Trk Bankaclk Sektrnde Madencilik Kredileri H Yeim AYDIN

Türk Bankacılık Sektöründe Madencilik Kredileri H. Yeşim AYDIN Bankalar Yeminli Başmurakıbı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 26/01/2017

Sunum Planı • Türk bankacılık sektöründe madencilik ve taşocakçılığı firmalarına kullandırılan kredilere ilişkin veriler • Bankaların kredi kullandırım süreçleri • Bankaların karşılaştıkları sorunlar • Bankaların önerileri • Diğer öneriler • UMREK’in katkı sağlayacağı alanlar

Madencilik sektörüne kullandırılan krediler • Bankalarca tüm sektörlere kullandırılan krediler içindeki payı (Milyon TL): Aralık 2013 Tutar 12. 917 % 1, 2 Aralık 2014 Tutar 14. 835 Haziran 2016 Tutar 18. 258 % 1, 2 Aralık 2015 % 1, 2 Tutar 20. 709 % 1, 4 Eylül 2016 Tutar 19. 126 % 1, 2 Değişim (%) Aralık 2015 -Eylül 2016 Haziran 2015 - Eylül 2016 -7, 6 5, 5 • Kaynak: BDDK

Yakın izlemedeki krediler • Bankalarca madencilik sektörüne kullandırılan krediler içinde yakın izlemedekilerin payı (Milyon TL): Aralık 2013 Tutar 741 Aralık 2014 % Tutar 2, 3 583 Haziran 2016 Tutar 530 Aralık 2015 % 1, 5 Tutar 489 % 0, 9 Eylül 2016 % Tutar 0, 9 567 % 0, 8 Değişim (%) Aralık 2015 -Eylül 2016 Haziran 2015 - Eylül 2016 16, 0 7, 1 • Kaynak: BDDK

Takipteki alacaklar • Bankalarca madencilik sektörüne kullandırılan krediler içinde takipteki kredilerin payı (Milyon TL): Aralık 2013 Tutar 363 % Aralık 2014 Tutar 1, 2 580 Haziran 2016 Tutar 832 % Aralık 2015 % 1, 6 Tutar 1. 007 % 2, 1 Eylül 2016 Tutar 1, 6 523 % 0, 9 Değişim (%) Aralık 2015 -Eylül 2016 Haziran 2015 - Eylül 2016 -48, 1 -37, 2 Kaynak: BDDK

Bankalarca madencilik sektörüne kullandırılan kredilerin takibe dönüşüm oranları (%) Aralık 2013 Aralık 2014 Aralık 2015 2, 7 3, 8 Haziran 2016 4, 6 Eylül 2016 4, 4 2, 7 Değişim (%) Aralık 2015 -Eylül 2016 Haziran 2015 - Eylül 2016 -2, 0 -1, 7 Kaynak: BDDK

Bankalarca madencilik sektörüne kullandırılan kredilerin takibe dönüşüm oranları (%) • Takibe dönüşüm oranları – Aralık 2013’te ortalamada, – Aralık 2014, Aralık 2015 ve Haziran 2016’da ortalamanın üzerinde, – Eylül 2016’da ortalamanın altında

Madencilik sektörüne kullandırılan gayrinakdi krediler • Bankalarca tüm sektörlere kullandırılan gayri nakdi krediler içindeki payı (Milyon TL): Aralık 2013 Tutar 4. 961 % Aralık 2014 Tutar 1, 5 5. 982 Haziran 2016 Tutar 5. 999 % Aralık 2015 % 1, 6 Tutar 7. 036 % 1, 5 Eylül 2016 Tutar 1, 2 6. 610 % 1, 3 Değişim (%) Aralık 2015 -Eylül 2016 Haziran 2015 - Eylül 2016 -6, 0 10, 2 Kaynak: BDDK

Madencilik sektörüne kullandırılan krediler • Bankalarca madencilik sektörüne kullandırılan kredilerin ortalama vadesi 3 ila 10 yıl • Geri ödemesiz dönem süresi kredinin kullanım amacına göre farklılık gösteriyor

Madencilik sektörüne kullandırılan krediler • Kasım 2016 itibariyle bankalarca madencilik sektörüne kullandırılan kredilerin % 72’si 7 banka tarafından kullandırılmış • Bankaların tereddütleri? – Uzmanlaşma eksikliği? – Nakit akımlarında belirsizlik? – Fiyatlardaki dalgalanmalar?

Madencilik sektörüne kullandırılan krediler • Proje finansman kredileri • İşletme sermayesi kredileri • Madencilik alanında uzmanlaşmış ekip yok • Kredi tahsis süreçleri kurumsal krediler/proje finansmanı departmanları tarafından yürütülüyor

Madencilik sektörüne kullandırılan krediler • Tahsis süreçleri: – Mali analiz – Proje finansmanına ilişkin analiz • Yatırıma ilişkin fizibilite çalışmaları • Teknik değerlendirmeler – Rezerv analizleri-rezerv tespit raporları • Kazı ve maden çıkarma ruhsatlarının kredi vadesi ile uyumu • Projenin çevresel ve sosyal etkilerinin değerlendirilmesi

Madencilik sektörüne kullandırılan krediler • Proje finansmanına ilişkin analiz • Proje konusu madenin fiyatının hangi borsalarda belirlendiği • Proje konusu madenin geçmiş fiyat hareketleri ve sektörün beklentileri • Madene ilişkin talep düzeyi, ihracat olasılıkları • Kur riskine karşı türev ürün kullanımının söz konusu olup olmadığı • Firma tarihinde kaza bulunup bulunmadığı • Talep edilen kredinin firmanın faaliyet döngüsü ile uyumu

Madencilik sektörüne kullandırılan krediler • Teminatlandırma →olağan proje teminatları – Firma ortaklarının kefaleti – Madenin üst hakkı ipoteği – Ticari işletme rehni – Maden gelirlerinin temliki

Madencilik sektörüne kullandırılan krediler • Uzmanlaşma eksikliği → bağımsız şirketlerden danışmanlık hizmeti alınması • Sektörde deneyim sahibi teknik danışmanlarla birlikte saha ziyaretlerinin yapılması, gerekirse kredi koşullarının revizyonu

Madencilik sektörüne kullandırılan krediler • Proje finansmanına yönelik kredi kullandırımlarında danışmanlık hizmetleri: – Madencilik faaliyetlerine ilişkin gerekli izin ve onaylar – Madenin geçmiş performansının değerlendirilmesi – Gelecek döneme ilişkin projeksiyonlarda bulunulması – Teknik, çevresel ve sosyal risklerin değerlendirilmesi

Bankaların kredilendirme konusunda karşılaştıkları problemler • Sağlıklı, güvenilir ve güncel bilgiye ulaşım zorlukları – Madenin büyüklüğü, niteliği vb hususları açıklayacak teknik danışman raporlarının eksikliği • Yeterli etkinliğe sahip danışmanlık firmalarının az sayıda olması • Maden işletmelerinde meydana gelebilen kazalar/maden çıkarma faaliyetlerinin çevresel etkileri – Sonuç olarak faaliyetlerin durması riski

Bankaların kredilendirme konusunda karşılaştıkları problemler • Dalgalı seyir gösteren maden fiyatlarının gelecekteki seviyelerinin sağlıklı şekilde belirlenmesindeki güçlükler – Maden fiyatlarının genel olarak USD cinsinden belirlenmesi nedeniyle kurdaki dalgalanmalara olan yüksek hassasiyet • Çıkartılacak madenin satışı ile ilgili uzun vadeli sözleşmelerin bulunmaması

Bankaların kredilendirme süreçlerinde karşılaştıkları problemler • Kredilendirilecek rezervin ne kadar süreyle işlenebileceğinin/yetebileceğinin analizine ilişkin eksiklikler • Emtia fiyatlarındaki olası gerilemelerin firma faaliyetleri üzerindeki konjonktürel etkileri • Ruhsat iptal riski

Bankaların önerileri • Maden kazalarının önlenebilmesi için güvenliğin sağlanmasına yönelik denetim ve tedbirlerin alınmasının sağlanması • İş güvenliğini teminen kapalı madencilik gerektiren yatırımlarda maden çıkarma faaliyetinin otomasyon yöntemi ile yapılmasını sağlayacak teşvik mekanizmalarının oluşturulması

Bankaların önerileri • Firmaların kur riskine karşı satış ve tahsilat vadeleri ile uyumlu türev enstrümanları kullanmaları • Enerji, ulaşım, altyapı projelerine ilişkin olarak sağlanan teknik danışman raporlarının madencilik sektörü için de sağlanması

Bankaların önerileri • Kredinin ipotek karşılığı kullandırılmış olması durumunda, ipotekte belirlilik ilkesinin karşılanması amacıyla, ipoteğin teminatını oluşturan maden rezervinin uluslararası kabul görmüş standartlar çerçevesinde belirlenmesi

Öneriler • Proje ve yatırımların finansmanının bankalar tarafından sağlanabilmesini teminen verilerin güvenilirliğinin ve takibinin sağlanması – Doğru raporlama ortamının (teknik raporlar/fizibilite raporları) sağlanması ve geliştirilmesi • Uluslararası standartlara uygun şekilde rezerv analiz raporunun hazırlanması konusunda bağımsız danışmanlık firmalarının Bakanlık tarafından yetkilendirilmesi

Öneriler • Doğru verinin üretiminin ve raporlanmasının sağlanmasını teminen eğitim programlarının oluşturulması ve yaygınlaştırılması; bu alanda sertifikasyonun sağlanması • EBRD, Dünya Bankası, IFC, AYB gibi uluslararası kuruluşlardan madencilik sektörünün finansmanına/analizine ilişkin danışmanlık hizmetleri alınmasına ilişkin anlaşmalar yapılması

Öneriler • Satış garantili anlaşmaların yapılmasının teşvik edilmesi • AB Bakanlığı ile işbirliği içinde AB ile hibe anlaşmalarının yapılması

UMREK’in sağlayacağı avantajlar • Doğru-güvenilir veri üretimi • Ülkemizde madenlerin daha verimli şekilde işletilmesinin, ekonomiye kazandırılmasının sağlanması • Bankalarca sağlanacak finansmanın artırılması • Türkiye’de emtia piyasalarının gelişmesine katkı • Türkiye’de devlet desteği ile kurulacak şirketlerin diğer ülkelerdeki maden yatırımlarına sermaye/finansman desteği sağlamasına katkı (Güney Kore, Japonya, Çin vb örnekler) – Türk bankacılık sektörü için de yeni bir plasman kaynağı