TRK EDEBYATI TARH Trklerin etkisinde kaldklar kltr ve
TÜRK EDEBİYATI TARİHİ Türklerin etkisinde kaldıkları kültür ve uygarlıklar açısından Türk edebiyatı üç dönem halinde incelenebilir: I. İslamiyetin Kabulünden Önceki Türk edebiyatı II. İslam Kültürü Etkisindeki Türk Edebiyatı III. Batı Kültürü Etkisindeki Türk Edebiyatı Sözü edilen edebiyat dönemlerini ve bunların bölümlerini sınıflandıralım.
I. İslamiyetin Kabulünden Önceki TÜRK Edebiyatı ( …- 11. YY) • SÖZLÜ DÖNEM TÜRK EDEBİYATI ( …- 8. YY) • YAZILI DÖNEM TÜRK EDEBİYATI ( 8. YY- …)
II. İSLAM KÜLTÜRÜ ETKİSİNDEKİ TÜRK EDEBİYATI ( 11. YY- 19. YY) HALK EDEBİYATI • A- ANONİM HALK EDEBİYATI • B- TEKKE EDEBİYATI • C- AŞIK EDEBİYATI • DİVAN EDEBİYATI( KLASİK DÖNEM EDEBİYATI)
III. BATI KÜLTÜRÜ ETKİSİNDEKİ TÜRK EDEBİYATI ( 19 YY- …) A- TANZİMAT EDEBİYATI ( 18601895) B- SERVET-İ FÜNUN EDEBİYATI( 18951901) C- FECR-İ ATİ EDEBİYATI( 1909 1911) • MİLLİ EDEBİYAT(1911 • - 1923) CUMHURİYET DÖNEMİ EDEBİYATI (1923 -…)
İSLAMİYETİN KABULÜNDEN ÖNCEKİ TÜRK EDEBİYATI Başlangıcı bilinmeyen bir dönemden 11. y y kadar süren bir edebiyat dönemidir. Bu dönemde Orta Asyada yaşayan Türk boyları çok çeşitli devletler kurmuşlardır. Hun , Göktürk, Kutluk, Uygur ve Saka Türklerinin kurdukları devletler döneminde Türkler değişik inanç sistemlerinin etkisinde kalmışlar, ortaya koydukları edebiyat ürünlerine bu inançlarını yansıtmışlardır. İslamiyetin kabulünden önce Türkler, Orta Asya da göçebe bir yaşam biçimi sürdürüyorlardı. Önceleri Şaman dinine bağlı olan Türkler daha sonra Buda ve Mani dinleriniİn etkisinde kalmışlardır. Türklerin göçebe yaşamaları sık din değiştirmeleri bu döneme ait edebiyat ürünlerinin bize kadar ulaşmasını engellemiştir İslamiyeti kabul etmeden önce GÖKTÜRK VE UYGUR alfabelerini kullanan Türkler yazılı edebiyat ürünlerini GÖKTÜRKÇE VE UYGURCA İLE VERMİŞLERDİR. Biz bu döneme ait bilgileri ÇİN kaynaklarından Göktürk Yazıtlarından UYGURCA METİNLERDEN v e DİVANÜ LÜGAT”İT TÜRK TEN sağlıyoruz. İslamiyetin kabulünden önceki Tür edebiyatı 2 dönemde incelenebilir.
Sözlü Türk Edebiyatı( DESTANLAR DÖNEMİ) 3. Dinsel • Sözlü Türk edebiyatı Türklerin yazıyı henüz kullanmadıkları bir dönemde oluşmuş edebiyattır. yazı olmadığı için bu dönemde sadece şiirlerle ilgili ürünler vardır. Olağanüstü olayları anlatan destanlar bu dönemin en önemli ürünleridir. SÖZLÜ EDEBİYATIN ÖZELLİKLERİ 1. Sözlü edebiyat ürünleri din törenlerinde doğmuş, din dışı törenlerde gelişmiştir. 2. Şiir söyleyen kişilere OZAN , KAM , BAKSI , ŞAMAN gibi adlar verilmiştir. Şairler aynı zamanda Şaman dininin rahipleridir. törenlerde söylenen şiirlere “ yır” denir. Şiirler hece ölçüsüyle söylenmiştir ve uyaklıdır. Şiirlerin ölçülü , uyaklı oluşu bunların akılda tutmayı kolaylaştırmıştır. 4. Şiirlerde yalın bir dil kullanılmıştır, dil , yabancı etkilerden uzaktır. 5. Şiirlerde nazım biçimi dörtlüktür. Uyak düzeni ( abab/ cccb / dddb…) biçimindedir. en çok YARIM UYAK kullanılmıştır. 6. Şiir genelde dinle iç içedir. Zamanla dinden ayrılmış bir çeşit saz olan “kopuz” eşliğinde söylenmiştir. 7. Şiirler “sığır, şölen, yuğ “ denilen törenlerde söylenmiştir. 8. Sözlü dönemin başlıca edebiyat ürünleri KOŞUKLAR , SAGULAR , DESTANLAR VE SAVLARDIR.
YAZILI TÜRK EDEBİYATI • Yazılı Türk edebiyatı 8. yy başlar 10. yy kadar sürer. Türklerin en eski yazılı eserleri 6. yy daki YENİSEY YAZITLARIDIR; ancak bunlar okunamadığı için belge niteliği taşımazlar. Bu bakımdan Türk tarihinin ve edebiyatının ilk yazılı ürünleri GÖKTÜRK YAZITLARIDIR. • YAZILI TÜRK EDEBİYATININ ÖZELLİKLERİ • Dönem ürünleri Göktürkçe ve UYGURCA verilmiştir. • Hem halk diline dayalı bir anlatım hem de sanatlı bir söylev diliyle • • yapılmıştır. Hem dini hem de din dışı ürünler verilmiştir. Bazı atasözleri ve destanlarımız bu dönemde yazıya geçirilmiştir. Şiirlerde nazım birimi dörtlük , ölçü ulusal ölçümüz olan hecedir. Göktürkçe ile ortaya konulan ürünlerde dil, yabancı etkilerden uzaktır. Uygurca eserlerde ise yabancı etkiler görülür.
- Slides: 7