Trk Salk Sisteminde Son Dnem Reformlar Sabahattin AYDIN
Türk Sağlık Sisteminde Son Dönem Reformları Sabahattin AYDIN 16. Haziran 2012
İçindekiler Fiziksel Erişim Acil ve ilk yardım Koruyucu hizmetler Hastane hizmetleri Sağlık İnsan Kaynağı Finansal Erişim Sosyal Güvenlikte yapılanma Sosyal Güvenlik politikaları Hizmet Kalitesi Kaliteli Erişim Hizmet Kalite Standartları Alt yapı Hasta Hakları Arz/talep merkezli hizmet Hizmet motivasyonu Mali Sürdürülebilirlik Dökümantasyon Temel Sağlık Göstergeleri 2
Fiziksel Erişim • Acil ve ilk Yardım Hizmetlerinde Kapasite 112 Acil hizmeti alabilen kırsal nüfusun %20’den %100’e çıkarılması
Fiziksel Erişim • Acil ve ilk Yardım • 112 Acil hizmetlerinin Hizmetlerinde Kapasite ücretsiz verilmesi • Acil çağrılara erişimde gelişmiş ülkelerin standartlarına ulaşılması Ø Şehirlerde ilk 10 dakika : % 94 Ø Kırsal alanda ilk 30 dakika : %96
Fiziksel Erişim • Özel eğitim almış 5 bin kişilik • Acil ve ilk Yardım Avrupa’nın en büyük Ulusal Hizmetlerinde Kapasite Medikal Kurtarma Ekibinin (UMKE) kurulması
Fiziksel Erişim • Koruyucu Sağlık Hizmetleri • Aşılama programına en gelişmiş antijenlerin ilavesi ve ücretsiz yapılması • Aşılama Oranı (%) Çocukluk Döneminde Rutin Uygulanan Antijen Sayısı Aşılama oranlarının gelişmiş ülkelerin üzerine çıkarılması 2002 2011 78 97 7 12
Fiziksel Erişim • Koruyucu Sağlık Hizmetleri • Kırsalda mobil sağlık hizmeti ve mobil eczane uygulaması Ø Günde 126 bin vatandaşımız mobil sağlık hizmetlerinden faydalanmaktadır. Ø Günde 20 bin vatandaşımız ilacını mobil eczanelerden almaktadır Hamileler için misafir anne projesi
Fiziksel Erişim • Koruyucu Sağlık Hizmetleri Evde sağlık hizmeti uygulaması Ø Halen 156 bin vatandaşımıza evde sağlık hizmeti verilmektedir
Fiziksel Erişim • Koruyucu Sağlık Hizmetleri Tüm illerde ücretsiz kanser taraması yapan merkezler (KETEM) kurulması Ø Meme kanseri taramalarında hedef nüfusun %29’una ulaşıldı.
Fiziksel Erişim • Koruyucu Sağlık Hizmetleri • Yenidoğan tarama ve destek programlarının başlatılması ve yaygınlaştırılması Ø Fenilketonüri, hipotiroidi, biyotinidaz, işitme • Bebeklere ücretsiz demir ve D vitamini, hamilelere demir desteği Ø Hedef nüfusun %96’sına ulaşıldı
Fiziksel Erişim • Koruyucu Sağlık Hizmetleri Aile Hekimliği uygulaması Ø 20. 506 Aile Hekimi görev yapmaktadır.
Fiziksel Erişim • Sağlığın Teşviki ve Ø Tütünle Mücadele Programı Geliştirilmesi Programları Ø Obezite ile Mücadele Programı Ø Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Ø Tütünle Mücadele Programı Ø Kalp ve Damar Hastalıklarını Önleme ve Kontrol Programı Ø Solunum Yolu Hastalıklarına Karşı Küresel İttifak (GARD) Ø Ruh Sağlığı Kontrol Programı
Fiziksel Erişim Avrupa 2010 tütün kontrol sıralamasına göre 31 ülke arasında 4 üncü sıradayız
Fiziksel Erişim • Hastane Hizmetleri • Kamu hastanelerinin tek çatı altında birleştirilmesi • Özel hastanelerin sistem içine alınması • Sağlık Bakanlığı hastanelerinde her hekime muayene odası Ø 2002 yılında 6. 643 olan muayene odası 2012 yılında 23. 749’a çıkarıldı.
Fiziksel Erişim • Hastane Hizmetleri • Ülke kaynaklarının bütün olarak değerlendirilmesi Ø Kamu-özel sektör dengesi Orta Üzeri ve Yüksek Gelir Kamu %75 Özel %25
Fiziksel Erişim • Hastane Hizmetleri Tüm illerde en az bir Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi SB Ağız ve Diş Sağlığı Hizmetleri 1994 2002 2011 2. 636 3. 211 7. 225 Diş Dolgu (bin) 209 371 8. 334 Diş Sabit Protez (bin) 97 349 5. 576 Diş Hekimi
Fiziksel Erişim • Hastane Hizmetleri Merkezi Hastane Randevu Sistemi
Fiziksel Erişim • Sağlık İnsan Kaynakları (istihdam politikaları) • Mecburi hizmet uygulaması • Yetersiz hizmet alan bölgeler için sözleşme esaslı istihdam • Hem kamu hem de özel sektör için merkezi insan kaynakları planlaması
Fiziksel Erişim • Sağlık İnsan Kaynakları Kaynak: DSÖ Avrupa HİS Veri Tabanı 2012, *Türkiye rakamı Ocak 2012’dir. Kaynak: YÖK
Fiziksel Erişim • Sağlık İnsan Kaynakları • Hekimlerin tam zamanlı istihdamı
Finansal Erişim • Sağlık Güvencesi • Sosyal güvenlik kurumlarının SGK çatısı altında toplanması • Genel Sağlık Sigortası (GSS) Ø (98% kapsam)
Finansal Erişim • Sağlık Güvencesi • GSS ile yoksul kesimin sağlık haklarının, diğer sigortalılarla aynı düzeye yükseltilmesi • Herkese eşit olarak ilaca erişim hakkı • Özel Hastanelerden hizmet alınması • Tüm hastanelerde ücretsiz acil ve yoğun bakım hizmetleri • Yanık, konjenital anomali, kanser, yenidoğan, organ nakli, diyaliz ve KVC tümü SGK tarafından karşılanıyor
Kaliteli Erişim • Sağlık Hizmet Alt Yapısı Hastanelerde nitelikli yatak oranının artırılması • 2002 yılında % 6 olan nitelikli yatak 2012 de % 39
Kaliteli Erişim • Sağlık Hizmet Alt Yapısı • Tıbbi ekipman ve teknolojiye yatırım • Hizmet alımı • Outsourcing
Kaliteli Erişim • Sağlık Hizmet Alt Yapısı Kamu Yatırımları Yıl 1923 -2002 (80 yıl) 2003 -2012 (10 yıl) Kapalı Alan Nitelikli Yatak Sağlık Kuruluşu Hastane ve Yeni Bina 7 milyon m 2 6 milyon m 2 2003 -2012 542 6. 000 35. 000 Birinci Basamak 1. 436 Toplam 1. 978
Kaliteli Erişim • Sağlık Hizmet Alt Yapısı • Hasta hakları için yönetmelikler • Tüm kamu hastanelerinde Hasta Hakları Birimleri Ø 8 yılda 720 bin başvurunun %83’ü yerinde çözümlendi • Sağlık hizmetlerinin kalite standartlarının geliştirilmesi • Periyodik Hastane denetimi ve puanlandırma
Kaliteli Erişim • Sağlık Hizmet Alt Yapısı • Kamu sağlık personelini teşvik araçları – Performansa göre ödeme – Sözleşme esaslı istihdam • Personel dengesi için zorlayıcı araçlar – PDC – Katı atama politikası – Zorunlu hizmet
kronoloji
Mali Sürdürülebilirlik Kişi Başı Sağlık Harcaması ve GSYİH’ya Oranı (%) Kamu Özel Toplam 2002 SGP$ (%) 2008 SGP $ (%) 2011* SGP $ (%) Türkiye 335 (3. 8%) 659 (4. 4%) 734 (4. 4%) OECD 1. 565 (5. 9%) 2. 224 (6. 1%) 2. 320 (6. 9%) Türkiye 138 (1. 6%) 243 (1. 6%) 246 (1. 5%) OECD 612 (2. 4%) 846 (2. 5%) 902 (2. 7%) Türkiye 473 (5. 4%) 902 (6. 1%) 981 (5. 9%) OECD 2. 178 (8. 3%) 3. 101 (8. 6%) 3. 223 (9. 6%) Kaynak: TÜİK, OECD Sağlık Verileri 2012 Not: TÜİK en son 2008 verilerini yayımlamıştır. *Türkiye 2011 rakamları, SB tahminleridir.
Mali Sürdürülebilirlik • Faiz Dışı Genel Kamu Harcamaları ve Kamu Sağlık Harcamalarının Artış Eğilimleri (milyon TL) 2003 -2011 Nominal Artış Oranı: Genel Kamu Harcamaları: %265 Kamu Sağlık Harcamaları: %225 Kaynak: TUİK, Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı
İzleme ve değerlendirme • Vatandaş memnuniyeti Kaynak: TÜİK
İzleme ve değerlendirme • Saha Koordinatörleri • Saha Ziyaretleri: 81 ilde 345 ziyaret (2003 -2012) 32
İzleme ve değerlendirme • SABİM: Telefon ve internetle destek: – 8 yılda 6 milyon çağrı • Sağlık personeli için “Sağlıkta Buluşma Noktası” : web • Medya • Siyasetçiler • Saha araştırmaları
Türkiye’de Sağlık Hizmetleri: Geri Kalmışlıktan Liderliğe 34
DSÖ Penceresinden Sağlık Sistemi Performans Değerlendirmesi, Türkiye 2011 Başarılı Sağlık Sistemi Reformları: Türkiye Örneği 2012
Temel Sağlık Göstergeleri Türkiye için doğumda beklenen yaşam süresi Türkiye Bebek ölüm hızı (binde) • Beklenti: 2025/ 75 yıl • Beklentiler: 2020 -2030: /19 (Dünya Sağlık Örgütü Raporu, 1998) (Birleşmiş Milletler Dünya Nüfusuna Bakış, 1994) 2020 -2030: /19 (Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı, 1995) 2025/16 (Dünya Sağlık Örgütü Raporu, 1998) • Gerçekleşme: 2009/ 75 yıl (Dünya Sağlık Örgütü İstatistiği, 2011) • Gerçekleşenler: 2008/17 (Hacettepe Üniversitesi, TNSA, 2008) 2010/12 (Dünya Sağlık Örgütü İstatistik Yıllığı, 2012) 2011: /9 (İstanbul Üniversitesi, 5 Yaş Altı Çocuk Ölüm Araştırması, 2012)
- Slides: 36