Toshkent Tibbiyot Akademiyasining fakultet va gospital jarrohlik kafedrasi
Toshkent Tibbiyot Akademiyasining fakultet va gospital jarrohlik kafedrasi Plevra kasalliklari
Ko‘krak qafasi jarrohligi plevra (empiema) kasalligini davolashdan boshlagan. Birinchi bo‘lib torakal amaliyotni Gippokrat yoritib bergan. U plevra empiemasini aniqlagan va ko‘krak qafasidagi kesma orqali yiringni chiqarib bemorni davola-gan (hozir bu kesmatorakostomiya deb nom olgan). Hippocrates (m. o. 460 yil oldin)
Gans Xristian Yakobeus (1879 -1937) Diagnostik torakospiya birinchi bora shved terapevtpulmonologi G. X. Yakobeus tomonidan 1910 yili, sistoskop yordamida, tuberkulez bilan xastalangan bemorning plevra bo‘shlig‘ini ko‘rish uchun bajarilgan. Keyinchalik Yakobeus optik uskuna yaratdi va uni torakoskop deb nomladi
1925 yili P. A. Gersen Sobiq Ittifoq miqiyosida birinchi marta surunkali plevra empiemasida torakoskopiyani bajardi n Petr Aleksandrovich Gersen (1871 -1947)
Sergey Sergeevich Yudin (1891 -1954) Boris Vasilevich Petrovskiy (1908 – 2004) Ivanovich Grekov (1867 -1934) Mixail Ivanovich Davidov
Vasit Vaxidovich Vaxidov Shavkat Ibragimovich Karimov Sadik Alievich Masumov Nikolay Fedorovich Krotov
Plevra kasalliklarida umumiy amaliyot shifokoriga bo‘lgan talablar n n n n n - aholi uchun birlamchi tibbiy-ijtimoiy yordamni ko‘rsatish; - sanitariya va tushuntirish ishlarini olib borish (sog‘lom hayot tarzini tadbiq qilish); - kasallikni oldini olish uchun ishlarni olib borish (kasallikning barcha davrlarini o‘z vaqtida aniqlash, chora ko‘rish); - dinamik kuzatuv o‘tkazish; - xaet uchun xavf soladigan xolatlarda va kasallikning o‘tkir davrida birinchi yordam ko‘rsatish; - o‘z vaqtida konsultatsiya va gospitalizatsiya qilish; - davolash chora tadbirlarini o‘tkazish va tiklanish davrini to‘g‘ri tashkil qilish; - vaqtinchalik ishga layoqatsizlikni to‘g‘ri tashkillashtirish; - yetim, qari, nogiron va surunkali bemorlarga tibbiy va ijtimoiy yordamni ko‘rsatish; - tasdiqlangan va kerakli xujjatlarni to‘g‘ri olib borish.
Plevra anatomiyasi
Parietal plevra anatomiyasi 1. Bo‘yin qismi 2. Qovurg‘a qismi 3. Mediastinal qism 4. Diafragmal qism
Plevra kasalliklari tasnifi Plevra empiemasi 2. Spontan pnevmotoraks 3. Ko‘krak qafasi jarohatlari 4. Ivigan gemotoraks 5. Fibrotoraks 6. Plevra o‘sma kasalliklari 1.
Empiemalar tasnifi n I. Kelib chiqishi bo‘yicha n birlamchi ikkilamchi n II. Klinik kechishi bo‘yicha n n n n o‘tkir (kasallik davomiyligi 8 haftagacha) surunkali (kasallik davomiyligi 8 haftadan ko‘p) III. Eksudat xarakteriga qarab yiringli chirigan xarakterli IV. Mikroflora xarakteriga qarab n spetsifik (silli, zamburug‘li) nospetsifik (stafilokokkli, diplokokkli, anaerobli) aralash mikroflorali n V. Jarayonni tarqalganlik darajasiga qarab n n n erkin empiemalar: total, subtotal, kichik chegaralangan empiemalar: devor oldi, bazal (diafragma va o‘pka yuzasi orasida), interlobar (bo‘laklar aro chuqurchada), apikal (o‘pka tepa yuzasida), mediastinal (ko‘ks oralig‘i bilan plevra orasida) va ko‘p kamerali, bunda plevra bo‘shlig‘ida yiringli hosilalar chandiqlar bilan chegaralangan bo‘ladi VI. Yatrogen empiemalar
Plevra empiemasi klinik belgilari n n n Yo‘tal Balg‘amni ajralishi Intoksikatsiya belgilari Tana haroratini ko‘tarilishi Ko‘krak qafasi assimetriyasi Auskultativ zararlangan tomonda nafas olishni pasayishi yoki yo‘qolishi
Plevra empiemasi
Plevra empiemasi
Plevra empiemasi rentgenografiya kompyuter tomografiya
Plevra bo‘shlig‘idagi suyuqlik sathini tana holatiga qarab o‘zgarishi
Plevra bo‘shlig‘ini diagnostik punksiyasi
Plevra bo‘shlig‘ini Seldinger buyicha drenajlash
Diagnostik punksiyada nina va qovurgalar joylashish nisbati
Troakar yordamida plevra bo‘shlig‘ini drenajlash
Plevra bo‘shlig‘ini drenajlash metodikasi
Plevra bo‘shlig‘ini drenajlashda qo‘llaniladigan klapan
Byulau usuli bo‘yicha plevra bo‘shlig‘ini drenajlashda qo‘llaniladigan uskuna
Bobrov nomli plevra bo‘shlig‘ini aktiv aspiratsiyasi uchun uskuna
Zamonaviy plevra bo‘shlig‘ini aktiv aspiratsiyasida qo‘llaniladigan nazoratli uskuna
Plevroevakuatorni tuzilish sxemasi
Plevroevakuator
Plevra bo‘lig‘ini sanatsiya usullari
O‘pka dekortikatsiya operatsiyasining bosqichi
Spontan pnevmotoraksni davolashda asoratni emas, balki kasallik sababini bartaraf qilish kerak
Spontan pnevmotoraks
Torakoskopik amaliyotlarini bajarishda bemor holati O‘pkani alohida intubatsiyasi uchun qo‘llaniladigan naycha
Spontan pnevmotoraksda torakoskopik amaliyotlar Bullalar koagulyasi Bullalarni bog‘lash Bullalarni tikish O‘pkaning qisman atipik rezeksiyas Diagnostik torakoskopiya va drenajlash
Videotorakoskopik operatsiyalarning hususiyatlari n n n n Operativ jarohat travmatizmini kamayishi Og‘riq reaksiyasining kamayishi Bemorlar operatsiyadan keyingi davrda erta aktivligi Operatsiyadan keyingi jarohat va gipodinamiya bilan bog‘liq bo‘lgan asoratlarning pasayishi Bemorni statsionarda yotishini kamayishi Mehnat qobiliyatini qisqa muddatda tiklanishi Dori vositalar va operatsion mablag‘ni nisbatan kam ishlatilishi Yaxshi kosmetik effekt
Torakoskopik amaliyotlardan keyingi chandiqlar
Ko‘krak qafasi jarohatlarida rentgen belgilar n n n n n O‘pka maydonining to‘liq yoki qisman soyalanishi Ko‘ks oralig‘ini siljishi Teri osti emfizemasi Pnevmomediastinum Qovurg‘alarning sinishi Ko‘ks oralig‘ini kengayishi Aorta ravog‘i konturini yo‘qolishi Nazogastral zondni o‘ngga siljishi Yurak soyasini kengayishi Me'da va ichak gazli pufaklarini diafragma ustida joylashishi
Ko‘krak qafasi jarohatlarida klinik belgilar 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Sianoz Mustaqil nafasni yo‘qolishi yoki mavjudligi Teri osti emfizemasi Xos bo‘lmagan nafas olish shovqinlarini paydo bo‘lishi Ko‘krak qafasidagi mavjud bo‘lgan jarohatlar Bo‘yin venalarini shishi Parodoksal puls
Gemotoraks
Zo‘riqqan pnevmotoraks Teri osti emfizemasi n Perkussiyada jarohatlangan tomonda baland timpanik tovush n Traxeyani sog‘lom o‘pka tomonga qarab siljishi n Nafas olish shovqinlarini pasayishi n Gemodinamikani nostabilligi n
Ochiq pnevmotoraks Zo‘riqqan pnevmotoraks sxematik ko‘rinishi
Ko‘krak qafasi jarohatlarida davolash usullari 1. 2. 3. Plevra bo‘shlig‘ini drenajlash Jarrohlik amaliyoti Konservativ terapiya
Plevra bo‘shlig‘ini drenajlashga ko‘rsatmalar 1. 2. 3. 4. Pnevmotoraks (xar xil darajali) Ko‘krak qafasini “so‘ruvchi” jarohati O‘tkir gemotoraks (xar xil darajali) O‘tkir osti gemotoraks (o‘rta yoki total)
Ko‘krak qafasi jarohatlarida operatsiyaga ko‘rsatma n n n n Yurak tamponadasi Ko‘krak qafasini katta ochiq jarohati Old va orqa ko‘ks oralig‘ini teshib kiruvchi jarohati Plevra bo‘shlig‘iga davom etuvchi yoki profuz qon ketishi Drenajdan ko‘p miqdorda havo ajralishi Aniqlangan traxeya yoki bosh bronxni yorishlishi Diafragma, aorta, qizilo‘ngach yorilishi Ko‘krak qafasi yod jismi
- Slides: 44