TRK DL VE EDEBYATI LETM DL VE KLTR
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI İLETİŞİM, DİL VE KÜLTÜR
�İLETİŞİM-GÖSTERGE 3 -17 SLAYT �DİLİN İŞLEVLERİ 18 -34 SLAYT �İLETİŞİM-KÜLTÜR-DİL 35 -41 SLAYT 2
1. İLETİŞİM Duygu, düşünce ve isteklerin yazı, konuşma ve görsel-işitsel akla gelebilecek her türlü araçla aktarılmasına iletişim denir. 3
�İletişimin kurulmasında altı temel öğe kullanılır: *Kaynak(Gönderici) * Alıcı * İleti (Mesaj) * Kanal(İletim yolu) * Bağlam(Ortam) * Dönüt(Geri bildirim) 4
5
İletişim Niçin Gereklidir? 6
İletişim Niçin Gereklidir? � Kişi, sosyal çevrede sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürmek için iletişim kurmak zorundadır. � İletişim hayatın vazgeçilmez bir gereğidir. � Ruhsal ve bedensel ihtiyaçlarımızı gidermek için iletişim gereklidir. � Toplumsal yasa ve kuralları sağlıklı bir şekilde işletebilmek için gereklidir. 7 ABRAHAM MASLOW-İHTİYAÇLAR PİRAMİDİ
Gösterge Ve Türleri �Gösterge nedir? Kendi dışındaki bir şeyi gösteren, düşündüren, onun yerini alabilen, sözcük, nesne, görünüş veya olgulara gösterge adı verilir. Sözcük, resim, şekil, işaret vb. diğer öğelere de gösteren denir. Gösteren, akılda birtakım görüntüler oluşturuyorsa, bu da gösterilendir. 8
�Göstergeler, dil göstergeleri ve dil dışı göstergeler olmak üzere ikiye ayrılır: 1. Dil Göstergesi 2. Dil Dışı Göstergeler 9
10
� 2. Dil Dışı Göstergeler A-Doğal gösterge: İlkbaharda ağaçların yeşermesi gibi her türlü doğal durum, doğal göstergedir. KARIN YAĞMASI KIŞIN GÖSTERGESİDİR 11 YAPRAKLARIN DÖKÜLMESİ SONBAHARIN GÖSTERGESİDİR
�B-Sosyal gösterge: Görgü kuralları, trafik lambaları gibi unsurlar, sosyal göstergedir. GİRİŞİ OLMAYAN YOL 12 SESSİZ OL
�Dil dışı göstergeler ve özellikleri: A-Belirti: Amacı olmayan, istem dışı gelişen doğal göstergelerdir. Belirtide gösteren ile gösterilen arasındaki ilişki nedenlidir. Dumanın görülmesi ateşin olduğunu gösterir. 13
� B-Belirtke: İletişim kurma, bir ileti aktarma, bir bilgi verme amacı içeren göstergelerdir. Gösteren ve gösterilen arasındaki ilişki nedensiz ve uzlaşımsaldır. Trafik levhaları bu göstergelerdendir. 14
�C-İkon: Dili kullanmadan bilgi ve iletileri aktaran görsel araçlardır. Resim, heykel, fotoğraf vb. 15
�D-Simge: Bir toplumda gösterenle gösterilen arasında sürekliliğini koruyan uzlaşımsal ve genellikle nedensiz ilişkiye dayanan görsel biçimdir. Bayrak, güvercin, zeytin dalı vb. 16
�NOT: Simge ile ikon birbirine benzer. Bir görsel biçim hem ikon hem de simge olarak kullanılabilir. Örneğin bir diş resmi ya da fotoğrafı ikondur. Ancak bu resim ya da fotoğraf bir diş hekiminin tabelasında kullanıldığında simgeye dönüşür. Bu durumda ikon, bir gerçekliği ve benzerliği, simge bir anlamı ifade etmektedir. 17
DİLİN İŞLEVLERİ VE ÖZELLİKLERİ �İnsanlar arasında anlaşmayı sağlayan, kendine özgü yasaları olan ve bu yasalar çerçevesinde gelişen, temeli bilinmeyen zamanlarda atılmış, seslerden örülmüş anlaşma sistemine dil denir. 18
Dilin başlıca özellikleri şöyle sıralanabilir: � Dil, seslerden oluşmuş bir anlaşma sistemidir. � Dil, gelişmiş bir iletişim aracıdır. � Dil, düşünce ve zekanın bir göstergesidir. Düşünce dilden, dil düşünceden doğar. EFLATUN 19
�Dil, sosyal ve canlı bir varlıktır. �Dil birliği, bir milleti oluşturan özelliklerin başında gelir. �Dil, milleti meydana getiren bireyler arasında ortak duygu ve düşünceler oluşturur. � Bir milletin dili; onun tarihi, dini ve kültürüyle iç içedir. k e irm d ia s in e a as uy A m s N A ri A e l D en EY k l M Ye SI eli A a c Y Ko FO MAK ÇIK 20
Ülkesini, yüksek istiklalini korumasını bilen Türk milleti, dilini de yabancı diller boyunduruğundan kurtarmalıdır. Mustafa Kemal Atatürk Dil, bir ulusun aynasıdır, bu aynaya baktığımız zaman, orada kendimizin en gerçek yankısını buluruz. Friedrich Schiller 21
� Kullanılan dilin işlevi insanın dili kullanma amacına göre değişiklik gösterir. Askerlerine düşmana saldırmaları yönünde emir veren bir komutanla bir sınıfta öğrencilerine ders anlatan bir öğretmen dili aynı işlevde kullanmaz. Çünkü İletilerin amaçları birbirinden farklıdır. 22
1. Göndergesel İşlev İletinin, dilin göndergeyi olduğu gibi ifade etmesi amacıyla I R AB oluşturulmasıdır. Dilin L P İL A T bilgi verme işlevidir. G Kİ S R DE 23 L E N NES AN S İ V İK L ER M E EO PE Dİ
ÖRNEKLER: ü Türkiye’nin başkenti Ankara’dır. ü 2015 -2016 Türkiye Ligi Şampiyonu Beşiktaştır. ü 1071 Malazgirt Savaşı ile Anadolu’nun kapısı Türklere açılmıştır. ü Karadeniz Bölgesinde dağlar kıyıya paralel uzanır. ü Elementlerin en küçük yapı birimi atomdur. ü Beypazarı Ankara’nın ilçesidir. 24
HİTABET ÖZEL MEKTUP DUYGU VE HEYECAN ÖZNELLİK YORUM 25 2. Heyecana Bağlı İşlev �Gönderici (kaynak) iletisini, duygu ve heyecanlarını dile getirme amacıyla aktarmışsa, dil “heyecana bağlı işlev’ de kullanılmıştır.
ÖRNEKLER: ü Ey bu topraklar için toprağa düşmüş asker! ü Ben bu davranışınızı etik bulmuyorum, siz yanlış davranıyorsunuz! ü Aaa, bardak kırıldı! ü Eyvah geç kaldım! ü Aman Allah'ım!Bir insan bunu nasıl yapar? ü Yazık sana acıyorum. 26
3. Dilin Alıcıyı Harekete Geçirme İşlevi �Bu işlevde ileti alıcıyı harekete V E geçirmek üzere düzenlenmiştir. İ SÖYL DA AS GAN Y İ S A P O PR ME R İ EÇ I G R E A L T İ E N R K A L E E İ L R A İN EL İ H T P İ E K M R İ M A L EM K RE 27
ÖRNEKLER: ü Öğrenciler bahçede toplansın. ü Kitabını aç, oku. ü Kapıyı kapat. ü Elindeki kitabı sıraya bırak. ü İnsanlar! Geliniz, toplanınız, dinleyiniz! ü Bu sorular bir saat içinde çözülmüş olacak! ü Beni dikkatli dinleyin! 28
4. Dilin Kanalı Kontrol İşlevi �Bir ileti, kanalın iletiyi iletmeye uygun olup olmadığını öğrenmek amacıyla düzenlenmişse dil, kanalı kontrol işlevinde kullanılmıştır. 29 E M E L T E N V E E D L Y Ö S NDA ARI İ S A SİY PAGAUŞMAL PRO KON İM T İ EĞ
ÖRNEKLER: ü Beni duyuyor musun? Alo! ü Dikkat! Sesim geliyor mu? ü Bakın beni dinlemiyor musunuz? ü Beni anladınız değil mi? ü Söylediklerim anlaşıldı mı? ü Ödevler yapıldı mı? 30
5. Dilin Dil Ötesi (Üst Dil) İşlevi �Bir ileti dille ilgili bilgi vermek üzere düzenlenmişse o iletide dil, dil ötesi işlevde kullanılmıştır. İ G L İ B İ L İ G L İ E K L E İ M L I Dİ R A VER PL A T İ K İ İS G L İ B DİL 31
ÖRNEKLER: ü Fiil, cümledeki işi, oluşu, hareketi bildirir. ü Yapım eki alan her sözcük türemiş sözcüktür. ü Türkçede iki ünlü yana kullanılamaz. ü Türkçede sözcük kökleri ikiye ayrılır: İsim ve fiil kökleri ü İsim soylu sözcüklerin önüne gelerek onların rengini, biçimini, sayısı, durumunu belirten veya niteleyen sözcüklere sıfat denir. 32
6. Dilin Şiirsel (Sanatsal) İşlevi ŞİİR �Bir iletinin iletisi kendisinde ise dil şiirsel işlevde kullanılmıştır. Dil bu işlevde kullanıldığında iletinin iletmek istediği husus, iletinin kendisindedir. Bu durumda ileti, kendi dışında herhangi bir şeyi ifade etmez, yansıtmaz. -ED EBİ M ETİ NLE R T A N A S İ B E D E Sİ İ S EN K M NİN İ A T L İLE AN Z A C E M 33
ÖRNEKLER • Akşam , yine akşam, yine akşam; Bir sırma kemerdir suya Bir garip ölmüş diyeler baksam. Üç günden sonra duyalar Akşam, yine akşam, yine Soğuk suyla yuyalar akşam; Söyle garip bencileyin Göllerde bu dem bir kamış Yunus Emre Artık demir almak günü gelmişse olsam. zamandan Ahmet Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan Haşim Yahya Kemal 34
İLETİŞİM-DİL-KÜLTÜR # Duygu, düşünce ve isteklerin yazı, konuşma ve görsel-işitsel akla gelebilecek her türlü araçla aktarılmasına iletişim denir. # İnsanlar arasında anlaşmayı sağlayan, kendine özgü yasaları olan ve bu yasalar çerçevesinde gelişen, temeli bilinmeyen zamanlarda atılmış, seslerden örülmüş anlaşma sistemine dil denir # Milleti millet yapan maddî-manevî değerlerin hepsine kültür denir. 35
KÜLTÜR UNSURLARI NELERDİR? 36
KÜLTÜR UNSURLARI 1. DİL 2. DİN 3. GELENEK VE GÖRENEK 4. SANAT 5. DÜNYA GÇRÜŞÜ 6. TARİH 37
DİL VE KÜLTÜR İLİŞKİSİ Dil, kültür unsurlarının başında gelir. Çünkü dil olmadan öteki unsurların meydana gelmesi mümkün değildir. Dil bir milletin ses dünyasıdır. 38
Dil, aynı zamanda bir kültür aktarıcısı, bir kültür taşıyıcısıdır. 39
Agılda oglak togsa arıkda otı öner Ağılda oğlak doğsa, dere boyunda otu biter. (11. YY) 40
�Sonuç olarak diyebiliriz ki kültürün nesilden nesile aktarılması, diğer milletlere tesir etmesi, yaşaması ve gelişmesi dil sayesinde mümkün olabilmektedir. Milleti meydana getiren unsurların başında gelen dil, aynı zamanda kültürün oluşması ve yaşamasında da en büyük görevi üstlenmiş durumdadır. 41
- Slides: 41