebek arabası) dahil olmak üzere bir yaya Ø Paten, tekerlekli sandalye kullanan kişi Ø Bir ulaşım aracı kullanan kişi olabilir. Yaralanan kişi, bir ulaşım aracı kullanıcısı ya da bir yaya olmak zorunda değildir: ØKontrol dışı giden bir arabanın çarptığı yol kenarında bir kafede bulunan kişi ØBir botun çarpmasıyla yaralanan bir yüzücü ØBir uçağın çarpmasıyla yaralanan yerdeki kişi
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 14. Ulaşım kaynaklı yaralanma Ulaşım yaralanması olayları şunları da içerir: Ø Hareket halindeki bir motordan yayılan egzoz gazıyla zehirlenme Ø Hareket halindeki bir araçtan fırlamış bir nesne ya da nesnenin bazı parçaları ile yaralanma Ø Hareket halindeki bir aracın hareketli bir parçasından dolayı yaralanma (örn. hareket halindeki bir aracın camından birinin eli ya da boynunu yakalama) Ø Bir gemideki makineler ile ilişkili olan yaralanmalar
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 14. Ulaşım kaynaklı yaralanma Yayaların ya da yayaların kullandığı taşıma araçlarını kullanan kişilerin yaralandığı ama bir ulaşım aracının yer almadığı olaylar, ulaşım modülünün kapsamı dışında tutulur. Aşağıdakilerin hiçbiri dahil edilmez: Ø Kaldırımdan düşen yaya ØBir elektrik direğine çarpan tekerlekli patenle kayan kişi ØBir yaya ile çarpışan tekerlekli sandalyedeki kişi ØAfete bağlı olaylar (deprem, volkanik patlama, çığ, toprak kayması ya da diğer arazi hareketleri, afet gibi fırtına, sel baskını) ØToprak kayması ya da çığa maruz kalan araca bağlı yaralanma ØAni sel nedeniyle yol dışına sürüklenmiş motosiklete bağlı yaralanma ØBir taşıma aracının hareket ya da işlemesi ile ilişkili olmayan olaylar. Örneğin, bir arabaya binerken kulağına fasulye koyan çocuk, bir arabaya binmişken arı tarafından sokulan kişi (kontrol kaybı ve bir çarpmaya neden olmadığı sürece) ØYaralanmanın olduğu zaman ulaşım amaçlı kullanılmayan karayolu ulaşım araçlarının yer aldığı olaylar (örn. bir garajda ya da yolda tamir edilen aracın onu tamir eden kişinin üzerine düşmesi nedeniyle oluşan yaralanma)
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 14. Ulaşım kaynaklı yaralanma Ulaşım Şekli ØEğer yaralanma olayı çarpışma, sürüklenme, vurma, yere serme ya da herhangi bir araçla üzerinden geçme olarak tarif ediliyorsa ve ulaşım olayının tanımlanması, yaralanan kişinin araçtaki bir kişi olduğunu belirtmiyorsa, yaralanan kişi bir yaya olarak kodlanır. ØYaralanan kişinin ulaşım şekli tanımlanmamışsa ama olayın bir çarpışma, çarpma, kaza yapma ya da bir vasıtanın, bisikletin, ya da özel bir aracın karıştığı bir olay olduğu biliniyorsa, yaralanan kişi bahsedilen aracın bir kullanıcısı olarak kodlanır. ØYaralanan kişinin ulaşım şekli tanımlanmamışsa ve birden çok araçtan bahsediliyorsa, araçlar aynı olmadıkça (örn. tüm arabalar) kurbanın hangi araçta olduğu konusunda tahminde bulunulmamalıdır. Bunun yerine bilinmeyen ulaşım şekli kodlanır. ØAraçtan inen ya da binen kişi aksi belirtilmedikçe araç kullanıcısı olarak kodlanır.
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 14. Ulaşım kaynaklı yaralanma ØKarşı Taraf Yaralanmış kişinin seyahat ettiği araç ya da yaralanan kişi ile çarpışan diğer araç, nesne, kişi ya da hayvandan herhangi biridir. Bazı olaylarda (örn. önceden bir çarpışma olmaksızın bir araba şarampole yuvarlanırsa) burada karşısındaki yoktur. Park halindeki araçların sabit ya da yerleşik nesneler olarak sınıflandırıldığı dikkate alınır. Bir çarpışma yoksa sadece “Karşısındaki olmayan: belirlenmemiş” kodunu kodlanır. Sonradan bir çarpışma olmuşsa yada aşağıda sıralananlar gibi bir nedenle kontrolün kaybedilmesi nedeniyle ile bir çarpışma olmuşsa karşısındaki kaydedilir: ØLastiğin patlaması ØSürücünün dikkatsizliği ØAşırı hız ØFırlamış bir nesnenin araca çarpması
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 15. Yaralanmanın Meydana Geldiği Yer Tanım: Yaralanma olayının gerçekleştiği esnada yaralı kişinin bulunduğu yer İçerik: - Yaralanma nedenine ışık tutma -Yaralanmaları sorumluluk alanları ile gruplamaya yardımcı olma - Olay yeri, o esnada yapılan aktivite ile birleştirildiğinde sorumluluk alanı etkin olarak belirlenebilir. 01 Yaralanmanın Meydana Geldiği Yer Kodları Ev 02 Yerleşim birimi 03 Sağlık hizmeti alanları 04 Okul, eğitim alanı 05 Spor ve atletizm alanı 06 Ulaşım alanı: karayolları, cadde veya yol 07 Ulaşım alanı: diğer 08 Sanayi bölgesi veya inşaat alanı 09 Çiftlik veya diğer birincil üretim yeri 10 Eğlence alanları, kültürel alan veya kamu binası 11 Ticari alan (eğlence amaçlı olmayan) 12 Kırsal Bölge 98. 98 Diğer belirlenmiş olay yeri 99. 99 Belirlenmemiş olay yeri
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 01 Ev Dahil olanlar: Yaralanmanın Meydana Geldiği Yer Kodları Detayı • ev, apartman dairesi • çiftlik evi • hafta sonu kulübesi • oturmaya ayrılmış karavan (treyler), çadır, kulübe, baraka • pansiyon • garaj • evin bahçesi veya avlusu • mülkün sınırları içindeki araba park yeri veya ev ile cadde arasındaki yollar • evde çocukların oyun alanı • evin içinde veya etrafında yüzme havuzu • konut olarak kullanılan ulaşım aracı (örn, yüzen ev, karavan tipi ev, taşınabilir ev) • çok katlı binanın ortak alanı (örn. asansör, lobi, koridor, merdiven) Hariç tutulanlar: • yerleşim yeri (2), örn. huzurevleri (2. 20), hapishane (2. 30) • inşaat halindeki henüz oturulmayan yapı (8. 10) • • bırakılmış ya da terk edilmiş ev (8. 20) mülk sınırlarının ötesindeki yol üstü evi (6. 20) 01. 10 Mutfak 01. 20 Oturma odası, yatak odası Dahil olanlar: • hol, lobi, yemek odası, salon, çalışma odası 01. 30 Banyo, tuvalet Dahil olanlar: • duş, banyo, sauna, çamaşır odası, bulaşıkhane 01. 40 Merdivenler, iç mekan
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 15. Yaralanmanın Meydana Geldiği Yer Kodlama esnasında bir şeylerin ters gitmeye başladığı yer seçilir. Yaralanmanın meydana geldiği yerin bir kısmını yansıtan bir kategoriden çok olay yerinin tamamını kasteden bir kategori seçilir. Örneğin, eğer yaralanma, bir tatil köyünün yüzme havuzunda (5. 3) olmuşsa, olay yeri yüzme havuzu yerine tatil köyü (10. 5) olarak kodlanır. Eğer birden fazla yaralanma varsa, daha ağır yaralanma ile ilişkili olan yer seçilir. Eğer yaralanmalar aynı derecede ağır ise kod listesinde ilk sırada yer alan olay yeri seçilir. Olay yerini tanımlayan yerler genellikle bitişik zemini, dış mekanları da kapsar. Örneğin ev (1), hem meskenin kendini, hem de bahçe, garaj, kulübe gibi kısımları kapsar. Aynı şekilde, fabrika/tesiste (8. 3) binalar ve otoyollar, park yerleri ve endüstriyel alanlar gibi yerler bulunur.
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 16. Yaralanmanın Oluş Biçimi Tanım: Yaralanmanın gerçekleştiği biçim (yani kişinin nasıl yaralandığı) İçerik: Yaralanma oluş biçimi, kişinin nasıl yaralandığını tanımlar -Yaralanmalar çoğunlukla bir olay dizisinin sonucudur. Yaralanmalarda genellikle farklı oluş biçimi mevcuttur: • Altta yatan oluş biçimi — yaralanma olayının başlangıcında yer alanlar • Doğrudan oluş biçimi —asıl fiziksel zararı oluşturanlar • Ara oluş biçimi —yaralanma olayına dahil olan diğer oluş biçimleri Doğrudan ve altta yatan oluş biçimleri aynı olabilir. Örneğin, eğer bir kişi yemek hazırlarken parmağını keserse, parmağını kesme, hem doğrudan hem de altta yatan oluş biçimidir. Bir bayanın ayağı bir cihazın kablosuna takılırsa ve başını tezgâha vurursa, burada ayağın kabloya takılması, altta yatan oluş biçimidir (yaralanma durumunu başlatan olay) ve tezgâh ile olan temas ise doğrudan bir oluş biçimidir (asıl fiziksel yaralanmaya neden olay). Oluş biçim türlerini ayırt etmek mümkün değilse, olay bilgisinde görünen sıradaki ilk oluş biçimini kodlayınız.
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 16. Yaralanmanın Oluş Biçimi Kodları 01. 0 Keskin olmayan güç 01. 20 Nesne veya hayvan ile temas 01. 30 Kişi ile temas 01. 40 Ezilmek 01. 50 Düşmek, sendelemek, atlamak, itilmek 02. 0 Delici/keskin güç 2. 1 Çizme, kesme, parçalama, bölme 02. 20 Delmek, bıçaklamak 02. 30 Isırma, arı sokması, zehirli hayvan sokması 03. 0 Diğer mekanik güç 04. 0 Termal oluş biçimi 04. 10 Isıtma 04. 20 Soğuma 05. 0 Soluma ile ilgili tehdit 05. 10 Soluma ile ilgili mekanik tehdit 05. 20 Boğulma/boğulmaya yakın durum 06. 0 Kimyasal maddelere ya da diğer maddelere maruz kalma 06. 10 Kimyasal maddeler veya diğer maddelerle zehirlenme 06. 20 Kimyasal maddelerle veya diğer maddelerle aşınma 07. 0 Fiziksel zorlanma 08. 0 Hava durumu, doğal afet veya doğal olayın etkisine maruz kalma 98. 0 Diğer belirlenmiş yaralanma oluş biçimi 98. 1 Yabancı cisimle temas 98. 20 Elektriğe, radyasyona maruz kalma 98. 30 Ses, titreşime maruz kalma
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 17. Yaralanma anında yapılan aktivite Tanım: Yaralanmanın gerçekleştiği esnada yaralı kişinin meşgul olduğu aktivite türü. İçerik: Yaralanmanın önlenmesi için sorumluluk alanları ile ilişkili kategoriler aktivite verileri, olay yerine ilişkin veriler ile birleştirildiğinde özellikle faydalıdır. Bir otobüs sürücüsünün otobüsünü umumi yolda sürerken bir ağaca çarpması hem ulaşımla ilgili bir yaralanma hem de iş kazası olarak ifade edilebilir. Yaralanma sırasında yapılan aktiviteyi kodlamak için: ØYaralanma meydana geldiğinde yaralanan kişinin yaptığı aktiviteyi en iyi tarif eden kategori seçilir. Øİki veya daha fazla aktivite kodu uygun görünüyorsa, kod listesinde ilk gelen seçilir. İş yerinde öğlen yemeği yediği esnada yaralanan bir kişi için kod listesinde ilk sırada yer alan “işi” kodlayın.
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 17. Yaralanma anında yapılan aktivite kodları 01 01. 2 01. 8 02. 0 03. 0 04. 0 05. 0 06. 0 07. 0 98. 0 99. 9 Ücretli işe gitme/ücretli işten gelme Ücretli iş esnasında seyahat etme Diğer belirlenmiş ücretli iş Ücretsiz iş Eğitim Serbest zamanda spor ve egzersiz Serbest zaman veya oyun Yaşamsal etkinlik Bakılmak Diğer belirlenmiş etkinlik Belirlenmemiş etkinlik
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 17. Yaralanma anında yapılan aktivite kodları 5 yaşından küçük çocuklar için aktivitenin amacı sorgulanmalıdır: çocuk spor federasyonu, kulüp veya benzer bir organizasyon gözetimi altında ise Spor Modülünü kullanın; fakat çocuk sadece bisikleti ile tur atıyorsa “oyun” veya “eğlence” olarak kodlayın. Eğer yaralanma esnasında yapılan aktivite “Beden eğitimi dersi, okul sporları (kod: 03. 1)” veya “Boş zaman esnasında yapılan spor ve egzersiz (kod: 04)” ise Spor modülünü uygulayın.
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 17. Yaralanma anında yapılan aktivite TEMEL VERİ SETİ KODLAR Yaralanma anında yapılan aktivite kodları 01 Takım top oyunları 02 03 04 Topa sopa ile vurulan takım oyunları Takım su sporları Botlu sporlar MODÜLLER
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 17. Yaralanma anında yapılan aktivite Spor Modülü Bir spor veya egzersiz faaliyetine katılma, idmanın, antrenmanın ve yarışmanın yanında, olaydan önceki faaliyetleri (örn. giyinme gibi), ısınma, soğuma ve olay sonrası faaliyetleri (örn. duş alma, giyinme gibi) içerir. Spor faaliyetine gitmeyi veya oradan dönmeyi içermez. Spor türünü kodlamak için: Ø Yaralanma anında yapılan spor veya egzersiz faaliyeti seçilir. Ø Bir takım sporu ile ilgili bir faaliyete bireysel katılım, o takım sporu olarak kodlanır. Örneğin, birey tek başına basketbol oynarken yaralanırsa, sporu basketbol olarak kodlanır. Ø Belirli bir spor için yapılan antrenmanı o sporun kendisi olarak kodlanır. Örneğin, bir kişi futbol antrenmanında ağırlık çalışırken yaralanmışsa, sporu güç arttırıcı çalışma/vücut geliştirme yerine futbol olarak kodlanır.
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 18. Yaralanmaya neden olan nesne Tanım: Yaralanma olayına dahil olan madde, materyal veya şey. İçerik: Bu veri elemanının amacı, yaralanma olayına ortak bir şekilde dahil olarak yaralanmaya neden olan nesneler/maddeler için spesifik bilgi sağlamaktır. Yaralanma olayına üç tür nesne dahil olabilir: • Altta yatan nesne—yaralanma olayının başlangıcında yer alan nesne • Doğrudan nesne—mevcut fiziksel yaralanmaya neden olan nesne • Ara nesneler—yaralanma olayında yer alan diğer nesneler Eğer yaralanma olayına sadece bir nesne dahil olmuş ise, her zaman altta yatan nesneyi de kodlayın!! Örnek: Kızak yapan bir erkek çocuğu ağaca çarpar, Kızak altta yatan nesne, Ağaç yaralanmaya neden olan doğrudan nesne.
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 18. Yaralanmaya neden olan nesne Örnek: Doğrudan ve altta yatan nesne aynı olabilir. Bir kişi yemek hazırlarken bıçak ile parmağını keserse, bıçak, yaralanma olayının başlangıcıyla ilgilidir ve yine bıçak, mevcut fiziksel yaralanmaya neden olan nesnedir. Eğer bir kadın bir cihazın kablosuna takılıp düşerse ve başını da tezgaha vurursa, cihazın kablosu altta yatan nesnedir ve tezgah da doğrudan nesnedir. Birkaç nesnenin neden olduğu yaralanma durumları daha karmaşıktır. Bir araba kazası olgusunda – örneğin, arabanın ağaca çarpması gibi – altta yatan bir nesne (ağaç); direksiyon, gösterge paneli ve otomobilin ön camı gibi birden çok doğrudan nesne olabilir. Doğrudan nesnelerin her biri, farklı yaralanmalara sebep olabilir.
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 18. Yaralanmaya neden olan nesneyi kodlamak için: Üç adete kadar nesne seçiniz. Eğer farklı nesne türleri arasında ayırım yapmak mümkünse, ilk olarak altta yatan nesneyi ardından doğrudan nesneyi kodlayınız. Son olarak, bahsedilen veya ilgili olduğu düşünülen herhangi bir ara nesneyi kodlayınız. Eğer ilgili birden fazla altta yatan nesne varsa, daha ciddi yaralanmayla sonuçlanan altta yatan ve doğrudan nesneleri seçiniz. Eğer farklı nesne türleri arasında ayırım yapmak mümkün değilse, vaka bilgisinde görülen sırada üç adete kadar nesneleri kodlayınız.
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 18. Yaralanmaya neden olan nesne kodları tüketici ürünlerine yönelik Piyasa Gözetimi ve Denetimi (PGD) yapan Bakanlık/kurum/kuruluşların sorumlu olduğu ürün gruplarına göre ayrılmıştır ve değerlendirme sonuçlarının paylaşımında kolaylık olması amacıyla her bir Bakanlık/kurum/kuruluş kodlama el kitabında farklı renkle işaretlenmiştir. Bu nesnelerden kaynaklı yaralanmalar ilgili kuruma bildirilecektir. Fon rengi Sarı Açık mavi Turkuaz Koyu yeşil Açık yeşil Pembe Mor Turuncu Kahverengi Bakanlık/Kurum Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Denizcilik Müsteşarlığı Sağlık Bakanlığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Tütün ve Alkol Düzenleme Piyasası Kurumu Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 18. Yaralanmaya neden olan nesne kodları 01 Kara taşıtı veya kara ulaşımı vasıtaları 02 Hareketli makineler veya özel amaçlı araç 03 Gemi veya su ulaşım vasıtaları 04 Hava taşıtı veya hava ulaşım vasıtaları 05 Mobilya /eşya 06 Bebek veya çocuk ürünü 07 Esas olarak evde kullanılan aletler 08 Mutfak eşyası veya mutfak kabı 09 Esas olarak kişisel kullanım için eşya 10 Esas olarak spor/eğlence etkinliklerinde kullanılan ekipman 11 Esas olarak işle ilişkili etkinliklerde kullanılan araç, makine, aparat 12 Silah 13 Hayvan, bitki, veya kişi 14 Bina, binanın bölümü veya ilişkili teçhizat 15 Zemin yüzeyi veya yüzey şekli 16 Malzeme 17 Yangın, alev veya duman 18 Sıcak nesne/madde 19 Yiyecek veya içecek 20 İnsan kullanımı için eczacılıkla ilgili ürünler, örn. ilaç 21 Diğer ilaç olmayan kimyasal maddeler 40 Tıbbi/cerrahi alet 41 Laboratuar ekipmanı 98 Diğer belirlenmiş nesne/madde
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 19. Ürüne bağlı yaralanma Tanım: Bu veri öğesi yaralanmaya hangi ürünün neden olduğunu belirlemek için kullanılmaktadır. Piyasa Gözetimi ve Denetiminin etkin olarak yapılabilmesi için ürünlerden kaynaklanan yaralanmaların tespit edilerek, o ürüne dikkatin çekilmesi açısından önem taşımaktadır. İçerik: Bu bölümde evet kodu işaretlenmişse bu, yaralanmanın ürün hatasından kaynaklandığını gösterir. Ürüne bağlı yaralanmayı tanımlayan kodlar 1. Evet 2. Hayır 9. Bilinmiyor
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 19. Ürüne bağlı yaralanma Yaralanmanın gerçekten ürün hatasından mı yoksa kullanıcı hatasından mı meydana geldiğinin olabildiğince net bir şekilde anlaşılması önemlidir. Eğer yaralanma ürün hatası nedeniyle meydana gelmişse ürünün marka, model bilgisi ile yaralanmanın ne şekilde gerçekleştiği öykü kısmında belirtilmelidir.
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 20. Yaralanmanın türü 1 -2 Tanım: Meydana gelen yaralanmanın türü İçerik: Bu veri elemanının temel amacı (vücudun yaralanan bölüm verisi ile birleştirilerek) teşhis kategorilerine göre vakaların gruplandırılmasını sağlamaktır. Acil servis kayıtlarında birden çok tanı gözüküyorsa, (ve hasta, bir çoklu travma hastası değilse) en ciddi görünen yaralanma ilk sırada kodlanır. Eğer yaralıda, çoklu travma izleniyor ise, çoklu yaralanmalar kodlanır. Yaralanmaya neden olan nesne kodları 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 Yaralanma tanısı konmamış Ezik, çürük Sıyrık Açık yara Kırık Çıkık, dislokasyon Bükülme, burkulma Ezilerek yaralanma Travmatik amputasyon Beyin sarsıntısı 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Diğer belirlenmiş beyin yaralanması Doğal açıklıklardan yabancı cisim girişinin sonuçları Boğulma (asfiksi) Yanıklar, haşlanma Kimyasal korozyon, aşınma Elektrik çarpması Radyasyon (güneş ışını, röntgen) Soğuktan donma Sinir ve omurilik yaralanması Kan damarlarının yaralanması
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 21. Yaralanan vücut bölümü 1 -2 Tanım: Vücutta yaralanmanın gerçekleştiği bölge ya da kısım İçerik: Bu veri elemanının temel amacı (yaralanma tipi verisi ile birleştirilerek) teşhis kategorilerine göre vakaların gruplandırılmasını sağlamaktır. Birden fazla vücut bölümü kodlanıyorsa, ilk kodlanan yaralanma, ilk kodlanan vücut bölümüne ve (varsa) ikinci yaralanma, ikinci kodlanan vücut bölümüne işaret eder. Bunların yaralanma türü ile uyumlu olacak şekilde seçilmesine dikkat ediniz. Örnek: Yaralanma tipi: kırık ise, yaralanan vücut bölümü: göz olamaz. En şiddetli yaralanmayı öncelikli olarak kodlayın. Çoklu yaralanma geçiren bir hasta söz konusu ise çoklu vücut parçalarını kodlayın.
TEMEL VERİ SETİ: İdari Değişkenler/Yaralanmaya İlişkin Değişkenler ve Modüller 19. Yaralanan vücut bölümü kodları 1 Baş 2 Boyun, boğaz 3 Gövde 4 Üst ekstremiteler 5 Alt ekstremiteler 7 Birçok vücut bölümü 9 Vücut kısmı, diğer ve bilinmeyen
İlginiz için teşekkür ederiz…
- Slides: 52