Tori Worldwide Bible Instituut Les 1 Samengesteld door

Tori Worldwide Bible Instituut Les 1 Samengesteld door R. Patton Tori Les 1 1

Lukas n n Skrifi foe Lukas, wan datra disi ben de wan heiden (Col 4: 10 -14) A ben waka foeroe nanga Paulus A skrifi 60 -63 AD di Lukas ben de nanga Paulus na ini hem sroto na Rome Theophilus – wan disi ben lobi Gado – kande a ben de wan bigi ofsiri gi Rome Tori Les 1 2

Wan fasi foe prati Tori n n Preparatie foe getuigi wereldwide 1: 1 -26 Getuigi foe da kerki na ini Jerusalem: 2: 17: 60 Getuigi foe da kerki na ini transitie: 8: 112: 25 Getuigi na dem farawe presi: 13: 1 -28: 31 Tori Les 1 3

Gado opdracht – wakti foe da krakti foe loktoe n n Wi moesoe voorbereid wisrefi ook toe nanga bekenti sondoe, begi, gemeenschap, en aksi Hem pe wi moesoe getuigi Da sleutel de da opstanding uit de dood Tori Les 1 4

Sortoe karakter da fosi kerki ben abi? n n n Doctrinal integreteit Zielenwinnen Gi ala grontapoe sani abra na Kristus Wroko na ini da krakti foe da Santa Jeje Dem taki foe Kristus Dem ben drai grontapoe ondrosei kom na loktoe Tori Les 1 5

Dopoe nanga da Santa Jeje? n n Foe taki krin, a de da Santa Jeje disi sa dopoe dem na ini da skin foe Kristus (wi feni da srefi tori na ini I Kor. 12: 12 -13) Disi ben pasa na Pinkster Tori Les 1 6

Da vraag foe dem discipel n n Dem ben wani sabi efoe disi de da tem foe Israel kom boen baka? Masra Jezus ben sori dem dati Gado abi Hem plan nanga Hem tem, ma nownow dem abi wroko foe doe – foe panja da boen njoensoe gi heri grontapoe. Na da juisti tem, dan Gado sa poti Israel baka na ini da wroko Tori Les 1 7

Da krakti foe da Santa Jeje n n n Da krakti foe Gado kom doro da Jeje foe Gado = da Santa Jeje Disi de foe meki dem plan foe Gado kom troe Dem soema alamala sa de getuigi abra Jezus. Ibri soema abi hem frantwoortoe nanga hem presi foe getuigi foe Kristus Tori Les 1 8

Tori 1: 8 – heri grontapoe moesoe jere n n Go na Jerusalem & Judea fosi Dan Samaria Dan dem moro farawe presi foe grontapoe Ibri bribiwan moesoe abi wan wereldwijd visie Tori Les 1 9

Gado wani dem kerki… n n Troe drai libi soema Eerlijk Libi foeroe nanga da Santa Jeje nanga wijsheid Vertrouw tapoe da woortoe foe Gado Tori Les 1 10

Cornelius n n n Cornelius ben de wan Romeini soema – wan heiden A ben de wan boen voorbeeld – wan beste sortoe heiden soema – a ben begi, a ben gi moni na poti soema, en a ben jepi bouw da Djoe kerki A wani drai libi – ma wan engel no ben taigi hem foe drai libi, ma wan libisoema 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 11

Joe sa de getuigi… n Tori 1: 6. Foe dat'ede, di dem ben kom makandra, dem ben aksi Hem taki: Masra, na da tem disi, Joe sa meki da kownoekondre foe Israël kom baka? 7. En A ben taki gi dem taki: A no de foe oen foe sabi dem tem efoe dem joeroe disi da Tata ben poti na ini Hem egi krakti. 8. Ma oen sa kisi krakti, te da Santa Jeje sa kom na oen tapoe, en oen sa de getuigi foe Mi na ini Jerusalem, en na ini heri Judea, en na ini Samaria, en na da moro farawe presi foe Lesgrontapoe. 12 2/18/2021 1 Santa Jejej

Joe sa de getuigi n n Gado sa verkisi sortoe tem Jezus sa kom baka Ma dem sa de getuigi n n Na ini Jerusalem (Tori 1 -7) Judea & Samaria (Tori 8 -12 Dem moro farawe presi foe grontapoe (Tori 13 -28) Da pramisi foe da Tata = da Santa Jeje 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 13

Jezus go na hemel n Tori 1: 9. En di A ben taki dem sani disi, dem ben loekoe, en A ben go na loktoe, en wan wolkoe ben tapoe Hem so dati dem no ben kan si Hem moro. 10. En dem ben loekoe doro na hemel di A ben go na loktoe, en loekoe, toe mansoema disi ben weri weti krosi ben tanapoe na dem sei; 11. En dem ben taki toe taki: Oen mansoema foe Galilea, foe san'ede oen loekoe doro na hemel? Da srefi Jezus, disi komopo foe oen go na hemel sa kom baka na da srefi fasi disi oen ben si Hem go na hemel. 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 14

Jezus sa go na hemel n n A de da srefi Jezus Kristus A ben go na ini da wolkoe (Shekina glori wolkoe) en A sa kom baka na ini da wolkoe A ben go na skin-fasi; A sa kom baka na skin-fasi A ben opo foe da Olijf bergi; A sa doro baka na da Olijf bergi 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 15

Da Santa Jeje n n Owroe Testamenti Soso Djoe Kom tapoe soema foe wan wroko Da karakter foe da soema no kenki: Simson, Saul 2/18/2021 n n Njoen Testamenti Ala natie en folkoe Tan na ini dem soema Kenki soema foe gersi Jezus Kristus Les 1 Santa Jejej 16

Dem alamala begi 10 dei langa n Tori 1: 12. Dan dem ben kom baka foe da Olijfbergi, disi de wan sabbat dei waka foe Jerusalem, kom na Jerusalem. 13. En di dem ben kom baka, dem ben go na wan kamra na sodro, pe dem soema disi ben de: Petrus nanga Jakobus nanga Johannes nanga Andreas, Filippus nanga Tomas, Bartolomeüs nanga Matteüs, Jakobus, da manpikin foe Alfeüs, nanga Simon da Zeloot nanga Judas, da brada foe Jakobus. 14. Ala dem soema disi ben tan na ini wan hati na ini begi en djeme, nanga dem oema, nanga Maria da mama foe Jezus, nanga dem brada foe Hem. 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 17

Soema ben begi makandra n n n Ongeveer 120 soema ben begi Dem discipel ben de Dem hafoe-brada foe Jezus Maria, da mama foe Jezus ben de, ma a ben begi nanga dem; dem no ben begi na hem Kande da srefi kamra de pe dem ben njan avondmaal – kande da oso foe da mama foe Johannes Markus 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 18

Dem verkisi Mattias n Tori 1: 16. Mansoema nanga brada, da skrifi disi ben moesoe kom troe, disi da Santa Jeje ben taki fosi nanga da mofo foe David abra Judas, disi ben tiri dem soema di ben kisi Jezus. 17. Bikasi a ben de wan foe wi nomroe, en a ben abi wan pisi foe da wroko disi. 18. Now da man disi ben bai wan gron nanga da paiman foe hem sondoe; en di a ben fadon tapoe hem hede, a ben priti opo na mindri, en ala hem inibere ben kom na doro. 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 19

Dem verkisi Mattias n n Tori 1: 19. En ala soema disi ben libi na ini Jerusalem ben sabi disi; so dati dem ben kari da gron dati na ini dem egi tongo “Akeldama, ” dati wani taki: broedoegron. 20. Bikasi a de skrifi na ini da boekoe foe dem Psalm taki: Meki hem tanpresi pori, en no gi wan soema pasi foe libi drape; en meki wan tra soema teki hem basiwroko. 21. Foe dat'ede, wan foe dem mansoema disi ben de nanga wi da heri tem di Masra Jezus ben go na ini en kom na doro nanga wi, 22. Sinsi da tem disi Johannes ben dopoe Hem te leki da srefi dei dati A ben opo go na loktoe libi wi, na hem wi moesoe teki leki wan getuigi nanga wi foe Hem opo baka. Wan apostel ben moesoe si Jezus disi ben opo baka 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 20

Dem verkisi Mattias n Tori 1: 23. En dem ben meki toe soema tanapoe: Jozef, disi dem ben kari Barsabbas, disi ben abi wan tra nem, Justus, nanga Mattias. 24. En dem ben begi, en dem ben taki: O Masra, Joe di sabi dem hati foe ala libisoema, sori wi sortoe wan foe dem toe mansoema disi Joe ben verkisi, 25. Foe a kan teki wan pisi foe da wroko disi leki apostel, di Judas ben fadon komopo nanga hem sondoe foe hem sa go na hem egi presi. 26. En dem ben trowe dem lot, en da lot ben fadon na tapoe Mattias, en dem ben teri hem nanga dem elfoe apostel. 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 21

Owroe Testamenti Pinkster n Leviticus 23: 16. Oen sa bigin na da mamanten baka di foe sebi sabbat, en oen sa teri feifi tenti dei, en oen sa meki wan njoen njanjan-ofrandi gi MASRA. 17. Oen sa tjari toe wai-brede foe tiende fini blom komopo foe oen oso, baka nanga zuurdegi; dem de da fosi froktoe gi MASRA. 18. En nanga da brede oen sa meki wan ofrandi foe sebi lam wan jari owroe sondro foutoe, nanga wan jongoe man kaw, nanga toe man skapoe; dem sa de wan bron-ofrandi gi MASRA, nanga dem njanjan-ofrandi, nanga dem dringi-ofrandi; wan faja-ofrandi disi de wan switi smeri gi MASRA. n 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 22

Owroe Testamenti Pinkster n Leviticus 23: 19. Dan oen sa meki wan pikin krabita leki wan sondoe-ofrandi, nanga toe lam foe wan jari leki wan vrede-ofrandi. 20. En da priester sa wai dem nanga da brede foe da fosi froktoe leki wan wai-ofrandi na fesi foe MASRA, nanga dem toe lam; dem sa de santa gi MASRA; dem de foe da priester. 21. En oen sa kari da srefi dei disi leki wan santa komakandra gi oen; oen no sa doe wroko kwet'kweti; a sa de wan wet foe teego na ini ala oen oso, oen nanga ala dem bakatem pikin foe oen. 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 23

O. T. Pinkster n n A de baka da fosi froktoe (da opo baka foe Jezus Kristus) precis 50 dei Toe brede (Djoe nanga heiden) n n Blom – moro foeroe leki wan siri Nanga zuurdegi – som sondoe de na ini Brede – moksi kom na wan A ben de wan foe dem 3 fesa pe dem mansoema ben verplikt foe kom 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 24

Fa pinkster ben bigin? n Tori 2: 1 -12 1. En di da dei foe Pinkster ben doro, dem alamala ben de nanga wan hati na ini wan presi. 2. En wantem wan bari ben komopo foe hemel leki wan tranga winti, en a ben foeroe da heri oso pe dem ben sidon. 3. En wan sani ben sori hemsrefi na dem disi ben gersi priti faja-tongo, en a ben sidon na ibriwan foe dem tapoe. 4. En dem alamala ben kom foeroe nanga da Santa Jeje, en dem ben bigin foe taki tra tongo, so leki da Jeje ben gi dem pasi foe taki. 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 25

Pinkster n Ibri Djoe man moesoe kom na fesi foe Masra 3 leisi makandra n n n Paska & fesa foe brede sondro zuurdegi (maart-april) Pinkster (juni) Tabernakels (oktober) Tori Les 1 26

Pinkster populeer n n Som kom foe toe fesa makandra A de moro veilig foe waka nanga boto moro lati na ini da lente, so som ben kom na Pinkster liever leki Paska Hipi soema ben kom Da gerst ben koti kaba, en dem prisiri foe da oogst Tori Les 1 27

Pinkster n n n Dem ben na ini wan oso – kande da boven kamra foe Tori 1: 13, ma wi no sabi precis. Wi no sabi precis omeni soema ben kom – kande 120, kande moro… Dem ben de nanga wan prakseri en dem ben wakti Gado Tori Les 1 28

Da geluid n n Da fosi sani ben de da geluid disi gersi wan tranga winti ben foeroe da oso pe dem ben begi A no taki dati da winti ben de foe troe, ma wan geluid disi gersi wan winti Tori Les 1 29

Dem tongo disi gersi faja n n Wan sani disi gersi tongo ben de, en a prati so dati wan ben de na tapoe ibri soema hede Moro fara, a gersi leki a de faja Faja sori da krin, da krakti nanga da leti foe Gado Tongo kande sori abra foe taki tra tongo Tori Les 1 30

Dopoe nanga da Santa Jeje n n I Kor. 12: 13 taki dati ibri bribiwan de dopoe na ini da skin foe Kristus. Wi sabi dati da kerki foe Korinte de wan zeer vleselijk kerki. Dus wi no kan taki dati da dopoe de afhangelijk foe wi jeje konditie Moro fara, a no de wan pramisi foe da toekomst; a de wan feit (aorist tense) Tori Les 1 31

Da dopoe nanga da Santa Jeje n n n A no de dati wi kisi sani, ma dati da Jeje foe Gado poti wi ini da skin foe Kristus. Da njoen geboorte gi wi njoen libi; da dopoe gi wi wan njoen locatie Gado no komanderi wi foe dopoe nanga da Santa Jeje, ma foeroe nanga da Santa Jeje Tori Les 1 32

Da dopoe nanga da Santa Jeje n n A no de wan sani foe ervaar; a de wan sani foe bribi. En da Grieki tongo sori wi dati disi pasa te wi drai wi libi, en wan leisi nomo. Disi de da bigin foe da kerki. Jezus ben taki foe da toekomst na ini Mt. 16: 18 Tori Les 1 33

Da foeroe foe da Santa Jeje n n Disi taki foe da krakti foe da Santa Jeje. Wi gi wisrefi abra na Hem wani Wi gi jesi na Hem woortoe Dan wi wroko no na ini wi krakti, ma nanga Hem krakti Tori Les 1 34

Wantoe sani abra tongo n n n Tongo = glossais = bekende tongo Tongo de wan marki gi Israel (Jesaja 28: 11 -12; I Kor. 14: 21 -22) Dem Djoe gwenti foe abi wan marki Tori Les 1 35

Tori 2: 5 -13 n n Foeroe Djoe foe ala sortoe kondre ben de, en now dem jere Galilea soema prijse Gado na ini tongo noiti dem ben leri. Da marki ben sori dati da boskopoe de gi dem Djoe troe - Jezus de da messias. Da boskopoe de foe Gado Tori Les 1 36

Tongo n Cornelius – Tori 10: 1 -11: 18 Dem tongo ben de wan marki gi dem Djoe dati da boen njoensoe ben de gi dem heiden toe. Fosi disi, dem ben denki dati a de soso gi dem Djoe Tori Les 1 37

Tongo – Tori 18: 24 -19: 7 n n n Paulus ben kom na Efeze. Apollos ben preiki fosi soso da dopoe foe Jezus. Dem discipel no ben bribi tapoe Jezus, bikasi dem no ben jere dati A ben kom. Now Paulus sori wan njoen boskopoe abra Jezus. Sortoe wan dem moesoe bribi? Paulus, bikasi dem ben kisi da Santa Jeje di a ben poti hem anoe tapoe dem en begi. Ete wan leisi, a de wan marki gi dem Djoe Tori Les 1 38

Wi si da srefi marki na ini Korinte n n n Paulus ben preiki dati Jezus de da Kristus Dem Djoe no bribi; Paulus ben leri na sei da synagogue Dem tongo ben de wan marki gi dem Djoe dati Jezus ben de da messias Tori Les 1 39

Da doel foe tongo n n A ben de wan marki na ini da tem foe transitie dati Jezus Kristus de da messias gi dem Djoe, en moro fara, da doro de opo foe verloesoe gi Djoe nanga heiden Di da Njoen Testamenti ben kaba, dan wi moesoe bribi Hem woortoe sondro foe loekoe na marki en wondroewroko Tori Les 1 40

Da preiki foe Petrus n Jezus ben sori Hemsrefi leki da messias doro dem wondroewroko disi A ben doe n n Abra siki Abra takroe jeje Abra dede Da OT ben taki abra disi: Jes. 29: 18; 35: 5 -6 Tori Les 1 41

Da preiki foe Petrus n Jezus kruisi – Gado srefi ben sabi, en Gado ben gi Hem abra. Ma Djoe nanga heiden ben moksi na ini da tori, en wi de schuldig. Tori Les 1 42

Da preiki foe Petus n n Jezus wini: di foe drie dei A opo baka, en dem discipel ben si Hem baka Hem opo baka A ben opo go na da leti-anoe sei foe Gado Da Santa Jeje no man kom te A opo Now A de wi hogepriester, wi afkati; A begi gi wi Tori Les 1 43

San Petrus ben sori dem n n n A ben sori dem duidelijk dati dem ben kiri dem egi messias Dem ben aksi san dem moesoe doe now? Drai libi, en dan dopoe. Tori Les 1 44

Drai libi (repentance) n n n A beteken wan kenki prakseri Joe prakseri kenki Joe firi kenki Joe richting kenki Da heri soema – prakseri, emotie nanga wil moesoe kenki A 45

Epi = rostoe tapoe n n Pardon foe sondoe no komopo foe dopoe, ma a de da resultaat foe poti vertrouw tapoe Jezus Kristus – da nem foe Kristus wani taki dati alasani disi A de en A ben doe gi libisoema) Da woortoe epi de tegen dem soema disi leri dati dopoe sa tjari joe go na hemel Tori Les 1 46

San ben pasa nanga da preiki foe Petrus n n n 3000 soema ben teki hem – dem ben bribi tapoe da woortoe foe Gado, sondro foe twijfel efoe drai Dem ben feni verloesoe & teki dopoe Dopoe kan teki presi so esi leki joe abi bewijs dati da soema drai hem libi troe Tori Les 1 47

No dopoe pikinnengre n n n Fosi teki, tron discipel; dan dopoe Mt. 28: 19 -20 sori da volgorde No wan presi a taki abra pikinnengre dopoe. Efoe joe no man teki da woortoe (nanga froestan), dan joe no man dopoe Tori Les 1 48

Ekklesia n n Ekklesia = wan komakandra foe soema kari komopo: A kan taki abra da skin foe Kristus (Ef. 1: 22 -23; 3: 6) – Disi de ala dem bribiwan bigin foe Pinkster te doro da opname foe da kerki. Jezus Kristus de da hede foe da skin Tori Les 1 49

Ekklesia n n Di foe toe, da locaal kerki. Wan groepoe foe bribiwan disi ben kisi da njoen geboorte en teki dopoe; dem tai demsrefi makandra na ini bribi en gemeenschap foe da boen njoensoe; dem hori dem ordinance foe Kristus; dem wet foe Kristus basi dem libi, en dem wroko nanga dem presenti…. Tori Les 1 50

Ekklesia n n leti nanga blesi disi da woortoe gi dem; dem abi toe ofsiri – preikiman en diaken, disi dem voorwaarden de skrifi na ini I Timoteus nanga Titus. Da woortoe kerki de 115 leisi na ini da NT, en minstes 85 leisi a de da locaal kerki. Tori Les 1 51

Pinkster n n 3000 soema ben kom na ini da kerki na Jerusalem Ibri dei moro soema ben kom Tori Les 1 52

Charter = chartura n n A de wan sani skrifi foe gi joe leti en privilege. Foe da kerki, da Woortoe foe Gado de wi charter. Tori Les 1 53

Tori 2: 42 n n n Dem ben hori nanga da leri (doctrine) foe dem apostel Dem ben broko brede (avondmaal). Disi no ben de foe tjari gnade, ma foe membre wi abra da kostoe en sacrifice foe Jezus krini wi foe sondoe. A de te wi de na ini gemeenschap en aanbegi – foe troe bribiwan disi dopoe Tori Les 1 54

Da fosi kerki n n Di dem ben begi, sani ben pasa. Dem ben si da krakti foe Gado, en wondroewroko srefi ben pasa. Begi + wan libi disi gi jesi na Gado = krakti na ini da dienst foe Masra Tori Les 1 55

Da fosi kerki n n Dem ben abi faja-hati lobi gi demsrefi Dem ben miti makandra, sacrifice demsrefi gi trawan, en dem ben prijse Gado ondanks problemen disi miti dem. Tori Les 1 56

San wisrefi moesoe sori na ini da kerki n n n Wi moesoe abi loyalteit na da woortoe foe Gado, eenheid na ini gemeenschap, lobi & betrouwbaar zielenwinnen, gi jesi na Gado opdrakti, bouw tapoe begi Tori Les 1 57

Tori Worldwide Bible Instituut Les 1 B Samengesteld door R. Patton Tori Les 1 58

Dem politiek krakti na da tem n n Emperor foe Rome: Tiberius keizer Tetrarch foe Galilea & Perea – Herodus Antipas (boi foe Herodus & Malthace) Procurator – Pontius Pilatus (26 -36 AD) Hogepriester – Kajafas (te 36 AD) Tori Les 1 59

Wan verlam man n n Boven 40, verlam sinsi geboorte Ala dem mati tjari hem go na da portoe foe da tempel foe begi A aksi moni foe Petrus nanga Johannes Petrus ben teki hem na anoe, en a ben komanderi hem foe waka, en a ben waka. Petrus gebruiki da nem foe Jezus. Tori Les 1 60

Da verlam man n A opo, a djompo, a go na ini da tempel Dem fosi bribiwan no ben abi moni, ma dem ben abi da krakti foe Gado. Now wi si kerki nanga moni, ma dem mankeri da krakti foe Gado Petrus ben preiki na da tempel. Tori Les 1 61

Di foe toe preiki foe Petrus n n A taki dati da krakti no ben komopo foe hemsrefi, ma foe Gado. Dan Petrus ben sori dem dati dem ben gi dem egi messias abra na Rome en verkisi wan kiriman. Ma baka da kruisiging, Gado ben opo Jezus Kristus foe dede. Dem profeti ben taki so na fesi; doro Jezus da man genees Tori Les 1 62

Di foe toe preiki foe Petrus n n Jezus gi sari-hati en pardon foe sondoe 5000 man now de bribiwan Dem sroto dem apostel & tjari dem kom na da Sanhedrin, disi ben aksi nanga sortoe krakti foe nem dem ben wroko? Na da nem foe Jezus. Hem wawan kan gi verloesoe! Tori Les 1 63

San ben pasa? n n n Da Sanhedrin taki dem no man gebruiki da nem disi moro Da kerki ben begi, en da gebouw sek’seki. Dem ben gi demsrefi abra na Gado, disi ben foeroe dem nanga da Santa Jeje. Dus wi moesoe gi wisrefi 100% na Gado, en foeroe nanga da Santa Jeje Tori Les 1 64

Da kerki ben abi eenheid n n Eenheid na ini da kerki de fanowdoe. Disi no de da srefi leki wan federatie, pe troe doctrine de verwatered. No wan blesi de foe federatie, ma wel foe eenheid. Dem bribiwan ben prati dem goedoe makandra vrijwillig Tori Les 1 65

Da fosi kerki ben de santa n n n Tesi ben kom na inisei nanga Ananias nanga Saffira Dem ben abi leti foe dem moni, ma dem ben lei foe kisi bigi nem, en Gado sori en kiri dem – wan voorbeeld leki Achan na ini Richteren 7. Da kerki moesoe sori hemsrefi santa na wan grontapoe disi ben de tegen hem Tori Les 1 66

Gado ben basi da kerki, en a ben gro n n n Dem ben abi krakti preiki foe da woortoe Dem ben si wondroewroko Gado ben sorgoe foe san dem ben abi fanowdoe Tori Les 1 67

Wantoe beginsel na ini da fosi kerki n n Democratic actie na ini da kerki Da heri komakandra de da tiri groepoe te foe kaba foe da kerki Ala bribiwan de priester & abi leti toe Problemen na inisei da kerki kan pori hem: baka-baka, lobi no de, shoe, soekoe positie, geen loyalteit Tori Les 1 68

Vervolgoe en problemen n n Vervolgoe kan de wan voordeel – a meki da kerki kom krin, en foe seti dem libi aparti gi Gado Ma now knoroe bigin na mindri foe dem weduwe – som disi taki Djoe tongo, en som di taki Grieki tongo. Dem no ben sorgoe dem Grieki tongo weduwe so boen Tori Les 1 69

Da oplossing n n n Dem 12 apostel kari da heri hipi makandra, en taki dati dem no moesoe fika preiki en begi foe da wroko disi Soekoe 7 man disi de eerlijk en foeroe nanga da Santa Jeje foe da wroko. Dem no ben loekoe na dem moni efoe bigi nem. Dem ben de jeje soema Tori Les 1 70

Opmerking n n n Preikiman – moro belangrijk foe gi tem na da woortoe nanga begi Dem soema disi ben doe da wroko foe diaken – wan dienst na ini da materieel sani foe da kerki A no de fanowdoe foe diaken foe preiki, ma wi si dati a kan – Stefanus & Filippus ben de faja preikiman toe. Tori Les 1 71

Da kerki ben verkisi dem man n n Da woortoe eklekanto wani taki foe langa wan anoe, disi de wan fasi foe verkisi dem man. Da kerki ben gro doro di dem ben kom nanga so wan oplossing Tori Les 1 72

San wi kan leri foe Tori 6? n n n Satan wani prati na ini da kerki, en vaak a kan gebruiki klagi en knoroe. Dem apostel ben sori jeje-fasi, dem ben kari da kerki kom makandra, en dem ben meki wan jeje-oplossing. Wi si toe dati dem no ben go dorosei foe da locaal kerki, ma tjari wan oplossing na ini da kerki srefi Tori Les 1 73

Stefanus n n A ben de wan foe dem 7 man Tori 6: 8. En Stefanus, disi ben foeroe nanga bribi nanga krakti, ben doe bigi wondroewroko nanga marki na mindri foe da pipel. Dem ben djaroesoe, en tjari hem go na da Sanhedrin A ben preiki wan langa preiki abra da geschiedenis foe dem Djoe 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 74

Stefanus – da fosi martelaar n n Dem Djoe ben mandi en dem ben fringi ston na hem tapoe foe kiri hem Tori 7: 54. Di dem ben jere dem sani disi, a ben koti dem na ini dem hati, en dem ben kaw dem tifi na hem tapoe. 55. Ma di a ben foeroe nanga da Santa Jeje, a ben loekoe doro na ini hemel, en a ben si da glori foe Gado, en Jezus ben tanapoe na da letianoesei foe Gado. 56. En a ben taki: Loekoe, mi si dem hemel opo, en Soemapikin tanapoe na da letianoesei foe Gado. 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 75

Stefanus n Tori 7: 57. Dan dem ben bari nanga wan tranga stem, en dem ben tapoe dem jesi, en dem ben lon na hem tapoe nanga wan hati, 58. En dem ben trowe hem na dorosei foe da foto, en dem ben fringi ston na hem tapoe; en dem getuigi ben poti dem krosi didon na da foetoe foe wan jongoe man disi nem ben de Saulus. 59. En dem ben kiri Stefanus nanga ston, en a ben kari na Gado, en a ben taki: Masra Jezus, teki mi jeje. 60. En a ben boigi hem kindi, en a ben bari nanga wan tranga stem taki: Masra, no poti da sondoe disi na dem tapoe. En di a ben taki disi, a ben fadon na ini sribi. 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 76

Da kerki panja n Tori 8: 1. En Saulus ben abi prisiri na ini hem dede. En na da tem dati, wan bigi vervolgoe ben kom na tapoe da kerki na ini Jerusalem, en dem alamala ben panja na ini Judea nanga Samaria boiti dem apostel. 2. En boen mansoema ben tjari Stefanus foe go beri hem, en dem ben krei toemoesi abra hem. 3. En Saulus ben pori da kerki, en a ben go na ini ibri oso, en a ben poeroe man nanga oema komopo go sroto na ini doengroeoso. 4. Foe dat'ede dem ben panja, en dem ben go na ala presi foe preiki da woortoe. 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 77

Tarsus n n Kapital foe district Cicilea Ala burgers ben kisi volledig burger recht as Romeini soema Wan centrum foe zaak, leri & Grieki cultuur Saulus ben wani figi da kerki poeroe krin & a ben panja da kerki, ma dem soema ben preiki pe dem ben waka Tori Les 1 78

Samaritanen n 723 -722 BC northern Israel ben tjari gowe doro Assyrie. Folkoe foe tra kondre ben kom en trow nanga dem Israeliet disi ben tan – wan moksi ras. Dem Djoe no ben lobi dem Filippus ben go, preiki, en dopoe. Da kerki ben seni Petrus & Johannes, dem poti anoe na dem tapoe, en dem ben dopoe nanga da Santa Jeje Tori Les 1 79

Da woortoe panja n n n Petrus ben opo doro gi dem Djoe – Tori 2 Nanga vervolgoe, da woortoe go na Judea, en dan Filippus ben go na Samaria, pe foeroe soema drai libi Petrus opo doro gi dem Samaritanen – Tori 8. Dem ben kisi bigi prisiri Tori Les 1 80

Prisiri na ini Kristus n n Fosi joe drai joe libi, joe frede joe sa gi abra ala prisiri Ma te joe drai joe libi, Gado poeroe soso dem sani disi no de waarti na ini tem en foe teego, ma a gi troe prisiri Tori Les 1 81

Da man foe Ethiopie n n Bigi lantiman foe Candace, da titel foe da mama foe da kownoe. A ben abi frantwoortoe foe lanti administratie Da eunuch ben abi castratie, en no ben man go aanbegi publiki nanga dem Djoe. Ma dja wi si wan Afrika man nanga so wan situatie ben de welkom foe tron Kristen Tori Les 1 82

Da man foe Ethiopie n n Da man ben leisi Jesaja 53 Gado sori Filippus foe taki nanga hem A ben aksi foe dopoe, en ala toe ben saka go na ini da watra, en komopo Gado ben tjari Filippus gowe, en da man ben go baka na hem egi kondre Tori Les 1 83

Saul foe Tarsus drai libi n n Saulus ben abi papiera foe sroto Kristen disi a feni na ini Damascus. A kisi dem foe da hogepriester – Jonathan efoe Theofilus, disi ben de baka Kajafas Tapoe pasi, wan brinki leti breni hem, en a ben jere Jezus taki na ini Hebreewse tongo dati a vervolgoe Hem (bikasi a vervolgoe dem bribiwan) Tori Les 1 84

Saulus drai libi n n Saulus ben aksi: Soema na Joe, Masra? A ben piki dati A de Jezus, en a sa tranga gi hem foe kiki baka agensi da srapoe tiki. Disi ben de wan uitdrukking foe feti agensi legaal autoriteit. Masra, san Joe wani mi foe doe? Direkt a gi hemsrefi abra na da wani foe Gado. S 85

Saulus drai libi n n A ben drai hem libi wantem, en a ben saka direkt na ondro da wani foe Gado. En Jezus ben taigi hem foe go na ini da foto, en a sa jere san a sa doe. Dem ben tjari hem go nanga anoe leki wan breni man, go na Judas Tori Les 1 86

Ananias go na Saulus n Gado seni Ananias foe poti hem anoe tapoe Saulus, en a ben kan si baka. A ben foeroe nanga da Santa Jeje, en a ben teki dopoe. A ben moksi nanga dem bribiwan na Damascus Tori Les 1 87

Gado ben sori Ananias san sa pasa nanga Paulus n Tori 9: 13. Dan Ananias ben piki taki: Masra, mi ben jere foeroe sani foe da man disi, omeni takroedoe a ben doe agensi dem santawan na Jerusalem; 14. En dja a ben kisi pasi foe dem bigi priester foe poti boeje na ala soema disi kari na Joe nem. 15. Ma Masra ben taki gi hem taki: Go teki joe pasi, bikasi a de wan wrokosani disi Mi ben verkisi, foe tjari Mi nem go na fesi foe dem heiden soema nanga dem kownoe nanga dem pikin foe Israël; 16. Bikasi Mi sa sori hem omeni sani a moesoe pina foe Mi nem ede. 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 88

Paulus n n n A bigin foe preiki Jezus Dem no ben bribi fosi dati a ben drai hem libi, ma dan dem Djoe wani kiri hem Dem ben saka hem tapoe da skotoe na ini wan manki 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 89

Paulus kom na Jerusalem n n Dem bribiwan ben frede hem Barnabas ben sori da tori na dem apostel Now a kan wroko fri Te foe kaba, dem ben abi foe seni hem go na Tarsus so soema no kiri hem 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 90

Petrus nanga wondroewroko n n n Petrus ben genees wan man na nem Eneas A man verlam 8 jari langa Foeroe soema ben kom bribi 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 91

Petrus opo Tabita foe dede n n n Wan boen frow dem kari Tabita (Dorkas) ben doe foeroe boen wroko A ben dede, ma dem kari Petrus A ben go hem wawan na ini da kamra, en a ben begi en taigi hem foe opo A ben opo en a ben gi hem baka libi Foeroe soema bribi tapoe Jezus 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 92

Apostles n n n Dem 12 discipel a ben kari apostel toe omeni leisi Dan Mattias ben kom en dem ben teri hem na mindri foe dem apostel (Tori 1) Paulus nanga Barnabas (Tori 14: 14) Andronikus nanga Junia, famiri foe Paulus (Romeini 16: 7) Jakobus da hafoe brada foe Jezus (Gal. 1: 19) 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 93

Cornelius nanga Petrus n Tori 10: 1. Wan man ben de na ini Caesarea disi nem na Cornelius, wan fesiman foe da legre dem kari da Italiaan legre, 2. Wan boen man, en wan disi ben frede Gado nanga hem heri oso, disi ben gi foeroe moni na da pipel, en alatem a ben begi na Gado. 3. Na drie joeroe bakadina so, a ben si wan engel foe Gado kom na hem na ini wan visioen, en a ben taki gi hem taki: Cornelius. 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 94

Cornelius nanga Petrus n Tori 10: 1. 4. En di a ben loekoe na hem tapoe, a ben frede, en a ben taki: San na disi, Masra? En a ben taki gi hem taki: Joe begi nanga da moni disi joe gi na potisoema ben kom leki wan sani foe membre na fesi foe Gado. 5. En now seni mansoema go na Joppe en kari Simon kom, disi hem tra nem de Petrus; 6. A tan nanga wan Simon disi wroko nanga metiboeba, disi oso de na da zee kanti; a sa taigi joe san joe moesoe doe. 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 95

Cornelius n n n Cornelius ben de wan Romeini soema – wan heiden A ben de wan boen voorbeeld – wan beste sortoe heiden soema – a ben begi, a ben gi moni na poti soema, en a ben jepi bouw da Djoe kerki A wani drai libi – ma wan engel no man taigi hem foe drai libi, ma soso wan libisoema 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 96

Cornelius n n n Da moro boen man foe dem heiden abi foe drai libi toe, so leki Nikodemus, wan foe dem beste man foe dem Djoe ben abi foe drai hem libi Wan engel no man tjari da woortoe gi hem, ma Gado poti dati na ini da anoe foe libisoema Si da frantwoortoe nanga da leti disi Gado gi wi 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 97

Cornelius n n Ma dem Djoe no abi te maak nanga dem heiden – en noiti ben taki nanga dem Wi si dati Petrus ben libi nanga wan man disi ben wroko nanga leer – disi de wan wroko dati dem Djoe no ben lobi, bikasi dem wroko nanga dedeskin – so kande Gado ben safoe da doti wan sortoe fasi 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 98

Cornelius n n Cornelius ben seni 3 betrouwbaar man 50 km. waka te leki Joppa Na da srefi tem, Petrus ben begi, en a si wan visioen… 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 99

Cornelius n Tori 10: 11. En a ben si hemel opo, en wan sani leki wan bigi doekoe saka kom na hem, en a ben tai na dem fo hoekoe, en a ben saka kom na grontapoe. 12. Na inisei ala sortoe meti foe grontapoe disi abi fo foetoe ben de, nanga dem krasi meti, nanga kroipi sani, nanga dem fowroe foe loktoe. 13. En wan stem ben taki gi hem taki: Opo, Petrus, kiri en njan. 14. Ma Petrus ben taki: Nono, Masra; bikasi noiti mi ben njan wan sani disi no de santa, en disi no de krin. 15. En da stem ben taki gi hem di foe toe leisi taki: San Gado ben meki kom krin, dati joe no moesoe taki foe hem taki: “a no de santa. ” 16. Disi ben pasa drie leisi, en da sani ben go baka na ini hemel. 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 100

Cornelius n n Petrus ben verwondroe abra da dren, en direkt dem man ben doro Da Santa Jeje ben taigi hem foe no frede, ma dati A ben seni dem man kom: Tori 10: 19. Di Petrus ben denki abra da visioen, da Jeje ben taki gi hem taki: Loekoe, drie mansoema de soekoe joe. 20. Foe dat'ede, opo, saka go nanga dem, en no broko hede foe noti, bikasi Mi ben seni dem kom. A ben kari dem man foe kom na ini, dem taigi hem da boskopoe, en dem ben njan en sribi drape Petrus ben teki 6 Djoe nanga hem foe go nanga dem 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 101

Cornelius n n Tori 10: 24. Wan mamanten moro lati, dem ben go na ini Caesarea. En Cornelius ben wakti dem, en a ben kari hem famiri nanga boen mati kom makandra. 25. En di Petrus ben kom na ini, Cornelius ben miti hem, en a ben fadon na hem foetoe, en a ben aanbegi hem. 26. Ma Petrus ben opo hem, en a ben taki: Opo; mi de wan libisoema toe. 27. En di a ben taki nanga hem, a ben go na ini, en a ben feni foeroe soema disi ben kom makandra. Petrus noiti ben gi pasi foe wan soema foe aanbegi hem… en so srefi Paulus 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 102

Cornelius n n Petrus ben sori dem krin foe san’ede a ben twijfel, ma Gado ben taigi hem foe kom A ben aksi foe san’ede dem kari hem kom Cornelius ben sori hem da tori foe da engel Petrus ben bigin foe preiki gi dem heiden 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 103

Cornelius n n Tori 10: 38. Fa Gado ben salfoe Jezus foe Nazaret nanga da Santa Jeje en nanga krakti; disi ben go lontoe foe doe boen wroko, en A ben meki ala dem soema disi didibri ben kwinsi kom boen baka; bikasi Gado ben de nanga Hem. 39. En wi de getuigi foe alasani disi A ben doe na ini da kondre foe dem Djoe, en na ini Jerusalem; ma dem ben kiri Hem en hanga Hem na tapoe wan bon; 40. Ma Gado ben opo Hem baka na di foe drie dei, en A ben sori Hem na foeroe soema; 41. No na da heri pipel, ma na dem getuigi disi Gado ben verkisi, na wi disi ben njan en dringi nanga Hem baka da tem A ben opo baka foe dede. 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 104

Cornelius n Tori 10: 42. En A ben komanderi wi foe preiki gi da pipel, en foe gi getuigi dati A de Hem disi Gado ben seti foe de da Kroetoeman foe dem soema disi de na libi, nanga dem dedesoema toe. 43. Ala dem profeti gi getuigi na Hem, en nanga Hem nem, ibri soema disi de bribi na Hem sa kisi pardon foe hem sondoe. 44. Di Petrus ben taki dem woortoe disi ete, da Santa Jeje ben fadon na tapoe ala dem soema disi ben jere da woortoe. 45. En dem bribisoema disi ben besnijd kaba ben verwondroe, ala dem soema disi ben kom nanga Petrus, bikasi da presenti foe da Santa Jeje ben fadon na tapoe dem heiden soema toe. 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 105

Cornelius n Tori 10: 46. Bikasi dem ben jere dem taki nanga tongo en gi Gado bigi nem. Dan Petrus ben aksi taki: 47. Iniwan soema kan tapoe watra, dati dem soema disi no sa teki dopoe; dem disi ben kisi da Santa Jeje da srefi fasi leki wisrefi? 48. En a ben komanderi dem foe dopoe dem na ini da nem foe Masra. En dem ben begi hem foe tan wantoe dei nanga dem. 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 106

Cornelius n Petrus ben kisi da sroto n n Gi dem Djoe na Pinkster - Tori 2 Gi dem Samaritaan – Tori 8 Gi dem heiden – Tori 10 Mt. 16: 18. En so srefi Mi taki gi joe taki: Joe de Petrus, en na tapoe da ston disi Mi sa bouw Mi kerki; en dem portoe foe hel no sa wini hem. 19. En Mi sa gi joe dem sroto foe da kownoekondre foe hemel; en dasani disi joe sa tai na grontapoe sa tai na ini hemel; en da sani disi joe sa loesoe na grontapoe sa loesoe na ini hemel. 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 107

Petrus nanga dem tra Djoe n n n Dem Djoe ben klagi Petrus fa a ben moksi nanga dem heiden Petrus ben taigi dem da heri tori Tori 11: 16. Dan mi ben membre da woortoe foe Masra, fa A ben taki: Johannes ben dopoe foe troe nanga watra; ma oen sa kisi dopoe nanga da Santa Jeje. 17. Dan di Gado ben gi dem da srefi presenti disi A ben gi na wi di ben bribi na tapoe Masra Jezus Kristus, soema na mi, dati mi sa tapoe Gado? 18. Di dem ben jere dem sani disi, dem ben tan pi, en dem ben gi Gado glori, en dem ben taki: Dan Gado ben gi dem heiden soema pasi toe foe drai dem libi en kisi da libi foe teego. 2/18/2021 Les 1 Santa Jejej 108

Da kerki na ini Antiochie n n n A ben bigin ongeveer 44 AD – Saulus ben drai libi ongeveer 36 AD Da kerki ben komopo foe da vervolgoe foe Paulus fosi a drai hem libi. En da srefi kerki ben seni Paulus leki zendeling. Antioch – Rome foe da oost. Di foe drie moro bigi foto na ondro Rome Tori Les 1 109

Antiochie n n n A ben bouw ongeveer 300 B. C. na Seleucus I Nicator, ben kari hem tata nem, ma Rome wini hem na 64 BC. A ben gersi Rome nanga tempel. Dem strati ben abi verlichting. Ma foeroe immoraliteit ben de. Fosi da kerki ben de soso Djoe Tori Les 1 110

Antiochie n n Man foe Cypress nanga Cyrene (Noord Afrika) ben kom taki nanga dem heiden Grieki soema. Foeroe soema ben bribi. Da kerki foe Jerusalem ben seni Barnabas foe jepi dem gro. A ben de wan man nanga santa libi, foeroe nanga da Santa Jeje, bribi, enz. Tori Les 1 111

Barnabas ben soekoe Saulus n n Barnabas ben wani jepi, en so a ben go na Tarsus foe feni Saulus. Dem ben wroko samen wan jari langa, en dem ben seti wan steifi kerki. Dja dem ben bigin foe kari bribiwan Kristen. Tori Les 1 112

Angritem sa kom n n Wan profeti Agabas ben taki dati wan bigi angritem sa kom na ini dem dei foe Claudius Keizer (41 -54 AD) Dem Kristen besroiti foe seni wan jepi gi da kerki na ini Judea. Ibri man ben gi so meni leki a ben man gi. Disi sori troe Kristen lobi Tori Les 1 113