Tralt Taksonomik Kategoriler Biyolojik trler kendi iinde sabit

Türaltı Taksonomik Kategoriler

Biyolojik türler kendi içinde sabit olmayıp daha alt birimlere ayrılmaktadırlar. Bu durum canlılar dünyasındaki değişim süreçlerinin bir sonucudur. Eğer bir tür kendi içinde iki veya daha fazla alt tür bulundurursa politipik tür, eğer alt türü bulunmazsa mono tipik tür adı verilir. Tür altı kategoriler başlıca alt tür (subspecies) ve varyete (variety) dir.

Alttür (Subspecies): Aynı türün genel populasyonu içinde, karakter olarak farklılaşmış ve coğrafi olarak sınırlandırılmış yerel canlı gruplarıdır. Bir türün alt türleri arasında kendiliğinden üreme izolasyonu olmamakla birlikte deniz, dağ ve göl gibi coğrafi engeller nedeniyle bu gerçekleşmez.

Böylece kendi içinde yarı kapalı bir sitem oluşur. Sadece kendi içinde gen alışverişinde bulunabilen bu yerel grup, zamanla aynı türün genel populasyonundan ileri derecede farklılaşır ve bu durumda üreme engeli de oluşursa, alt tür ortaya çıkar. Bu durumda aynı türe ait alt türler aynı coğrafi alanda bulunmazlar. Buna “allopatrik alttür oluşumu” adı verilir.

Varyete (Variety): Aynı coğrafi bölge içindeki türe ait bireylerde, genetik olmayan değişimler sonucu oluşmuş alt birey gruplardır. Değişimlerin nedeni yükseklik, kuraklık vs. gibi çevresel faktörlerdir.

Gerçekte taksonomik kategoriler en son varyetede bitmekle birlikte, bazı araştırmacılar tarafından daha alt birimlerde kullanılmaktadır. Sözgelimi alt tür içindeki yerel topluluklar için, özellikle hayvan sistematiğinde “ırk” terimi öngörülmüştür. Ayrıca sistematikteki durumları net olarak belirlenememiş canlı grupları için form, grup, kompleks gibi taksonomik bir anlamı olmayan nötr terimler kullanılmaktadır.

Türüstü Taksonomik Kategoriler

Türüstü taksonomik kategoriler tür tanımında olduğu gibi, belirli somut kriterlere göre tanımlamazlar. Tür genetik ilişkilerine ve karakteristik özelliklerine dayalı olduğu halde türüstü taksonomik kategoriler, “filogenetik ilişkilerine” (doğal akrabalık) ve benzerliklerine göre belirlenirler.

Fakat filogenetik ilişkileri de her zaman, net bir şekilde ortaya koymak mümkün olamadığından, taksonların türüstü kategorilerine yerleştirilmesi bazen tartışmalı olabilmektedir. Buna göre kısa bir tanım yapmak gerekirse yüksek taksonomik kategori; diğerlerinden ayrılan yakın doğal akraba taksonlar topluluğudur.

Cins (Genus): Benzer akraba cinslerden belirli bir şekilde ayrılan ve ortak kökenden gelen bir veya daha fazla tür ihtiva eden bir taksonomik birimdir. Cinsler de bir veya daha fazla tür bulundurup bulundurmamalarına göre monotipik ve politipik olabilirler. Bu durum diğer taksonomik kategoriler için de geçerlidir.

Familya (Family=aile): Aynı kökenden gelen bir veya daha fazla cins ihtiva eden ve yakın familyalardan belirli karakterler bakımından ayrılan bir taksonomik birimdir.

Familyadan sonra gelen üst taksonomik kategoriler ordo (takım), classis (sınıf) ve divisio (bölüm) dur. Bunların hepsi de familya tanımında olduğu gibi, ortak bir kökenden gelen bir veya birkaç birim bulunduran ve yakın akraba taksonlardan belirli karakterler bakımından ayrılan kategorilerdir. Ayrıca bu kategorilerin alt ve üst birimleri olabilir ve hepsinin üzerinde de Alem (Regnum) ve Evren vardır.

Doğadaki bitki ve hayvan taksonlarının sistematiğinde kullanılan kriterler kısmen bir farklılık göstermektedir. Bunun nedeni her iki canlı grubunun biyolojik özelliklerindeki farklılıklardan kaynaklanır. Bunun sonucu olarak, bitki ve hayvan taksonlarının sınıflandırılmasında kullanılan taksonomik kategorilerde bazı farklılıklar vardır. Buna göre bitki ve hayvanların sınıflandırılmasında kullanılan taksonomik kategorileri şöyle sıralayabiliriz:

Taksonomik Kategori Son ekler Örnek Takson Alem (Regnum) -ae Plantae Altalem (Subregnum) -phyta Bölüm (Divisio) -phyta Altbölüm (Subdivisio) -sida, -phytina Sınıf (Classis) -ae, -cetes Angiospermae Altsınıf (Subclassis) -eae Dicotyledoneae Takım (ordo) -ales Rosales Alttakım (Subordo) -ineae Aile (Familya) -aceae Rosaceae Altaile (Subfamilya) -oideae Rosoideae Oymak (Tribus) -eae Potentilleae Altoymak (Subtribus) -inae Potentillinae Cins (Genus) Spermatophyta Potentilla Altcins (Subgenus) Sectio Drymocallis Subsectio Closterostylae Series Subseries Tür (Species) Potentilla glandulosa Alttür (Subspecies) Potentilla glandulosa subsp. nevadensis Varyete (Varietas) Altvaryete (Subvarietas) Forma Subforma

Taksonomik Kategoriler Regnum (Alem) Phylum (Filum) Subphylum (Altfilum) Superclassis (Üstsınıf) Classis (Sınıf) Subclassis (Altsınıf) Cohort (Grup) Superordo (Üsttakım) Ordo (Takım) Subordo (Alttakım) Superfamilya (Üstaile) Familya (Aile) Subfamilya (Altaile) Tribus Genus (Cins) Subgenus (Altcins) Species (Tür) Subspecies (Alttür) Irk Son ekler -oidea -idae -ini