TREMATODLAR VE PARAZTLKLER Dr Erdal Polat Trematodlar nsanda

TREMATODLAR VE PARAZİTLİKLERİ Dr. Erdal Polat

Trematodlar İnsanda n Barsakta n Safra yollarında n Karaciğerde n Akciğerde n Kan damarlarında parazit olarak yaşarlar n

Trematodlar n n n Yassı yaprak şeklinde Ağızda birden fazla vantuzu (çekmen) vardır Tam bir sindirim kanalları yoktur Hermafrodittirler Birden fazla ara konağı (tatlı su salyongozu)

Trematodlar n n Yumurtaları kapaklıdır Olgunlaşmış yumurtaların embriyonu kirpiklidir Besinler ile bulaşır Dünyada 40 milyondan fazla kişi infektedir

Trematodlar n n n Evrimleri için bir veya birden çok konağa ihtiyaç duyarlar Ara konaklarından birisi mutlaka bir yumuşakçadır Larvaları miracidium (yumurtadan çıkan etrafı kirpikli şekli), sporokist, redia, cercaria olup bazı türlerde metacercaria safhaları vardır

TREMATODLAR n n n Fasciola hepatica Dicrocoelium dentriticum Schistosoma mansoni

Fasciola hepatica Yaprak şeklinde n 20 -30 mm boyunda n 15 mm eninde bir doku trematotudur n Vücut ön kısmında baş konisi ve devamında omuz ve daralan bir bölüm vardır n Hermafrodit canlılardır n

Fasciola hepatica n n Dokulara yerleşen parazitler kanla beslenirler İnsanlarda 10 -13 sene, hayvanlarda ise 5 sene yaşarlar Parazitin son konağı koyun, sığır, keçi, deve ve bazen de insanlardır Erişkin parazit yumurtalarını safra yollarına bırakır ve bu yumurtalarını dışkı ile dışarı atarlar

Fasciola hepatica n n n Yumurtaları kapaklıdır Parazit vücudundan dışarı çıkan yumurtaların içerisinde vitellus hücreleri vardır Yumurtaları 130 -140 µm boyunda 70 -90 µm eninde en büyük yumurtadır

Fasciola hepatica n n Dışarı atılan yumurtalarda normal ısıda yumurtada gelişen miracidiumlar çıkar Sulu ortamdaki Lymnea cinsi yumuşakçaların vücuduna girerler Yumuşakçanın lenf kanallarına geçen miracidiumlar tüylerini kaybeder ve sporokist şekline dönüşürler 7 gün sonra sporokistlerden redialar gelişir

Fasciola hepatica n n n Uygun koşullarda redialardan yüzlerce cercaria oluşur Cercarialar yumuşakça vücudunu terk eder su bitkilerine yapışırlar ve burada metacercaria şekline geçerler Metacercaria’lı su bitkilerini yiyen son konakta 3 -4 ay sonra erişkin hale gelir

Fasciola hepatica Patogenezi n İnsan vücuduna giren metacercarialar n Barsak çeperine saldırı n Karın boşluğu n Karaciğer parankiması n Safra yolu göçleri ile ilişkili rahatsızlıklar oluşur n

Fasciola hepatica n n n Safra yollarına yerleştiğinde Kan ile beslenir B 12 vitamini depolar Safra yollarının tıkanmasına neden olur Ciddi infeksiyonlarda parazit karaciğer dokusunda şiddetli reaksiyonlara neden olur

Tanı n n Kesin tanı Dışkıda veya duodenum sıvısında parazit yumurtalarının görülmesi ile konur Ancak F. hepatica’da yalancı parazitlik olabilir Serolojik testlerde tanıda kullanılabilir

Tedavi ve korunma Emetin klorhidrat n Karbon tetraklorür tedavide kullanılabilir n Korunmada su bitkilerinin çiğ veya yıkanmadan yenmemesi önemlidir n Hasta hayvanlar tedavi edilmeli n Ara konak yumuşakçalarla savaş etkili olabilir. n

Dicrocoelium dentriticum Lancet şeklinde n 4 -15 mm boyunda n 1. 5 -2. 5 mm eninde bir trematotudur n Hermafrodit canlılardır n

Dicrocoelium dentriticum Erişkin şekilleri n Koyun, keçi n Sığır n Domuz gibi hayvanlarda n Nadir olarak da insanlarda parazitlik oluşturlar n

Dicrocoelium dentriticum n n Asimetrik ve kapaklı olan yumurtaları 38 -48 µm boyunda 22 -30 µm enindedir Ara konakları, kara yumuşakçalarıdır

Dicrocoelium dentriticum n n Dışkı ile dışarı atılan mirasidyum yumurtaları alan kara yumuşakçaların vücudunda sporokist-cercaria oluşur Yumuşakçayı terk eden serkaryalar Formica fusca gibi karıncalarda gelişerek metaserkarya şekline dönüşürler

Dicrocoelium dentriticum n n n Metaserkaryalı karıncaları, bitkilerle birlikte alan son konağın bağırsağında larvalar serbest hale geçerler Barsak çeperinden kan yolu ile karaciğere ve safra yollarına giderek, 7 haftada olgunlaşır Parazit kaynağı infeksiyonlu hayvanlardır

Dicrocoelium dentriticum Patogenezi n Karaciğer büyümesi n Karın ağrısı n İshal n Anemi n Eozinofili gibi belirtilerdir n

Tanı n n n Dışkıda yumurtaların görülmesi ile konur Ancak D. dentriticum’da yalancı parazitlik olabilir Serolojik testlerde tanıda kullanılabilir

Schistosoma cinsi İnsanda parazitlik oluşturan n S. haematobium n S. mansoni n S. japonicum önemli trematod türleridir n

Tedavi ve korunma n n Parazitin tedavisinde Fuadin kullanıla bilir Karıncalarla bulaşmış meyve ve sebzelerin yenmemesi önemlidir

Schistosoma cinsi n n Erkekleri 10 -15 mm boyunda 0. 8 -1 mm çapındadır Erkeğin kenarları bükülerek bir kanal oluşmuştur (canalis gynecophorus)

Schistosoma mansoni

Schistosoma cinsi n n Yumurtaları kapaksız olup bir ucunda dikenimsi bir çıkıntısı vardır Ara konağı yumşakçalar olan parazitin son konağı insanlardır

Schistosoma haematobium

Schistosoma cinsi n n n Parazit yumurtaları doku eriten enzimleri ile dokuyu eriterek dokulardan bağırsağa geçerler Yumurtaların dikenimsi çıkıntısı damarlara tutunmaya ve dokuları delmeye yarar Dışarı atılan miracidiumlu yumurtalar su içinde gelişir

Schistosoma cinsi n n Yumurtadan çıkan Miracidiumlar Bulinus cinsi yumuşakçalara girerler ve gelişirler Önce sporokistler sonra hareketli sporokistler oluşur Sporokistlerden çatal kuyruklu cercarialar oluşur ve suya geçerler Buradan insanların derisini delerek bulaşırlar

Schistosoma mansoni cercaria

Schistosoma cinsi n n n Deriden girerken çatal kuyruklar dışarıda kalırlar Deri tabakalarını geçerek Schistosomulum olurlar Daha sonra damar yolu ile, karaciğere, akciğerlere, kalbe, arter sistemine girerler

Life cycle of schistosomes

Schistosoma cinsi n n n Patogenez; Derideki giriş yerinde Papilloma Ödem Lenf bezlerinde büyüme görülür Mesane, karaciğer ve barsak tutulumu vardır

Schistosoma cinsi Toksik n Alerjik etki gösterirler n Şiştozomalar eritrositleri yutarlar ve proteinazları ile parçalarlar ve hematine benzer bir boya dışarı atarlar n Vücuda giren parazit sayısı ile hastalığın şiddeti değişkenlik gösterir. n

Tanı n n S. haematobium yumurtalarını genellikle idrarda, ender olarak dışkıda S. mansoni yumurtaları genellikle dışkıda, nadir olarak idrarda S. japonicum ise dışkıda görülen yumurtaları ile tanı konur Serolojik tanı yöntemleri de kullanılabilir

Tedavi ve korunma n n n Parazitin tedavisinde Antimony dimercaptosuccinate kullanılır Korunmada Hastalar tedavi edilmelidir İnsan çıkartılarının sulara bulaşması önlenmelidir Yumşakçalarla mücadele edilmesi önemlidir